1896 N°. 98.
Donderdag 20 Augustus.
83sle jaargang.
Belasting op bedrijfs- en andere
inkomsten.
FEUILLETON.
Luitenant Von Sehollermark.
liOESCHE
De ui1 gare dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertontiön voor dit blad
genomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bg alle Boekverkoopen en Brievengaar dcrg.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebben de
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Insending van adver$««r4*S» vé^ï 8 are» op den da* £er nltfAVfif.
OPENBARE VERGADERING
VAN DEN
BAAD der Gemeente GOBS,
op ZATERDAG den 22 AUGUSTUS 1896,
des namiddags te 8 uren.
Goes, den 19 Augustus 1896.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Punten van behandeling
1. Resumtie der notulen van de vorige verga
dering.
2. Ingekomen stukken.
3. Verzoek om eervol ontslag a's onderwijzeres
van mej. A. J. Njjlanl en voorziening c. q.
in de vacature.
4. Benoeming Leraar aan de Hoogere Burger
school.
5. Voordracht collego van zetters.
6. Wjjziging begrooting 1896 van het Burgar-
ljjk Armbestuur.
7. Indiening rekening der gemeente over 1895
ea bsgrooiing voor 1897.
8. Af- en overschrijvingen op de begrooting 1896.
Het Hoofd vun het Plaatielijk Bestuur te Goe» brengt ter
keuuis vim belanghebbenden, dat bij hem ingekomen en aan
den ontvanger der directe belastingen verzonden ia kohier un. 11
der belasting oj> bedrijft- en aude*e iukom»t:n, dienat 1890/97,
invorderbaar verklaard door den diiecteur der directe belastiagen
enz. te Midde burg den 17 Angnstü» 1S96 no. 388,
dat ieder verplicht is zijnen aanslag, op den bij de wet
bepaalden voet, te voldoen en dat beden ingaat de termija
van zea weken, binnen welken daartegen bezwaarschriften
kunnen worden ingediend
Goes, den 19 Augustas 1S96.
Het hoofd van bet Plaatselijk Bestuur voornoemd,
J G. d. W. HAMER.
De Burgemeester eu Wethouders van Goas, doen ta weten,
dat door den Raad dier gemeente in zijne vergadering van
24 Juli 1890, de volgende wijziging ia gebracht in de
Verordeniug tot vaststelling van
het getal der leeraren
bij de Hoogere Burgerschool en Burger-avondschool, de voor
waarden waarop zij worden benoemd en het bedrag hunner
jaarwedde te Goes;
Artikel 1 e. wordt gelezen
«Een leeraar in bet Eugelsch op eene jaarwedde van f1200."
Zijnde deze verordening opnieuw goedgekeurd door deu Mi
nister van Biunenlaudsche Zaken blijkens missive van 10
Augustus 1896 no. 4S70 afdeeiiug O
Goes, 16 Augustus 1896.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J G d. W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Naar het Duitsch van E. Berger.
Na de eerste wals volgde een quadrille, en zonder
goed te bedenken wat hg deed, vroeg Wolf dezelfde
dame weder, die m6t vreugde en trots bare hand
in zijn arm legde en zegepralend om zich heen
keek. Wolf was geen hartstochtelijk danser, en na
dat de quadrille doorworsteld was en hjj zjjne dame
weder naar hare plaats had gebracht, begaf hij zich
naar een kleiner vertrek, waar verscheidene oude
heeren zaten kaart te spelen. Hier bleef hg een
korte poos, uiterljjk kalm, innerlgk zeer verdrietig.
Toen zocht hg den wethouder op, met wien hg
een poosje praatte tot men aan tafel ging. Hjj
wachtte tot alle heeren hunne dames naar tafel
hadden geleid; to»n bood hij juffrouw Jacoba den
arm en bracht haar naar hare plaats.
Deze was zeer verrast dat hg haar en niet een
der jonge meisjes tot zjjne dame koos. Zjj schudde
das ook bg herhaling afwerend het hoofdmaar
toen hg bleef aandringen, verhelderde een glans
wan geluk haar gelaat als een weerscbgn van de
zonnigste uren van haar jeugd, en vol vreugde
volgde zjj hem.
De gerechten waren eenvoudig, maar uil stekend
toebereid, de Meiwjjn was koel en geurig, en Fritsje
en Kurt traden als schenkers op. In de eetkamer
was het ondragelijk heet en zwoel, en zonder het
te willen dronk Wolf meer van den gskouden Mei
wjjn dan dienstig voor hem was. Bovendien voor
hagen d? b id-o jong°ns hom voel trouwer dan de
Vrijheid van Denken.
De messten onzer lezers hebben wel eens gehoord
van den Pargzenaar Henri Rochefort. Door zijn bal
lingschap ouder Napoleon III, gedurende welken tijd
hij bijna voortdurend da metg»zel was van Victor
Hugo, zoo te Brussel als in Nederland ea Engeland,
is hjj indertijd veel besproken, en toen hjj, na den
oorlog van 1870 en de rampzalige Commune, naar
Australië gedeporteerd werd, was de naam Roche
fort op ieders lippen. Ook in den tjjd van Boulangir
was bg onder de voorsten, en zijn blad VIntransi-
geantdat dageljjks bij duizenden verkocht en waar
van de inhoud door de koetsiers op den bok hunrer
rijtuigen gretig verslonden wordt, is den genu at'g-
den republikeinen een doorn in het oog.
HeEri Rochefort is ook buiten Frankrijk geen
onbekende, zjj hot ook misschien niet in den geest
als hij het gaarne werschen zou. Hij noemt zich bij
voorkeur eeD apostel der Vrije Gedachte en toen dan
ook Zondag 2 Augustus 11. te Parijs eene manifes
tatie op touw werd gezet ter vereering van de
vrije gedachtewas hjj een der hoofdpersonen en
dan volgenden dag las men in V Intransigeant»Wij
vereerden gisteren onder den naam van Etienne
Dolet de vrijheid, die elk heeft om eene eigene mea
ning te hebben en die uit te drukken op zijne manier
Etienne Dolet, om wiens standbeeld op de Place-
Maubert de manifestanten zich voreenigden alvorens
hun feest der »Vrjje Gedachte" vcort te zetten in
een der talrjjko café's, die in de omgeving van het
monument worden aangetroffen, zal waarscbjjnljik
minder bjj onze lezers bekend zjjn. En vermoedeljjk
zullen de meeste der manifestanten ook niet veel
van hern weten, al hebben zg hein gekozen tot sym
bool voor hunne leuze, hierboven uit VIntransigeant
medegedeeld. Eerljjk gezegd, weten ook wjj van hem
niets anders dan wat de overlevering vertelt, nl.
dat hjj een scbrjjver was eerst uioeiolijkheden onder
vond, omdat hg de gevoelens van Luther scheen toe
gedaan en dat hjj in Angustus 1546 op den brand
stapel is gelegd, omdat hjj in een zijner werken,
die hjj uit het Grieksch vertaalde, den zin had op
genomen >na den dood bljjtt er van den mensch
niets over, er is geen onsterfelijkheid."
Voorzeker is het mogeljjk, dat Dolet 850 jaren
geleden om het verspreiden eener zoodanige uit
spraak tot den brandstapel werd veroordeeld. Maar
ook is het mogeljjk, dat anderon gelijk hebben, die
voor zjjn auto-da-fé geheel andere redenen opgeven.
Dit doet echter weinig ter zake. Voor Rochefort
en zjjne aanhangers was de omstandigheid, dat Dolet
drie en een halve eeuw geleden om de vrjjheid van
zjjn denktD levend verbrand is geworden, aanleiding
hem als symbool van de »Vrjje Gedachte" te kiezen
en zjj vereerden haar in hem.
Tot zoover is het gebeurde volkomen in orde.
Het woord vrijheid heeft een goeden klank en denken
is een edel werk. Wjj zouden dan ook niet gaarne
iemand bet recht betwisten eene eigene meezing te
hebben, als hg er maar door eigen nadenken toe
anderen, zoodat hij nauweljjks zijn glas geledigd
had, of ze vulden het weder, terwijl zo eens tegen
elkander knipoogden. Juffrouw Jacoba noodigde hem
eveneens telkens tot drinken uit en het deed haar
erg veel genoegen dat het hem zoo goed smaakte.
Zjj was van daag uitermate mededeelzaam, en ver
telde hem duizenderlei ernstige en vrooljjke ge
schiedenissen, die tjjdens zjjna afwezigheid in Gosz-
lar waren voorgevallen. Wolf zat als een toonbeeld
van opmerkzaamheid naast haar, ofschoon hjj hei
melijk geen oog van Hilda afwendde, die tegenover
hem zat naast den fabrikant Strube, met wien zij
voordurend in een druk gesprek was gewikkeld.
Een lichte blos kleurde Hilda's lief gelaat, terwijl
een barer blonde lokken als een gouden slangetje
over hare borst kronkelde. Zjj sloeg {ie oogen neder,
zoodafc zjj als het ware in de schaduw van bare lange
wimpers verborgen lagen, terwjjl ze met de rozen
in haar ceintuur speelde. In hare trekken waren
verwarring en verlegenheid te lozen.
Wolf kon van het gesprek niets verstaan, maar
dat het over iets zeer gewichtigs liep bleek onwille
keurig uit iederen trek en eiken blik van den jongen
fabrikant.
>Nu zal hjj wel om haar jawoord vragen," dacht
hjj. En met klimmende aandacht keek hjj naar de
overejjde der tafel. Hg zag hoe de jonge man zich
tot haar ovorboog, haar diep in de oogen keek en
teedere woorden fluisterde. Nu trok hg lachend een
bloem uit een vaas, die bjj hem stond en bood haar
die aan.
Voor de eerste maal in zgn leven gevoelde Wolf
iets als jaloezie in zich ontwaken. Zgn hart klopte
onstuimig, en hot bloed steeg hem naar het hoofd.
Hg leunde achterover in zija stoel en vouwde de
handen over elkander. Zoo zat hjj een wjjle bewe-
gfikomon is. Want hjj, die het zelf vormen cener
eigen meenivf* nalaat, hef ft er geen; hg neemt dan
eenvoudig aart op gezag of praat anderen na, en
dit is geheel in strijd met do vrije gedachte."
Maar mag nu, zooals Rochefort in zgn blad eischt,
aan elk onbeperkte vrjjheid worden gegeven om die
meening »op zijne manier" uit te drukken Waar
zou het heen af9 deze stelling opging Uit den
Koran bv. blijkt, dat de goede Muzelman gelooft,
ieder tot zijn geloof te moeton bekaeren en dat hij
aan die meoning desnoods uiting moet geven door
den niet-gcloorige het hoofd af te slaan. Tegen eene
dergelijke, wel ietwat eigenaardige manier van zich
te uiten, zullen voorzeker velen met ons bepaald
bezwaar hebben en wjj beweren dan ook, dat nie
mand het recht heeft zijno meaning uit te drukken
»op zijne manier", wanneer die manier in strijd
komt met de wet, of met de wellevendheid en de
beschaving.
Volgens V Intransigeant erkennen Rcchefort en
zjjn vrienden dat recht wèl en waar eerstgenoemde
zich voordoet als onverbiddelijk logisch (immers een
intransigeant is iemand, die niet transigeert, die
geen duimbreed afwijkt van zjjne eens gevestigde
meening) daar hebben wjj het r<cbt te eiechen,dat
hij naar zgn woorden ook handelt.
En nu is wel door niemand sterker dan door
Rocht fort c. s. het bewijs geleverd van de onmoge-
ljjkbeid hunner eigene stelling.
Want wat is geschied 7
Terzelfder tjjd, dat de manifestanten bezig waren
de Vrjjheid van Gedachte" te vereeien in Dolet,
waren er eenige meuschen, die anders dachten dan
de vereerders en daarvan op hunne wijze blijk gaven.
Zjj waren dus volmaakt in de orde en Rochefort en
zjjne vrienden behoorden, met het den Franschen
eigen enthousiasme, hen omhelsd te hebben als mede
aanhangers van de meening, dat ieder zich mag uiten
op zijn manierIn plaats daarvan echter vergaten
de mannen der Vrije Gedachte hunne leuze en sloe
gen de anderen met vuisten, zoo geweldig, dat dezen,
die toch niets anders deden dan handelen volgens
de leuze der feestvierders, het hazenpad moesten
kiezen.
Het standboeld, het symbool was er, maar waar
was op dat oogen biik de leuze
Er gebeurde meer
Men had vergeten den omnibussen te verbieden
voorbjj het monument te rjjden en nu kwam op
een gegeven oogenblik een omnibus voorbjj met twee
priesters in hun ambtsgewaad op de impériale. De
mannen van de »Vrjje Gedachte" liften de vrjjheid
hunner gedachten den vrijen loop en maakten onder
elkaar uit, zonder rekening te houden met de heel
gewone redenen, die van een omnibus doen gebruik
maken, dat die twee priesterB eene tegenmanifesta-
tie bedoelden en dus eene andere gedachte dan die
der manifestanten op hunne wjjze uitdrukten.
Ia plaats van nu echter te juichen en te zeggen
ziet ge wel, onze dtfioitie van do vrjje gedachte is
zeer juist zelfs ome vijanden handelen er naar
werden de priesters op alleronaangenaamste manier
gingloos in zgn glas te starentoen dronk hij hot
in een lange teug ledig.
Weldra gevoelde hjj, dat hjj wat te haastig ge
dronken had, en eene soort van dronkemansvrooljjk-
heid maakte zich van hem meester. Zonder te weten
wat hjj deed, trommelde hjj met de vingers dp de
tafel en neuriede daarbij zachtjes een luchtig wjjsje
uit een operette.
Juffrouw Jacoba werd vuurrood en keck hem met
angstige verwondering in het verhitte gelaat. Zulke
liederen had men in het eerwaardige huis van den
wethouder Lindner nog nooit hooren zingen. »Lui-
tenantje", fluisterde zjj hem in het oor, luitenant je
houd toch op met dat deuntje. Om Godswil I U bent
een klein beetje dronken en dat is mjjn schuld
Hg staarde haar mot een wezenloozen blik aan.
Toen brak hij in een schaterlach uit, welke aanval
zich meermalen herhaalde. Kurt en Fritsjs kwamen
bij hem staan en lachten mede zonder te weten
waarom.
Juffrouw Jacoba kreeg het doodsbonauwd. Wolf
had te veel gedronken, dat was duideljjk, want hij
wiBt niet meer wat hjj deed. En nu zou hjj mis
schien iets zeer dwaas of onzinnigs gaan doen. Maar
daarvoor wilde zg hem tenminste bewaren.
Zg streek met hare koud* hand over zgn verhit
voorhoofd en zeide met kalmte in haar vriendelgke
stem
»Mjjnheer Von Sehollermark, ga een beetje inde
frissche luchteen oogenblik in den tuin, waar het
koel is, zal u goed doendaarna komt u binnen
en dan drinken we samen koffie."
Hg hoorde dat alles met een verward hoofd aan,
zonder er iets van te begrjjpon. Wat wilde ze eigen-
ljjk van hem Plotseling giug or een licht voor hem
op. Ha zoode Meiwjjn had hem verhit en buiten
er aan herinnerd dat zg priesters waren en dat men
niet van hen gediend was.
Alweer, vlak in de nabijheid van het standbeeld,
feestvierende om het symbool, vergat men de leuze
en toondedat men wel vrijheid voor zich zelf
begeerdemaar ze niet aan anderen gunde.
Ziedaar in korte woorden de moraal van deze
gebeurtenis. Is het noodig uit de geschiedenis van
vroegeren of van den tegenwoordigen tijd nader aan
te toonen, hoe ontzaggelijk er gesold wordt met het
schoone woord vrijheid Men deoke slechts eener-
zjjds aan de uitwerping van zoovelen uit kerkelijke
bedieningen en ambten, op grond van hunne eenigs-
zins vrijere opvatting van datgene, wat de kerk als
dogmatische waarbeden vaststelt en aanneemt, en
waarbij dus de machthebbendeu de vrjjhoid van den
leek aan banden willen leggenanderzijds aan het
misbruik, dat o. a. de onderwjjzer Den Bartog van
de vrjjheid van zgn denken maakteaan de midder
nachtszending, waarbij aan beide zjjden inbreuk op
de vrjjheid werd gemaaktaan hen, die de diensten
weigeren, waartoe zg in het algemeen belang evenals
ieder ander verplicht zjjn, en eindelijk aan de protest
vergadering, die nog pas jl Donderdagavond te Parjjs
gehouden werd tegen de anti-patriottische betooging
bg het standbeeld van Etienne Dolet, waarvan wg
hierboven sprakon. De vergadering ging uit van de
katholieke jongelingsschap. Maar er waren ook zeer
veel >vrjjdenkers" opgekomen, die o. a. den abt
Gamier, toen deze binnenkwam, met scheldwoorden
en gefluit begroetten. Weldra ontstonden er gevechten
en werd bet katholieke bureau van de tribune afge
smeten. Er werd een lap doek ontrold, waarop de
woorden leve het vaderland, maar onder het ge
schreeuw vanleve Ravachol, werd die verscheurd.
Eindelijk bieren de revolutionairen meester van het
terrein en namen revolutionaire moties aan.
Wat dunkt u, lezers, van dergeljjke manieren"
om de vrjjheid van gedachte te uiten
e
Het zou volstrekt niet moeiljjk zgn meerdert be-
wjjzen te leveren, hoe vaak zjj, die het hardst roepen
om Ti jjheid voor iedereen, deze alleen voor zich zelf
eischen en na ze verkregen te hebben, heerecbzuch-
tiger zgn dan iemand vóór hen ooit geweest is, en
nog attjjd bljjft het Leekedichtje van De Genestet
waar
Vrijheid! vrjjheid! geen gezag,
Is de leuze in onze vlag.
Zoo is 't weldat nu geen leek
Verder meé- of tegenspreek'!"
Hoe dit zjj, ook wjj achten de vrjjheid van ge
dachte" eene uitnemende zaak, den vrijen mensch,
den vrjjen geest waardigmaar waar de vrjjheid in
strjjd komt met orde, wet en beschaving, daar ontaardt
zg in bandeloosheid en moet zjj met kracht bedwongen
worden. Van daar, dat wjj het afkeuren, dat de
manifestanten op 2 Augustus hun feest vierden, en
hunne meening uitten door met vuisten te slaan en
priesters te bespotten.
Elke vrjje gedachte, die zich uit op eene wjjze,
in de frissche lucht zal hg wat opknappen. Ja, die
MeiwjjnZulke zoete drank heeft reeds menigen
sterken man leeljjke parten gespeeld en hjj was het
wijndrinken bovendien niet gewoon.
Zonder weerstand te bieden liet hg zich door
Jacoba uit de kamer leiden dooi verscheidene helder
verlichte vertrekken naar een kleine, half donkere
binnenplaats.
»Kgk, uajjnheer Von Schollerbach" zeide ze, een
deur openend, >als u deze trap afgaat komt u in den
tuin de deur is open."
»Dank u, juffrouw Jacoba, dank u", stamelde bg
onzeker rondtastend en zich aan de leuning vast
houdend ging hjj de trappen af. Alles zweefde ah
in een dikken grauwen nevel gehuld voor zgn oogen.
Op de binnenplaats gaf eeu kleine lantaarn een
weinig liebt; bjj liep waggelend nu rechts, dan
links tot hij eindoljjk d n tuin had bereikt. Daar
liep hg werktuigelijk met een afgemeten, militairen
pas voort, zooals hjj dat gewoon was, doch raakte
spoedig van deu rechten weg af, strompelde door
struiken, struikelde over vooruitstekende wortels
en kwam eindeljjk tegen een boomstam terecht.
Het was stikdonker en de lucht hing zwaar en
vochtig op de aarde; de maan was door donkere
wolken omhuld. Dicht bg het breede tuinpad, ge
heel afgezonderd, stond een bank. Toen Wolf die
zag, sukkelde hij er naar toe en liet er zich in zgn
volle lengte op neervallen. Hg deed zgn jas open,
daar een gevoel alsof bjj stikken zou, hein beving;
daarna legde bjj de armen onder het hoofd en liet
mot welgevallen de konde nachtlucht over zich heen
waaien.
Wat deed hem dat goedHet verhitte bloed
koelde af, zgn gespannen zenuwen kwamen weer tot
kalmtelangzamerhand gevoel Ie hjj een zekere af-
