1896 N°. 66.
Zaterdag 6 Juni.
83sle jaargang.
Vaccineereu en Hervaccineeren.
2) FEUILLETON.
I)e waterkuur.
Do uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prps per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Dmua te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopera en Brie vengaai der*.
Intending v«i
PrÖ8 ^er f?ewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer lOcte
1Bij dirocte opgaaf van driemaal plaatsing aerzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorto-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
j dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel,
advertentiën viar 3 aren op den dag der altgave.
COURANT.
De heer A. P. LA SON DER, genees- en heelkundige de/er
gemeente, zal Maandag den 1) Juni a. s des namiddags
te twee uren in het Gasthui* zitting houden tot het gratis
De zoogenaamde trouwboekjes moeten worden medegebracht.
Goea, Juni 1896
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J G. d W. HAMER.
De Secretaris.
VAN REIGERSBERG VEliSLUIJS.
GOES, 5 Juni 1896.
Men zendt ons bet volgende ter plaatsing
Het schjjnt dat men bjjna geen gebruik beeft
willen maken van geklaard vest-water. Op
verschillende plaatsen toch wordt water, dat zonder
klaring weinig geschikt als drinkwater te beschouwen
i«, na behandeling met jjzerchloride gebruikt. En-
gelscha geleerden hebben op deze wyze zelfs Theems-
water voor consumptie geschikt gemaakt en de
boogleeraar Gunning spreekt zeer gunstig over kla-
riig met bedoeld middel.
Het aangewezen water was ver verwjjderd van
de plaats, waar een riool in de vest uitkomt. Dit
rioolwater, zich langzaam verspreidende, verliest door
oxydatie zjjne schadeljjke eigenschappen. Waar bet
water groen gekleurd is door wieren en hare sporen
mag men aannemen dat de oxydatie der uit riolen
afkomstige stoffen afgeloopen is. Deze wieren zjjn
zelf niet schadeljjk, doch zouden kunnen vormen
kweekplaatsen voor bacteriën, waarvoor in dezen
niet te vreezen was.
De analyse van bet geklaarde water (door de
klaring worden de zwevende stoffen, meest van orga-
niscken oorsprong, grootendeels verwjjderd) was dan
ook vrjj gnnstig.
Nogmaals wordt dus, in tjjd van waternood, de
aandacht gevestigd op de goede resultaten door
klaring met ijzerchloride verkregen.
Op bet landbuishoudkundig con
gres te Sneek zijn Woensdag nog behandeld vraag
punt XMoeten de ervaringen door en na de
pachtcommis8ie in Friesland en ondervindingen el
ders in Nederlaud opgedaan, opwekken tot navol
ging waarop werd aangenomen de volgende motie
van Baron Collot d'Escury
>Het 49ste Nederl. Landhuisboudkundig Congres,
gezien de inleiding van den heer Posthuma, gehoord
de gevoerde discussie
verklaart, dat noch door de gegevens vervat in
de inleiding, noch door de in de vergadering ge
dane medodeelingen, boe belangrjjk op zich zelf ook,
genoegzaam feiten zgn bijeengebracht om te kunnen
verklaren, dat de ervaringen door en van de pacht-
commissie in Friesland en de ondervinding elders
opgedaan opwekken tot navolging."
Ten slotte kwam nog aan de orde vraagpunt VII
»Door welke maatregelen kan worden bevorderd,
dat de practiscbe resultaten van wetenschappelijke
onderzoekingen op bet gebied van veehouding en
zuivelbereiding in de laatste jaren verkregen, meer
ten goede komen aan do oeionomiscbe belangen van
den Nederlandschen boerenstand
Naar aanleiding van het gesprokene werd de vol
gende conclusie genomen:
>Het Congres dringe bij de provinciale besturen
en landbouwmaat8chappjjen aan op kraebtigen fioan-
cieelen en moreelen steun van de pogingen der
regeering om de belangen vau den landbouw in het
algemeen to bevorderen door vakonderwijs."
Door den heer Harte z|jn een zevental amen
dementen voorgesteld op verschillende artikelen in
verband met zjjn aangekondigd voorstel om voor de
kiezers bet stemmen verplichtend te
maken.
De kiezer die op de ljjst voorkomt en geen rede
nen van verschooning beeft, wordt daarbij verplicht
om de kaart aan het stembureau te overhandigen
of, indien hjj niet een kaart bezit, dit aan bet
bureau mede te deelen. Hunne namen worden aan-
geteekend en deze ijjst na afloop toegezonden aan
den burgemeester.
Als redenen voor verschooning worden voorge
steld lo. leeftjjd van 70 jaar of daarboven2o.
afwezigheid uit het steradistrict of wanneer er meer
dan éen stemdistrict in de gemeente is, uit de ge
meente 3o. andere omstandigheden welke een onover
komelijk bezwaar opleverden, door den kiezer aan te
toonen ten genoegen van den rechter. Die redenen
van verschooning kunnen binnen éen maand na de
stemming aan den ambtenaar van bet openbaar
ministerie worden medegedeeld, die reeds 14 dagen
vroeger van den burgemeester de ljjst beeft ontvan
gen van de kiezers die niet gestemd hebben.
Als straf tegen den nalatigen kiezer wordt een
geldboete bedreigd van ten hoogste f3.
Bljjkens de voorl. verslagen over de wijzi
ging der Provinciale en Gemeente
wetten hadden zeer velen bezwaar tegen de split
sing der gemeenten, waarvoor het gemak van het
verkiezingswerk een onvoldoend argument is. Onder
de voorstanders waren er, die vroegen, waarom de
splitsing voor de Gemeenteraadsverkiezingen tot ge
meenten boven de 15.000 zielen bepaald wordt, ter
wijl sommigen de Bplitsing aan de Gemeenteraden
zeiven wilden overlaten, behoudens toezicht van
booger gezag.
Verscheiden leden konden zich niet vereenigen
met de vermeerdering van het aantal Statenleden en
Raadsleden voor Amsterdam en Rotterdam.
Het bepalen van denzelfden dag voor alle verkie
zingen ondervond van vele zjjden bezwaar. Vooral
voor de Statenverkiezingen achtte men den eersten
Dinsdag in Juni een slecht gekozen dag.
Voor de talrjjke klasse, die bair spaarpen
ningen naar de Rijkspostspaarbank brengt,
is bet wel van belang te letten op de wjjzigingen,
welke met 1 Juni in de wetteljjke regeling dier
instelling zijn gebracht.
In de eerste plaats de verhooging van den inbreng
waarvoor rente wordt vergoed. Thans is dit beperkt
tot een bedrag van f 800voortaan zal men
f 1200 kunnen storten alvorens de rente-bjjsehrg-
ving eindigt. Die som wordt tevens verdubbeld en
das op f 2400 gebracht voor vereenigingen, stich
tingen, fondsen van maatschappelijk en godsdienstig
belang of tot onderling hulpbetoon. Deze kunnen
dus de aanwezige kasgelden tot een vrjj aanzienlijk
bedrag in veiligheid brengen en tevens gemakkelijk
opvorderbaar en rentegevend maken.
Van groot b9lang is een tweede maatregel, die
geheel nieuw is en vooral van belang voor degenen
die bet maximum van rentegevenden inbreng hebben
bereikt. Door tusschenkomst van de postkantoren
en de directie der rijkspostspaarbank zullen zjj na
melijk voor hun tegoed Staatsschuld kunnen koopen
Naar bet Duitscb door A. B.
Eenige dagen later keerde A mandus, die een schat-
rjjk man wilde worden, naar huis terug en stak
zijn voeten weer onder moeder's tafel. De wethou
dersweduwe bad nu een langdurig onderhoud met
den directeur van bet gymnasium. Het gevolg daar
van was, dat Amandus weder op de schoolbanken
plaatsnam om langs dien weg de academie ta bereiken.
Een rustelooze ijver dreef hem nu vooruit en twee
jaar later werd hjj als student in de letteren met het
recht op eene beurs aan de rjjks-universiteit inge
schreven. De voorspelling van den heer Finkhoff word
ten volle bewaarheid. Amandus deed zich weldra als
een uitstekend letterkundige kennen, die >summa
cum laude" tot dokter promoveerde. De weduwe
nam met moederlyken trots de gelukwenscben met
het succes van baar zoon in ontvangst, maar toch
drukte een bange zorg haar terneder. De koorts
achtige haast, waarmede Amandus zjjue studiöa had
voltooid, had zjjne gezondheid geschokt en alle le
venskracht scheen uit den blekken, in zichzelf ge-
keerden jongeling geweken. Zjjn beite vrienden
drongen erop aan, dat hjj zjjn overspannen geest
eenigen tijd rust zou gunnen en genezing zou zoe
ken in eene geheel andere omgeving en een geheel
anderen werkkring. Door bemiddeling van een der
professoren werd by uitgenoodigd in het buis van
graaf Orlowski te Odessa als huisonderwijzer op te
treden. Zoo reisde by door verschillende landen naar
de oevers van de Zwarts zee. Daar viel hem de
niet zeer zware taak ten deel dea jongen graaf
Orlowski, die een vlugge jongen was, te onder
wijzen, en met diens zuster, de scboone gravin
Sonja, wekelijks een paar malen de Duitsche let
terkunde te behandelen. Graaf Orlowski leidde een
brooddronken leven, en bet was algemeen bekend,
dat hjj tot over de ooren in schulden stak. Na
langer of korter tjjd moest de bom losbarstm, en
alleen een »coup" kon hem redden. Daarom wilde
de geweteulooze vader zjjne dochter dwingen een
willig oor te leenen aan het aanzoek van den schat
rijken graanhandelaar Dimitri Niw&noff.
»Cher papa," sprak de schoone Sonja, terwijl zjj
haar karwats door de lucht liet gieren, >ik bewonder
uwe liberaliteit. U wilt uwe gravenkroon vasthech
ten op de graanzakken van mjjnheer Niwanofl. Maar
ik verklaar u bjj dezen, dat ik dien afschuwelyken
Dimitri baat als de pest. De eenige man, die mjj
tot nogtoe eenigszins heeft kunnen bekoren, is onze
buisindarwyzer dr. Amanda* Kittelmiaa!"
*t zjj ean inschrjjving in een dsr grootboeken der
nationale schuld, 't zij certificaten. Zij kunnen dan
ook aan de directie opdragen de rente voor hen te
ontvangen, welke dan in het spaarboekje wordt bij
geschreven. Door deze belegging krjjgen inleggers
bij den tegenwoordigen koers der Staatsschuld een
eenigszins hoogere rente dan de spaarbank vergoedt.
Van gewicht zjjn nog de wjjzigingen, die gemaakt
zjjn ten opzichte van minderjarige gehuwde vrouwen,
die geld in de rijksspaarbank hebben belegd.
Thans kan de vader of voogd van zulk een minder-
jarige steeds bet geld terugnemen en dus dat be
spaarde van zijd kind of pupil verspillen. Voortaan i
zal, zoodra de minderjarige 12 jaar is geworden, de j
vader of voogd het geld slechts kunnen opvragen
na van den kantonrechter machtiging te hebben
verkregen. Da kantonrechter mag deze macht niet I
verloenen, dan »uithoofde eener volstrekte noodza-
keljjkbeid of van een klaarblijkelijk voordeel," en
ingeval de voogd (of voogdes) wil opvragen na ver
boor van den toezienden voogd en van de bloed
verwanten of aangehuwden van den minderjarige.
De machtiging wordt in dit geval kosteloos uitge
reikt en vry van alle zegel- en registratierechten.
Wat de gehuwde vrouw betreft, thans kan de man
zich verzetten tegen de uitbetaling op een spaarboekje
dat ten name vau zjjn vrouw staat en ook zelf het
geld opvorderen en opmaken. Voortaan zal dit
niet meer kunnen gebeuren, als de vrouw het boekje
onder zich houdt. Zij alleen zal dan het recht hebben
het bespaarde terug te vragen en het verzet van
den man wordt daartegen niet meer tosgelaten. Een
heilzame bepaling zeker voor vele gezinnen, die wjj
hopen dat in de ruimste mate zal worden bekend
gemaakt.
Dit zyn de voornaamste bepalingen der nieuwe
regeling welke met 1 Juni in werking zyn getreden,
voor zoover de inleggers daarbjj rechtstreeksch be
lang hebben.
De Standaard stelt de vraag, wie beslissen
zal over de vraag, welke politiek voortaan in
en tegenover Atjehzal gevolgd worden, en
zegt
Is dit aan generaal Vetter overgelaten Reikt
zjjne instructie zoover
Of zal op zyn advies de gouverneur-generaal be
slissen.
Ons dunkt, ook dit laatste zou te veel gewaagd zgn.
De beslissing in een zoo gewichtig vraagstuk, waaraan
ten slotte geheel onze positie als koloniale mogend
heid kan hangen, behoort van de regeering zelve
uit te gaan; en het ware geraden, dat de regeering
de noodige stappen deed, om zich voor haar plan
van de medewerking der Staten-Generaal te ver
gewissen.
Steeds meer wint het gevoelen veld, dat we op
het land tegenover Atjeh zwak, op zee tegenover
heel den Staat sterk zyn.
Had men al deze jaren aan dit feit zgn regel
van gedraging ontleend, zoo zou waarschijnlijk het
verzet reeds lang gebroken zgn, en voor minder geld
dan we thans verloren, tevens onze Indische marine
in sterkte verdubbeld zyn.
Van Bali schrjjft men aan de J. Bdat G o e s t i
Djilantiek op uitnoodiging van de regeering
in haar naam het bestunr over Karangasem heeft
aanvaard en dit schriftelyk heeft bevestigd. Alle
uitnoodigingen van den resident van Bali en Lom-
bom om de zaak te Boeleleng te komen bespreken,
De graat lachte smadeljjk. >Gjj zyt het zeker al
volkomen met elkaar eens, mijn duifje
»Gjj kent uwe dochter slecht. Tot op dit oogen-
blik vermoedt do jonge man zelfs niets." Sonja
wendde zieh met eon verachtelyken blik van haar
vader af. Maar de graaf gaf zyn huisonderwijzer
zyn paspoort.
Daar stond de goede Amandus rillend en bevend
te midden van het gewoel der havenstad Odessa,
en hij wist niet recht wat er met hem gebeurd was.
Juist zooals hem was opgedragen, had hjj voor de
schoone Sonja tweemaal 's weeks in geestdriftvolle
taal eene verhandeling gehouden over Duitsche kunst
en literatuur, maar nooit was hem daarbjj é-m ver
trouwelijk woord ontsnapt, aangenomen al, dat hjj
het had durven wagen den blik tot zjjne grafeljjke
leerlinge op te heffen. Hjj was een ongeluksvogel,
Amandus. Op zyne langdurige terugreis tobde hy
er over, waarmede hy de gunst van den graaf wel
mocht verspeeld hebben, en hjj kwam eindeljjk tot
de slotsom, dat hjj het slachtoffer eener intrige
moest zyn.
Tehuiskomende vond Amandus zyne moeder in
zeer opgewekte stamming. De weduwe had uit de
staatsloterjj een hoogen prijs getrokken, en met hot
bankpapier, dat de collecteur haar uitbetaald had,
keerde dezelfde onbezorgde levenswjjze in hare woning
terug, die er tjjd^ns het leven v»a hair inai hid
werden beslist afgeslagen, zelf3 die, om, nadat de
zaak door gemachtigden reeds beklonken was, zich
ter hoofdplaats als rijksbestierder van Karangasem
te laten installeeren. De resident zond toen den con
troleur Palmer van den Broek en een hooggeplaat-
ston Balineeschen edelman, die ons reeds vele be
langrijke diensten had bewezen, naar Djilantiek, om
deze in zyn eigen residentie in zyn officieels waar
digheid te bevestigen. Na afloop van die plechtigheid
noodigde Djilantiek het gezantschap aan zijnen disch.
Vjjf minuten na afloop van het gastmaal was onze
Balineesche gezant aan een hartkwaal overleden,
waarna de controleur, die niet mtö gegeten had,
zich haastte naar Singaradja terug te keeren, waar
toe hij 47 uren achtereen te paard zat.
Terwjjl de geruchten aangaande de ontdekking
van de Noordpool nog niet geheel zjjn uitgestorven,
beginnen reeds plannen onze aandacht te vragen, die
ten doel hebben het andere uiteinde der aardas te
bereiken.
Den 1 September zal, onder aanvoering van den
Belgischen luitenant ter zee De Gerlaehe, eene Z u i d-
pool-expeditie Europa verlaten. Het plan
bestaat over de Canariscbe eilanden, Brazilië en La
Plata de Falkland-eilanden of de straat van Magel
lan te bereiken, waar men den 15 November hoopt
te wezen, om vandaar zoo ver mogeljjk Zuidwaarts
door te dringen.
Luitenant De Gerlaehe hoopt in het begin van
den Zuidpoolwinter weer in vrjje zee te zjjD en wil
zich dan voor eenige weken naar Melbourne begeven
om proviand op te doenvervolgens denkt hjj een
maand of vjjf, zei in den Stillen Oceaan te kruisen
om dan bjj den aanvang der Zuidpool-lente koers te
zetten naar Victoria-land, waar hjj hoopt de ligging
der nog niet bereikte magnetische Zuidpool te kun
nen vaststellen.
Het vaartuig, waarop de expeditie zich zal in
schepen, is een in Noorwegen gebouwde walvisch-
vaarder, die Belgia gedoopt is en 70,000 francs
gekost heeft. Het skelet van het schip bestaat ge
heel uit eiken spanten en is, in plaats van zooals
gewoonljjk met een dubbele laag koper, met hout
bekleed, dat alle plaatsen bedekt, waar jjzer aan
wezig is. Het ruim bestaat uit reservoirs van blik,
die tot bewaarplaats van kolen dienen en door hunne
indeeling de stabiliteit van het schip ver hoogen.
Het schip is een driemaster en een voortreffeljjk
zeilerde stoommachines zullen alleen dienst doen
bjj windstilte of tegenwind. Behalve de kajuiten zgn
in het schip ook nog aangebracht ean laboratorium,
eene donkere kamer enz. Aan boord bevinden zich
alle noodige visch-apparaten, verder instrumenten
voor meteorologische, magnetische en bydrographi-
sche waarnemingen, benevens eenige Z9er volledige
photographische apparaten. Ook zal men een ballon
captif medenemen, die aan boord gevnld kan worden,
waardoor het mogelijk zal zgn open zeevlakten mid
den in het jjs en gevaarljjke jjsbanken waar te
nemen, wat vooral hierom van veel belang is, omdat
vaak Ijsbergen van 25 30 meter hoogte het uit-
zieht van af het schip belemmeren. Behalve de leider
zullen aan de expeditie worden toegevoegd een me
teoroloog, een hydrograaf, een geoloog en een che
mist, alsook een natuurkundige, die tevens geneesheer
is. De bemanning van het schip bestaat uit 22
Noordsche zeelieden, die met de vermoeienissen en
gevaren der jjszeeën vertrouwd zgn en bjjna allen
verleden jaar onder luitenant De Gerlaehe eene
expeditie naar Spitzbergen hebben medegemaakt.
geheerscht. Amandus gevoelde zich aangetrokken
tot eenigen arbeid in verband met de academie. Hjj
hield voor de studenten voordrachten over de Duitsche
letterkunde in de achttiende eeuw en hjj had de
voldoening, dat zyne lessen goed bezocht werden
en bovendien ontving hjj de vertrouweljjke mede-
deeling, dat, zoodra hjj zyn omvangrjjk werk over
de geschiedenis van de Duitsche roman in de acht
tiende eeuw zou hebben voltooid, een professoraat
voor hem niet lang meer op zich zou laten wachten.
Een betreurenswaardig gemis aan tact om zyne
levenswjjze en zyne verdeeling van den tjjd behoor-
ljjk in te richten, bracht er hem toe, zich hals over
kop aan het werk te zetten. Maar zyn zenuwgestel
liet zich niet straffeloos zoo overprikkelen en wel
dra zeide het zijn heer en meester den dienst op.
Na drie jaren van inspannenden arbeid vertoon
den zich al dezelfde verschynselen, die zich geopen
baard hadden na de voltooiing zjj oer academische
studiën, en het werd hoog tjjd, dat hjj het afge
tobde lichaam rust gunde en in het nabjjgelegen
gebergte de geneeskracht van het water ging be
proeven.
Onder deze sombere overpeinzingen bad do weduwe
Kittelinann de woonkamer in orde gebracht. De
zachte herfstlucht drong door de wyd openstaande
venBters naar binnen en een zonnestraal schoot dartel
over het gelaat der oule vrouw, dat in zjja »deUn
