1896 N". 95.
Donderdag 13 Augustus.
83sle jaargang.
De nit ga re dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertent,iön voor dit blad
aangenomen bjj de hoeren Nijgh YAn Ditiüu. te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopere en Brievengaarders.
Inxendlnf van
Do prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct
Bii directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte)-, huwelykx- e» doodberichten en de daarop betrekking hebben de
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
advertenttcn vior 8 «re» 09 den d*c der
Loonkiezers.
In de afdeelingeu der Eerste Kamer hebben eenige
leden z'ch schrikbeelden gemaakt van den invloed
der zoogenaamde loonkiezers, dat zyn zjj, die gedu
rende 13 achtereenvolgende maanden bjj personen,
ondernemingen enz. in dienst zyn en een bjj de wet
bepaa'd loon genieten.
Hiel hooge gedachten beeft ons boog staatscollege
van deze kiezers niet. Zjj worden verdacht van bjj-
zondeien aanleg om zich als stemmachineB te laten
gebruiken, van vatbaarheid voor oinkooping en dat
zij bij de uitoefening van hun kiesrecht alleen daarop
bedacht zullen zynbun eigen toestand en dien
huneer s andgenooten te verbeteren. Men schrjjft hun
dus toegemis van zelfstandigheid, en egoïsme.
Tegenover het verwijt van onzelfstandigheid stel
len wij de vraag: hebben in de laatste jaren niet
juist degenen, die het korps der loonkiezers zullen
vormen, meer blijken gegeven van onhandelbaarheid
dan van bovenmatige gedweeheid
Wij zullen hier geen discussie uitlokken over het
meer of minder wenschelyke van die onhandelbaar
heid wjj willen haar noch als pryzenswaardige zelf
standigheid, noch als een laakbaar optreden ken
merken maar wij vragen of het niet een zeker
vreemdelingschap in Jeruzalem verraadt, wanneer
men denkt, dat de invloed der patroons op hunne
werklieden tegenwoordig nog zoo overwegend is en
of de patroons zich zoo byzonder te verheugen heb
ben over meegaandheid der onder hen staanden?
Ons verwondert dat gemis aan meegaandheid niet;
wy achten bet een natuurlijk gevolg van de om
standigheden, van het in wording zyn eener nienwe
partij, die lotsverbetering op het oog heeft, en even
als iedere jonge party zal ook het nieuwe korps der
loonkiezers in den aanvang ontegenzeggelijk geleid
worden meer door wat hun onmiddellyk aangaat
dan door het algemeen belang. En nu zullen zjj
zeker vaak genoeg teleurgesteld worden in hunne
verwachtingen, maar hunne subjretieve opvattingen
zullen hen bjj bun optreden als kiezers eer tot te
sterk vooropgestelde zelfstandigheid dan tot mee
gaandheid voeren.
Indien men dit nu egoïsme wil noemen, dan, voor
zeker, is de vrees daarvoor van de Eerste Kamer
niet geheel ongegrond. Elk kind is egoïst, elke jonge
party is het en ouderen zjjn het nog wel eens, al
hebben zjj geleerd, dit men het best zyn eigen be
langen dient, door ook die van anderen niet te ver-
waarloozen.
Maar is er nu zooveel gevaar te dachten van het
egoïsme der loonkiezers?
Waren zjj da eenige kiezers, dan was de zaak be-
denkeljjk. Maar wat belet den overigen hun gewicht
in de schaal te leggen om het evenwicht te her
stellen
En hiermede komon wjj juist tot de erkenning,
dat ook de loonkiezers recht hebben in 't bfiang
van hun toestand invloed uit te oefenen.
Er zyn er, die beweren, dat de volksvertegen
woordiger als zoodanig niets anders dan het alge
meen belang mag behartigen en leiden daaruit af,
dat kiezers slechts mogen zyn zjj, die alleen voor
het algemeen belang oog hebben en die steeds hunne
personeele belangen of die van een bepaalden kring
willen opgeofferd zien.
Zjj, die zoo redeneeren, zullen wel doen eenige
lantarentjes aan te schaffm en als andere Diogenrs-
■en aan het zoeken te gaan naar volmaakte menschen.
Maar wjj meenen, dat zjj zich die moeite wel
kunnen besparen, aangezien zoowel hunne definitie
van volksvertegenwoordiger als de daaruit gedestil
leerde eischen aan den kiezer op eene dwaling be
rusten. Het Nederlandsche volk is een totaal van
zeer vele, belangrjjk in denkwjjze verschillende, par
tgen de Nederlandsche volksmeening is het resul
taat van de wry ving van al die verschillende denk-
wjjzen, terwjjl het Nederlandsch belang gevormd wordt
door datgene, wat geacht kan worden het meest
te kannen leiden tot bevrediging van zooveel mo-
geljjk al de onderscheidene partjj- en persoon
lijke belangen van het gansche volk. Dit sluit
ia zich, dat ieder volksvertegenwoordiger het recht
heeft voor een zeker onderdeel van het volk of van
den Staat op te komen en niemand zal het b. v.
mr. Lobman euvel duiden als hg, waar het er op
aankomt, speciaal optreedt voor de belangen van
Goes; noch dr. Schaepman of dr. Vermeulen wanneer
zjj meenen een lans te moeten breken voor de Ka
tholieken, voor zoover de door hen verdedigde spe
ciale belangen niet in strjjd zyn met de algemeene.
Al de deelen samen vormen het geheel, en h°t
▼olk zal dus het best vertegenwoordigd worden,
zjjne belangen zullen het veiligst zjjn, wanneer in
de Kamer elke groep van leden een weerspiegeling
is van een deel des volks.
Als zoodanig kan ook de party der loonkiezers,
al of niet door egoïsme gedreven, zonder vrees wor
den tegemoet gezien. Hun eg A' me zal evenmin of
evenveel hinderen als dat der andere partijen. Elke
belangryke greep van ingezetenen des Rjjks, dit
verondersteld mag worden een of meer bijzondere
belangen te hebben bestaanbaar en niet in strjj-
met bet algemeen belang moet vrijheid hebben
op de keuze der volksvertegenwoordiging in te
werken en zoodoende zich de gelegenheid geopend
zien den afgevaardigde hunner keuze in te lichten
omtrent buone belangen, opdat bjj in de Kamer
kunne optreden als deskundige". Wjj mernon, dat
de klasse der loonkiezers volkomen recht heeft als
zulk eene categorie te worden aangemerkt en dat
ook hun egoïsme tot bevordering van het algemeen
belang kan strekken.
Wy verwachten niet, dat de nieuwe Kamer er
belangrjjk anders zal uitzien dan de oude, omdat
men rekening moet houden met het kleine aantal
beschikbare en geschikte personen ooi gekozen te
kunnen worden. Maar daarom zal de nieuwe Kamer
nog niet de oude zyn de gekozenen ook door de
loonkiezers en andere pas tot kiezers bevorderden
zullen beter dan vroeger in staat zyn ook de be
langen der nieuwe kiezers te kennen, omdat, nu
deze tot hunne verkiezing meewerken, zjj nit den
aard der zaak met hen ook meer aanraking zullen
krjjgen.
En zoo daarvan het gevolg zou kunnen zyn, dat
de toestand van den werkman in het algemeen op
betere grondslagen werd geregeld, dan zal men mi
nister Van Houten dankbaar moeten zyn, dat bjj
de categorie der loonkiezers met name in zjjne wet
opnam. Wjj vertrouwen dan ook, dat het bezwaar
vau de bedoelde leden der Eerste Kamer door de
overige niet zal worden gedeeld en dat de kieswet-
Van Houten door haar met groote meerderheid zal
worden aangenomen.
GOES, 12 Augustus 1896.
Een bericht, in ons vorig no., met vermelding
der bron uit de Zeeuw overgenomen, is niet juist.
Niet do heer J. Boosten, maar de heer A. Boosten,
lynopzichter bjj de S. S. is verplaatst, en niet naar
Vierlingsbe?k maar naar Blerik. In zjjne plaats komt
hier de opzichter uit Leiden.
Aan de cadettenschool te Alkmaar is van het
le naar het 2e studiejaar 0. a. bevorderd N. W.
L&br jjn.
Wolfertsdijk. Aan de vereeniging »Landbouw
en Veeteelt" alhier is door het Hoofdbestuur der
»Maatschappjj tot bevordering van Landbouw en
Veeteelt" in Zeelanl voor haren wintercursus in
landbouwkunde f 50 subsidie verleend.
Da gemeenteraad keurde de geloofsbrieven van
den heer J. M. Parhan als raadslid goed en plaatste
de heeren P. den Herder, J. Kallemein, D. Vleugel
en J. M. Parhan op eene voordracht voor 2 zetters.
Men schrijft aan het Vaderland:
De laatste 14 dagen is de groei der groote
oesters in Zeeland verblijdend tosgenomen. Wat
betreft de prijzen in de aanstaande campagne, is
men algemeen van ge roeien, dat die der lichtere
soorten wegens den grooten voorraad niet hoog
zullen zyn men denkt de oesters van 75 k 80 K.G.
netto op f50 te kunnen houden, mindere 70 K.G.
op f40 en twyfelaars op f25 k f30.
Uit het verslag van de directie der Neder
landsche Maatschappij voor kunstmatige oester
teelt, voorheen onder de firma C. L. de Menie-
meester, te Bergen-op-Zoom, over het boekjaar
1895/06 blijkt dat de uitkomsten niet gunstig zjjn
geweest. De exploitatie heeft een batig saldo opge
leverd van slechts f 10,448,61, zoodat de winst- en
verliesrekening belast bljjft met f22,953,06, tegen
f33,401,67 op het einde van het vorige boekjaar.
Da oorzaken zjjn vooraleen belangrjjk tekort op
den voorraad leverbare oesters en een te lage ver
koopprijs. Perceelen, die bjj normale omstandigheden
40 k 50 pet. leverbare ossters hadden moeten op
leveren, brachten niet meer op dan 15 a 25 pet.
Ook de qualiteit liet te wenschen. Verkocht werden
slechts 2.192 639 oesters, met eene opbrengst van
f 116,362,13waar/an 2.119.284 oesters le soort
k gemiddeld f 53,75 per mille en 73 355 oesters
2e soort k gemiddeld f33,45 per mille. Overigens
gat de exploitatie der onderneming alle reden tot
te/redenheid; de winter 95/96 was bjjna zonder
vorst en de zomer 1895 zeer gunstig met veel warme
dagen. Door het eerste werd uit dien hoofde weinig
nadeel aan den oestervoorraad op de perceelen toe
gebracht, door het tweede had men een overvloedi-
gen broed val, zoowel op de natuurperceelen als op
de pannen. De 699.000 uitgebrachte pannen wer
den ia het najaar binnengehaald, bezet met een
flinken voorraad jonge ossters, daarvan zyn er in
het voorjaar ruim 400.000 stuks afgestoken, waar
van by het sluiten der boeken niet minder dan
20.000.000 oe&tertjes op de netten in de putten
aan de SchaDS geborgen waren, om in den loop van
dezen zomer op de daarvoor bestemde gronden te
worden uitgezaaid. De resteerende pannen bljjven
in den put cm in bet volgend voorjaar ta worden
afgestoken. De voorraad jonge oesters van verschil
lenden leeftijd, aanwezig op de perceelen der Maat
schappij, is zeer belangryk. Al de beschikbare en
bruikbare grond is geheel bezet en zelfs zoodanig,
dat dit jaar kan worden volstaan met slechts 100 000
pannen in zee te brengen en ook gaandeweg de boe
veelheid schelpen voor de natuurperceelen vermin
derd kan worden. Doen zich geene onvoorziene
rampen op, dan zal daarvan eene verdere verminde
ring der exploitatiekosten het gevolg kunnen zjjn. In
het afgeloopen boekjaar bedroegen die f 103,439,63 1/2»
tegen f 111,224,471/2 in het vorige jaar, hieronder
begrepen de aan den staat verschuldigde pacht
f50,161. De putten, sluizen, gebouwen en vaartuigen
wordfn geregeld onderhouden en verkeeren in gopden
staat. (N. R. Ct.).
De regeering is, naar de N. R. Ct. verneemt,
bezig de hand te leggeu aan een wetsontwerp tot
verplichte levensverzekering van werk
lieden en tot oprichting van eene staatsbank voor
levensverzekering, die daarmede verband houdt.
De heer Haffmars blijkt het in het Venloosch
Weekblad eens te zyn met de Residentiebode dat het
thans tjjd is om op schadevergoeding aan
miliciens aan te diingen. De pers moet er voor
arbeiden.
Hier hebben wjj de groofste verongeljjking van
minvermogenden, die zich denken laat. En die wordt
gepleegd door den Staat, in de eerste plaats geroepen
aan particulieren een goed voorbeeld te geven, 't Is
geen zaak van partybelang, neen, van sociaal belang.
Wie een hait heeft voor den kleinen man (pn wie
heeft dat in dezen tijd niet kan en moet daartoe
medewerken.
Het zou eece schande wezen, indien Nederland in
dit opzicht bij België nog langer ten achter bleef.
Sedert meer dan 20 jaren wordt daar aan den mi
licien, wiens ouders minder dan 50 francs belasting
betalen, eene sohadevergotdiDg van 10 francs per
maand uitbetaald. Hoewel dit den Staat 3 millioen
per jaar kostte, heeft de regeering vóór de laatste
verkiezingen er niet tegen opgezien, in plaats van
10 francs, 30 francs per maand te geven, zoodat de
Staat in plaats van 8, nu 9 milJioen 's jaars zal uit-
keeron. Zoo zeker was zjj, daarmee eenen volkswensch
te bevredigen 1
Het antwoord van den Minister van
binnenlandsche zaken op het verslag der
Eerste Kamer over de kieswet is ver
schenen.
Door de onveranderde handhaving van de hoofd
beginselen van het ontwerp meent de Min. te hebben
gehandeld in den geest van de Eerste Kamer, die
de regeering steeds steunde.
De verschillende bezwaren, in de afieelingen ont
wikkeld, beantwoordende, doet de Minister uitko
men, dat het ontwerp evenzeer aan den kleinen
ondernemer als aan den loontrekkende, die op re-
deljjke wijze voor zich en de zjjnen kan zorgen, het
kiesrecht verzekertdat van de uitbreiding ten op
zichte van de groepeering der partgen, in vergeljj-
king van de tegenwoordig ontredderde partijen,
stellig verbetering te verwachten is, te eerder, daar
de pogingen om bij de eerste vei kiezing opnieuw
het kiesrechtvraag&tuk tot Bhibboleth te makpn, jjdel
zullen blijken.
De Minister voorziet een gunstigen in vlot d van
den voorgestelden maatregel.
Hij weet voorts mede te deelen, dat de beslissing
in zake het gemeentelijk kbsreebt in groote mate
bevrediging heeft verwekt. In antwoord op het tot
de Reg. gedaan verzoek, deelt hjj mede, dat de
herziening van het gemeenteljjk be
lasting-stelsel bjj den Raad van State
aanhangig ishet ontwerp geen byzondere waar
borgen bevat tegen eenig, naar aanleidining van de
regeling van het gemeentelyk kiesrecht, geducht
gevaar, maar daarin wel een stellige bepaling ge
vonden wordt omtrent de mate, waarin de hoofde
lijke omslagen progressief mogen worden ingericht.
Invoering van het candidatenstelsel en het coulloir-
stelsel blyffc de min. volkomen grondwettig achten.
De heer J. B Raaymaakers Doggen te Wouw
(N.-B.) en eenige ondernemers, zullen met bet oog
op de inkomende rechten op boter uit Nederland
even over de grens, op Belgisch grondgebied, een
groote stoom-roomboterfabrièk bouwen.
Een uitgestrekt terrein is onder Esschen daarvoor
aangekocht en met het bouwen zal eerstdaags be
gonnen worden.
Men herinnert zich het verhaal van het N. v.
d. Dagdat de milicien van het 7e reg. infanterie
Langeveld, uit Hoorn, bjj de manoeuvres op
de Zeisterheide in September van het vorige jaar,
vermist werd en die, na zyn been gebroken te heb
ben, aan honger en dorst ten prooi, een ellendigen
dood zon zjjn gestorven, waarbij de raven in het
zieltogende lichaam van Langeveld een hun welkome
prooi meenden gevonden te hebben.
Dat dit verbaal geheel uit de lncht gegrepen was,
is reeds luDg gebleken. Thans deelt d6 Limb. Koerier
den eigenlijken loop der z&ak mede.
LaDgeveld vroeg onder de manoeuvres verlof om
even het gelid te mogen verlaten. Dit werd hem
toegestaan en van deze gelegenheid maakte hy gebruik
om stilletjes achter te blijven. Toen zjjne kameraden
ver genoeg uit het gpzicht waren, verwjjderde hij
zich in tegenovergestelde richting. Hij wierp toen
geweer bajonet weg en ruilde bjj een boer zyn
uniform tegen burgerkleeren. In deze kleederen
heeft hij de wijk genomen naar Duitfchland, alwaar
hjj in de gemeenten Walbeek, Wachtendonk, Straelen
•n Herungon afwisselend gewerkt heeft. Verscheiden
over zjjn dood geschreven artikelen hef ft bjj gelezen
en er natuurljjk hard om gelachen. Daar hjj geen
Heimatschein" kon vertoonen werd hem het verbljjf
in Duitschland aldra bemoeielykt en werd bjj eindeljjk
Maandag door den burgemeester van Walbeek de
grenzen overgezet en aan de marechaussee te Arcen
overgeleverd. Binnenkort zal hy voor den krijgsraad
terechtstaan.
In het Centrum beklaagt zich een inzender dat
een man, die met eigen levensgevaar acht men
schen gered heeft bjj eene overatrooming, slechts
eene bronzen medaille met loffelijk getuigschrift
heeft verkregen.
Wat moet men dan wel doen om in Holland eene
ridderorde te verdienen vraagt de inzender.
Als den man het grootkruis van den Nederland-
scben Leeuw ware toegekend, wjj zouden er niet
tegen hebben, maar zou voor den man niet de hoog
ste be looning zyn het besef, dat by acht menschen
aan den dcod ontrukt had Dat is voor iemand
meer waard dan eene ridderorde, die aan zoovrien
gegeven wordt, welke er niets voor gedaan hebben,
zegt de Arnh. Ct.
Omtrent een in ons vorig no. gemeld bericht
over de aanhouding van het schip »De
D 0 e 1 w ij k" verneemt de N. Rott. Ct. nader dat
de Doelwijk vrjj van molest voor 12 maanden aan
de Rot.tcrdamsche Beurs verzekerd en aan cec Fran-
scbe firma te Parijs in maandeharter verhuurd is.
De lading werd grootendeels gescheept te Maassluis
en wordt vermoed bestemd geweest te zjjn naar
Obock of Dzjiboeti of een andere plaats op de Oost-
Afrikaansche kust.
Volgens een telegram aan den Petit Bleu had het
schip 40,000 geweren van Luiksch fabrikaat aan
bcord, welke voor Abessynië bestemd waren en is
het gesnapt door een van de kruisers, welke in het
Kanaal van Suez de wacht houden tegen den invoer
van oorlogs-contrabande.
Gelijk men zich herinnert, worden handelaavB tel
Dzjiboeti en te Obock door de Italianen verdacht
en beschuldigd herhaaldelijk groote voorraden wa
pens en krjjgsvoorraad, voor Menelik bestemd, van
schepen, welke des nachts gelost werden, in ont
vangst te hebben genomen en met kleine karavanen
naar den Negus te hebben doorgezonden. Zelfs werd
de Fransche gouverneur van Obock, Lagarde, ver
dacht dien handel waarin, naar men zegt, ook
Rusland de hand zou hebben oogluikend toe te
laten, zoo niet erger.
De correspondent van de N. R. Ct. te Londen seintH
De correspondenten te Rome van de Eagelscho
bladen geven de volgmde by zonderheden nopens het
opbrengen van de Doelwijk door den Italiaanschen
kruiser Etna. Het geschiedde Vrjjdagavond in do
zeeöngte van Perim tien mjjlen beoosten de Afri-
kaansche kust.
De kruiser had van de regeering order ontvangen
om uit te kjjken naar de door Franschen bevrachte
Doelwijkdaar deze wapens aan boord had voor
Menelik bestemd, wiens agenten te Dzjiboeti gereed
heetten te zjjn om ze in ontvangst te nemen en door
te zenden naar Sjoa. Toen de Doelwijk weigerde aan
het bevel van de Etna om stil te houden te ge
hoorzamen en integendeel met volle kracht door
stoomde, loste de Etna een schot en enterde daarna
de Doelwijkwelker gezagvoerder de Nederlaidsche
vlag heesch en verklaarde zich onderweg te bevin
den naar Hindostan.
Aan boord vond de commandant van de Etna
echter 40,000 moderne repeteergeweren en vele
millioenen kardoezen. De commandant van de Etna
heeft geseind, dat de opbrenging geschiedde in de
Italiaansche territoriale wateren, hetgeen de gezag
voerder van de Doelwijk evenwel loochende. Des
ondanks werd de Doelwijk met den Franschen super-
