1896 N°. 56.
Dinsdag 12 Mei.
83ste jaargang.
De Secretarie der gemeente
GOESCIIE
De uitga'e dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prgs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75. life,
Afzonderlijke nominers 5 cent; met bjjbl&d 10 cont.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Ad verten tiön voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van* DiTMia te Botterdam en verder
bg alle Boekverkoopers en Brievengaardere
KEtiesid&ns van advertentfën vée* «ren op den dt|
COIMNT.
De prys der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et?
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 e*.
Aanvragen cm en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel,
der ultffiave»
lil op a. s DONDERDAG DEN 14 MEI, uithoofd» va» den
Hemelvaartsdag geslote» zij».
Tot het aoeu vau aangiltea voor d=n Burgerlijken Stand zal
alleen de» voormiddag» van 9 tot 10 uren gelegenheid gegaveu
wordeu.
Goes, den 9 Mei 1896.
Burgemaaster en VY ethouders van Goe9,
J. G d YV. HAMER
Da Secretari»,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Algemeen Overzicht.
Hot Itallaansohe ministerie is aanvankelijk
niet ongelukkig ten opzichte van de gebeurtenissen
in Afrika. Juist toen de vorige week overdeAbes-
synische quaestie de debatten in de Kamer een
aanvang zouden nemen en de regooriug verplicht
zou worden hare plannen nader uiteen te zetteD,
kwam de gelukkige en verrassende tjjdiDg, dat
Adigrat was ontzet. M«n weet, dat dit de plaats
was van waaruit generaal Baratieri den aanval
tegen de Abeesyniërs ondernam, die zoo treurig voor
de Italianen is afgeloopen. Hij liet daar slechts een
zwak garnizoen achter, dut later door vluchtelingen
tot circa 3500 man klom. Dit garnizoen werd door
de Abessyniërs ingesloten, naar beweerd wordt met
eene legermacht, vau 25,000 man, en er bestond
alle kans, dat de vijand het voornemen had het te
laten verhongeren, evenals vroeger te Makallé, zon
der al9 teen de edelmoedigheid te hebben hut vrg
te lat-rn uittrekken, üe toestand van dat garnizoen
w»s dus z'tr hachelijk en algemeen was mea van
oordeel, dat het reddeloos verloren was. Maar op
welke wijze dan ook, het schjjnt, dat generaal Bal-
diiscra gelegenheid heeft gevonden het te ontzetten
en van die gelegenheid een nuttig gebruik heeft
gemaakt.
Dit is voor het ministerie een goed begin geweest,
•n het is zeker ook voor een deel aan die tjjding
te danken, dit de discussiën over de Afrikaansche
politiek zoo kalm aanvingen. Langzamerhand werden
da sprekers echter weer meer opgewonden, tot ein
delijk de radicale afgevaardigde Sacchi een aanval
waagde op het afgetreden ministerie, door Crispi
te verwijten, dat hg aan generaal Baratieri zou
hebben geseind»Ik verwacht toch eindelijk eene
authentieke overwinning De heer Crispi viel den
spreker in de rede met den uitroep: >Dat is niet
waar 1" en toen daarop geantwoord werd, dat het
in de officinale bescheiden stond door d© tegenwoor
dige regeering aan de Kamer overgelegd, beweerde
de heer Crispi, dat zulk een telegram in geen enkel
ministerie gevonden kon zijn. Toen stond de minis
ter van buitenlandsche zaken op, en verklaarde, dat
de heer Crispi gelyk bad, maar dat men bet be
wuste telegram gevonden had op een telegraaf
kantoor tasschen Rome en MaesowahOp dezen
laatsten aanval heeft de heer Crispi, zoover wij
weten, nog niet geantwoord.
In de zitting van Vrijdag verklaarde de regeering
bij monde van den minister van oorlog, dat Tigre
zal verlaten worden en dat de grens der Itali-
aansche bezittingen zal gevormd worden door do
ljja Mareb-Belesa. Asmare, Senate en de verbinding
tusscken Massaua en Zoela zullen krachtig versterkt
worden. Dan zal de regeering met 150.000.000 lire
kunnen toekomen. Voorts deelde de minister nog
mede, dat de onderhandelingen met den Negus waren
afgestuit op diens buitensporige eischen.
De Kamer heeft daarop met 278 tegen 133 stem
men eene motie van orde aangenomen, waarbij zij
verklaarde akte te nemen van de verklaring der
rogeering in zake de Afrikaansche quaestie.
Dj Hongaar ache millenniumfeesten zijn, zooals
we reods mededeelden, met grootsn luister govieid,
bijgewoond door de vertegenwoordigers van al de
staten. Toch hebben deze feesten aanleiding gegeven
tot vijandige demonstration en wel in Servië, waar
de studenten optochton hebben gehouden, een doek,
die de Bongaarsche vlag moest voorstellen, hebben
verbrand en eene weinig vriendschappelijke betoo
ging hebben gehouden vóór de woning van den Hon-
gaarschen vertegenwoordiger. De Servische regee
ring heeft zich gehaast aan de Hongaariche hare
verontschuldigingen aan te bieden, en daarmede zal
de zaak wel doodbloeden, behalve voor de Banleiders
tot de beweging, die hunne straf niet zullen ontgaan.
De Oostcnrijksche regeering heeft haar kies-
wetontwerp er in de Kamer doorgekregen, evenwel
niet zonder toe te geren op één punt. In sommige
deelen van het uitgebreide rijk, o. a. in Polen, hebben
nog altgd de verkiezingen mondeling plaats, waardoor
natuurlijk grondeigenaars en andere machthebbers de
verkiezing bebeerschen. Ook in het nieuwe ontwerp
was die vorm van kiezen voor bepaalde districten
behouden, maar een voorstel van den afgevaardigde
Bareuther om voor het geheele ryk de verkiezing
mot briefjes voor te schrjjven werd onverwacht aan
genomen. De premior, graaf Badeni, keek wel wat
verbaasd, maar, begrijpende, dat anders zyn ontwerp
groot gevaar liep, legdo hg zich bg de beslissing
nodör. Of ook de Eerste Kamer dit doen zal, is de
vraag.
De quaestie van het voorzitterschap van den Wee
nor gemeenteraad is nu voorloopig opgelost, maar
heel eervol is de regeering niet uit den strjjd ge
komen. Wel heeft Lueger zijne belofte gehouden
om zjjne benoeming tot burgemeester niet aan te
nemen, maar de candidaten voor burgemeester en
wethouders zijn toch door zgne partij aangewez°n.
De christelijke socialist Stiobach is nu burgemeester
geworden, Lueger eerste en Neumayer, een Duitscb
nationalist, tweede vice-burgemeester. Strobach heeft
echter te voren moeten beloven zich geheel door
Lugger te laten leiden en ook Neumayer heeft be
paalde beloften moeten doen.
Uit Transvaal kwam na de verbazingwekkende
onthullingen, waarvan we in ons vorig overzicht ge
waagden, niet veel nieuws. President Krüger heeft
gratie geschonken aan de ter dood veroordeelden,
maar welko wijziging de straf daarbij beeft onder
gaan is nog niet bekend. In Engeland is men ech
ter nog nauweljjks bekomen van de ontsteltenis,
die de openbaarmaking der geheime telegrammen
heeft, gewekt, en die nog versterkt werd door het
bericht, dat de heeren Rhodes en Beit ontslag had
den genomen als directeur der Chartered company,
waarin het besef van schuld lag opgesloten. Nu is
dit laatste bericht v.el tegengesproken, en het is
ook zeer wol mogelijk, dat zjj, na van den eersten
schrik bekomen te zjjn, bunr.e brutaliteit weder
hebben doen zegevieren en zich in hunne betrek
king zullen trachten te handharen, maar in Engeland
gevoelt men toch- maar al te goed, dat feitelijk Al
bion geblameerd is. Eu aangezien voor den scbija
toch iemand de schuld moet dragen van al het ge
beurde, zal, naar bericht wordt, de eerlijkste en
zeker de micst schuldig© gestraft worden, nl. de
heer Jacobus de Wet, die door Engeland zou wor
den teruggeroepen.
Vrydag heeft de leider der oppositie in het Eo-
gelsche Lagerhuis, Sir William Harcourt, de regea-
ring over de Transvaalsche quaestie geïnterpelleerd
door het 6tellen van de volgende vragen »Zal de
regeering de Chartered company handhaven Zal zij
Engeland's goeden naam in Zuid-Afrika en over de
geheele wereld laten onteeren Wat denkt de regee
ring te doen
De heer Chamberlain leverde in zgn antwoord het
bewijs, dat de invloed van de Chartered company
en de diplomatieke nederlagen, die hem door Trans
vaal zgn toegebracht, de eerlijkheid en loyauteit
voor een goed deel in hein hebben verstikt. Hij
ontkende hot gewicht van de onthullingen, die door
de cijfer-telegrammen zgn geschied, nam Rhodes in
bescherming en zeidc, dat de regeering de beant
woording der vraag of Rhod-s als bestuurslid der
Chartered company moest ontslagen worden aan het
oordeel dier maatsehappjj zelve overliet. Men ziet
het, dit antwoord geeft noch van onpartijdigheid
noch van doortastendheid blijk.
GOES, 11 Mei 1896.
Dat blaadjes, wien het niet voor den wind
gaat, bedelen om advertenties en zelfs in het geniep
•n het openbaar eene waarschuwing doen hooren
tegen het lezen en zich abonneeren op andere cou
ranten, zgn feiten, die ook in onze omgeving ruim
schoots vallen waar te nemen. Een edeler en voor
het blad zelf niet kostbaar middel heeft de Hollander
uitgedacht om het getal zyner abonnés te vermeer
deren. Men leest in elk exemplaar: »Wie de Hollander
gelezen heeft, zende het blad naar een zjjuer vrienden
of kennissen, die niet geabonneerd is, net zoolang
tot ook deze abonnent wordt.
De Arnk. Ct. teekent hierbij echter aan: »Dat
het misschien wel wat veel gevergd is van do
abonnés om dag aan dag zich de kosten en moeite
te getroosten om een courant aan een vriend te
zenden, laten wjj daar, dat moeten de abonnés zeiven
vreten, maar als men eiken dag een eourant present
krggt, net zoo lang tot men zich abonneert, dan was
men familiaar uitgedrukt »wel gek" als men
zich abonneerde."
Het onderzoek van de verlofgangers
der nationale militie te land, in het jaar
1896, in de maand Juni aanstaande te houden, om
het even uit welke provincie zij afkomstig zijn, zal
hen betreffeD, die vóór 1 April jongstleden in het
genot van onbepaald verlof zjju gesteld, onverschillig
tot welke lichting zjj behooren.
Het onderzoek zal plaats hebben te Kortgene
op Zaterdag 6 Juni des voormiddags te 10 1/3 uren
voor do gemeenten: Kats, Kolgnsplaat, Kortgene,
Wiasekerke
te Goea op Maandag 8 Juni des voormiddags 9
uren voor de gemeenten Baarland, Borsele, Drie
weger, Ellewoudsdjjk, Goes, 's-Gravenpolder, 's-Heer
Abtskorke, 'u-Heer Arandskerke, 's-Heoronhoek, Hein-
kenszand, Hoedekenskerke, Kattendijke, Kloetioge,
Nisse, Oudelaude, Ovezand, Wolfertsdgk;
te üapelle op Dinsdag 16 Juni des voormiddags
te 9 uren voor de gemeenten Kapelle, Wemeldinge,
Ierseke, Kruiningon, Krabbendjjke, Rilland-Bath,
Schorc, Waarde.
Naar men ons meldt, heeft de gemeenteraad
van Bloedekenskerke met algemeene stemmen
besloten gunstig te adviseeren op een verzoek van
den nieuwbenoemden gemeente-ontvanger, den heer
Schouten, aan de Koningin-Regentes om te
VGravenpolder te mogen wonen.
Aan de rjjks-universitoit te Leiden is het can-
didaats-examen rechten afgelegd door den heer H.
O e 1 e geboren te Kapelle.
Kolijneplaat. Thans is ook hier een depót van
h e i 1 s e r u m bij dr. Aalst, waar 't voor ieder
Noord-Bevelander op aanvraag te bekomen is, voor
de gegoeden alleen tegen betaling.
j&olijuwplaat. De gewone zomervergadering van
vau hot Nutsdepartement >N oord-Be-
vol a n d" werd Vrijdag 11. gebonden en was maar
matig bezocht. Door den bibliothecaris, den heer
P. Beun, word verslag uitgebracht van de biblio
theek en het gebruik, dezon wintur van de boekerjj
gemaakt. In 't geheel waren ruim 570 boeken aan
79 lezers afgegeven, waarvan velen te Wisstkerke
woonachtig. In deze gemeente waren dezen winter
minder boekon tor lezing gevraagd dan anders, wat
door den verslaggever voornamelij\ aan den open
winter ca de betrekkelijk vele werkzaamheden werd
toegeschreven. Dankbaar werden weder een zestal
boekwerken, door hot hoofdbestuur geschonken,
aanvaard.
Door den penningmeester werd de rekening gedaan
over 1895/1896, die met een goed slot. van f 14,65 1/3
werd goedgekeurd. Daarna werd de begrooting voor
het nieuwe dienstjaar opgemaakt en in ontvang en
uitgaaf op f 177,05 vastgesteld. Onder de uitgaven
komt als in vorige jaren weder eene som van f 30
voor als subsidie aan de afdeeling Noord-Beveland"
van Volksonderwjjs, ter aanmoediging van getrouw
schoolbezoek.
Daarna worden do junten ter beschrijving van de
a. s. algemeene vergadering uitvoerig besproken. Kou
de vergadering met de meeste dezer voorstellen sym-
pathisoeren, dit was niet het geval met enkele, als
punt 8: f 2500 voor 't jaarboekje der maatschappij,
punt 5 f 800 voor kleine volksgeschriften en punt
18 f 500 crediet jaarlijks aan 't hoofdbestuur als
bijdrage in de kosten der departementen voor het
ruimschoots verspreiden vau geschriften vanwege
do maatschappij.
Als afgevaardigde werd de heer J. Sturm benoemd,
als plaatsvervanger de heer W. F. J. Wagtho. Ook
werd de heer J. Sturm met op een na algemeene
stemmen als bestuurslid herkozen.
Als gevolg van een besluit dor vorige vergadering
kwam thans aan de ordede eventueels oprichting
eener coöperatieve voorschotvereeniging met of zonder
spaarbank op dit eiland. Na eenige diBcnsrie werd
om het groote belang dezer zaak besloten dit punt
in een dezen zomer te houden bestuursvergadering
te behandelen en dan in de eerste wintervergadering
verslag uit te brengen.
Nog werd er uitvoering over do wenschelijkheid
van werkverschaffing in den winter gesproken. Op
voorstel van den president werd aan eene commissie,
bestaande uit de hoeren J. Sturm, P. Beun en C N.
v. d. Heijde opgedragen naar doeltreffende middelen
tegen die jaarlijks wederkeerendo ramp te zoeken en
hunne meeniDg daaromtrent later aan de vergadering
mede te deelen.
Wolfertidijk. Had de poging van Landbouw
en Veeteelt" te Wolfertsdgk om eene reever-
zekering voor die gemeente op te richten, niet
het gewenschte resultaar, thans hebben eenige land
bouwers uit die gemeente en van 's-Heer Arends-
kerke eene voreeniging tot stand gebracht. Ook land
bouwers uit andere gomeanten kunnen toetreden
één van Ovezand en etn van Driewegen zgn reeds
lid geworden. Tot voorzitter en tot secretaris zgn
gekozen de heeren M. de Kater van Wolfertsdgk en
J. Elonbaas van 's-Heer Arendskerke. Alle werk
zaamheden worden gratis verricht. Het verzekerd
kapitaal bedraagt ongeveer f 75000.
De room-boterfabriek de Adelaar"
te 's-Heer Arendskerke begint bg de landbouwer!
meer en meer waardeering te vinden. Sedort de op
richting zgn 100 koeien bjjgekoinen. Verwerkte zij
vtrledon jaar als maximum ongeveer 2600 L. per
dag, thans is dit gestegen tot 3500 L.
Van anti-revolutionaire zyde is als voorloopig
candidaat voor de Provinciale Staten van Zeeland
in het district Middelburg gesteld de heer jhr. mr.
J. Schuurbequt Boege, rechter in de arr.-
rechtbank te Middelburg.
Het is den minister van binnenlandsche zaken
gebleken, dat bg de commissiën, belast met het af
nemen van het eindexamen der hoogere
burgerscholen, in het geval bedoeld in het
2e lid van art. 23 van het Kon. basluit van 10
Maark 1870 (Staatsblad no. 49) verschil van op
vatting bestaat omtrent de waarde, te hechten aan
den uitslag van het examen in de afdeeling E (hand
en rechtlgnig teekenen). Zelfs is het voorgekomen,
dat candidates, die alleen in die afdeeling een on
voldoend cijfer hadden verkregen, door de commissie
en bloc werden toegelaten.
De minister wenscht nu te zjjner tijd te vernomen,
op welke wjjze dit jaar in de onderscheidene pro
vinciale examencommissiën is gehandeld, en heeft
daarom de commissarissen der Koningin verzocht,
de genoemde commissie uit te noodigen om nevens
haar verslag in oeno afzonderlijke nota mede te
de Isn of ea in hoeverre de uitslag van het examen
in rubriek E invloed heeft gehad op de beslissingen,
door haar ganomon in gevallen, bedoeld in het 2e
lid van art. 23 van voormeld kon. besluit en daarby
te vermelden, of zij voor handteekenen den bystand
van een deskundige heeft ingeroepen en op welko
wgze in dat geval het praedicaat voor handteekenen
is vastgesteld.
Daarbg is bepaald, dat, indien een candidaat
voor een of meer afdeelingen hst cjjfer 4 (onvol
doende) of lager verkregen, door d9 commissie over
zgne toelating beraadslaagd en, zoo noodig, bg meer
derheid van stemmen beslist wordt, en dat bij sta
king van stemmen de candidaat is toegelaten.
Aan de kieBvereenigingen, leden van de Libe
rale Unie is door het hoofdbestuur eene circu
laire verzonden, waarin het verklaart herhaaldelijk
te hebben overwogen, of het de leden zou oproepen
tot een Algemeene Vergadering, waarin opnieuw een
bespreking vau het kiesrecht vraagstuk aan de orde
zou worden gesteld, thans met het oog op het aan
hangig Ontwerp- Kieswet.
Alvorens echter zijne gedragslijn te bepalen, heeft
het bestuur de Memorie van Antwoord der Regee
ring afgewacht.
De loop der gebeurtenissen nu, de omstandigheid
dat aan een nadere beslissing des wetgevers is voor
behouden het tgdatip te bepalen, waarop de nieuwe
regeling der personeel© belasting zal worden inge
voerd, heeft tengevolge gehad, dat thans in het
Ontwerp-Kieswet Overgangsbepalingen zgn opgenomen,
bpstemd om de verkiezingen te beheerechen, zoolang
de gegevens, aan de nieuwe belasting op het Perso
neel te ontleenen, nog niet beschikbaar zgn.
Over den inhoud dier overgangsbepalingen en de
mogelgkheid dat zg in vrijgevigen zin veibeterd
worden, treedt het bestuur niet in bijzonderheden.
Maar wat thans in de eerste plaats de aandacht
verdient is dit: voor het geval het Ontwerp-Kies
wet tot wet uaocht worden verheven, zullen toch
de algemeene verkiesingen van 1897 niet anders dan
naar de overgangsbepalingen kunnen plaats hebben
naar een maatregel alzoo, die een niet onaanzienlijke
uitbreiding van het Kiesrecht medebrengt, maar die
uit haren aard slechts draagt een tijdelijk, een voor
loopig karakter. En van de nieuwe, uit dien over
gangsmaatregel geboren en op broederen grondslag
rustende Tweede Kamer mag dan verwacht worden,
dat zij de door huar voorgangster aanvaarde rege
ling van het Kiesrecht niet in werking late treden,
maar naar eigen inzichten aan het vraagstuk een
deugdelijker, meer vrijzinnige oplossing geve.
Hieruit volgt, dat reeds bg de voorbereiding der
verkiezingen van 1897 nadere bespreking van hot
kiesrechtvraagstuk niet kan uitbljjven.
In deze omstandigheden heeft het bestuur ge
meend de leden tot eene Algemeene Vergadering
als bovenbedoeld voor het oogenblik niet te moeten
oproepen.
Naar de Tel. uit goede bron verneemt, wordt
het veracderen der g»le infanterie-uitmon-
s t e r i n g in roode gestaakt.
Er gingen al weer stemmen op, die deze verande
ring afkeurden. Het geel is zoo leelijk niet. Het was
Blechts bet drijven van enkelen, die meestal nog
buiten het wapen der infanterie stonden.
Het le, 2e en 3e reg. infanterie zgn nu rood
uitgemonsterd. D§ overig© behouden wat zij hebban,
totdat de voorgenrmen definitieve uniform-verande
ring haar beslag zal hebben gekregen.
