1896 N°. 128.
Donderdag 29 October.
83sle jaargang.
De gewapende macht.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrgdagavond,
uitgezonderd op feestdagen. y j
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlgke nommeri 5 cent; met bgblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertontiën voor dit blad
aangenomen bp de heeren Nijgh Van Ditmau te Rotterdam ea verder
bp alle Boekverkoopert en Brievengaarders.
EuaeadlDK van advertentlSn vier 9 *ren 09 den da*
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ctt.
Bp öir ecto opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgkz- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c*
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
der uitgave.
Wij dwepen niet met de inrichting van ons leger
onze vloot is zeker verre van volmaakt en voor de
schutterg wet, zooals die tegenwoordig is, hebben wg
al evenmin eenige sympathie.
Wg gelooven, dat de gelden voor de defensie uit
getrokken, zooals deze nu is ingericht, slechts matig
nut hebbendat de infanteristen-uitmonstering van
den laatsten tijd wel wat doet denken aan de per
siflage, die wg kennen uit Vorstenschool", waar
ons een vorst geteekend wordt, die zjjn eigen nacht
rust en die zjjner ministers opoffert om te beslissen
of de mouw-oplegsels der uniformen kersrood of
hemelsblauw zullen zgn. Het komt ons voor, dat
onze vestingwet niet uitmunt door een vast stelsel
en dat met kleine uitzonderingen de Bchutterjj
niet heel veel dienst prestoeren kan.
Om al die redenen is er zeker wel aanleiding om
aan te dringen op verbeteringen maar dit alles geeft
0. 1. niemand bet recht tegen leger en schutterg
agitatie op te wekken op de wjj ze als wjj dat dezer
dagen zagen geschieden in de vergaderingen, die te
Rotterdam en 's-Gravenhage belegd waren onder het
vaandel van het anti-militairisme.
Wat wjj van die vergaderingen in de dagbladen
lazen deed voldoende begrijpen, welke toon er ge-
heerscht heeft. Voornameljjk waren aan het woord
de heeren P. Domela Nieuwenhuis en Van der Veer,
de eerste de leider der sociaal-democraten, de laatste
de weigerachtige schutter uit Middelburg. Beiden
prediken verzet tegen de bestaande militaire wetten,
hoewel zjj verklaren, dat het misschien verstandiger
h zich niet te verzetten, maar dat, als men het
do^t, men het doen moet uit overtuiging.
Het schjjnt dus wel eenigszins alsof de beide
heeren door een eventueel verzet aan de overtuiging
van de betrokkenen te willen overlaten, zelf liever
niet de zedeljjke verantwoordeljjkheid voor de ge
volgen hunner prediking dragen. Maar met het oog
op jeugdige personeu, die gewoon zjjn op die vergade
ringen de sociaal-democratische wjjsheid in te znigen
en vooral in aanmerking genomen den leeftjjd van
hen, die door de loting tot soldaat-zjjn verplicht
worden, komt het ons voor, dat het woord over
tuiging" wel iets van zjjne beteekenis verliest. >Ik
ben overtuigd en daarom weiger ik" is zoo gemak
kelijk om te zetten in>ik weiger en poseer nu
als man van overtuiging." En dat de overtuiging
van iemand op 20jarigen leeftjjd vaak een andere
is dan die van denzelfden man op zjjn 25e jaar,
daarvan levert dhr. Van der Veer zelf een bewijs
hjj weigerde niet soldaat te worden, wel weigert
bij zjjne schutterplichten te vervullen.
Den twintigjarige, die tot den militiedienst ge
roepen wordt, is het daarom geraden zich niet te
spoeiig eene, aan de wetten strijdige, overtuiging
te laten opdringente meer daar de heeren zelf con-
stateeren, dat het verzet tegen het vervullen van
den militieplicht eene zeer gevaarlgke zaak is, welk
gevaar veel geringer is, wanneer het verzet de schut
terij geldt. Ook kan het zjjn nut hebben op te merken,
dat de heer Domela Nieuwenhuis persoonlijk weinig
last meer zal hebben van schatter ij en loting en
zoodoende wat men noemt >mooi praten" heeft.
Evenzeer als wjj het den plicht achten van eiken
staatsburger om binnen den kring zjjner bevoegdheid
mede te werken aan de verbetering van elke wet,
evenzeer achten wjj het zjjn plicht mee te werken
tot handhaving van de bestaande wetten en zich te
onderwerpen aan de gevolgen ervan, aangename of
onaangename. En rechtstreeks oi zijdelings anderen
op te wekken dien plicht te wedtritaan is op zich
zelf reeds te veroordeelen, maar wanneer dieanderen"
minderjarigen zjjn, wordt eene dergeljjke aansporing
nog te ergerlijker.
Dit neemt intuaschen niet weg dat ons leger en
onze schutterjj niet populair zjjn. Vandaar, dat, waar
kwaad gesproken wordt van de gewapende macht,
de sociaal-democratische partij vaak een luisterend
oor vindt zelfs bjj hen, die anders afkeerig zjjn van
de redeneeringen der sociaal-democraten, anarchisten,
nihilisten of andere risten", voor zoover die rede
neeringen de strekking hebben de maatschappjj om
te keeren.
Het komt er du3 op aan te weten, op welken
grond het verzet tegen leger en schutterij gepredikt
wordt, en dan vinden we opgegeven
lo. ons land is onverdedigbaar tegen een buiten-
landschen vjjand;
2o. de gewapende macht wordt alleen in stand
gehouden om tegen ons (de sociaal-democratan) te
agceren als wjj de rust verstoren."
Aldus redeneert de heer Domela Nieuwenhuis, er
bjjvoegende: rindim gjj soldaat moet worden, gebruik
dan den tjjd goed om te leeren schieten, dat kan
te pas komen."
Of oos laad werkeljjk onverdedigbaar i?, kunnen
wij niet uitmaken slechts de praktijk is daartoe in
staat. Alleen merken wjj op, dat vroeger ook wel
eens vorsten geredeneerd hebben als de heer Nieuwen
huis deed en dat de uitkomst bewees, dat zij zich
vergist hadden. Maar, als het werkeljjk zoo ware,
dan komt men op den weg der verdedigbaarheid
zeker niet verder wanneer men de middelen daartoe,
die nu, zij het niet volkomen genoeg, bestaan, geheel
wegneemt. Bovendien is de taak van het leger en de
schutterjj ook wel degeljjk het land te beschermen
tegen een b i n n e nlandschen vijand en als nu de
heer Domela Nieuwenhuis zegt en zich dus bewust,
is, dat het leger alleen gebruikt wordt tegen de
partg, waarvan hg de leider is, dan geeft hjj, mis
schien onwillekeurig, geen vleiende getuigenis van
die partg.
Gebruik den tgd om goed te leeren schieter,
dat kan te pas komen", roept hg de jongeling
schap toe.
Ons dunkt, wanneer de sociaal-democr. jongelingen
van het leeren schieten nut kunnen hebbm, dan is
het toch niet meer dan billgk, dat zy, tegen wien
zy voornemens zyn van de aldus aangeleerde kunst
gebruik te maken, het ook goed leeren, en zoodoende
pleit de sociaal-democraat Nieuwenhuis eigenlijk meer
voor eene algemeene wapenoefening dan voor alge
meens ontwapening.
Maar wg hebben het leger ook wol eens leeren
beschouwen als iets anders dan alleen eene gelegen
heid om goed te leeren schieten. Het is ons voor
gekomen, dat, waar de opvoeding van ons volk in
sommige lagen nog zoo schrikbarend verwaarloosd
wordt, het leger voor velen de eenige plaats is,
waar de gemeenschap z;ch in goeden zin met de
volksopvoeding bemoeit. Zgn er niet talrgke voor
beelden van jongelieden, die, uit don dienst komende,
bleken iets waard te zgn in de maatschappg, die
hen vroeger als niet veel meer dan ballast moest
beschouwen? Voor velen is het leger de plaats,
waar zg voor het eerst van hun leven leeren wat
orde, regelmaat en tucht beteekenen, en voor som
migen bovendien de plaats, waar zg voor het eerst
van goed eten en goede kleeding worden voorzien.
Duizenden danken aan de opvoeding in het leger
een mannelgken leeftjjd van bruikbaarheid voor en
nuttigheid in de maatschappg.
»Leert schieten" roepen ook wg den jongelingen
toe, »het kan te pas komen als onverlaten onze haard
steden bedreigen. Leert nw plicht doen, ook in het
leger, en als gg daardoor weet, waar gg staan moet,
en het nut van orde en regel hebt leeren kennen,
dan zal u dat »te pas komen" niet alleen als
gg onverhoopt ten stryde, tegen welken vyand ook,
geroepen wordt maar reeds terstond in den har
den strgd om het maatschappelgk bestaan."
Alles goed en wel", zegt misschien eene bezorgde
moeder, »maar de kans om mgn zoon slechter dan
hg te voren was nit den dienst terug te krygen is
groot; het leven in de kazerne leidt zoo vaak tot
drankmisbruik en andere onzedelgkheid."
Wg willen het kazerneleven niet, in alle opzichten
tegen dergelgke redeneeringen in bescherming nemen.
Wg nemen aan, dat ook in dezen de medaille hare
keerzyde heeft. Maar we herinneren ons toch ook
het woord van zekeren generaal, een veteraan, die,
wgzende op een troepje lotelingen, die bgna allen
van een goed gevulde fl^sch voorzien waren, zeide:
nu verwijt men onsf dat wij die jongens tot dronkaards
maken
Ongetwgfeld ie het kazerneleven voor verbetering
vatbaar, maar in het algemeen zal ons leger reeds veel
winnen door de oprichting van het reserve-kader. De
militaire tehuizen" brengen reeds goede vruchten
voort. Door het reserve-kader zal de band tusscben
burgery en leger versterkt en de verhouding ver
beterd worden.
Men make het leger en ook de schutterg zoo
lang de laatste in stand moet gehouden worden
zoo goed mogelgk. In ieder geval schenke men de
gewapende macht de achting en den eerbied, die zg
verdienen.
En hun, die dezer dagen militieplichtjg moeten
worden, waarschuwen wg, dat zg, door het oor te
leenen aan ophitsing tot verzet, zich slechts veel
ergere gevolgen kunnen berokkenen dan ooit voor
hen de vervulling van de bg de wet opgelegde ver
plichting hebben kan.
GOES, 28 October 1896.
Naar wg vernemen heeft het Zang- en
Muziekgezelschap van de Weesinrich-
t i n g van Neerbosch het plan alhier eene uit
voering te geven, den 17 of 18 November in de
>Prins van Oranje." Hen, die kennis genomen hebben
Tan het succes dat dit corps heeft ingeoogst in vele
groote plaatsen van ons land, zal deze tjjding zeker
verheugen. Het corps bestaat uit 16 meisjes en 13
jongens. Deze moeten hier geherbergd worden. Ner
gens heeft dit bezwaar ontmoet, en dat zal ook in
Goes wel gaan, oordeelden de bestuurders. Toch
deelen wg op verzoek gaarne mede dat aanbiedingen
van logies zéér gaarne zullen worden ingewacht bg
den heer J. J. Visser alhier, wien verzocht is zich
met de regeling daarvan te belasten.
Bg Kon. besluit is aan J. M. S1 e g tburge
meester der gemeente Hoedekenskeike, toestemming
verleend om te Goes te wonen.
Do minister van justitie heeft, tot onbezoldigd
rgksveldwachter benoemd Adrn. Nieuwenhui-
z e F z n. te Ierseke.
Krabbend ij ke. Door eenige ingezetenen van
doze gemeente, hootdzakelgk handelaars in granen,
uien, aardappelen enz. en agenten van boetwortel-
snikerfabrieken, is aan de Maatschappg tot Exploitatie
van Staatsspoorwegen een verzoek ingediend om
uitbreiding van bet stationsemplace-
m e n t alhier. De aanleiding daartoe is de omstan
digheid, dat geen voldoend aantal waggons tegelijk
kunnen uitgezet worden. Daardoor ondervindt het
suikerbieten ver voer veel vertraging, zoodat de aan
gevoerde peeën geruimen tgd moeten blgven liggen
en zelfs buiten de afrastering tot aan den stations-
weg opgestapeld worden.
In een ingezonden stnk in de Zz. Nieuwsbode
schrgft X. uit Kapelle
Waar in de Qoesche Courant en in De Zeeuw alle
lof wordt toegezwaaid aan de heeren Van Maris en
Van Vliet in zake de schildering onzer kerk, werd
tot mgn leedwezen verzuimd den naam te noemen
van den schilder, die de eigenlgke uitvoerder groo-
tendeels was, namelyk de heer Jacob Kramer te
Ierseke, die daardoor toonde, dat men op het platte
land van Zeeland niet verlegen behoeft te zgn tot
het verkrggen van 't fijnste schilderwerk, waarvoor
men in steden slechts met moeite iemand zou kan
nen vinden.
M. i. komt den hear Kramer in deze ten volle
een woord van lof toe, wat niemand zal zeggen dat
onverdiend is.
(Wg zgn overtuigd, dat indien onze correspondent
een verzuim heeft begaan, dit onwillekeurig zal zgn
geschied. Maar waarom wendt de inzender zich nu
niet tot de Zeeuw en tot ons met zjjn klacht Dan
kwam zg immers onder het oog van dezelfde lezers,
die het eerste stuk lazen.)
H. M. de Koningin heeft aan den hofpre
diker dr 7an der Flier eigenhandig haar por
tret met handteekening en bgschrift ver
eerd.
Zondag is te '6-Gravenhage aangekomen de
generaal van het Daitsehe leger Von Hahnke, door
Keizer Wilhelm belast met de aanbieding van
een geschenk aan H. M. de Koningin,
ter gelegenheid van Hare kerkelyke bevestiging.
Het is een kruis, gevormd door 7 steenen in chry
soliet, in brillanten gevat, in den vorm van een oud
Nederlandsch kruis, zooals zich daarvan modellen
bevinden in het Museum te Berlgn, naar welke het
vervaardigd is.
Het kruis wordt met een gonden kettiDg om den
hals gedragen.
De heer J. W a a 1 e Jr. is bevorderd tot com
mies der postergen 2e klasse.
Het Comité tot verbetering van den maat-
8chappelgken en den rechtstoestand der vrouw in
Nederland heeft thans aan H. M. do Koningin-Re
gentes zgn a d r e 8 in zake het onderzoek naar
het vaderschap verzonden, met bg voeging vtn
verscheidene afzonderlgke adressen van adhesie en
tal van Igsten met du;zenden handteekeningen.
Het wetsontwerp tot instelling van Kamers
van Arbeid is voor de openbare behandeling in
de Tweede Kamer gereed gekomen.
Men schrgft uit Utrecht aan de Limb. Koerier:
De vergadering der Katholieke Kamerclub,
die hier Dinsdag plaats vond, moet zich door vol
komen eensgezindheid gekenmerkt hebben. Tegen
woordig waren de heeren Kolkman, Borret, dr.
Schaepman, Dobbelmann, De Ras, B&blmann, Mgr.
Everts, Truyen, Van der Kud, Lambrechts, De Ram,
Michiels van VerdoyneD, Van Basten Batenburg,
Loeff, Van Vlymer, Travaglino, Mutsaers, Vermeulen,
Van den Bergh van Heemstede en Van Barckel.
Ook dr. Nolens was aanwezig, alzoo in 't geheel 21
leden. Het ontworpen program werd in hoofdzaak
onveranderd goedgekeurd, doch om gewichtige redenen
werd voorloopig tot b ipte geheimhouding besloten."
In verband met deze voorgeschreven geheimhou
ding, is het bier boven medegedeelde merkwaardig.
Residentiebode.)
De opbrengst der bedrijfsbelasting is
zeer meegevallen. Zg beeft in het eerste jaar der
heffing brnto f 4,878,451 bedragen en in het tweede
jaar f 4,933,836.
Uit het patent kwam in het laatste jaar van zgn
bestaan maar f 4,753,826.
In plaats van een lagere inkomst, gelgk gevreesd
werd, heeft de nieuwe heffing derhalve reeds meer
dan het patent gegeven, en de opcenten, welke
de minister Pierson voorzichtigheidshalve volgens
zgn oorspronkelgk ontwerp had willen behouden,
zgn gebleken onnoodig te zgn.
Onder zeer vele blgken van belangstelling mooht
de heer H. M. Wiertz van Coehoorn, direc
teur van het postkantoor te 's-Hertogenbosch, Zon
dag den dag herdenken, waarop hg voor 40 jaren
bg het vak in dienst trad. Het kantoor was bg deze
gelegenheid met groen en bloemen versierd, waar-
tusschen de borstbeelden van H.H. M.M. de Konin
ginnen stonden.
De ambtenaren en beambten schonken den jubilaris
eene prachtige pendule met bronzen groep, en hun
portret ia lgst.
De bewoners der omliggende straten badden voor
deze gelegenheid de vlaggen uitgestoken.
Voor het kantongerecht te Haarlem is eene
zaak behandeld, welke, in geval van niet-vrgspraak
van den aangeklaagde, voor zeer vele winkeliers
van groot nadeel zal kannen zgn.
Tegen den eigenaar van een dames-confectie-
magazgn te Haarlem was door een adjunct-inspecteur
van den arbeid proces-verbaal opgemaakt wegens
het doen verrichten van arbeid (het aanzetten
van een knoop door een inwonende mantel
juffrouw) in den winkel, zonder dat daar eene ar
beidskaart aanwezig was.
De winkelier voerde tot zgne verdediging aan,
dat de bedoelde mantel reeds verkccht was, maar
dat daaraan een knoop diende verzet te worden.
Dit deed de inwonende juffrouw echter in den win
kel, in plaats van op de werkplaats op de tweede
verdieping, omdat beiden het verzetten van een knoop
geen arbeid noemden, volgenB de bedoeling der wet.
Indien dit strafbaar was meende hij dan zou,
op grond van hetzelfde artikel der wet, zelfs het
opsteken van licht in de uitstalkast door iemand
van zgn personeel, buiten den arbeidstgd om, even
eens strafbaar zgn, en zou ieder winkelier du9, om
een voortdurende vervolging te ontgaan, met zons
ondergang zgne zaak wel kunnen sluiten.
Het O. M. rekende echter het aanzetten van een
knoop aan een mantel tot zoodanigen arbeid, die in
eene werkplaats behoort verricht te worden, en
eischte een boete van f 3 of 2 dagen hechtenisstraf.
Wg ontvingen een open brief van eenige
Hollandsche Afrikaners aan hunne bros-
ders in Nederland, waarin deze een beroep doen op
het Nederlandsche volk om een onder hunne re
dactie staand tgdschrift, getiteld >Ons Tgdschrift",
door inteekeniDg te steunen.
Wg ontleenen daaraan het volgende uittreksel
Zooals n bekend zal zgn is Zuid-Afrika een land
met gemengde bevolking. Er wonen veie blanken
en nog veel meer kleurlingen, en terwgl een belang-
rgk deel der blanken Hollandsch spreekt, wordt
door het andere gedeelte daarentegen uitsluitend
Engelsch gesproken.
Dit toch zgn de twee hoofdtalen van het land,
maar het aantal dergenen, die Hollandsch spreken,
overtreft verreweg het getal van hen, die hunne
gedachten in de Engelsche taal uitdrukken.
De Afrikaners zgn meestal van Nederlandsche en
Fransche afkomst. Hunne voorvaderen waren een
voudige, zedige, vrome mannen uit de Republiek
der zeven Provinciën, óf wel Franschen, bekend
onder den naam van Hugenoten," en behoorende
tot die vluchtelingen, die tengevolge van de op
heffing van het edikt van Nantes hun vaderland
verlieten, met verlies van have en goed, en die
toen door het gastvrge en eensdenkende Nederland
werden opgenomen en voortgeholpen, en vervolgens
met de Hollandsche kolonisten overstaken naar dezen
zuidhoek van Afrika, en hier hunne tenten opsloegen.
Hier ook werden zg é?n, die Nederlanders en
die Franschen Óen in godsdienst, waardoor zg met
hart en geweten onaf8cheidelgk verbonden waren
éen in maatschappelgk bedrgf en nationaal belang
en gezamenlgk streven, ésn ook in bloédrerwant-
schap, doordien de zonen en doch teren van beide
volken zich onderling door den band des huwelyks
verbonden.
Zoo is ons geslacht ontstaan en aldus vloeit, er
gemengd Nederlar.dsch en Fransch bloed döor onze
aderen.
Toch zgn wg veel meer Nederlandech dan Frau6cb,
en dit kan ook niet anders, want hit land, dat
onze voorzaten kwamen bewonen «n biboiw:a,
