1896 N". 115.
Dinsdag 29 September.
83slc jaargang.
Luitenant Von Sehollermark.
De uitgave dezor Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Pr jjs per kwartaal, zoo binnen als bniton Goes, f 1,75.
Afeonderlgke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cant.
Behalve aan ons Bnrean worden Abonnementen en Advertentiüa voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Va.n Dithar te Botterdam dr verder
bjj alle Boekverkooperz en Brie veng&anhm.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnweiijkr- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, met meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 u
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Rxiattirtdlng van advertent!Pa vftw ks-cr o\> de» dag der uitgave.
De Naj aars-Sc houw
over <le VoHptideii
zal gehouden worden on middellij k. do den 15 O :tober a a. en
tegen de nalatigen woidt alsluu de bij het reglement op de
wegen en voetpade vcorgesohreveu vervolgiug iu^esteld
G es, den 26 September 1896
11 ngemeester en Wethouders ran Goes
J G <i W HAM Eli
De Secretaris.
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS
lieden zijn ten Raadhuize uitgeloot, om met 1 Januari
1897 te wordon argelost,
de obligatiën no. 30 en no. 55 in de
geidleening van 1896.
Goes, deu 26 September 18U6
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J G d W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS
Algemeen Overzicht.
De Caaar en de Czariti van Rusland zijn
jl. Dinsdag met de Standard te Leith aangekomen.
De prins van Wales en de hertog van Connaught
reisden het paar tegemoet. De ontmoeting was Z8er
harteljjk. Des avonds van den zelfden dag vertrokken
de hooge bezoekers per koninkljjken trein naar Bal
moral, waar zg te 8 uur aankwamen. Koningin
Victoria verscheen bjj hun komst aan de poort van
het kasteel om hen te verwelkomen. M9t het oog
op de veiligheid van den Czaar tegenover de dyna-
miet-mannen zjjn de meest mogeljjke voorzorgs
maatregelen genomeneen aantal Russische detec
tives bevinden zich in Engeland, en zullen den
Czaar bewaker., waar hjj zich ook bevindt. Te Leith
is het Czarenpaar aan wal gestapt op slechts 400
meter van het station en dat kleine eind weg was
aan weerazgdea afgezet door BOO politie-agenten
en een gelneel regiment Hooglanders. Ook de trein,
waarmede naar Balmoral werd gereden, was sterk
bewaakt en Balmoral zelf zal gedurende de 14 dagen
van het bezoek worden afgezet door politie-agenten
en soldaten, die niemand mogen doorlaten.
Het bezonk zal overigens oen kalm verloop hebben
en weinig drukte naar buiten opleveren. Corpora-
fciöa, die den Czaar feestelijk wilden ontvangen, is
te kennen gegeven, dat het bezoek aau Groot-Brit-
tannitt een zuiver huiselijk karakter draagt en alle
politieke beteekenis mist. Hjj bezoekt niet Engeland,
maar zjjn bloedverwanten aldaar. Te Weenen en te
Breslau beeft hjj een zekere terughouding in acht
genomen om te toonen, dat hjj wel vriendschappe
lijke, maar geen al te nauws b trekkingen met zjjn
naburen wenscht. Voor Engeland echter toont hg
niet de minste vriendschap. Men kan den Czaar
geen ODgelijk geven, als hjj niet gunstig jegens En
geland gestemd is, want do verschillende belangen
van Engeland en Rusland kunnen geen welwillende
gevoelens doen opkomen bjj een Rus in bet alge
meen en nog te minder bjj d in Keizer aller Russen,
die Rusland zelf is. Daarbjj komt nog, dat de per
soonlijke houdiog der Engelsche staatslieden den
Czaar ontstemt. Keizer Nicolaas is een vriend des
vredes, terwijl Engeland sodert jaar en dag oorlog
wil brengen, overal waar het van zijn overmacht
verzekerd meent te zjjn of waar het voordeel ziet in
troebel water te visschen.
In Azië staan Engeland en Rusland tegenover
21)
FEUILLETON.
Naar het Duitsch vau E. Berger.
Na een kort oogenblik kwam Noske terug en
bracht een emmer jjs en de voorgeschreven drup
pels mede; de ziekenverpleegster volgde hem op
den voet. Het was een schoon, slank meisje in den
bloei harer jeugdzjj drong de kleeding der dia-
konessen een zwart kleed en witte muts. In hare
kleine oogen lag eon droomerige, maar toch bezie
lende uitdrukking, de afspiegeling van een reine,
i'oor smart getroffene ziel.
>Zuster Hildegard," zeide de dokter, terwjjl hjj
opitond en haar buigend groette. >Goed, dat u
komt, ik heb een ernstigen zieke. Een armen on
gelukkige, die zich u begrjjpt wel wat ik
meen."
»Is hjj onherstelbaar?" vroeg zjj, terwjjl zg den
dokter met belangstelling aankeek.
Ongetwjjfeld, als er niet een bjjzonder gelukkige
wending intreedt. Jong bloed kan echter veel ver
dragen en we zullen beiden ons best doen om
4e natuur te oudei steunen. Misschien is hjj te redden."
elkander nog meer dan in Europadaar kruisen
zich bun belangen in Japan, iu China, in Afghanistan
en in Perz'ë. Hot is dan ook al te dwaas, dat in
Engeland adressen aan den Czaar circuleoren om
hem tot een gezamenlijke actie tegen Turkije te
bewegen, en dat; zelfs Rosebejy daaraan zjjn naam
leent ia onbrgrjjpelgk.
Lord Salisbuiy hoeft den Czaar te Balmoral een
bezoek gebracht, maar dit wordt niets meer dan
eene gedwongen beleefdhtidsvisite geacht.
Rus eland is iu den laatsten tjjd in zjjn binnen-
en buiten landbche politiek niet zeer voorspoedig. Het
valt niet te ontkenner, dat de legeering zelf voor
een groot doel de schuld daarvan is. Eageland tracht
voortdurend een afzonderlijke positie in te nemer,
waardoor het in Europa zoo goed als alleen staat.
Aan deu eouen kant heeft het tegenover zich het
Fransch-Rassisch en aan den andereu het Drie
voudig verbond. Thans schijnt men tot de over
tuiging te zijn gekomen, dat zulk een isolement
niet altjjd kracht geeft. Er zou tusschen Enge
land, de Vereeoigde Staten en Italië een verbond
op til zjjc, dat zich ia de eerste plaats zal rich
ten op de Oostersche quaestie en zich stellen zal
tegenover de andere mogendheden. Het is echter
de vraag of Engeland het wagen zal in Turkjje
handelend op te treden. Lord Rosebery heeft reeds
verklaard, dat bjj niet kan instemmen mot hen,
die meenen, dat Eageland het initiatief moet nemen
om den sultaa af te zetten en Rusland beeft te
kennen gegeven, dat het zich verzetten zal tegen
het zelfstandig optreden van eenige mogendheid.
Alleen kan Engeland niets uitrichten, en is de nag ver
der andere mogendheden eenmaal opgewekt, dan kan
licht een algemei ne oorlog ontstaan, die het lot der
christenen in Turkjje eer verergeren dan verbeteren
zou. Vele Engelsche bladen raden daarom geduld
en behoedzaamheid aan en geven als hnn meening
te kennen, dat het uiterst gevaarlgk en zelfs on
mogelijk zou zjjn te volharden in den eisch den
saltan te onttronen.
Jl. Donderdag hielden onder Lord Derby's voor
zitterschap ruim 7000 inwoners van Liverpool een
geestdriftige protest-meeting tegen de Armenische
gruwelen. Ook Gladstone heeft daar met zjjn gewone
welsprekendheid het woord gevoerd en sprak als
zijne overtuiging uit, dat het Britscbe Kabinet alle
maatregelen nemen zal, noodig om de Turksche
Armeniërs voortaan te vrijwaren voor een herhaling
der gruwelen, waarbij de Britscbe regeer'mg rekenen
kan op den steun der Liverpooleche burgerjj. Hij
schoof allo schuld op het Tuiksche wanbeheer en
achtte het oogenblik gekomen, dat Engeland zelf
standig moet optreden. Hjj verlangde de terugroe
ping van den Engelschen gezant uit Constantinopel
en de wegzending van den Turkscheu gezant uit
Londen. Intusschea raadde hjj niet aan Turkjje den
oorlog te verklaren.
Hoewel Gladstone thans niets meer is dan een
gewoon particular, zoo is, bjj den invloed dien de
85jarige nog altijl beeft, de uitwerking zijner rede
nog volstrekt niet te overzien. Zjj werd woord voor
woord door het Turksche gezantschap te Londen
aan de Porte overgeseind. Afgezien nu van de mo
geljjke opwinding die in Engeland het gevolg er
van kan zjjn, kan zjj ook in Constantinopel licht
eene uitbarsting van fanatisme veroorzaken.
De berichten uit Spanje en uit zjjn overzeesche
bezittingen big ven voortdurend verre vaD bemoe
digend. Te Madrid wordt weer druk gesproken over
een verandering in het ministerie, tengevolge van
Hjj gaf nog eenige voorschriften batrekkeljjk de
verpleging, beval haar van tjjd tot tjjd koude com-
pressen op de wond te leggen en den zieke droppels
morphine in te geven.
Met onhoorbaien tred ging zuster Hildegard naar
het bed vau Wolf en boog zich over hem heen.
Toen zjj het hoofd weder ophief was haar aangezicht
doodsbleek en hare lippen beefden. Met eene be
weging, die zielesmart vorraadde, legde zij de hand
op haar hart. Dat was den oplettenden blik van
den dokter niet ontgaan.
>Kent u dien jongeu man?" vroeg hjj.
\Ja»Ja, wjj komen uit dezelfde streek. Och, wat mag
hem toch tot die daad gedreven hebben
De dokter haalde de schoulers op.
»Ik weet het niet, zuster; in't geheel niet. Ziet
n, dat is weer een treurig geval uit het leven in
een groote stad. Ja, zeer treurig. Er is veel maat
schappelijke ellende hier, zeer veel. Voor het
oogenblik is er voor injj niets te doen, geef hem
jjs water te drinken als hjj dorst krijgt. Tegen den
middag kom ik terug."
Hg keek nog eens naar Wolf, schoof de venster
gordijnen dicht en ging heen. Met tranen in de
oogen keek de zaster hem na. Haar ziel werd door
smart bevangen, maar haar beroep had haar geleerd
hare gwoeleus te beheerschen.
gemis aan eenheid in het landsbestuur en iu het
geheim woelen der monarchale partijen. Bjfra alge
meen bestfat on tevredenheid over den laogdurigen
Strjjd op Cuba, die Spanje financiëel en moreel te
gronde richt. Vele dienstplichtige jonge Spanjaarden
begeven zich naar de zuidelijke streken van Frankrjjk
om niet naar de buitenlandscke bezittingen ten strijde
te worden gezonden, waai door de recrutearing voor
Cuba zeer wordt bemoeilijkt. Ofschoon in den laatsten
tijd de gevechten aldaar van weinig beteekenis zijn,
moet b6t leger op voet van oorlog worden gehouden
en voortdurend versterking ontvangen. Wat Atjeb
is voor Nederland, zijn Cuba en de Philippjjnen
voor Spanje.
Da te Koiistantiiiopel gevestigde correspon
dent van de New-York Herald komt met een heuge
lijke tjjding. Hjj zegt, dat volgers de opinie, welke
algemeen in diplomatieke kringen heerscht, de crisi
welke zoo lang in het Oosten heeft
eindelijk vootbjj is.
De verschillende gezanten hebben zich bjj het
status quo neergelegd, terwjjl de Porte onmiddellijk
een verslag openbaar zal maken van de hervormin
gen, welke reeds zjjn ingevoerd.
»Er heerscht hier kalmte", voegt de correspondent
er aan toe.
Het voornemen, dat koning Leopold van België
in een persoonlijk schrjjven aan keizer Wilhelm heeft
kenbaar gemaakt, om het beschavingswerk in den
Congo-staat voort te zetten, tracht hjj in ver
valling te brengen. Ofschoon de klachten over ge
pleegde wreedheden aldaar soms ongegrond, soms
overdreven zjjn, toont de regeering zich geneigd te
gemoet te komen aan de rechtvaardige. Zij heeft een
commissie benoemd, die tot zaak heeft h t bestuur
op de hoogte te brengen van alle misbruiken, die
zich zouden voordoen in het beheer. De Europeesche
ambtenaren zjjn verantwoordelijk gesteld voor de
slechte behandeling, die de inboorlingen van hunne
ondergeschikten mochten ondervinden.
Eenigen tjjd geleden scheen het dat de opstand
in matabelen-land als geëindigd kon worden
beschouwd. Cecil Rhodes begaf zich met een paar
metgezellen naar de Matoppo-henvels om met de
opstandelingen in overleg te treden over den vrede.
De resultaten waren zoo gunstig, dat Rhodes zelfs
met den naam van vader" werd betiteldmen be
loofde de wapens te zullen neerleggen en de oorlog
werd geëindigd verklaard. Verschillende latere be
richten hebben echter het bestaan van vrede gelo
genstraft. Wat de Matabelen verklaarden was niets
dan een krijgslist en Rhodes zelf was overtuigd van
de onoprechtheid der Induna's, doch hjj heeft zulks
verzwegen en alleen van deze gelegenheid gebruik
gemaakt om zijn eigen aanzien en het vertrouwen
in den gunstigen toestand van het Charterland te
verhoogeD.
Een weinig volkenkunde.
Naar aanleiding der discussie in de Tweede Ka
mer over het onthoofden van doode Atje-
h e r 8 schrijft zekere X. in het Hbl.
»Het heelt mjj verbaasd, dat niemand in de Tweede
Kamer der Stateu-Generaal is opgestaan om den
heer Rutgers van Rozenburg afgescheiden van
het barbaarsche zijner theorie mede te deelen, dat
hjj zeer dwaalt wanneer hjj meent, dat men door
het onthoofden van gedoode Atj^hers in ons belang
kan bandeleD, door te speculeeren op een (volgens
hem en anderen) bij den belgder van den Islam be
staand denkbeeld, dat de zielen der onthoofde afge-
Zjj was in Bethanië gedurende een half jaar in
alle onderdeelen der ziekenverpleging opgeleid en
als diakooes aangesteld. Thans was zij geplaatst in
het stedelijk ziekenhuis, maar moest ten allen tjjde
bereid zjjn als dienende zuster op te treden bjj
families of bjj alleen-wonende zieken. Den dokter,
die bg Wolf was geroepen, had zjj leeren kennen
iu het hospitaal. Hij roemde haar zeer om hare
geschiktheid en haar lief karakter.
Zuster Hildegard zette een stoel aan het bed van
den zieke en legde de kleine hand op zjjn voor
hoofd. Daarna ging zg zitten, altijd het oog angst
vol gericht op Wolfs bleek gelaat. Het is niet te
zeggen hoezeer zg zelf leed.
Wolf was iotusschen veel bjjgekomen. Hg wierp
zich gedurig heen en weer en fluisterde nu en dan
afgebroken woorden. De zuster gaf hem oenige
druppels morphine in en legde compressea op zya
borst. Na een poos werd de alemhaliag sterker,
maar een paar rooie vlekken kwamen op zijn wangen
en hg keek wild op.
»Hebt mg pgn gedaan, Gisela vorschrikke-
lgke pgn", maalde hg..,. »Ja.... mga hart ge
broken mg ne eerde laatste marken
weg leugen alles leugen weg zgt
eene duivelin."
Hildegard nam een glas gs water en legde do hand
storvenen het verbljjf der gelukzaligen niet worden
binnengelaten, waardoor het ook in dea Atjehschen
oorlog als verheven beschouwde martelaarschap der
zich ter dood gewyden minder aanlokkeljjk moest
worden."
Na gemeld te hebben, dat zelfs een Gouverneur
van Atjeh van dezelfde meeeicg was als de beer
Rutgers, zrgt de onbekende X., dat het denkbeeld
op een dwaling berust en hij beroept zich daaitoe
op dr. C. Snouck HurgroDje, die in zjjn in den
jaargang 1884 van De Indische Gids geplaatst op
stel: »Mr. L. W. C. Van den Berg's beoefening
van het Mohammedaansche recht," over dit onder
werp schryft
»Men moet den renegaat dooden door onthoofding
en wel door een zwaard of dergelijk instrument,
niet door verbranding en dergelgke, bijv. verdrin
king; immers uit de gewijde overlevering: »Als
gij een doodvonnis voltrekt, kiest een zachten dood,"
leeren wij, dat alle soorten van marteldood als wor
gen, empaleerec, villen, enz. streng verboden zijn."
En nu vervolgt X.
Indien men derhalve de onthoofding een zochten
dood noemt, dien men den renegaat zelfs gunt, en
ophangenevenals worgen, een marteldood acht, dien
men den geloovigen Mohammedaan zeker niet mag
laten ondergaan, bljjkt hieruit voldoende, dat de
toelating tot het Mohammedaansch Paradijs nooit
afhankeljjk kan worden gemaakt van het bfzit van
een hoofd, dat nog niet van den romp gescheiden is."
Wjj kunnen niet inzien, dat »de dwaling" door
X. voldoende is aangetoond. Hg ziet voorbg, dat in
het door hem aangevoerde gesprok» n wordt van den
renegaat, d. i. iemand, die van geloof veran
derd en die dus geen Mahomsdaan meer ir. Voor
dezen houdt dus de voorwaarde om in den hemel
der Mahomedanen te komen geheel op. Verder ver
dient het opmerking, dat de doodstraf in Ind:ö bjjna
altjjd geschiedt door ophanging. Is het nu aan te
nemen, dat het Gouvernement juist dezen »mar tel-
dood" zou toepassen in plaats van de »z a c h t e"
door onthoofding, indien dit zoo in strijd zou
zgn met de gewgde overlevering der Mahomedanen?
Wg erkennen gaarne van die laatste niet op de
hoogte te zgn, maar het is zeker, dat althans bg
den leek aan het hoofd der dooden groote waarde
wordt gehecht. Ten bewgze daarvan deelen wg hier
mede, wat wg uit den mond van Madureesche Maho
medanen herhaaldelgk vernamen, nl. dat zg gelooven
aan de zielsverhuizing. Zg zgn van meening, d3t zg
na den dood op de wereld terugkomen, de een weer
als mensch, de ander als dier, een derde weer als
wat anders, eenigszins naar gelang men zich op aarde
gedragen heeft. Kwaadaardige menschen komen, vol
gens hen, terug als tijgers, en wjj hebben het bg eigen
ervaring, dat een tyger, die zich in de buurt op
hield, door inlanders werd aangemerkt als een terug
gekomen dorpshoofd, dat zich in zgn leven door
buitengewone gestrengheid had onderscheiden. Maar
als voorwaarde voor het terugkomen gold bg hen
steeds»mits het hoofd er z g". Een arm of
een been kon ontbrekeü, ma3r zonder hoafd was
men voor niets nat.
Nu, die redeneering is in het algemeen niet ver-
werpelgk l
GOES, 28 September 1896.
Onze Koningin heeft onlangs haar zeven
tiende levensjaar bereikt en den 31en Angastus 1898
zal zg meerderjarig zgn en het bewind aan
vaarden. Men kan dus met grond verwachten, dat
onder zgn rughet gelukte haar eenige droppels
op zgn droge lippen te brengen. Dat scheen hem
goed te doen en ook de morphine deed hare wer
king hg woelde nog een weinig en viel toen in
In zuster Hildegatd's hart kwam plotseling een
zalige hoop. Zou herstel toch nog mogelgk zgn voor
hem, dien zg niet vergeten had, ofschoon zg ia de
wereld, waarin zg thans leefde, weinig of niets van
hem gehoord had Zij wilde alles voor hem doen,
met al de kracht, die in haar was. Dag en nacht
wilde zg hem verzorgen, al moest zg er zelf onder
bezwgken. Zg knielde voor zgn bed, vouwde de
handen en dankte God uit het diepste van haar
hart, dat zij het zijn moest, die de rol van den
Samaritaan kon vervullen voor dm nog altjjd ge
liefden vriend harer jeugd.
Er verliepen dagen en weken, waarin Wolf heete
koortsen had, altyd glde en geen enkel teeken van
bewustzyn gaf. Hg snakte soms naar lucht en hal
nauwelgks de kracht zich te bewageo, om de aan
vallen van hoest, die zich voordeden, te doorstaan.
Enkele malen richtte hg zich op, maar telkens vbl
hg weer afgemat neder. Het was een zware taak
voor zuster Hildegardeen tyd, waaria eg niet kon
slapen of zich verpoozen, maar zg week niet van
zjjn bed en drong rlko verm ïiilpH not krjrchl
