1896 N°. 132.
Zaterdag 7 November.
83sle jaargang.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Va.n Ditmar te Rotterdam gb verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaar dert.
De prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de priiB g
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regelB a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 e
Aanvrageu om eu vermelding van liefdegaven 5 cent per regeL
Insendfni van advertentiön vöor 9 «ren 09 den duf der nltgeve.
GOES, 6 November 1896.
Naar wij vernemon zal op Donderdag 26 dezer
in de Schouwburgzaal der Sociëteit »V. O. V."
me buitengewone V ariéteits-avond wor
den gegeven door den zoo gunstig bekenden heer
Henri Poolman met medewerking van de
damas Auguste Poolman en mevrouw P001-
m a n—H u ij s e r 8.
Allergunstigste beoordeelingen van hetgeen zjj ten
gehoore brengen, kwamen bereids in de pers voor.
Bevorderd tot doctor in de rechtswetenschap
aan de rjjks-nniver6iteit te Leiden, de heer J. d e
Witt Hamer, geboren te Goes, na verdediging
van »Stellingen."
Kloetinec* Do verkiezing voor een lid van den
Gemeenteraad is bepaald op 18 November a. s.
Benoemd tot brigade-commandant der rjjks-
veld wacht te Groede M. J. Straub, brigadier-titulair
der rijks veld wacht te Hansweerd tot rjjksveld wach
ter W. Almekindere, gemeente- ea onbezoldigd-
rjjksveldwachter te Groede, standplaats Hansweerd.
Bij Kon. besl. is de heer G. J. P. J. Bol
land, Oost-Indisch ambtenaar met verlof, laat-
steljjlc leeraar aan ds afdeeling hoogere burgerschool
van bet gymnasium Willem III te Batavia, thans
hoogleeraar aaa de rjjks-aoirersiteit te Leiden, op
zjjn verzoek, eervol uit 's lands dienst in Neder-
landsch-Indië ontslagen.
In een slotartikel over de regeling der
gemeente-financiën in de Middelburgsche
Courant dat onderteekend is: H. J. G. H.(artman)
wordt aangegeven hoe de sehrjjver zich die rege
ling wenscht.
In de eerste plaats uitkeering van de opbrengst
der personeole belasting aan de gemeenten. Groote,
of zich snel uitbreidende gemeenten zouden hierin
een ieder jaar ruimer vloeiende bron van inkomsten
tot bestrjjiing banner steeds stjjgende uitgaven vin
den. Deze afstand heeft geen bezwaar voor de kop
peling van het kiesrecht aan de rijksbelastingen.
Alleen keert men terug tot de nadoelen van het
vóór 1885 geldende stelsel, die de Wit van dat jaar
tot filtering van het vier vjjfde wilde ontloopen,
maar dit weegt allerminst op tegen de groote voor-
deelen van het gewenschte stelsel.
Verder moet het getal opcenten op de grondbe
lasting vooral van die der gebouwde eigendom
men verhoogd worden. Daarnaast kan dan de
inkomstenbelasting of hoofdeljjke omslag, herzien
met het oog op den aanslag van forensen, in stand
bljjven.
Behoud das van de drie soorten van belastingen,
zakelijke, verteriogs- en inkomstenbelasting, die naar
het gevoelen van erkonde deskundigen behooren te
worden gehandhaafd.
Daarnevens dient nog een wjjziging in de ge
meentewet te worden gebracht, en wel schrapping
van den regel, vervat in art. 254, dat wil, dat kaai-,
haven-, weg-, marktgelden en dergelijke niet tot
ten hooger bedrag geheven worden, dan noodig is
te achten om den betaler, naar evenredigheid van
het gebruik of genot, dat hjj heeft, in de kosten
van aanleg, onderhoud of verstrekking van het door
hem gebruikte of genotene te laten dragen.
De sehrjjver ziet niet in, waarom de havengelden
siet meer mogen opbrengen dan de haven, de tol
gelden niet meer dan de weg kost. Wanneer de
schippers tegen een matige heffing van havengeld,
die meer opbrengt dan de kosten, geen bezwaar
hebben, waarom die dan te verminderen Tegen
te hooge opdrjjving kan altjjd de koninkljjke goed
keuring waken, en in dat geval zoekt de ecbipperjj
een anderen weg, zoodat reeds het eigenbelang der
gemeente noopt de rechten niet te zwaar te maken.
Hoewel H. gelooft, dat op de aangegeven wjjs
reeds heel wat gemeenten geholpen kunnen worden,
erkent hjj toch, dat dit niet met alle gemeenten het
geval zal zjjn. Een middel te vinden om alle ge
meenten in alle omstandigheden te helpen, acht hjj
onmogeljjk, en ook niet noodig.
Wanneer de gemeentenaren goede straten ver
langen, het genot willen hebben van een telefoon,
die het Rjjk voor het grootste deel aanlegt, een
muziekgezelschap in stand willen houden door eene
bjjdrage uit de gemeentekas, straatverlichting wen-
ichen, een eigen dokter in ban midden willen heb
ben en dergeljjke meer, moet dan het Rjjk de kosten
daarvan dragen, of moeten de gemeentenaren dan
zelf maar iets dieper in de beurs tasten vraagt hjj.
Wil men nu voor een enkelen tak van gemeen -
tezorg nog bepaalde hulp toezeggen, zooals het Rjjk
reeds deed voor bet onderwjjs, ons goed. Daar kan
aanleiding voor zjjn, 0. a. reeds dadelijk ten opzichte
der armerz jrg. Maar dat men dan een vasten regel
stelle, gebaseerd niet, zooals de regeering wil, op
een gedeelte der inkomsten van oen enkel dienst
jaar, maar op de uitgaven voor dien bepaalden tak
van dienst voor elk jaar afzonderlijk.
De anti-revol. Nederlanderhet blad van dhr.
De Savornin Lohman, schrjjft als antwoord op de
in ons no. van jl. Dinsdag vermelde vraag van De
Vaderlander
*De Vaderlander wil gaarne weten wie de heer
De Savornin Lohman nu is.
>Immers de zoo gewjjzigde houding des heeren
L. tegenover dr. Knyper moet natuurljjk wjjziging
brengen, in menig opzicht, van zjjn denkbeelden."
Van die bGtrrffende den persoon van dr. K.
Neen, dat wordt niet bedoeld. Bedoeld worden de
denkbeelden omtrent de Nederl. Herv. kerk.
Wjj zien bet verband niet wel istenzij De
Vaderlander zich voorstelt, dat de heer L. vroeger
op gezag van dr. K. heeft gedacht en gehandeld.
Maar hoe staat het met den sehrjjver van On
toerekenbaar", vraagt De Vaderlander. Het is haar
niet te doen om >dingen aan te roeren, waarvan
de herinnering pjjnlijk is"; zij denkt aan beginselen".
Maar heeft hot blad die brochure dan wel ooit
gelezen Zjj heeft noch met beginselen, noch met
de Nederl. Herv. kerk iets uit te staan.
Zij is niets dan een verweerschrift tegen een zeer
persoonljjken aanval van 19 Amsterdamsche heeren.
Om geen oude koeien uit de sloot te halen of won
den open te rjjten, zeggen wjj er maar niets meer
van. Men doet, gelooven wjj, dien 19 heeren geen
dienst met die zaak weer op te rakelen. Laat de
Vaderlander zich bij hen zei ven dienaangaande eens
informeeren.
Indien De Vaderlander zich met den heer L. als
politiek persoon wil inlaten en alleen daartoe
heeft zjj recht dan brenge zij geenerlei qaaestie
ter sprake, die met de politiek geen aanwijsbaar ver
band heeft.
Zoolarg zjj dat wel doet, zal althans ons blad
haar niet te woord staan."
De heer N. G. Pierson geljjk bekend
destijds Minister van Financiën in het ministerie-Tak,
en dus een onverdacht getuige treedt in het HbL.
in een beschouwing van de twee programma's
der Liberale Unie. Van het eerste programma
moet de candidaat met de strekking verklaren in
te stemmen van do aanbevolen maatregelen van het
tweede programma moet hjj de urgentie erkennen.
De heer Pierson merkt echter op, dat ten aanzien
van verscheidene der in het eerste programma ge
noemde maatregelen er bjj gezaghebbende economisten
nog geenszins overeenstemming van meening bestaat;
zoo bjjv. omtrent de pachtcontracten, de beperking
van overmatigen arbeid voor volwassen arbeiders,
de verplichte verzekering. Ook bestaat er geen
overeenstemming ten aanzien der financiëele regeling
voor de gemeenten, de belasting van goederen in
de doode band.
Wat het tweede programma betreft, dat zeven
maatregelen als urgent aangeeft, daarin wordt ge
noemd de verplichte verzekering, de beperking van
den arbeidsduur van volwassenen, de herziening der
armenwet, de opheffing der schutterden.
De hoer Pierson haalt het oordeel van verscheidene
deskundigen aan, ten bewjjze dat niet alle vooruit
strevende liberalen de beginselen van de programma's
onverdeeld zijn toegedaan. Het programma gunt niet
genoeg vrjjheid aan individueele opvattingen. Zjjn
liberalisme is te eng. Het weert niet alleen den
conservatief in don man van het volstrekte laissez
fairehet weert ook hem, die schoon niet afkeerig
van staatsinmenging op sociaal gebied, ja op som
mige punten krachtig daarvoor jjverend, op andere
voorshands reserves maakt. Men moet ten aanzien
van elk der zeven maatregelen eenstemmig denken
met de Liberale Unie, om niet door haar verketterd
te worden.
Maar liberale en zelfstandig denkende geesten zjjn
ketters van natare. Geen enkel credo kannen zjj
onderteekenen. Moeten al de zoodanigen geweerd
worden uit ons Parlement Dat zal bet gevolg zjjn,
want tot de conservatieven behooren zjj niet, en de
anderen kunnen hen niet gebruiken, omdat zjj over
enkele zaken een afwjjkende, misschien nog in het
geheel geen meening hebben.
Ik zou het volgende in overweging willen geven.
Men onderwerpe de beide programma's aau een
grondige herziening. Men late daarenboven aan elke
kiesvereeniging uitdrukkeljjk de vrjjheid om een
candidaat, die de verlangde verklaringen niet onvoor
waardelijk kan afleggen, des ondanks te stellen, indien
hjj door zjjn verleden, door den geest, die altjjd van
hem is uitgegaan, verder een sympathiek candidaat
wordt geacht te zijn. Zoodoende maakt meD de beide
programma's niet tot een doode letter. Zg behouden
hunne waarde nameljjk als nitdiukking van hetgeen
zeer vele liberalen hier te lande wenscheljjk of urgent
noemen op dit oogenbÜk.
Het lid der Tweede Kamer de heer Pyttersen
sprak Dinsdagavond te Hengelo over »de kieBwet
en hare gevolge n." Na de beteekenis der wet
te hebben uiteengezet, zeide de spreker, dat wel
aangestuurd moet worden op algemeen kiesrecht,
maar vooraf andere zaken eerst dienen geregeld te
worden. Zoo vestigde hij de aandacht op het defen-
siewezen, op de herzienirg van de onteigeningswet,
op de oprichting vaa Kamers van Arbeid, op het
opnemen van een minimum-loon en een maximum
arbeidstijd in de bestekken, op de peneioneering van
den werkman, op de bevordering van de landbouw
belangen. Leerplicht achtte de heer Pyttersen on
geraden, daar dit allicht de schoolquaesties in 't leven
roept. Met aandrang bepleitte hjj de aaneensluiting
d^r liberalen. De voorzitter der vergadering sloot
zich hierbjj aan en spoorde eveneens aan tot krach
tige aaneensluiting tegen den machtigen vjjand, het
clericalisme.
Te Groningen is met 37 van 43 stemmen tot
lid van Gedep. Staten gekozen de heer Thieme,
die de benoeming heeft aangenomen. Men weet, dat
de vorige beno°ming vernietigd is, omdat de heer
Smit aan de stemming had deelgenomen.
In de staatscommissie voor het onderzoek der
quaestie betrekkelijk de pensioneering van
werklieden heeft zicb, naar de Verzekeringsbode
meldt, groot verschil van gevoelen geopenbaard.
Dit beeft men al geweten, zoodra de commissie
was samengesteld, zegt het U. D.
De eerste wetenschappelijke balans van het
pensioenfonds voor weduwen en weezen van
rijks-ambtenaren is gereed en wordt tegen het einde
dezer week door het bestuur van het fonds bjj den
minister van fioanciëa ingediend. Naar wjj verne
men, sluit zjj met een aanzienljjk batig saldo.
Vad
Een wielrjjder vestigt in het Vaderland de
aandacht op het z. i. éenige, althans vrjj afdoend
middel, om botsing tusschen voetgangers en wiel
rijders, vooral in drukke straten, te voorkomen,
nameljjk de verplichting om eon voortdurend
helder klinkend belletje aan het rjjwiel
te bevestigen, waardoor de geiuischlooze nadering,
het groote gevaar ten deze, te eenenmale voorkomen
wordt. Het plotselinge, dikwijls opzettelijk baldadige
doen opschrikken door hevig getoeter of gerinkel
zou dan ook vanzelf vervallen.
De kosten van de expeditie naar
Lombok hebben t 2,656,917 bedragen, waartegen
over een totaalcijfer van f 1,406,000 aan buitge
maakte gelden en oorlogsschatting. De preciosa zijn
nog niet te gelde gemaakter wordt nog een aan
tal waarscbjjnljjk zoor kostbare voorwerpen uit Indië
verwacht. De ruwe schatting van het geheel is on
langs reeds tot f 1,700,000 teruggebracht.
Een particulier telegram uit Londen dato 4
Nov. meldt
>De Amerikaansche republikeinsche pers heft he
den uitbundige juichtonen aan over de verkie
zing van Mc. Kinley. De World stelt den
nitslag van de stemming geljjk met den val van
Richmond na den Burgeroorlogtoen gelijlr nu,
bralt zjj, werd de onkreukbaarheid van Noord-
Amerika gered. De nederlaag van Altgeld als can
didaat voor het ambt van gouverneur van Illinois
trekt bier vooral de aandacht en wekt bevrediging."
Kerknieuws.
Ned. Hervormde kerk.
Beroepen te St. Maartensdjjk ds. P. Bokma,
te Gorinchem.
Bedankt voor het beroep te Pernis (toezdoor
ds. J. R. Callenbicb, te Ierseke.
Gereformeei'de kerken.
Bedankt voor Anna-Jacobapolder, Ooltgensplaat
en Haamstede, door H. Buurman, te Meliskerke
c. a. (Walch.)voor het beroep te Amersfoort
j door ds. J. H. Donner Jr. te Nieuwdorp.
Ierseke. Ds. J. Visser, beroepen predikant alhier,
zal Zondag 22 November bevestigd worden door
ds. Spoel te Harderwijk.
Baarland. Heden (Woensdag) overleed alhier
na een» kortstondige ziekte de weleerwaarde heer
I. Middel, predikant bjj de Ned Ger. gemeente alhier
sedert 1882. Zjjn afsterven mag voorzeker een groot
verlies genoemd worden voor zjjne gemeente, die
zich uitstrekte ook in do omliggende dorpen. De
overledene stond bekend als een humaan roenscb, ook
tegenover anderf.denk-md-r, terwij! zijne uitgebreide
kennis op godsdienstig en wetensckappeljjk gebied,
vooral ook op geschiedkundig terrein, hem dikwijls
eene uitnoodiging deed ontvangen om elders als spre
ker op te treden. De heer I. Middel was achter
eenvolgens predikant bjj de Chr. ger. kerken te
Vlaardingen, Hattuna, Velp, Zutphen, Gouda en
Baarland.
(Dit bericht werd voor ons vorig no. te laat ont
vangen.)
Onderwijs.
De heer H. de Noo, onderwjjzer aan school B
te GoeB, wien om gezondheidsredenen op 1 Oct. jl.
eene maand verlof was verleend, heeft thans om
dezelfde oorzaak eervol ontslag verzocht.
Op de aan den Raad door Burg. en Weth.
overgelegde ljjst van benoembaren voor het geven
van onderwjjs in de Hoogduitsche taal- en letter
kunde aan de Hoogere Burgerschool te Goes zjjn
geplaatstde heer R. Snel te Venloo en mejuffrouw
E. de Vries te Haarlem. Beiden bezitten volledige
bevoegdheid.
Voor zoover ons bekend, is dit de eerste maal in
ons land, dat eene dame voorkomt op eene aanbe
veling of voordracht voor eene betrekking aan eene
Hoogere Burgerschool voor jongens. Op de Goe-
sche School volgen ook enkele meisjes het onderwgs.
De voordracht voor onderwjjzer aan de O. L.
school te Oost- en West-Souburg bestaat uit do
heerenA. Dekker te Krabbendgke, M. O. van der
Maas te Driewegen en P. Zeegelaar te Krabbend ijke.
(M. Ct.)
Op de voordracht voor onderwijzeres aan school
D te VlisBingen komt voor mej. J. J. Andriessen
te Ierseke.
Bath. De heer W. Kosten, h. d. openb. school
alhier, is geslaagd voor boekhouden Midd. onderwjjs.
Landbouw en Veeteelt.
De Bond van suikerfabrikanten heeft in zjjne
vergadering te Rotterdam besloten niet te contrac
teeren, vóór de seikerwetgeving voor 1897/98 vast-
Men schrjjft uit Wageningen aan de Telegr.
Onder de vele soorten voederbieten, geteeld op
de proefvelden der Rijks-landbouwschool te Wage
ningen, muntten bovenal uit de gele, roode en witte
Eckendorfer, waarvan enkele een gewicht hadden
van 6 K.G., terwijl op deuzelfden grond ook soorten
zijn geteeld van slechts 3 4 K.G. Deze biet is
tameljjk lang en overal even dik, ze is zeer vast en
groeit weinig in den grond, zoodat ze met weinig
moeite er uit gehaald kunnen worden (wat voor
de klei zeer geschikt is).
Op deze volgt, ook met zeer mooien, grooten en min
of meer ronden vorm, een groote opbrengst, de gele
>Leuteuritzer", dan komt de >jaune Ovcïdes des
Barres". Deze laatste heeft een langen dikken vorm,
geeft een ruime opbrengst en is uitnemend geschikt
om op zandgrond te verbouwen.
Rechtszaken.
Arrondissements- Rechtbank te Middelburg
Zitting 6 November 1896.
Heden werden veroordeeld: J. B., 19j.,slach
ter te Heinkenszand, wegens diefstal, tot 14 d.
gev.straf; M. S., 21 j., W. S., 25 j., en S. v. d.
P., 21 jarbeiders te Kloetinge, wegens mishande
ling, de le tot 6 maanden, do 2e en 3e ieder tot
4 maanden gev.straf; J. P., 17 j., arbeider te
Ierseke, wegens diefstal, met behulp van een val-
scben sleutel en verbreking, tot 4 maanden gev.
straf; A. K., 45 j., zonder beroep te Ierseke,
wegens diefstal, tot 1 maand gev.straf; A. C.
B., 31 j., zonder beroep te Baarland, wegens mis
handeling, tot 14 dagen gev.straf.
Omkooping van kiezers. De rechtbank te Maas
tricht heeft een landbouwer en wethouder te Schaes-
berg, wegeDS omkooping en poging tot omkooping
bjj een verkiezing, veroordeeld tot een boete van
f50 en tot ontzetting voor den tjjd van 3 jaren van
het recht om te kiezen of gokozen te worden.
Gemengde Berichten.
Billand-Batli. Van dag tot dag wordt het
voor den landbouwer moeiljjker om zjjn bieten van
het land op den weg te brengen. Sommigen gebrui
ken drie span paarden voor een geladen wagen. Ge
lukkig dat de binnenwegen hier dit jaar begrind
zjjn, zonder die gunstige verandering zouden ze thans
goheel onbruikbaar wezen. Een landbouwer, die nog
aardappels voor den handel in den grond heeft, laat
ze nu spitten voor een derde van den oogst, een
wijze vau betaling, diop ToIpü nog al in gebruik is.