1896 N°. 86.
Donderdag 23 Juli.
83sle jaargang
il
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommerg 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditalar te Botterdam ea varder
bjj alle Boekverkooper* en Brievengaarder*.
COURANT.
De prps der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 eti
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prps
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelyks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c
Aanvrage» om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Intending van advertenttên vftor 8 uren op den dag der uitgave.
OPENBARE VERGADERING
v&.n den
UlAAV der -Gemeente G O K 8,
op VRIJDAG den 24 JULI 1896,
des avonds te 8 uren.
Goes, den 22 Juli 1896.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Punten van behandeling:
1. Resumtie der notulen van de vorige verga
dering.
2. Mededelingen.
3. Ingekomen stukken.
4. Verzoek van jhr. W. A. TeöiDg van Berkbout
om eervol ontslag als leeraar aan de H. B. S.
en benoeming casu qno ter zijner vervanging.
5. lsto suppletoir kohier van Hoofdelgken Omslag
1896.
6. Alsboven van belasting op de Honden.
7. Begrooting schutterjj voor 1897.
8. Wijziging begrooting 1895 van het Gasthuis.
9. Staten van restanten en oninbare posten van
de plaatselijke belastingen.
10. Afschrijvingen van de kohieren van H. O.,
belasting op de Honden en Schoolgelden.
Lohman—Kuijper.
Wanneer in eenige politieke partij zich meer dan
éen persoon bevindt, die om zjjne bjjzondere bekwaam
heden en talenten sterk op den voorgrond treedt, en
wanneer die personen tevens niet vry zjjn van poli
tieke eer- en heerschzucbfc, dan behoeft het zeker
geene verwondering te baren, dat er een conflict
ontstaat, tengevolge waarvan de party uiteen spat
en dat er zich, naarmate men het met den eenen
of den andeien leider eens is, naar verschillende
zjjden aanhangers vormen.
In dien toestand verkeert sinds eenigen tijd de
antirevolutionaire party tengevolge van het conflict
tusschen dr. Kuijper en mr. De Savornin Lohman.
We mogen de zaak als genoegzaam bekend veronder
stellen, zoodat wij ons ontslagen kunnen rekenen
van de verplichting om er eene nadere uitlegging
van te geven.
Wat echter de zaak in quaestie een by zonder ker-
merk geeft, is de omstandigheid, dat het geschil
tusschen de hoofdpersonen langzamerhand van een
politiek een persoonlijk geschil is geworden.
Mag men mr. Lohman gelooven, dan heeft dr.
Kuyper tegen hem geïntrigeerd, achter hem om en
op een tjjdstip toen beiden, hoewel reeds van elkaar
afwijkende politieke inzichten hebbende, nog vrienden
waren. Eigenaardig is dit door mr. Lobman uitge
drukt door te zeggeD, dat hem buiten zijn weteD,
de pooten onder zjjn (hoogleeraar8)3toel door dr.
Kuyper werden weggezaagd. Door laatstgenoemde
daarentegen wordt in zjjn blad beweerd, dat by
van de zjjde van mr. Lobman aan verguizing bloot
staat, dat deze de zjjde van het volk heeft verlaten
•n tot de edelen is overgeloopen. Wat dit laatste
zeggen wil behoeft almede niet uitgelegd te worden;
vre weten, dat dit beteekent, dat mr. Lohman zich
Bchaart aan de zijde van het oenigszins aristocratisch
gedeelte der antirev. party, terwjjl dr. K., al heeft
hjj vroeger den steun der aanzienlijken in zijn party
geenszins versmaad, gaarne poseert als de man der
»kleine luiden." Of in die smalende inlijving van
mr. Lohman bjj de Edelen", bjj dr. Kujjper niet
wat spjjtigheid schuilt? Zeker is het, dat, waar
mannen als de oud-minister Mackay zich bjj de club
van mr. Lohman hebben aangp&loteD, eene verge
lijking met de grootheden van den 2n en 3n rang,
die in de Kamer den aanhang van dr. Kuijper uit
maken, niet in 't intellectueel voordeel van de club
van laatstgenoemde nitvalt.
IntuBSchen behoeven wy, die noch tot den aan
hang van dr. K. noch tot dien van mr. L. behoo-
ren, ons het bestaande geschil niet aan te trekken.
Het is voor ons slechts in zooverre belangrijk om
dat het in algemeenen zin meé werkt tot eene hoogst
gewensehte nieuwe partyvorming. Anders is het
echter voor de anti-revolutionairen en inzonderheid
voor de aanhangers dier party in ons district, om
dat dezen mr. Lohman naar de lie Kamer hebben
afgevaardigd.
Blykbaar is dit ook zoo bigrepen door het be
stuur der autir. kiesvereeniging alhier. Althans heb
ben wy het aan dat bestuur te danken, dat mr.
Lohman hier is opgetreden om zjjne houding toe te
lichten en te verdedigen en gelegenheid te geven
hem te bestrijden.
Ware de zaak binnen de wanden der kiesvereeni
ging behandeld, wy zouden geen recht hebben erover
me6 te praten. Maar nu die behandeling in het
openbaar is geschied, is zjj ook publiek domein ge
worden. En terwjjl wjj dit ten zeerste toejuichen,
hebben wij het recht onze verbazing uit te drukken,
dat geen der Kuyperianen den handschoen voor
huuneu leider heeft opgenomen
Met opzet hebben wij eenige dagen gewacht om
de quaestie ter sprake to brengen, omdat wij meen
den, dat, nu niemand in de vergadering voor dr.
Kuijper opkwam, althans de Zeeuw> het antir. blad
in onze provincie, zich daartoe geroepen zou ge
voelen. Wol was sinds de jongste Kamerverkiezing
de positie van het blad zeer lastig. Wel zat bet en
zit het nog voor de vraag >Kies nu, wien gij dienen
zult", maar na de verkiezing destijds van den door
het blad, zjj het blykbaar eenig«zins 4 contre-coeur,
aanbevolen mr. Lohman, liet het zoo nu en dan
weder zijne Kuyperiaansche neigingen blijken en
was een loslaten vau mr. L. tusschen de regels door
duidelijk te lozen.
Nochtans zweeg het blad tot dusverre.
Alleen verscheen er gisteren een onbeduidend
stukje van dhr. Huvers in, met een akelig flauw
onderschrift van de redactie.
Wy laten beide hier volgen.
De heer Iluvers schryft
Mijnheer de Redacteur
Dat rè, de optreding van Mr. Lohman niemand
het woord vroeg, komt ongetwyfeld niet daar
vandaan, dat ook niemand wat te zeggen had.
Onze vrienden, voor zooverre zij tegenwoordig
waren, deden wöl, om bij zooveel bittere teleur
stelling een veelbeteekenend stilzwijgen te bewa
ren. Er is een stilzwijgen dat veel zegt 1 Wegens
bet verslag der dagbladen bleek opnieuw dat de
beer L gaarne over zichzelf spreekt en zich nu
het schoone doel hoeft voorgesteld den volke te
verkondigen welk een man Dr. K. toch eigenlijk
is! Voorwaar een verheven taak, persoonlijke
grieven te brengen op de markt 1 Toch is het
juist dit, wat mjj het stilzwjjgen doet verbreken,
om U, M. de R., te vragen of het nobel is, iemand
te bestrjjden als hjj zelf er niet bij tegenwoordig
is en zich dus niet verdedigen kan? Wel zal het
u moeite hebben gekost den Spreker in te leiden
als antirev., waar ge dienzelfden Spreker eenige
weken vroeger by Uwe vermelding van de aan
neming der Kieswet hebt aangeduid als: Con
servatief."
Inmiddels,
Uw dw.
HUVERS.
Middelburg, 20 Juli '96."
En bet onderschrift van de redactie luidt
»(De redacteur van dit blad bad inderdaad als
redacteur-verslaggever-voorzitter eene zeer onaan
gename positie. Doch aan wie de schuld Twee
bestuursleden waren afwezig. Een had zjjn ontslag
genomen terwijl van de overigen niemand kon of
wilde. De heer Bujjse heeft toen, schoon noode, de
taak op zich genomen, die de heer Donner had be
lmoren te vervullen. In dat geval zoa eenig debat,
althans van onze zijde, zeker niet achterwege ge
bleven zjjn. Red.)"
m
Er is zeker eenige waarheid in het stukje van
dhr. Huvers, waar hjj er de aandacht op vestigt,
dat eigenlijk ook dr. Kujjper had moeten uitge-
noodigd worden om zich te kunnen verdedigen tegen
de voorstellingen van mr. Lohman. Maar wat belette
nu den heer Huverswat belette de redactie van
De Zeeuw om het na de vergadering van Donderdag
voor dr. K. op te nemen Moeten wjj het boven
staande nu als zoodanig aanmerken Dan is het een
treurige verdediging. In bet Btukje van dhr. Huvers,
zoowel als in bet onderschrift van de redactie, is
slechts een akelig gewrongen houding op te merken.
Geen beslist partijkiezen, maar wat bovendien den
redacteur van De Zeeuw betreft, een Diet zeer rid-
derljjk zich verschuilen achter anderen. Aangenomen
al, dat bjj als waarnemer d voorzitter eene eenigszins
lastige taak bad, mr. Lohman wist wel, dat ook bier
in de kiesvereeniging verscheidene aanhangers van
dr. K. zyn, en aia de beer Buijse tot dezen behoort,
had hjj als lid der kiesvereeniging toch zyn gevoelen
kunnen zeggen. Immers, de heer Lohman had, vol
gens de eigen verklaring van dhr. Bujjse, het ver
langen naar debat te kennen gegeven, en in dien
wensch lag natuarljjk de ondei stelling van tegen
spraak opgesloten.
Is het met het doen optreden van mr. Lohman
de bedoeling geweest om het geschil voor de kiezers
duidelijk te maken, dan had eene weerlegging van
de zjjde der Kuyperianen niet mogen ontbreken.
Bovendien is het voor mr. Lohman ook niet vleiend
te moeten vernemen, dat er bjj de verschillende leden
van het bestuur zóóveel bezwaar bestond om hem
in te leiden, dat de heer Bujjse dit eindelyk slechts
noode doen moest 1 Wilde men al geen party kiezen
in het persoonlijk geschil tusschen de beide heeren,
er was toch genoeg stol tot principiëel debat in de
houding van mr. Lohman ten opzichte van de kieswet
en in die gewraakte leeringen bjj zjjn onderwys als
professor aan de vrije universiteit, die in de bekwame
handen van dr. K. het middel zjja geworden om
mr. Lohman daar uit te drijven.
Mogen en moeten wy uit het stilzwjjgeu over het
principieel gedeelte van mr. Lohmaus rede afleiden
dat zijne houding ten opzichte der kieswet door de
antirevolutionairen in ons district algemeen wordt
goedgekeurd en dat in de zaak van het hoogleeraar-
schap aan de vrije universiteit de houding van dr.
K. wordt afgekeurd
Wij voor ons willen wel erkennen, "Sat het stand
punt van mr. Lohman omtrent de kieswet ons
volkomen juist eu verstandig voorkomt. De uiteen
zetting daarvan was glashelder en ook wij zyn van
meening, dat de meerderheid der Tweede Kamer ons
begiftigd heeft met eene kieswet, die, voldoende aan
de eiscken der Grondwet, ongeveer dezelfde vermeer
dering van het aantal kiezers zal geven als de wet-
Tak, by welke het door de Grondwet gevorderde
kenteeken van welstand niet boven bedenking was.
Ook onzes inziens heeft mr. Lohman door het stem
men vóór de wet-Van Houten getoond een juist en
onpartijdig inzicht te hebben in de belangen des lands.
En wat aangaat de quaestie met het hoogleraar
schap, wy kunnen deze voor zoover wjj er over
oordeelen kunnen niet anders beschouwen dan
als geheel geïnspireerd door dr. Kujjper zelf. Men
weet, dat de beschuldiging, op grond waarvan 34
leden der Vereeniging voor Hooger Onderwys op
Gereformeerden grondslag, in eene vergadering in
Seinpost" eene enquête uitlokten, was, dat prof.
Lohman geen Calvinistisch staatsrecht gafl
Als men nu weet, dat, gelyk dr. Schaepman in
het Centrum aantoonde, er geen beschreven Calvinis
tisch staatsrecht bestaat, dan zal men moeten erken
nen, dat deze gansche geschiedenis eene zoo groote
spitsvondigheid ljjkt, dat zy bezwaarljjk in een minder
bekwaam en voorzien brein dan dat van dr. K. kon
opkomen. Dat nochtans in de jaarvergadering der
genoemde vereeniging, te Leeuwarden gehouden, niet
minder dan 72 leden zich bevoegd achtten, om op
den grond van dit niet beschreven Calvinistisch
staatsrecht, den staf over mr. Lohman als hoog
leeraar te breken, mag als een sterk stuk beschouwd
worden en als een resultaat van den onmiskenbaar
grooten en overstelpenden invloed, dien dr. K. op
zijne volgelingen weet uit te oefenen.
Hoe dit zij wy kunnen en moeten constateeren,
dat bet dooi mr. Lohman in de vergadering van
Donderdag aangevoerde totnutoe door niemand is
weersproken. Wil dit nu zeggen, dat bjj die zwygt,
toestemt, dan kunnen wy mr. Lohman gelukwen-
schen met een alsdan onbetwistbaar sncces. Zooveel
is zeker, dat bjj zyn recht op het vrije woord ook
tegen dr. Kuijper glansryk heeft verdedigd.
GOES, 22 Juli 1896.
Gisteravond werd door de werkliedenvereeni-
ging >Eigen Hulp" alhier de gewone driemaan-
deljjksche vergadering gehouden. Uit hot verslag
over het tweede kwartaal van dit jaar bleek, dat
gedurende dat tjjdsverloop was ontvangen f 299,14,
terwjjl de uitgaven bedroegen f 105,92 i/t, waaronder
aan uitkeering wegens zbkte aan tien personen f83;
het kas-saldo op 30 Juni was f 1862,211/3, dat der
reserve-kas f 189,56. Vyf personen hadden voor hun
lidmaatschap bedankt, doch negentien waren tot de
vereeniging toegetreden, zoodat het ledental op 30
Juni was gestegen tot 230.
Naar aanleiding van vroeger verspreide circulaires
betreffende een begrafenisfonds en eenige vragen
daarover in de vorige vergadering door enkele leden
tot het bestuur gericht, had er esne bespreking van
dit onderwerp plaats. Er werden echter zoovele be
zwaren geopperd, dat het sterk in twyfel werd ge
trokken of znlk een fonds wel levensvatbaarheid zou
hebben, zoodat men er voorloopig van afzag.
'a-Heer AJbtskerke. Tot leden van den ge
meenteraad zyn herkozen de heeren M. van Iwaar-
den en P. Polderman, ieder met 22 van de
23 geldig uitgebrachte stemmen.
Men deelt ons mede dat met 1 October a. s.
al de loopende leeningen ten laste van het Water
schap Baarland c. aper reste bedragende
f 65000, zullen afgelost worden.
De Minister van Justitie heeft dd. 13 Juli jl.
eene aanstelling tot onbezoldigd rijksveldwachter
verleend aan Dingenis öleruin te Ierseke.
Bjj kon. besluit zjjn benoemd tot djjkgraaf
voor den Molenpolder A. van der Burght;
tot gezworen voor den Noord-Kraaiertpolder G. de
Jager.
Het op I dezer
kantoor met telefoondienst te Hoedekenskerke
ia op 21 dezer op den vroegeren voet voor het al
gemeen verkeer heropend. (Stct
Bij kon. besluit is, op hun verzoek, eervol
ontslag verleend aan P. Scheele Jz. en aan A,
D i e 1 e m a n W.Gz., resp. als djjkgraaf en als ge
zworen van het waterschap Loven en Willemskerke.
Het examen voor hen, die in aanmerking wen-
schen te komen voor de betrekking van adjunct
inspecteur van den arbeid, waarvoor 6
plaatsen waren opengesteld, is Maandag geëindigd.
Vier en veertig gegadigden hadden zich opgegeven.
De uitslag van het examen wordt niet bekend ge
maakt. De naar volgnummer best geslaagden zullen
voor een benoeming in aanmerking komen. D
Van bevoegde zjjde wordt in verschillende
bladen medegedeeld, dat omtrent de kerkelijke
aanneming der Koningin nog niets met
zekerheid is bepaald.
Blijkens een telegram van den gouv.-generaal
van Nederl.-Indië, van 21 dezer, wordt de gouver-
nements-k offieoogst op Java voor dit jaar thans
geraamd op 251,000 pikols. (Stct.)
De vraag of de ziektegevallen aanboord
van de Johan Willem Friso door berri-berri
veroorzaakt zyn of niet, is nog altijd onopgelost.
Het desinfecteeren van het schip schijnt op die
rekte te wijzen. Van Maandag tot Vrjjdag is men
er, onder toezicht van dr. Broekhoff mee bezig ge
weest daarna wordt 'fc nog eenigen tjjd aan wind
en lucht blootgesteld en een veertiental dagen later
weer bemand om in October naar Indië te ver
trekken.
De patiënten zyn, zooals reeds gemeld is, allen,
met uitzondering van de twee officieren van ge
zondheid, uit het hospitaal ontslagen en met eene
maand verlof gezonden. Inmiddels zyn weer twee
adelborsten opgenomen, die, na de binnenkomst
insgelijks door de ziekte aangetast, met verlof waren
gegaaD, doch nu teruggekeerd zyn. Een hunner
viel op dien tocht door zwakte op het perron te
Haarlem in zwjjm en werd daar liefderyk bijgestaan.
Uit een en ander zou men althans tot het be
staan van eene infectieziekte mogen besluiten.
(N. v. d. D.)
Bjj het departement van koloniën is gisteren
ontvangen het volgende telegram van den gouverneur-
generaal van Ned. Indië betreffende de krijgsverrich
tingen in Atjeh
»Het gebergto, dat westelijk begrenst de kloof
van Beradin en noordeljjk de VI Moekims tot Belang
Kala, doorkruist. Geen benden. Bivaks niet beschoten.
Bevolking van de IV Moekims begint terug te komen."
De Indische correspondent van het Algemeen
Handelsblad seinde onder dagteekening van Maandag
Mami Ofjitalib en 14 opstandelingen verscholen in
de missigit van Praja op Lombok, hebben
een Europeesch soldaat met speren gedood. Zij sloe
gen vervolgens op de vluchtonze troepen vuurden
op hen zonder resultaat. De majoor der infanterie
W. P. Wetselaar bljjft te Praja.
De vorige week deden zich te Beusichem eenige
ongeregeldheden voor bjj het verkoopen van
tiendgewas. De oorzaak hiervan was deze, dat
de meeste boeren het zoogenaamde ♦inzetgeld" wilden
doen ophouden. Enkelen echter, de oude sleur vol
gende, verklaarden zich hiertegen en zetten wetke) jjk
een perceel in.
Maar daar bad men de poppen aan 'fc dansen. De
inzetter werd teruggedreven, evenals zy, die hem
voorspraken en zoodoende hadden zich in de gelag
kamer, waar de verkoop plaats had, twee partyen
gevormd, die zich zoo goed mogeljjk met de handen
trachtten te verdedigenzelfs werd een enkel mes
getrokken, hoewel dat niet gebruikt wrrd.
Dit duurde eenige uren voort en de verkooper,
notaris Van H. uit Tiel, kon er niet in slagen ééa
perceel aan den man te brengen, zoodat de ver-
kooping tot a. s. Vrijdag is uitgesteld.
Door den regeeringspresident te Dusseliorp is
met ingang van Zaterdag 18 dezer ook de invoer
van versch varkensvleesch uit Holland,
wegens het voorkomen van eenige gevallen van be-
smetteljjke ziekte onder de varkens, naar het district
Rees verboden. Een aantal personen uit Emmerik,
die Zaterdag vleesch te 's-Heerenberg haalden en
van dit verbod geen kennis droegen, moesten, bjj
I Emmerik gekomen, het gekochte vleesch weer naar
's-Heerenberg terugbrengen.
Voor hen, die meenen dat het bestaan der
doodstraf het getal der groote misdaden zal
verminderen, strekke de volgende mededeeling uit
Amerika.
De rechter bjj het hof van Arkansas, J. C. Parker,
behandelt in de N. A. Review de vraag hoe kan men
de toeneming van het aantal moorden in Amerika
