1896 N°. 130.
Dinsdag 3 November.
83sle jaargang.
(Economische Spijsuitdeeling,
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de-heeren Nijgh Van Ditmaü te Botterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brie vengaai dors.
Insending van advertentl?n vio* weo op den dag der uitgave
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ctt.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk*- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regelB a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOESCHE
COURANT.
De commissie voor de
bestaande uit de heeren J. J. OCHTMAN, Voorzitter, B M.
DEN BOER. E. VAN DEN BOSCH. P. A DE LIGNY, J A.
VAN HEEL, L. A KNITEL. I D FRANSEN VAN DE
PUTTE, S J. J DE JONv»E MULOCK HOUWER. G. VAN
DER 1IOEK. eu A. DEKKER Jz, S cretms en Thesaurier,
heeft hare werkzaamhedeu voor het aanstaand# wiuterseizoen
hervat en de bi jetten ter inschrijving aan de ingezetenen doen
uitreiken
Burgemee»ter en Wethouders voJdoeu gaarue aan het verzoek
der commissie, om t-t milde bijdragen aan te sporen, en ver
trouwen, dat de ingezetenen door eene ruime iuteekening of
bijdrage zullen doen blijken, dat de werking dir commissie ea
haar voortdurend be.taau op hoogen prijs worden gesteld.
Goes, den 31 October 1806.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J G. d. W. HAMER.
De Secretaris.
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Algemeen Overzicht.
De jaarljjks terugkerende komkommertijd op het
gebied van politiek nieuws is weer ten einde nu de
vacantie-dagen voor de meeste volksvertegenwoor
digers voorbij zjjn.
In Fraukrljh is de nsjaars-zitting verleden
Woen6iag geopend. De wetgever heeft wel gemeend,
dat de eerste helft van het jaar voldoende zou zjjn
voor den p »rlementairen ai b id van een jaar en
he< ft daarom bepaald, dat Kamer en Senaat den
2en Dinsdag in Januari samenkomen in gewone
zitting, die minstens vjjf maanden moet durer, dcch
de ervaring heeft geleerd, dat die tijd veel te kort
is om het werk af te do^n en daarom moet de
Kamer ook nog in het najaar byeenkomen om van
den grooten achterstand althans een gedeelte op te
ruimen.
Aan de orde is o. a. het crediet voor de Fransch-
BusBische feesten. De kosten daarvan zullen nog
meevallen, daar zjj niet meer bedragen dan 3
millioen francs, waarvan de eigenljjke receptie 2
en h9t troepen-vervoer voor de revue te Chalons
1 i/t millioen baloopen. Daarna komt aan de orde een
wetsontwerp, dat ten doel heeft het toezicht op den
alcohol te verscherpen, om daardoor te waken voor
de openbare gezondheid en om de smokkelarij tegen
te gian vervolgens wordt in behandeling genomen
•en wet op de uitvoerpremies van suiker, zooals die
in Duit cbland en Oo&tenrjjk bf staat. Volgens be
rekening der ambtenaren zullen die premies 10 mil
lioen francs per jaar eischen deze som hoopt de
regeering te verkrijgen doorverhooging der
verbruiksbelasting op de suiker en op hot overschot
der fabricage.
Vrjj zeker is het dat de parlementaire arbeid ook
ditmaal niet vlug zal opschieten, want aan inter
pellaties zal het zeker niet ontbreken. Niet minder
dan 15 zijn er nu reeds aangekondigd, waaronder
over de beteekenis van het bezoek van den Rusbï-
schen Czaar, over den toestand in Algiers en op
Madagascar, over de reorganisatie der rechtbanken
•n hoven enz. Een bjjzondore aanleiding om het
kabinet lastig te vallen leveren het verbod tegen de
DuitBehe socialisten Bebel en Bueb om bet Fransche
grondgebied te betreden en de arrestatiüa van een
aantal Russische en Poolsche anarchisten vóór het
Czarenbezoek, aan wie gedurende die feesten ge
deeltelijk in gevangenissen en gedeeltelijk in krank
zinnigengestichten op kosten van den staat een on
vrijwillig logies verschaft werd. Aan afwisseling zal
het dus niet ontbreken, de vraag is slechts of de
belangen van het land door dit gebruik vau den
«nationalen tijd" zeer zullen worden gediend.
Ook in Bulgarije zou de Kamer of Sobranje
bijeenkomen, doch vóór dien tjjd, is zij met toe
stemming vau vorst Ferdinand ontbonden. De reden
daarvan is te zoeken in de poging om de moeilijk
heden te ontwijken, die het ministerie-Stoïlof van
de zjjde der Russisch gezinde leden in de tegen
woordige kamer bad te wachten, wegens de quaestie
der Bulgaarsche officieren, die deel hebben genomen
aan den aanslag tegen vorst Alexander en daarna
naar Rusland zjjn gevlucht. Deze quaestie is thans
de spil, waarom de geheele staatkunde in het vor
stendom draait. Door de ontbinding der Kamer zjjn
echter die moeilijkheden niet weggenomen, doch
slechts verplaatst, want ook de nieuwe Kamer zal
dit punt hst eerst aan de orde brengen. Zij zal
echter zeer waarschjjnljjk bestaan uit een meerder
heid, die op de hand is van den minister, want
Bulgarjje echjjnt een van die landen te zjjn, waar
steeds de regeering, die de verkiezingen leidt, een
meerderheid weet te krjjgeD, opdat het ministerie
kan zeggen, dat het 's lands zaken bsstnurt naar
den wil van het volk.
Naar uit Weenen bericht wordt is tusschen Oos
tenrijk en Bulgarjje eeu handelsverdrag tot stand
gekomen, waarover reeds sinds maanden vruchte
loos is onderhandeld. Deze toenadering wordt be
schouwd als een bewijs, dat vorst Ferdinand meer
dere relatiëa met Oostenrjjk-Hongarjje wenscht aan
te kcoopen.
De bladen zjjn dezer da<ren vol van de «onthul-
lingen", die in de Hamb. Nahr. voorkwamen, omtrent
het bestaan tot 1890 van een geheim verbond tus
schen Duitschland en Rusland. De strjjd daarover
is nog ni-t uitgestreden en men wil dat in dezen
het gewenschte licht verspreid wordt. Te meer nog
trekken die onthullingen" de aandacht van de ge
heele Europeesche pers, omdat ze zonden gedaan
zjjo door niemand minder dan Bismarck, doch tot
eene opheldering scheen het aanvankelijk niet te
zullen komen, want de offic'ëele Reichsanz. heeft
verklaard, dat de toedracht der zaak, als waarover
de Hamb. Nachr. schreef, tot de gewichtigste staats
geheimen behoortdeze conciliations te bewaren be
rust op een internationalen plicht, welks verzaking
de benadeeling van hoogst beiangrjjke staatsbelangen
zou meebrengen. De regeering moet derhalve van
elke opheldering afzien en zal zoo min de waar
heden aantoonen als de onvolledigheden aanvullen,
in de overtuiging dat het vertrouwen in de oprecht
heid en in de trouw aan het gesloten verbond van
de Duitsche staatkunde bjj de andere mogendheden
te hecht gegrondvest is, dan dat het door dergelijks
onthullingen" zou kuDnen geschokt worden. Uit
deze officiëde raededeeÜDg zou men kunnen afleiden,
dat het geopenbaarde toch een positieven grondslag
heoft en meer is dan louter redactiewerk van Bis-
mai cks orgaan. Met deze verklaring heeft de Reichs
anz. derhalve niet voldaan aan den eiscb, die alom
in de meest verschillende bewoordingen is gesteld. De
Hamb. Nachr. zelf onthondt zich eveneens van iets
meer ts openbaren dan zjj tot hiertoe gedaan heeft.
Vorst Bismarck liet intusschen dcor zjjn secretatis
dr. Chrysander mededeelen, dat hjj vreemd is aan
de ontünllingen der Hamburger Nachrichten. Men
verwacht een dergeljjke verklaring van graaf Her-
bert von Bismarck.
De vraag of er na het bezoek van den Czaar aan
de Fransche republiek een verbond is gesloten iB
eindeljjk in bevestigenden zin beantwoord. Het be
staan van het Tweevoudig verbond. Rusland
Frankrjjk, is thans een feit en daardoor wjjdt men
weer meer de aandacht aan het Drievoudig, waar
uit indirect bet Tweevoudig is voortgevloeid. Waar
twee zulke geduchte machten als deze beide bonden
tegenover elkander staan, ligt het voor de hand,
dat de mogendheden, die de Triple Allian'ie vormen,
Duitsohland—Oostenrijk—Italië, meer dan ooit ge
hecht zjjo aan elkanders vriendschap. Daaraan wordt
het dan ook toegeschreven, dat Duitschland *n Oos
tenrijk met zooveel belangstelling de houding van
Italië gadeslaan. Er is een tjjd geweest, dat men er
in Duitschland vrij onverschillig onder was of het
verdrag met Italië werd vernieuwd, doch nu wordt
openlyk erkend, dat men daaraan hooge waarde
hecht. De Italianen echter beginnen minder vriend
schap te gevoelen voor hunne noordeljjke broeders
zjj beweren dat de lasten van het verbond grooter
zijn dan de lusten. De minister Crispi had het dan
ook gaarna opgezegd, wanneer hij het in zjjn macht
had gehad, toen de termjjn ten einde was. Hij zou
dan bjj de vernieuwing eenige bepalingen hebben
doen opnemen in het belang van den handel en de
financiën van Italië. Formeel bestaat dus het Drie
voudig verbond nog, en ofschoon Italië reeds neiging
heeft getoond om de door Frankrjjk toegestoken
hand aan te nemen, zal het zich toch niet onttrekken
aan den bond, die ook om andere redenen in den
laatsten tjjd wel iets van zjjn hechtheid verloren
heeft.
Het huweljjk van den kroonprins van Italië met
de dochter van den vorst van Montenegro, dat de
vorige week is voltrokken, ie, naar men zegt, een
huweljjk uit liefde, maar toch heeft ook by deze
vereeniging van twee vorstelijke harten de politiek
een woordje meegesproken. De keuze was voor den
erfgenaam van den Italiaanschen troon niet groot, daar
zjjn aanstaande echtgenoot® den katholieken gods
dienst moest belyden protestantsche priD&essen waren
dus uitgesloten, tenzjj ze tot den R. K. godsdienst
wilden overgaan. Daar nu prinseB Helena bereid
was van geloof te veranderen en de wederzydsche
genegenheid buiten twjjfel was, moest dit huweljjk
als het ware uit den aard der zaak volgen. Door
de echtverbintenis van dezen jongen prinB, die een
maal den Italiaanschen troon bestjjgen zal en over
dertig millioen onderdanen zal regeer6D, treedt Italië
in nauwe betrekking met Montenegro, dat, evenals
Italië zelf, eenwen lang zjjn zelfstandig bestaan heeft
moeten handhaven tegenover Turkjje. Beide staten
voelen zich daarom door elkander gesterkt. Als men
bovendien in aanmerking neemt dat Montenegro de
voorpost van Rusland aan de Adriatische zee is, dan
ligt het voor de hand, dat dit huweljjk ook de toe
stemming van deu czaar behoefde, en het zou dezen
niet onwelgevallig zjjn te zien, dat de aandacht van
Italië weer op het Balkan-schiereiland gericht werd.
Intusschen ziet deze verhouding slechts op eventu
aliteiten in de toekomst, want voor het oogenblik
wenschen alle Europeesche vorsten den vrede, die
reeds zoo lang en zoo ernstig in het Oosten is ver
stoord.
Kenschetsend voor de stemming, welke nog altjjd
in Ejngeland tegenover de Transvalere heerscht
en voor de onhebbelijkheid der EDgelschen, is het
feit, dat in een beschaafde instelling als het Im
perial Institute te Londen, de heer Draper, secretaris
van het Zuid-Afrikaansch Geologisch Genootschap,
die een lezing hield over den rjjkdom aan mineralen
van de Transvaal, werd uitgejouwd, toen men hoorde,
dat bjj na Jameson's inval zjjn plaats had ingenomen
onder de rustbewaarders van Johannesburg. Uitdruk
kingen als boer,"»verrader,"enz. werden den spreker
naar het hoofd geslingerd, zoodat hjj met moeite aan
het woord kon bljjven. O. a. werd den heer Draperdoor
één uit het publiek gevraagd in welke betrekking bjj
tot de Boeren stond. «Heeren, antwoordde de spreker,
het gedrag der Boeren is vrjj wat beter dan bet
uwe." Dit was echter olie in het vuur. «Wjj heb
ben dien schurk al lang genoeg aangehoord 1" riep
er een, en toen gesproken werd van een diepte van
3000 voeter, tot wtlke de boringen gebracht waren,
schreeuwde een ander: »ik wou, dat jij zoo diep
in den grond zat 1" Ten laatste besloot het bestuur
van het Institute een cordon van bedienden om de
tribnne te plaatsen en aldus den Bpreker te be
schermen. Het is met één woord een schandaal ge
weest, dat van een diep zedelyk verval bjj het En-
gelsche publiek getuigt, en waarbjj het toejuichen
van Jameson voor de rechtbank in Bowstreet nog
maar kinderspel is geweest.
GOES, 2 November 1896.
In de qaaesfcie of er niet als de Koningin
trouwt eene wet noodig is, die voor haar andere
dan de algemeen geldende bepalingen van het Burg.
Wetboek stelt ten aanzien van het huwelijksrecht,
is door bet Dagblad het standpnnt ingenomen van
hen, die meenen dat geen speciale wet noodig is,
daar hare door do Grondwet gewaarborgde rechten
door geen huweljjk kunnen vernietigd worden.
Het »ietwat zonderlinge" in het betoog, dat het
Dbl. te dezer zake leverde, is echter van ar deren
aard, zegt de Haagsche Ccurant. Dat blad redeneerde
nl., dat de wetten afkomstig zjjn van den souverein
en worden gemaakt »voor de onderdanen, ter wille
van de orde onder hen," met 't gevolg »dat dus de
souverein zich niet zou hebben te voegen naar de
regels, die hjj niet ook voor zichzelf (zooals de Grond
wet), maar uitsluitend voor zjjn volk in het leven
het ft geroepen 1"
»Stel u voor," zoo verduidelijkte het blad,
»gjj hebt ter wille van de orde binnen uw huis be
paald, dat uw dienstboden 's avonds om halt elf
thuis moeten zyn, en nu komt uw keukenmeid u
vragen, of meneer zich daar dan ook aan houden zal."
De consequentie zou dus zyn, dat Burgerljjk en
Strafwetboek en alle andere wetten niet voor een
Koning geschreven zyn en deze dus in strjjd met
het in Nederland geldende recht zou mogen hande
len, als hem dit aangenaam ware 1
't Gevaar ljjkt ons niet groot, dat deze interpre
tatie ooit door Koning of Regeering in Nederland
zou worden sanvaard. Maar ter wille van 't be
ginsel scheen 't ons toch noodig, dat men tegen zoo
reactionnair eene opvatting even opkome.
In Den Haag of te Peking vraagt niet zonder
recht Het Familiebladdat het allereerst het bier
behandelde vraagstuk opgeworpen heeft en dus spe
ciaal reden bad zich dit fraaie artikeltje aan te trek
ken. Schoon een neutraal blad zich noemende, meent
het tegen dergeljjke reactionnaire politiek te moeten
opkomen, en inderdaad gelooven wjj, dat het aan
tal Nederlanders, dat ze onderschrijft, al zeer luttel
zal zyn. Het merkwaardigst is wel, dat hier een
beroep wordt gedaan op »de feiten, los van theo
rieën en fictiën." Moet dat niet voldoende zyn om
deze theorieëa en fictiën te veroordeelen
Toen onlangs een Duitsch hofprediker tegenover
den Duitschen Keizer de «apiès tout" in 't gebruikte
redeverband vrjj onschuldige phrase: «Morituri te
Salutant" uitsprak, bevatte een der beste Duitsche
bladen een krachtig protest, onder het opschrift:
Gladiatoren zyn wjj niet." Op het stukje van het
Dagblad, dat wjj slechts als curiosum aanhalen, past
geen ander antwoord dan«Lakeien zjjn wjj niet."
Het Staatsblad (no. 167) bevat het besluit
van den 29ei^dezer, tot vernietiging van het beslnit
der Staten van Groningen van 10 Septwaarbjj
rar. H. C. A. T h i e m e A. 0. z n. is benoemd tot
lid van Gedeputeerde Staten van dat gewest.
De overweging luidt:
dat die benoeming heeft plaats gehad bjj eene
herstemming tusschen de hoeren mr. Thieme voor
noemd en Smit;
dat met inbegrip der beide in herstemming ko
mende leden ter vergadering aanwezig waren 44
leden, die allen, met uitzondering van den heer
Thieme, aan de stemming hebben deelgenomen en
dat van de 43 stemmen 22 op den beer Thieme,
21 op den heer Smit bleken uitgebracht te zjjn
dat artikel 73 der Provinciale wet den leden der
Staten verbiedt mede te stemmen over zaken, die
hen persoonljjk aangaan
dat het in dat artikel bedoelde persoonljjk belang
ook geacht moet worden aanwezig te zyn bjj eene
benoeming, waarbjj bepaald aangewezen personen in
aanmerking komen, wat by eene herstemming het
geval is;
dat de heer Smit alzoo in strjjd met artikel 73
der Provinciale wet aan de herstemming heeft deel
genomen, en dat zjjne deelneming aan de stemming
op den uitslag daarvan invloed heeft kunnen hebben.
Naar de letter der wet is dit besluit waarschjjnljjk
juist. Maar is dit ook het geval naar den geest 1
Ware de heer Smit gekozen, dan zou zyn stem
werkeljjk invloed gehad kunnen hebben. Maar nu
de heer Thieme gekozen werd, kan de stem
van den heer Smit, ook als deze op dhr. Thieme heeft
gestemd, geen invloed hebben gehad ten eigen
bate. En dit toch is ongetwjjfeld het motief,
waarom onthouding in dergeljjke gevallen bevolen
wordt.
»Er is, zegt de Stand., een Hervormde
staatBpartjj in de maak. Naast de Roomsche
staatsparty zal dan deze Hervormde staatsparty als
tweede clericale of ke<keljjke party plaats nemen.
Clericaal en kerkeljjk in dien zin, dat alleen leden
der Hervormde kerk in de kiesvereenigirgen en de
bestnren der kiesvereeDigingen zullen worden toege
laten, evenals bjj de Roomsche staatsparty geen
akatholiek recht op toegang heeft. Clericaal ook in
dien anderen zin, dat deze nieuwe partjj, niet anders
dan de Roomsche partij, acht het belang van het
vaderland niet beter te kunnen dieDen dan door het
belang van de kerk op den voorgrond te plaatsen.
Daartegenover blijft dan de anti-revolutionaire party
haar geheel afwjjkend, anti-clericaal standpnnt hand
haven, dat ze niet vraagttot welke kerk behoort
ge maar als politieke party een ieder welkom heet,
die haar staatkundige beginselen beljjdt. Dat dit
laatste alleen Proteitantsch is, en bet andere stelsel
een nabootsing van het Roomsche beginsel, springt
in het oog. Met één verschil echter. Dit nameljjk,
dat de Roomsche kerk uit eenheid van beginsel leeft,
en diens volgens uit haar confessioneel beginsel ook
een beginsel van staatsrecht kan afleiden, terwjjl de
Hervormde kerk in de overtuiging van haar leden
een staalkaart van beginselen te aanschouwen geeft,
waaruit nooit tot vaste staatkundige beginselen is
te concludeeren. Voor de anti-revolutionairen een
spoorslag te meer, om hun anti-ciericaal standpunt
te handhaven, en op politiek gebied voor de in Gods
Woord gegronde beginselen van staatsrecht te bljjven
opkomen."
Dr. Kuyper en zjjn aanhang anti-clericaal! Dat
zou men nu zoo op het eerste gezicht niet gezegd
hebben, zegt het Utr. Dagblad.
Edoch om zoo'n journalistieken saltomortale
te maken en tevens al buitelend der nieuwe party
een stevigen duw, en den roomschen vrienden een
gevoelig kneepje te geven daarvoor moet men
ook dr. Kuyper zelf zyn
Wie is nu de heerjhr. mr. A. F. de
Savornin Lobman?" vraagt de Vaderlander
en zegt dan verder
Deze vraag dient beantwoord te worden. Wjj
zouden zoo gaarne willen, dat de heer Lohman het
zelf deed. Opheldering is noodig, want de zoo ge-
wjjzigde houding des heeren L. tegenover dr. Kayper
moet natuurljjk wjjziging brengen, in menig opzicht,
van zyn denkbeelden.
Wjj kunnen niet vergeten veel, door den heer L.
vroeger gedaan en geschreven. Wjj noemen slechts
een boekje «Ontoerekenbaar". Is de heer L. van nu
een ander, dan de man, die de rechtsgeleerde pleit
bezorger der doleantie was Zyn optreden met de
h.h. Biesterveld en Pierson te Groningen en te
Arnhem stelde ons niet geruBt.
Wjj spreken hier niet als leden eener kerkelijke
partjjmaar als vrienden der Ned. Herv. Kerk kun
nen wjj kwalyk een bondgenoot zien in den man,
die zulke bittere dingen tegen ons geschreven heeft,
en niets daarvan heeft herroepen.
Wjj bopen niet ons schuldig te maken aan on-
kieschheid, wanneer wy dingen aanroeren, waarvan
de herinnering pjjnljjk is. Maar de heer Lohman
heeft (en dit strekt hem tot eer) nooit zjjn gevoe-
