1896 N°. 131.
Donderdag 5 November.
83ste jaargang.
Verhuizingen.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag», Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op loestdagen,
Prgs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bgblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Dither to Botterdam ea vorder
bjj alle Boekverkooper» en Brievengaarduru.
De prjjs der gewone advertentiön is van 1»5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 cfc*
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnwelgki- en doodberichten en de daarop betrekking bettende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvrage* om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
InsemSlnii; van advert«?i»ti#a vi*ir 1è «re» ©v den dav der
mm
Burgemeeiter en Wethouders van Goea
herinneren de ingezetenen aan de bepalingen van art. 6 der
Verordening op de verdeeliug der gemeente ia wijkan en de
verhuizingen, luidende als volgt
•ter secretarie van de gemeente moet binnen acht dage»
•kennis worden gegeven
ad. van verhuizen binnen de gemeente, met opgave van de
•letters en nomtaers der verlaten en der betrokken woning
wb. van de veranderingen in het personeel van het gezin
(inwonende dienst- en werkboden daaronder begrepen).
Het hoofd van het gezin of, is dit niet aan te wijzen, het
•oudste lid in jaren van het gezin is hiervoor aansprakelijk.
•Alleenwonende personen, dienst- en werkboden zijn boven-
•dien voor zich zeiven tot de aangifte binnen gelijk tijdsverloop
verplicht,"
terwijl in art. 9 de overtreding dezer bepalingen wordt straf
baar gesteld met geldboete van ten hoogste TIEN GULDEN.
Zullende tegen de nalatigeu procea-verbaal worden opgemaakt.
Goes, 4 November 1896.
Burgemeester en Wethouders van Goea,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris.
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Een basis tot vereeniging.
Kort geleden verschenen in het Handelsblad eenige
artikelen over den politieken toestand, oiiderteekend
Unitariër. Zij hadden ten doel aaneensluiting van
de liberalen te bevoi deren en zijn in de pers druk
besproken. Al vond Dnitariër niet overal onver
deelde instemming, men twijfelde er niet aan of men
had te doen met een der zake kundig en bekwaam
aanhanger dar liberale partij eu het verschijnen der
artikelen in een liberaal blad als het Handelsblad
was daarvan mede be wjj s.
De schrandere redacteur van de Volksstem (niet
die uit Transvaal, maar die van het Bokin te Am
sterdam) echter maakte zich kort na bet versebgnen
van de bewuste artikelen op eigenaardige wijze
vrooljjk over het Handelsbladdat, naar hg beweerde,
er in gtloopen was door het opnemen van de stuk
ken van Unitariër. Deze was volgens den heer De Koo
(bedoelden redacteur) een handig radicaal, die onder
wat liberale saus zgn radicale pillen te slikken gaf
aan lezers, anders altgd wais van die pillen
Wjj hebben geen oogenblik geloofd, dat hier eene
mystificatie had plaats gehad, omdat toch waarlgk
de hoofdredacteur van het Handelsblad geen vreem
deling is in ons politiek Jeruzalem en de kaart van
het land te goed kent dan dat hg omtrent eene per
soonlijkheid van eenige politieke beteekenis niet op
de hoogte zou zgn. Van iemand als den hoofdredac
teur van het Handelsblad te verwachten, dat hij zich
zoo zou laten beetnemen, is onzin en men zou dan
moeten twgfelen niet alleen aan zgn doorzicht, maar
aan dat van een aantal bladen in Nederland, die
alle Unitariër beschouwd en behandel i hebben als
een liberaal, wien het om de vereeniging der party
te doen was.
Niettegenstaande de zoogenaamde onthullingen van
den heer De Koo, gaf het Handelsblad dan ook in zgne
kolommen aan Unitariër opnieuw de gelegenheid
eene reeks artikelen te plaatsen, en wie hg dan ook
zij, of wat hij vroeger moge geweest zijn, wjj kun
nen ons voordeel doen met zgne opmerkingen, die
ons voorkomen zoo gebaseerd te zgn op gezond ver
stand en door hare helderheid zoo overtuigend te
zgn, dat wg wèl zullen doen naar hem te luisteren,
voor zoover wij het inzien, dat vereenigen beter is
dan scheiden, en dat elke verdeeldheid in eigen
boezem steeds nadeel heeft teweeg gebracht.
Met volkomen instemming lazen wjj dan ook,
wat hg in het tweede artikel van de nieuwe reeks
als kenschetsend aanvoert over de verdeelingsmanie
van sommige politici, die meer bljjken geven van
vasthoudendheid aan eigen meening, dan van wys-
heid.
Unitariër zegt
Als ik al die politieke splinters zie rondvliegen
op het groot gebied van het volksleven, door
sterke middelpuntvliedende kracht uiteengejaagd,
komt mg het bekende spotdicht van Hamerling,
Teut, in de gedachte.
Daar komen ze samen uit alle Duitsche landen,
de kinderen van éénen stam, om zich te vereeni
gen onder één vlag, tegen de vjjanden van 't
Germanenland.
Een vlag. Maar welke Zwart-rood-goud, of
zwart-rood-gealzullen de banen horizontaal of
verticaal loopenzal het rood donker of licht
rood, het geel hard of zachtgeel zgn 'l Alles wordt
«en geschilpunt, een twiBtzaak, een strgdlens. En
telkens, als er een beslissing is gevallen, verjaagt
de meerderheid de minderheid. Eindeljjk big ven
er twee. Maar nog is het vlagvraagstuk niet op
gelost. Ook die twee zgn 't oneens. De sterkste
drgft den zwakste uit. Nn kan de laatste man
alleen beslissen. Maar deze kan het ook niet een&
worden met zich zei ven of er een kwast moet
aan de vlag en van welke kleur die moet zjjn.
Dat brengt hem tot wanhcop, en in die wan
hoop knoopt hij zichzelven op.
De laatste Duitscher sterft tengevolge van
verschil met zichzelven."
Klinkt ons dit laatste niet toö, als stond er
de laatste liberaal steift tengevolge van verschil
met. zichzelven
Werkelijk, de Katholieken, de antirevolutionairen,
ja zelfs de ongeregelde troepen der onstuimige so
ciaal-democraten moeten wel in hun vuistje lachen
als zjj hooren van ai de geschilpunten, die tusschen
de verschillende groepen der liberalen bestaan ot
dreigen te ontstaan. Laten wg toch wjjzer zgn en
ons niet ten schouwspel geven aan ben, die onze
vjjanden zgn en waren van den beginne af.
Willen wjj werkelijk daarvoor waken, dan moet
in do vergadering cLr Liberale Unie op 14 dezer
getracht worden tot overeenstemming te komen
dan moet daar van weerszijden iets worden toege
geven. Het is nu eenmaal niet denkbaar, dat alle
liberalen op alle punten eenstemmig zgn.
Trouwens, dit blgkt overtuigend uit de beschou
wingen, dia in verschillende liberale bladen voorko
men over do concept-programma's van het bestuur
der Liberale Unie. De critiek dar N. R. Ct. is af
wijkend, ja scherp tegenovergesteld aan de critiek
ran de (lib.) Nederlanderhet weekblad van mrs.
Veegen8, Bink, enz.; eu weer heel anders is die van
de Prov. Gron. Ct.
Geen dezer drie bladen, die drie verschillende
stroomingen vertegenwoordigen, zgn met de Unie
programma's geheel ingenomen De N. R. Ctvoor
het program van urgentie sympathie hebbend, be-
strgdt de bepaling, volgens W6lke de candidaten ook
het geheels hervormingsprogram (met het Takkiaan-
sche kiesrecht incluis) moeten oaderteekenen. De
Nederlandervlak andersom, wil juist het Takki-
aansche kiesrecht ook in hot program van urgentie
zien opgenomen, een draven, naar het ons voor
komt, dat zeer is af te kourea en de hereeniging
der partg roekeloos in gevaar brengt. En de Prov.
Gron. Ct. wil het program van urgentie minder
eenzgdig-sociaal en minder afstootend-scherp gefor
muleerd zien.
In de kiesvereenigingen zgn dezelfde stroomingen
op te merken. De eene neemt de beide programma's
onvoorwaardelijk aan, de andere wil zich voorloopig
bepalen bij bet program van actie, en dit in ieder
geval losgemaakt zien van het groote hervormings
plan.
Ook ons komt dit laatste gewenscht voor. Er is
te veel op het hervormingsplan, of liever, het loopt
te ver vooruit op den menscheljjken parlementairen
arbeid van de volgende eeuw(?); in ieder ge
val van de toekomst na de eerstvolgende vierjarige
periode.
En het spreekt wel vaD zelf, dat wg, toen wg
by eene vorige beschouwing den raad gaven om,
wanneer het program der Liberale Unie zou zijn
verschenen, niet om ondergeschikte punten de hoofd
zaak de hereeniging der liberalen, over het hoofd
te zieD, alleen op een program van actie voor de
naaste toekomst konden doelen.
Naar onze meening wordt de quaestie volkomen
juist gesteld in de motie van de vrgzinnige kies
vereniging te Leiden.
Zg luidt:
Overwegende dat de groote uitvoerigheid van
het ontwerp-hervormingsprogramma en de te
scherpe formuleering van de in het urgentie
programma opgesomde maatregelen het tot een
onmogelgken eisch maken, daarop de instemming
»met volle overtuiging" der to stellen candidaten
voor het lidmaatschap der volksvertegenwoordi
ging te eischen, daar deze eisch noodwendig zou
moeten voeren tot het afwyzen van talrgke, waar
lgk vrgzinnige, voor hervorming warm gestemde
candidaten, maar die terugdeinzen voor het af
leggen van verklaringen, welker gevolgen zg niet
volledig kunnen overzien, of die zg niet zeker
zgn te kunnen gestand doen.
Verklaart
>1. hare instemming te betuigen met de uit de
ontworpen programma's sprekende grondgedachte,
dat de liberale beginselen voor hare belijders den
plicht medebrengen, niet slechts pal te blgven
staan voor de handhaving van de constitutioneele
instellingen, vrgheden en volksrechten, het open
baar onder wgs en den vrgen handel, maar daar
enboven met kracht voort te arbeiden aan het
tot Btand brengen van wettelgke hervormingen,
van do zoodanige bovenal, waardoor Bociale recht
vaardigheid in wetgeving en bestuur wordt be
tracht en de maatschappelgk zwakken worden
beschermd legen het exploiteeren hunner econo
mische afhankelijkheid.
»I1. hare instemming te betuigen met het op
den voorgrond stellen der in het programma van
urgentie opgesomde vraagstukken."
Het komt ons voor, dat dit de basis moet zgn,
waarop vcortgewerkt zal worden en met genoegen
zagen wg, dat de kiesvereeniging >Goqb" een besluit
nam in gfljjken geest.
Ook het bestuur van de Liberale Unie kan zich,
naar het ons voorkomt, daarbij nederieggen. Hare
grondbeginselen blgven onaangevochten; slechts wordt
het op dit oogenblik voor de vorming van ééne groote
liberale partg noodige en door deze bereikbare op
den voorgrond gesteld.
Indien op 14 November dit resultaat verkregen
wordt, dan zal die dag eene gewichtige zgn in de
geschiedenis der liberale partg. Wordt geene over
eenstemming verkregen, dan zal die partij uiteen-
splinteren en, ia vorschillende groepjes verdeeld, tot
vruchtbaar krachtsbetoon niet meer in staat zgn.
Dit worde door wgs overleg der afgevaardigden
verhoed
GOES, 4 November 1896.
Moest de belangstelling in de liberale zaak
bjj de leden der Liberale kiesvereeniging
Goes" bepaald worden naar het aantal, dat eer
gisteravond tegenwoordig was op de algemeens
vergadering dier vereeniging, dan zou die be
langstelling niet zeer groot bigken te zgn. Slechts
achttien leden, waaronder drie van h^t bestuur,
bevonden zich in »de Prins van Oranje" om, zooals
de Toorzitter de heer J. M. Kakobeeke na opening
der vergadering mededeelde, na afdoening van eenige
huisboudelgke zaken de circulaire der Liberale
Unie" te behandelen.
Na het doen der rekening werd overgegaan tot
de verkiezing van drie bestuursleden wegens perio
dieke aftreding van den voorzitter en ter vervulling
van twee vacatures. De heer Kak?bseke werd met
17 van de 18 6temmen herkozen en nam aan het
eind der vergadoriog deze herbenoeming aan, nadat
hij die tot dat oogenblik in overweging had gehouden.
Bij eerste stemming werd verder gekozen de heer
J. J. Bamondt, en, nadat twee benoemden, de heeren
H. J. Baaing en W. P. K. Lenshoek vooreen plan's
in het be&tnur hadden bedankt, de beer C. Bisseau w,
die de benoeming aannam. Aangaande den heer
Bamondt, die niet ter vergadering tegenwoordig kon
zgn, meende de voorzitter de verzekering te kunnen
geven, dat ook bg de benoeming aannam, (wat later
gebleken is zoo te zijd).
Alsnu was aan de orde het hoofdpunt der agenda:
Bespreking van de ontwerp-besluiten der Liberale
Unie." De voorzittei gaf in overweging de verschil
lende punten daarvan niet in bespreking te brengen,
doch stelde uit naam van het bestuur der kiesver
eeniging de volgende motie voor:
De vergadering der liberale kiesvereeniging Goes",
gehouden te Goes den 2 Nov mber 1896, kennis ge
nomen hebbende van het door het bestuur der Libe
rale Unie" ontworpen »hervormings-programma" met
daaraan toegevoegd programma van urgentie" en
verschillende »overwegiugen",
van meening, dat het vaststellen van een zoo uit
voerig hervormings-programma moet leiden tot schei
ding in den boezem d r vrgzinnigen, wat dient ver
meden te worden
van oordeel, dat het eischen eener verklaring van
instemming met het ontworpen hervormings-pro-
gramma in zjjn geheel de keuze van candidaten
ongewenscht zal bigken te beperken
spreekt de wenschelykheid uit om genoegen te
nemen met de vaststelling van het programma van
urgentie" met ophef&og of althans wgziging der
daaraan voorafgaande overwogingen; en
2e bg eventuëele vaststelling niettemin van het
>hervormings-programma" spreekt de wenEchelgk-
heid uit in de aan het programma van urgentie
voorafgaande overweging, tusschen de woorden »zy"
en eindstemming" in te lasschen de woordenin
hoofdzaak
(Door deze inlassching wordt van de candidaten
alleen verlangd instemming met de hoofdpunten van
het Hervormingsprogramma en niet met de volledige
Igst van punten).
De redeD, die het bestuur geleid heeft tot het
stellen dezer motie, blgkt genoegzaam uit de motie
zelve. De voorzitter voegde daaraan echter nog toe,
dat de eischen van het hervormingsprogramma te
uitgebreid en te zwaar zgn, zoodat in de eerste
jaren een vervulling daarvan toch niet te wachten is
en men alle reden van tevredenheid mag hebbeo,
indien het programma van >urgentie" tot uitvoering
komt. Spreker wees o. a. op de onmogelijkheid om
leerplicht in te voeren ook voor »herhalings-onder-
wga", dat in Goes tot hiertoe steeds fiasco heeft
g maakt, omdat aan de bg woning van dat onder wgs
door hen, voor wie het zgn nut moet hebben, uit
den aard der maatschappelijke omstandigheden te
groote bezwaren zijn verbonden.
Over deze motie ontstond eenige discussie.
Dhr. Boluijt kon er zich niet mede vereenigen,
omdat er geen beginsel, geen leiddraad in uitgedrukt
is. Al moge het Hervormingsprogramma aanleiding
geven tot scheiding onder de liberalen, dit mag z. i.
niet als een bezwaar worden aangemerkt, integendeel;
deze scheiding is toch reeds een feit, getnige de ge
schiedenis der laatste tien jaren. Hg zou daarom de
lgnen verder en scherper doorgetrokken zien en kan
niet meegaan met hen, die pogen door het aannemen
van zulk een vaag gestelde motie >alle liberalen
onder één hoed te vangen." De scheuring beBtaat
nu eenmaal en al mocht zg eenigezins kunnen ge
dempt worden, de liberale party zou daardoor niet
in kracht winnen, evenmin als de gsvlakte sterker
wordt door de scheuren met water te dichten. Hg
acht bet daarom noodig dat de candidaten zich be
slist uitspreken.
Dhr. A. W. A. Ross zeide eveneens tegen de mo
tie te zullen stemmen en gaf als zgn meening te
kennen, dat de scheiding onder de liberalen niet is
te betreuren, want wie zich niet met het hervor
mingsprogramma en het program van actie kan ver-
eenigeD, is geen vooruitstrevend liberaal. Hg wenschte
daarom volledige instemming bstuigd te zien met
den inhoud van beide programma's.
Nadat de voorzitter en dhr. D. Fr. v. d Putte
het aangevoerde door de vorige sprekers hadden
weerl?gd, werd de motie in stemming gebracht en
aangenomen met 11 tegen 6 stemmen.
Van een en ander zal aan het bestuur der »Libe-
rale Unie" worden kennis gegeven.
Omtrent de benoeming van afgevaardigden naar
de vergadering der »Liberale Unie" op 14 dezer,
stelde het bestuur voor, met het oog op den on-
tunstigen toestand der kas, tot die benoeming niet
over te gaan, doch verzocht de machtiging der ver
gadering om, indien een of meer leden zich bereid
verklaarden op eigen kosten de vergadering te be
zoeken, zooals meermalen is gebeurd, dezen als zoo
danig te benoemen. Deze machtiging werd verleend.
Mocht zich daarvoor niemand aanmelden, dan achtte
de voorzitter dit nog geen ernstig bezwaar, daar
»(joes" slechts door twee leden kan vertegenwoor
digd worden, wier «tem onder de vele op die ver
gadering nog slechts zou zgn als die eens roependen
in de woestgn.
Onder dankzegging aan de aanwezigen voor hunne
opkomst sloot de voorzitter de vergadering.
Men bericht ons, dat aan den heer E. A. Oos-
tingh, directeur der boterfabriek >de Adelaar" te
'8 Heer Arendskerke, eervol ontslag is verleend en
dat in zgne plaats is benoemd tot directeur de heer
J. Noteboom te Wolfertsdgk.
Door bemiddeling van het hoofdbestuur der
Maatschappij tot bevordering van landbouw en vee
teelt in Zeeland ontving de vereeniging Landbouw
en Veeteelt te Wolfertsdijk van de Itegeering
het bericht, dat, wegens het niet meer beschikbaar
hebben van gelden op de loopende begrooting, o
haar verzoek om subsidie voor den winter
cursus in landbouwkunde afwgzend was beschikt
De minister van justitie hoeft benoemd to
onbezoldigd ryksveldwachter B. Hoogestege
te lerseke.
Benoemd tot aspirant-verificateur bjj de direct
belastingen enz. te OJdenzaal de heer C. W. va
S t a p e 1 e te Tolen.
Onder de ingezetenen van Zetuwsch-Vlaande
ren's westeljjk deel circuleert een adres aan Pro
vinciale Staten van Zeeland, waarin gevraagd word
een nieuwe boot te brengen in het stoomboot
verkeer Breskens Vlissingen. Het is i
den laatsten tjjd herhaalde malen voorgekomen, dat d
correspondentie met den trein te VliBsingen gemis
werd, hetgeen moet worden toegeschreven daaraan
dat de oude booten, welka bg die gelegenheid diens
dedeD, niet snel genoeg varen om ten allen tyd
den afstand BreBkens—Vlissingen binnen den be
paalden tgd af te leggen en dus de aansluiting me
den trein te Vlissingen te verzekeren. Belangheb
benden in dezen, voornam dgk de ingezetenen vu
Zeeuwsch-Vlaanderen'8 westelgk deel, achten
daarom wenschelgk in het belang van personen-
goederenverkeer een nieuwe stoomboot in de vaar
te brengen.
Aan een schrgven in Be Telegraaf over de
Zeeuwschen oesterhandel ontleanen w'
1 het volgende
De Zeeuwsche oesterhandel, die in de laatste jar e
een toch al zoo kwijnend bestaan voortsleepte,
