1896 N". 116.
Donderdag 1 October.
83sl<> jaargang.
FEUILLETON.
Luitenant Von Schollermark.
Gemeenteraad van Goes.
GÖESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
nitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommeri 5 cent; met bgblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bg de heeron Nijqh Va.n Ditmir te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
In«endtn« van ndver(en«f?n v<Ur eren 09 «ten dav d« ««K*ve
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct
Bjj direc+e opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, bnweljjk*- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 30 September 1896.
De regiering heeft ingediend een wetsvoor-
dracht tot w ij z i g i n g van art. 7 der Arbeids
wet hetwelk den Zondagsarbeid regelt van personen
beneden den leeftgd van 16 jaren en van vrouwen
in fabrieken en werkplaatsen en ten aanz-en van
den vrouwen-arbeid een absoluut verbod bevat.
Reeds spoedig na het in wei king treden der Arbeids
wet werd bjj de toenmalige regeeriüg over de te
groote strengheid van bovenbedoelde bepaling ge
klaagd, en aangedrongen op eene wijziging in dien
zin, dat in zuivelfabrieken de Zondagsarbeid van
vrouwen zoude geoorloofd zgn.
Sedert werd de aandrang sterker om de wet in
dien zin te herzien dat voor de vrouw de Zondags-
arbeid in zuivelfabrieken mogeljjk zoude worden
op grond dat, al mochten sommige fabrieken zich
op grond van wetsinterpretatie kunnen redden,
andere door het absolute verbod in groote moeilijk
heden veikoerdm.
Toen nu bleek, dat de strafrechter tal van hoofden
en bestuurders van zuivelfabrieken veroordeelde ter
zake dat zg hunne vrouwen op Zondag arbeid hadden
doen verrichten, werd eene beslissing van den Hoogen
Raad uitgelokt. Nu daarbij is beslist dat het onver
schillig is of de vrouw den arbeid vrjjwillig verricht
of niet, wordt, naar het den minister van water
staat voorkomt, het bedryf der zuivelfabrieken in
hooge mate bemoei!jjkt, weshalve er z. i. alleszins
aanleiding bestaat om de wet in dien geest te wgzigen,
dat de vronw van het hoofd of den bestuurder des
Zondags enkele werkzaamheden zal mogen verrichten,
doch het wil den minister tevens voorkomen, dat
er geen bezwaar bestaat om aan die wgzigiüg eene
eenigszins ruimere strekking te geven en zoodoende
alle zuivelfabrieken te helpen, dus ook die, waar
geen echtpaar aan het hoofd der fabriek staat. Daar
door wordt dan ook nog het voordeel verkregen dat
eene gelgkmatige bewerking dör producten door
dezelfde personen mogeljjk is en zoodoende steeds
dezelfde qualiteit kan worden verkregen, wat voor
de zuivelindustrie van groot belang is.
Hg acht het intusschen niet noodig dat vrouwen
's Zondags gedurende langen tjjd in zuivelfabrieken
arbeid verrichten, zoodat, wanneer vergund wordt
gedurende eenige uren de noodzakelijke werkzaam
heden te verrichten, het bedrjjf geholpen zal zyn.
De voorwaarden in de wet op te nemen, is niet
mogeljjk, vermits niet voor alle gemeenten dezelfde
voorwaarden kunnen worden vastgesteld en vermits
bovendien eene wjjziging dier voorwaarden gemak
kelijk moet zgn, wanneei het hier bedoelde bedrijf
eene min of meer ingrgpende wjjziging ondergaat.
Op het voor deze week aan de orde geBtelde
ontwerp tot w jj z i g i n g van eenige artikelen der
wet tot regeling van het lager onder-
w g s heeft de heer Travaglino een amendement
voorgesteld, hetwelk hoofdzakelijk strekt om de
vrge- en orde oefeningen der gymnastiek
als verplicht vak van lager onderwgs op te heffm
en op te nemen onder de niet-verpliehte onderwgs-
vakken aan de lagere school. Bjj aanneming van
dat amendement stelt dezelfde afgevaardigde voor
om uit het regeeringsontwerp te doen vervallen de
voorgestelde vry stelling telkens voor 5 jaren van de
verplichting tot het geven van onderwgs in de vrge-
en orde oefeningen der gymnastiek.
De correspondent te Batavia van de N. R. Ct.
seint onder dagteekening van gisteren
Toekoe Baid is naar Banda verbannen.
In verband met het gerncht, dat de voorzitter
der Tweede Kamer, de heer Gleichman, in aanmer
king zou komen voor het vice-preeidentschap van
den Raad van State, scbrjjffc Jut Handelsblad
»Zijn wy wel ingelicht, dan is de heer Gleichman
volstrekt niet voornemens den zetel te verlaten, dien
hg met zooveel waardigheid inneemt en waarop hg
nog pas met nagenoeg algemeene stemmen is be
vestigd."
Bjj Kon. besluit zgn benoemdtot voorzitter
van het bestuur van het waterschap de Damespolder
H. O v e r b e e k etot dijkgraaf voor het water
schap Oud-Wolfaartsdjjk P. Koeman; tot dijk
graaf voor den Joanna-Mariapolder J. Z an dee;
tot gezworen voor den polder de Vier Bannen van
Duiveland 0. van Westen Pz.
Bjj de administratie der directe belastingen
enz zjjn, met ingang van den len November a. s.,
verplaatst: de kommies der le klasse P. C. A. v a n
der Loeff van Hansweert naar Heinkenszand
die der 2e klasse D. J. F e n ij n van Hoedekens-
kerke naar Hansweert, P. Versluys van Aarden
burg naar Hoedekenskerke en P. D r e v e van
Kortgene naar Veeredie der 3e klasse C. J. de
B r u g n e van Heinkenszand naar Aardenburg, als
mede die der 4e klasse J. F. de Zatter van
Hulst naar Kortgene. (AT. Ct.)
Tot brieven- en telegrambesteller te lfansi-
weerd is met ingaDg van 1 October benoemd de
postbode B. van Dongen te Ellemeet.
Men bericht aan bet Centrum, dat dr. Nolens,
met het oog op de candidaatsstelling van den heer
Chr. Houben, burgemeester der stad Venlo, den
wensch heeft uitgedrukt bg deze verkiezing voor
de Tweede Kamer, vacature mr. Haffmans, buiten
aanmerking te big ven.
't Zal eene indrukwekkende macht
zgn, zegt de Haagsche Ct., die naar Konstantinopel
gaat, om daar aan den sultan te doen gevoelen, dat
Nederland zyne onderdanen ook nog wel beschermt.
De Zeehond is een vaartuig, dat gewoonlyk dienst
doet als politievaartuig onder de Noordzee-visechers,
en het fregat Johan Willem Friso is een gekoperd
gzeren, ongepantserd schip van zoo verouderd typ0,
ofschoon pas tien jaren iu dienst, dat het in 1897,
zoodra de Holland gereed is, zal worden verkocht.
De Johan Willem Friso en Zeehondwier uitreis
aanvankelijk op Zaterdag jl. was bepaald, zullen niet
vóór 1 October a. s. hunne bestemming volgen.
Naar men verneemt, zou er sprake van zgn aan
beide vaartuigen nog toe te voegen het pantserschip
Evertsen, commandant de kapitein ter zee Tborbecke.
De opening der St.aten, schrgft de Haagsche
correspondent der Zwolsche Ct., had plaats onder den
gewonen verbeenden toeloop, de gewone matige
geestdrift en de niet minder gewone onbeduidende
troonrede. We hadden almede de gewone indigestie
ran de millioenen van den minister Sprenger van
Egk, en woonden een debat bg over Atjeh met
even weinig resultaten als de schermutselingen in
dat Rgk der Rgken, maar waaruit we leerden, dat
er den 19en September te Batavia een brief op de
poBt ging met bescheiden en voorstellen omtrent
hetgeen verder naar de inzichten der Indische Re-
geering in Atjeh zal moeten worden gedaan." Curieus
dat we na 25 jaar krijgvoeren verlaogend naar zoo
iets moeten uitkgken 1 Een nieuw stelsel dus, een
nieuw recept waarnaar de Atjehschotel zal
bereid worden 1 Het oude recept is dan ook volstrpkt
ondeugdelijk gebleken. Kent ge het »Neem 60C0
soldaten, 12 oorlo^chepen, een dozyn toekoe's, een
paar duizend kwaadwilligen, een dozgn ambtenaren
van het civiel bestuur, kanonnen, kogels, een stapel
papier, een hektoliter inkt en een centenaar smeer,
laat dat zachtjes stoven, bedruppel bet ieder jaar
met een zak dekoratiëa, bestrooi het rgkelgk met
peper, om de vgf jaar heftig roeren, en verder op
passen voor aanbranden en overkoken."
Gezaghebbende mannen als Snouck Hurgronje,
Scherer, Van Heutsz en dezer dagen weder de oud
consul-generaal van Penang, Krugt, hebben zich vrg
eenstemmig over de voortaan te volgen gedragslyn
uitgesproken vasthouden aan onze stelling in Groot-
Atjeh, met krachtig optreden daarbuiten indien de
vyand opdringt, maar bovenal met een strenge en
consequent toegepaste scheepvaartregeling. De be
stuurshoofden, die, tegen het advies dier autoriteiten
in, een anderen regel voorstaan en invoeren, moeten
wel weten wat zy doen en laden daardoor een groote
verantwoordelijkheid op zich. Dat de scheepvaart-
regeling, na 31/2 jaar gewerkt te hebben, nog tot
niets geleid heeft, ligt, volgens Krugt, daaraan dat
ze nog nooit volledig is doorgevoerd.
Naar het Duitsch van E. Berger.
De majoor lachte even, maar zijn gezicht bleef
ernstig en nadenkend. Hg zette zich naast Wolf en
vroeg hem
Hebt gy niet een rgken oom in Amerika, of een
liefdevolle erftante, die voor uw schulden wil in
staan
«Neen, majoor, niemand op de wereld, die dat
doen kan
>Ho, ho, niet zoo voorbarig. Als uwe verplich
tingen niet te groot zgn, kunt gg het geld van mg
krggen. Daar mgne positie vrg gunstig is en wy
geen kinderen hebben, die een hoop geld kosten, zgn
mgn vrouw en ik in de gelukkige gelegenheid geweest
een kleine som ta besparen. Gg geeft het mg later
terug. Ik weet, dat gg veel te fier zyfc om een ge
schenk van mg aan te nemen, ofschoon ik uw beste
vriend ben en big ven zal."
De jonge officier greep de hand van zjjn ouderen
wapenbroeder en stamelde in afgebroken woorden
zgn dank. Daarna stortte bg zgn geheele hart voor
hem uit en vertelde hem al het leed, dat hem was
wedervaren en geweldig drukte. De majoor hoorde
dat alles stilzwggend aan, streek nadenkend over,zgn
zwaren baard en vervolgde
«Uwe positie is hachelgker dan ik dacht, maar
daarom toch niet hopeloos, want uwe eer als soldaat,
als officier, is rein gebleven. Daar valt mg een idés
in, dat u misschien van dienst kan zgn. ZAg eens,
vriend Schollermark, hebt gg lust dienst te nemen,
bg het Duitsch-Airikaansche leger? Ik heb de op
dracht gekregen eenige jonge, flinke artillerie-officieren
voor de koloniën aan te werven. Een nieuwe opstand
is weer uitgebroken in Somali-land en in üseguha.
De rgkscomroissaris heeft telegrafisch om versterking
verzocht, om den opstand krachtig te onderdrukken.
Binnen drie weken gaat een tweede versterking
naar Afrika om daar dienst te doen. Wilt gg mee
trekken, Schollermark In gevaar mogeljjk ia
den dood, maar misschien ook tot geluk en tot eer."
Ia ademlooze spanning hoorde Wolf de woorden
van den majoor aan, die eene wondervolle uitwer
king op hem hadden. Hg richtte zich op mili-
taire wgze op, zga blauwe oogen straalden van
Men schryft aan de Telegraaf:
In 't vorige jaai werd in de Tweede Kamer eene
betere regeling van de positie, byzonder der promotie
van de landmeters van het kadaster,
noodig geacht en door Z. E. den Minister als nood-
zakelgk erkend.
Het bedrag der tractementen was hoog genoeg,
daartegen bad men geen bezwaar en bg 't kadaster
was men er mede tevreden.
De opschuiving was zoo slecht mogeljjkmen
kteeg de hoogste tractementen op een leeftgd, waarop
men aan uittreden moest denken. 15 jaar werd er
gesukkeld van klasse tot klasse. Nu brengt het lezen
der nieuwe begrooting bg vele landmeters nog geen
opbeuring in den nood.
De promotie, de vooruitgang in de ranglgst, blijft
slecht, daar er een vooruitschuiving plaats heeft van
10 nos. Men houdt dezelfde lui vóór zich, en moet
op hun dood wachten.
De tractementen worden wel is waar voor som
migen wat verbeterd, maar de groote hoop heeft er
niet veel aan de oudsten, die 't niet noodig hebben,
krggen ongevraagd meer evenals de joogsten.
En waaruit? Uit de opbrengst van het particulier
werk, dat de landmeters steeds als een deel van hun
inkomen genoten hebben.
De Staat trekt die halve ton tot zich en verdeelt
ze. Hier wat bg, daar wat af en men moet tevreden
zgn. 't Is te hopen, dat de Kamerleden dat kunstig
ineengezet, maar voor velen zeer ongewenscht ver
beteringsmachientje eens van naderbg beschouwen.
Vele meelfabrieken hier te lande zga er slecht
aan toe.
Gebrek aan tarw e-ofihrten en aan beschik
bare tarwe is oorzaak, dat velen spoedig het bedrgf
zullen moeten staken. Eenige fabrieken te Amster
dam hebben reeds gestaakt. Stel in zulke omstan
digheden brak een oorlog uit
Oaze militaire autoriteiten mogön hierop antwoord
geven Bakkers-Ct.
De toestand van den in de marinehaven te
Vlissingan tengevolge van lekkage binnongebrachten
p y 1 e r wordt steeds ongunstiger. Hoewel de
gzeren mass3, nu vormloos, ongeveer reeds 2 meter
ia de klei is gezonken en het bovengedeelte, bestaande
onverwachte vreugde. Het was of hpm in diepe
duisternis plotseling een beider licht voor de oogen
kwam. Afrika, Afrika, welk een tooverklank had
dat woord voor hem, wat trok hem dat over
weldigend aan 1 Ja, daar was vergeten daar was
uitredding voor hem. Voor de gevaren in dat wilde
land had hij geen vreesden bloedigen kamp met
de zwarte vganden durfde hg wel aan. Het hoop
volle optimisme van zgn opgewonden natuur kwam
weer bg hem op en het uitzicht op een nieuw
mannelgk doen en werken betooverde hem en bracht
hem zoo ia verrukking, dat hg een jubelkreet uitte
en met beide handen de rechterhand van den majoor
aanvatte.
>Gg neemt dus mgn voorstel aan Dat is goed,
mgn zoon. Dan komt gg ia een andere verhouding
en kunt toch het Duicsche vaderland als soldaat
dienen. En gg vergeet dan alles, wat u in den
laatsten tgd drukte en kwelde, en gg gaat getroost
weg naar een ander werelddeel."
Gelukkig en dankbaar drukte Wolf den majoor
de hand. Spreken kon hg niet. De majoor verliet
de kamer om zgne aandoening te verbergen.
Intusschen stond zuster Hildegard met bleek ge
laat in de zgkamerdoor de half geopende deur
uit dun plaatjjzer, geheel uit elkander is geslagen
en ov*r elkaar heenligt tengevolge van de zware
golven, die deze haven ongestoord komen binnen
rollen, wil men trachten het onderste gedeelte, dat
hecht in elkaar zit, door middel van centrifugaal-
pompen leeg te malen en den grond er onder weg
te zuigen en zoodoende het geheel te lichten.
Het was ongetwgfeld een treurig schouwspel, toen
men gedurende den jongsten storm aan de marine
haven staande, zag, hoe in deze haven, die toch aan
gelegd is tot veiligheid van de scheepvaart, tenge
volge van slechten aanleg en bjj gemis van een flink
havenhoofd, zulk een gevaarte, naar men verzekert
een waarde van f 22000 vertegenwoordigende, uit
elkander werd geslagen door de onstuimige golven,
welke daar bij een Zuidwesten storm, ligplaats zelfs
voor Tt kleinste vaartuig onmogelyk maken. (Tel.)
Bedoelde pyler is gistermiddag gelicht en zal ver-
moedelgk in het droge dok gebracht worden.
Het weekblad van het Tijdschrift voor Genees
kunde bevat de voorloopige resultaten van de thera
peutische en preventieve aanwending van a n t i -
diphtherisch serum ten behoeve van on- en
minvermogenden, bereid door prot. Spronck en dr.
Wirtz. De uitkomBten loopen over bet tgdvak van
Mei 1895 tot Juli 1896.
Uit de 900 ingekomen rapporten blgkt in hoofd
zaak
le. Trots eenige na- 6n nevenwerkingen werd door
geen enkel rapporteur over het serum in bet alge
meen een onguostig oordeel geveld
2e. Door niemand is aangegeven of het vermoeden
geuit, dat het serum tot den dood van een lyder
zou hebben aanleiding gegeven of bjjgedragen
3e. Men mag derhalve het aantal kinderen, dat aan
de serum-th6rapie het leven te danken heeft in
nauwelyks meer dan één jaar, in ons land alléén,
en als minimum op 238 schatten.
In de zitting van Maandagavond waren tegen
woordig 12 leden. Afwezig de heer Ochtman met
kennisgeving.
Na goedkeuring der notulen, deelde de voorzitter,
mr. J. G. de Witt Hamer, 0. a. mede:
dat de cuisus 1896/97 aan de Hoogere Burger
school is aangevangen met 94 leerlingen, waaronder
48 van elders en eenige meisjes, terwyl 4 leerlingen
enkele lessen als toehoorder volgen, en dat
de op 14 Sept. jl. aangevangen cursus van de
Burger-Avondschool wordt bezocht door 58 leer
lingen terwgl
school E wordt bezocht door 56 leerlingen, waar
onder 12 van elders
dat de heeren R. A. Hugenholtz en H. Zmder-
van hunne betrekkingen aan de H. B. S. hebben
aanvaard eu mej. Middelveldt Viersen aan school
E, terwgl de onderwgzsr Chamuleau met ingang
van 1 October a. s. aan school B in dienst zal
treden
dat de heer A. Kolkman, met gunstig gevolg
examen heeft afgelegd in de Duitsche taal acte B,
zoodat burgemeester en wethouders voorstellen zgne
tgdelgke aanstelling in eene definitieve te veranderen
dat burg. en weth., ingevolge de opdracht van
den raad, nader hebben gehoord J Bannet, en nadat
hun gebleken was dat het onderwgs aan eene H. B.
School voor de verdere opleiding zgner dochter noodig
was, deze hebben toegelaten
aangezien nog een dergelyk verzoek was inge
komen van den heer G. van der Reijden te Bergen-
was elk woord tot haar oor doorgedrongen. Haar
borst hijgde en haar oogen schoten vol tranen, die
zg echter afveegde, opdat zg door Wolf niet zouden
gezien worden. Oogenscbyulgk geheel kalm ging zg
naar Wolf toe, die met de armen onder het hoofd,
bewegingloos op de sopha zat, en in gsdacbten ver
zonken voor zich heen k9ek. Hg vertoefde in zga
verbeelding reeds in dat zwarte werelddeel bjj zgn
Duitsche kameraden, deelde hun gevaren en wenschte
niets anders dan vruchtbaren arbeid of een eervolleu
dood.
»Is het werkelgk waar, dat gg naar Afrika wilt?"
vroeg Hildegard.
»Ja, Hild», ik wil" antwoordde bij ernstig. >Ik
wil het verleden met alle dwaasheien, teleurstellin
gen en kommer van mg werpen en nieuwe ideale
doeleinden volgen. De man, die voor u staat, is
niet meer dezelfde, die eenmial zgn vooruitzichten
en plannen voor u ontvouwde. Ik verlang niet meer
naar bet genot en de voordeeleo der moderne wereld,
want ik deed in alle opzichten bittere ervaringen
op. Thans streef ik naar een hooger doel."
Twee dagen later begeleidden Hildegard en Noske
den herstellende naar zga geboorteplaats, waar hg
wol geheel genezen zou. Voor de majoorsweduwe
