1896 N°. 121.
Dinsdag 13 October.
83s1" jaargang.
Personeele Belasting,
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prgs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmak te Botterdam en verder
bg alle Boekverkoopem en Brievengaarders.
Inxendfnf van advertentiön vóór 9 nren den daf der oltfave
De prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regol meer 10 ct -
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOESCHE
De bel&ughebbeaden worden herinnerd uaa de suppletoire
aaugifte vcor de
bij uitbreiding, vermeerdering, verwisseling of het aanschaffen
van voorwerpen der grondslagen van die belastiug en zulks in
de tweede helft dezer maaud, kuuuende daarvoor een biljet ter
invulling bij den ontvanger worden afgehanld.
Goes, den 10 October 1896
burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
Do Secretaris.
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Vereenigen of scheiden.
ii.
Dezelfde invloeden, die te Amsterdam aanleiding
gaven tot verbrokkeling der eene en onverdeelde libe
rale partjj, hebben zich natuurljjk in meerdere of min
dere mate doen gelden in alle gedeelten van ons land,
en hoewel sedeit de scheuring de verschillende
groepen op sommige oaderdeelen der beginselen na
der tot elkaar gekomen en op andere weder verder
van elkaar verwijderd zjjn, zoo ligt toch ook ten dezen
opzichte in 't verleden het heden en in het du, wat
worden zal.
Dat gevoelen zoowel mr. Kerdjjk als mr. Van
den Bergh. Nu de nieuwe kieswet naar duideljjker
partjjformeering doet verlangen, stellen zij en
velen met hen de vraag, welke gedeelten van de
partyen, die in de politiek niet naar de geloofsbe
lijdenis vragen, (eene betere aanduiding, dunkt ons,
dan anti-clericaal) zich zullen aaneensluiten.
Verbljjdend is in die vraag de begeerte naar aan
eensluiting. De minister Van Bouten heeft met zjjne
bekende raadgeving in de Eerste Kamer, die niets
minder ten doel heeft dan de vereeniging van alle
liberalen in de leus van anti-clericalisme en anti
pro lectionisme, de zaak mede ter sprake gebracht
en naar ons dankt, op niet gelukkige wijze
wat den vorm betreft.
Eene party, wier lenze zich oplost in twee anti's,
drukt daardoor meer uit, wat zjj niet wil dan wat
zjj wel wilen wat m©d den oud-liberalen steeds
verweet is juist bun gebrek aan een duidelijk pro
gram van actie.
Sedert dr. Kuyper deze benaming in zwang bracht
heeft zy voor Bommigen ten onrechte een minder
aangenamen klank gekregen en dit feit wyBt
op eene groote fout van de liberalen.
Program van actie" is bet woord, waarmeó men
politiek slapenden wakker schudt. Waarom, al heeft
men bezwaar tegen het woord, niet de daad over
genomen van een tegenstander?
Als de liberale party in de naaste toekomst weer
de oude kracht wil ontwikkelen, dan is eene aan
eensluiting noodig, op grond van de anti's des minis
ters, maar met daarenboven een zniver duidelyk
uitgesproken program van actie."
Wjj achten zulk een program niet onmogelyk.
Zeker, het zon zelfbedrog zjjn als wy niet er
kenden, dat er verschillen bestaan, maar, naar het
ons voorkomt, toch minder in de beginselen dan in
hunne toepassing. Een bewys daarvan uit den jong-
sten tyd is te vinden in de kieswet-geschiedenis van
18941896. Van meer geavanceerde zjjde werd het
voorgesteld, alsof de gewone" liberalen afkeerig
waren van kiesrecht-uitbreiding. Maar hebben zy
het tegendeel niet getoond door de aanneming van
i1e wet-Van Bouten, die toch waarlyk, zy het op
andere grondslagen, niet veel minder geeft dan de
wet-Tak. Stonden de Takkianen en de liberale vol
gelingen van Van Bouten in dezen nu werkelijk
zoover van elkaar af, dat aan geene bereeniging te
denken is? Als men de verschillen steeds breeder
iblyft uitmeten dan zjj werkelyk zyn, als de pers
•daaraan meedoetals men alleen de verschillen en
miet de overeenkomende gevoelens in de naastby
Ë&aande groepen wil zien, ja, dan zal hereeniging
ttö de vrome wenschen behooren. Wy blyven het
uit dat oogpunt als eene taktische font van de frac-
tie-Borge8iu8 beschouwen, dat zy by de kieswet-
Van Houten zelfs het nu in hare richting aange
bodene van de hand wees en in de waagschaal stelde
cm. het wellicht slechts schynbaar meerdere
te verkrygen. Van meer gezonden zin gaf de fractie-
Pyttersen bljjk. Al had deze de wet-Tak liever ge
had, zjj begreep, dat de wet-Van Houten in ieder
geval een groote stap vooruit was op den weg, dien
zjj wenschte ingeslagen te zien. Die hooding van
de groep-Pytterseu is eene vingerwyzing in de aller
naaste toekomst.
Misschien ligt het aan ons, dat wy het groote
verschil tnBschen gewone en geavanceerde liberalen
wat de beginselen betreft niet zoo dnidelijk in
zien als anderen Het wil ons toeschynen, dat,
zoo er verschil ls, dit slechts gradueel bestaat en
dat, met wat goeden wil van beide zyden, het ver
schil al kleiner en kleiner zal gezien worden. Ook
de dusgenaamde >oud-liberalen" zijn niet ver
steend" en niet blind voor de eiechen des tijds;
ook zjj wenschen dringend de oplossing van sociale
wanverhoudingen, al laten zjj zich daarbjj liever
niet vervoeren door het »boem, boem, boem" van
de Standaard en al zouden zjj liever zich niet wagen
aan ondoordachte en gevaarlyke proefnemingen, waar
tegen anderen minder schynen op te zien.
Daarom, men moet weten waar men gemeen
schappelijk heengaat en kan gaan, en men verge
daarbjj van elkander niet het onmogelyke. Als b.v.
mr. Kerdjjk in de Vragen des tijds voor eene aan
sluiting met de radicalen pleit, maar daarby vordert,
dat deze laatsten niet >coquetteeren" met de sociaal
democratische aibeiders-party, dan vergt bjj te veel,
dan ziet bjj hun eigenlyk raison d'ötre, namelijk
hunne socialistische neigingen, over het hoofd. Bet
woord »coquetteeren" schjjnt ons hier dan ook min
der op zijne plaats, omdat men dat woord niet pleegt
te gebruiken, wanneer het eene kenmerkende eigen
schap geldt. Bnitendien, als men ziet, dat de radi
calen, zooals thans by de verkiezing voor den ge
meenteraad te Amsterdam ter vervulling van de
twee vacatures, ontstaan door het aftreden van twee
radicalendus van geestverwanten, reeds in eerste
instantie met do anti-revolutionairen medegaan, en
de verklaarde tegenstanders der openbare school
mr. Heemskerk en Wormser candidaat stellen, dan
zonden wjj zeggenmet d-zulken is voor de libe
ralen thans evenmin aansluiting mogelijk als voor
mr. Kerdjjk in 1890, toen by door de radicalen
candidaat was gesteld.
Maar dit geldt niet voor de overige liberale frac-
tiön. De punten van verschil tnssehen deze zjjn,
dunkt ons, niet van dien aard, dat zy, op een duide
lyk geformuleerd program van actie niet uit den weg
zonden kunnen geruimd worden.
De taak om dit program saam te stellen moet
aan de Liberale Unie worden opgedragen en toever
trouwd. Zy, die zetelt daar waar de verschillende
richtingen in de partij zyn ontstaan en waar nog
steeds de meeste politieke samenkomsten gehouden
worden, is, naar onze meening, het aangewezen
lichaam, rondom hetwelk allen, die op politiek en
maatschappelyk gebied het goede willen en het be
reikbare najagen, zich moeten scharen. Ons dunkt,
dat de Liberale Unie geroepen is om dat duidelyk
geformuleerde program zoo spoedig mogeljjk de
wereld in te zenden. Eerst daarna zal men kunnen
oordeel en of de vorming van ne groote liberale
party mogeljjk is.
En wanneer dat verwachte program gekomen is,
dat dan geen enkel liberaal om ondergeschikte punten
de hoofdzaak over het hoofd zie. Dat ieder, die het
wel meent met land en volk, het dan inzie, dat de
spreuk »eendracht maakt macht" ook nu nog van
kracht is. Het >sluit de gelederen" van mr. Van
Houten is, in positieven zin toegepast, een gulden
woord, dal, zoo het al niet bljjke eene profetie te
zyn geweest, toch door de liberalen ernstig ter
harte dient genomen te worden.
Algemeen Overzicht.
Alles wat de vorige week omging in de binnen-
on buitenlandsche politiek werd op den achtergrond
geschoven of in de schaduw gesteld door, of in ver
band gebracht met het verbljjf van den Czaar en
de Czarin van Ktusland in Frankrjjk. In da
geestdrift, waarmede de Keizer aller Russen weid
ontvangeü, gaven de Franschen weer bljjk dat zjj
behooren tot die gelukkige menschen, die nog eens
»warm" kunnen worden en gloeiend van geestdrift.
Als bewjjs hoeveel sommigen er voor over hadden
om den Czaar eenvoudig te zien, kan dienen, dat de
huurprjjzen voor vensters ongeloofeljjk hoog werden
opgedreven vjjf vensters tegenover het Elysee, waar
het keizerpaar zou passeeren, werden verhuurd voor
fr. 1000 per stuk en voor 10 vonsters in dezelfde
omgeving werd tevergeefs fr. 8000 geboden.
Door een luisterrjjke ontvangst wilden de Fran
schen het aandenken vieren aan den eersten monarch,
die uit eigen beweging tot hen kwam, de kracht
en de waardigheid van de regeering der Republiek
erkende, en zich haar bondgenoot verklaarde. De
bezoeken aan de hoven van Duitschland en Oostenrjjk
waren een wisseling van goede betrekking als buren,
zonder bepaalde politieke beteekenis, terwjjl gansch
Europa de oogen gericht heeft op wat te Cherbourg,
Parys en Chalons is geschied. Tnssehen Frankryk
en Rusland is niet alleen een politiek verbond ge
sloten, maar ook een vereeniging, die de harten van
beide natiön aan elkander hecht. Bet bestaan van
dit verbond is genoeg gebleken uit de toespraken,
die Felix Faure en den Czaar mei elkander hebben
gewisseld. Het Fransche volk gaat zelfs zoover te
meenen, dat de vriendschap der Russen niet alleen
op te vatten is in den zin van een defensief ver
bond, maar dat zy grond geeft voor do hoop, dat
Rusland Frankrijk helpen zal ElzasLotharingen
te heroveren. Dat echter de Czaar er toe zou over
gaan om de Fransche revanche-begeerten in de hand
te werken en zijn troepen te laten oprukken om
de aan Duitschland verloren provincieq te herove
ren, daaraan behoeft niet gedacht te worden, op
grond van de ondubbelzinnige verklaringen in de
toongevende Russische kringen. Wil Frankryk de
gunst van Rusland behouden, dan moet het de revan
che, zooal niet, voor goed prijs geven, dan toch zeker
voor een geruimen tyd uitstellen. In dit opzicht
mag men den toenemenden invloed van Rusland in
en op Frankrjjk beschouwen als een waarborg voor
den Enropeeschen vrede.
De stemming, die in Frankryk onder die millioenen
menschen heerschte, was steeds en overal geestdriftig
en vredelievend. Geen enkele wanklank werd ge
hoord. Het zon trouwens ook een gewaagde onder
neming zyn geweest te trachten de feestvreugde te
verstoren. De woordvoerders van de anti-Russische
meetings hebben het dan ook raadzaam gevonden
zich terug te trekken in hunne schuilhoeken of...
hebben op do boulevards hard meegeroepenVive
le Tsar
Het bezoek behoort thans weer tot het verleden.
Aan het station te Bony, van waar het Czarenpaar
te 6 uur uit Frankrjjk vertrok, nam do Keizer af
scheid van den president en van alle hoogwaardig
heid btkleedersFaure vergezelde de hooge gasten
naar den waggOD, maakte voor de Keizerin een
diepe buiging en kuste haar de hand, terwijl hij en
de Keizer elkaar omhelsdendaarna zette de trein
zich onder het gejuich van een onafzienbare menigte
in beweging. Twee generaals vergpzelden H.H. M.M.
tot aan de grenzen.
Dat de hooge gasten des avonds vertrokken had
zyne bedoelinghet was een vernuftige berekening
om niet dadeljjk na het Fransche onthaal gast te
zyn van de Oostelijke naburen. De nachteljjke reis
door Elzas-Lotharingen voorkwam alle lastige ver
houdingen.
Den volgenden morgen te 9 uur arriveerde het
Keizerpaar te Darmstadthet werd aan het Btafcion
ontvangen door de Groothertogelijke familiede
obei burgemeister der rjjk versierde stad hield een
toespraak en het publiek bracht Hunne Majesteiten
eene ovatie.
Allerlei moeilykheden zyn tegenwoordig het deel
van Spaoje, niet alleen met betrekking tot zyn
ryke en schoone koloniën, maar ook tot het binnen
land, waar in den laatsten tyd, tot niet geringe be
zorgdheid der regeering, de Carlisten het hoofd weder
beginnen op te steken. Vooral in de Baskische ge
westen en in Navarre wordt door hen krachtig ge
werkt aan de organisatie hnoner party. Ia alle po
litieke kringen 2iet men dagen van ver waning en
verdeeldheid te geinoet en men meent, dat de vol
gelingen van Don Carlos daarvan zullen profiteeren
zy honden zich op hun post en wachten slechts een
gunstig oogenblik af om zich te doen gelden. Er
zal een tyd komen, zegt de Correa Militardie da
meening van zeer vele kringen weergeeft, waarin
men te vergeefs zoekt naar een politieke party, die
het bestuur en de verdediging des lands op zich
kan nemen en dan zal men misschien de handen
uitstrekken naar de Carlisten.
Hot HoitffAArache huis van afgevaardigden is
ontbonden. De minister-president Banffy deelde do
vorige week in het magnatenhuis officieel mede, dat
de verkiezing eener nieuwe vertegenwoordiging zal
plaats hebben van 28 October tot 6 November en
dat de nieuwe rijksdag den 28 November zal samen
komen. Da oorzaak, dat de levensdraad van dezen
rijksdag zoo ontijdig werd afgesneden is te zoeken
in de vernieuwing van den >Ausgleich", d. i. de
overeenkomst, waarby bepaald wordt, welk aandeel
{quotum) de beide rjjken, Oostenrjjk en Hongarjje,
voortaan in de gemeenschappelijke uitgaven zullen
dragen. In 1867 is dit quotum voor 30 jaren vast
gesteld en zal dus vóór 1 Januari 1897 opnieuw
moeten worden bepaald. De minister-president hoopt
door de nieuwe verkiezingen de regeeringspaitjj zoo
danig te versterken, dat de beslissing over de voor-
loopige verlenging zonder groot bezwaar zal kunnen
verkregen worden. Komt zjj echter niet tot stand
dan is de regeering verplicht het geheele vergelijk
op te zeggen.
Thans zyn er redenen om te gelooven, dat de
Oostersche quaes tie binnen kort een beslissend
stadium zal intreden. Van verschillende zijden wordt
gemeld dat Salisbury en de Czaar van Rusland by
hnn politieke besprekingen het eens zyn geworden
over de in het Oosten te volgen gedragslyn, zoodat
nu alle gevaar voor disharmonie tusschen de groote
mogendheden is verdwenen. In officiöele kringen hecht
men sterk geioof aan een verbond tusschen Engeland,
Frankryk en Rusland. Men mag daarom aannemen,
dat het accoord der mogendheden in KonstaDtinopel
zoo volledig mogeljjk z^l zijn en dat, zonder den
Sultan te onttronen, zooals het Engelsche volk wilde,
de Tnrksehe regeering genoopt zal worden om radi
cale veranderingen in het bestuur harer landen aan
te brengen en noodzakelijke hervormingen in te
voereD. Dit gunstig verloop heeft den leider der
liberale partij in Engeland, Bosebery# doen be
sluiten, die leiding neer te leggen. Hy gaf daarvan
kennis in het volgende schrijvenEr bestaat tus
schen mij en de massa der liberale party een in het
oog loopend verschil omtrent de Ocster6che quaestip,
terwjjl ik ook in sommige punten met den heer
Gladstone in conflict ben gekomen. Daar ik nauwe
lijks van eenige zyde emstigen steun onfvang, deel
ik u mede, dat het leiderschap der party vacant is
en ik mjjn vryheid van handelen terug neem.
GOES, 12 October 1896.
Men zendt ons het volgende ter plaatsing
Naar luid van artt. 29 al. 3 en art. 40 al. 3 van
de verordening betrekkelyk de straten, pleinen enz.
in de gemeente Goes,
is liet verbodenom hoeken van straten anders dan
stapvoets te rijden. Evenzoo met voertuigen door
een of meer personen voortbewogen.
De overtreder wordt gestraft met eene geldboete
van ten hoogste zes galden.
Het zy my vergund deze bepalingen in herinne
ring te brengen, ook naar aanleiding van het feit,
dat gistermiddag omstreekB een uur, vier bengels
van jongens van 20 jaar met vollen gang per
rjjwiel kwamen gereden van de Beestenmarkt en
den hoek om de Nieuwstraat in.
Op dat oogenblik speelden op die plaats een 5
a 6 tal kinderen van 5 a 6 jaar, met het onge
lukkig gevolg, dat een dier kindereu werd aange
reden en het rijwiel op haar lijf viel. Gelukkig
zonder nadeelige gevolgen. Die bengels hadden nog
den moed te beweren, dat zij vroeg genoeg hadien
gewaarschuwd.
L.l. Dinsdag reed een boer, althans een buiten
man, des middags om 4 uur in volle vaart per
rijwiel van de Vlasmarkt naar de Beestenmarkt,
wat gelukkig, hoewel er veel kinderen waren, goed
afliep.
De openbare weg is zoowel voor een voetganger
als voor een rij wieier en een voertuig; niemand
heeft het reclit het gebruik te beletten, maar ieder
gebruiker van den weg is verplicht te zorgen, dat
hy aan den ander, die den weg mede gebruikt,
geen overlast aandoet.
Krabbendijke. Vrjjdag 11. kwam de ge
meente-begrooting voor 1897 bjj den raad
in behandeling. Deze werd vastgesteld zoo in ont
vang als in uitgaaf met een eindcijfer van f 14483,40,
waaronder o. a.f 1800 voor subsidie lager onder-
wjjs ingevolge art. 49 der wet, f 3950 voor koofde-
ljjken omslag, f100 voor subsidie armbestuur en
f 112,95 voor onvoorziene uitgaven.
Door den Minister va» financiën is de ver
plaatsing van den kommies der le klasse P. C. A.
van der Loef met 1 November a. s. van Hans-
weerd naar Heinkenszand ingetrokken. (M. Ct.)
Men leest in De (lib.) Nederlander
>Het bestuur der Liberale Unie is thans
bezig, om na raadpleging van de verschillende inis-
sieven, ingekomen van de bij haar aangesloten kies-
vereenigingeD, naar aanleiding van het vroeger aan
hen toegezonden ontwerp van een hervormingspro
gram, een definitief program saam te stel
len, dat als een toelichting van de bekende beginsel
verklaring zal dienen.
Zjjn wij goed ingelicht, dan zal daarneven ver
schijnen een platform of program van actie, waarop
alleen die vraagstukken zullen voorkomeD, welke in
de eerstvolgende jaren voor oplossing vatbaar zjjn."
Het Centrum bericht, dat de Katholieke
leden der Tweede Kamer een commissie hebben
benoemd voor de samenstelling van een staat
kundig program. Die commissie bestaat uit
de heeren Bahlmann, Dobbelman, dr. Schaepman,
Travaglino en Vermeulen.
Volgens het Vad. heeft die commissie haar taak
reeds aangevangen en daartoe de vorige week te
's-Hage vergaderd.
Het eindverslag is uitgebracht over het
ontwerp tot w jj z i g i n g der gemeentewet.
Daarin spreekt de commissie van rapporteurs het
vertrouwen uit, dat de Minister vóór de openbare
beraadslaging alsnog zyn gevoelen aan de Kamer
zal m°dedeelen omtrent de in het voorloopig vei slag
gestelde vraag, of niet art. 27 der gemeentewet in
dien zin szewyz-gd behoord te worden, dat ook voo-*
elk district eener gemeente aftreding van een dei de
der daarvoor gekozene leden om de twoe javen
worde voorgeschreven.
