1896 N". 55,
Zaterdag 9 Mei.
83sle jaargang.
De uitga re dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; mot bjjbiad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advorfeentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeron Nijgh Van Ditmab te Rotterdam en verder
bjj alle Bookverkoopem en Brievengaarder*.
COURANT.
Do prjjs der gewone advertentiën iB van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 eb
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie vrordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c'.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 eent per regel.
InseudSng van advertentiën vóór I «ren op den dop der uitgave.
OPENBARE VERGADERING
tax den
ES A A D der Oe meen te GOES,
op MAANDAG den 11 MEI 1896,
des avonds te 8 uren.
Goes, den 8 Mei 1896.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Punten van behandeling
1. Resumtie dor notulen van de vorige verga
dering.
2. Mededeelingen.
3. Ingekomen stukken.
4. Verzoek van mej. P. C. G. Koch om eervol
ontslag als onderwijze! es aan school E en
casu quo voorziening in de vacature.
5. Benoeming van een onderwjjzer by het lager
onderwjjs.
6. Wijziging begrooting 1895 van het Burgerlijk
Armbestuur.
7. Rekening der schutterij over 1895.
GOES, 8 Mei 1896.
In de algemeens vergadering der Levonsvcrz.-
Mautsch. van het Nederlandsch Onderwijzersgenoot
schap komt een voorstel van den heer Th. W. v.
d. Woude aan de orde, om 10 pet. reductie
op de te betalen premie te verleenen aan
hen, die een schriftelijke verklaring overleggen, dat
zjj zich in het afgeloopen jaar onthouden heb
ben van het gebruik van alcoholica,
en het voornemen hebben het ingetreden jaar even
eens te doen.
la een Memorie van Toelichting vestigt de voor
steller de aandacht op het feit, dat verschillende
Verzekeringsmaatschappijen in Amerika, Engeland,
Duitschland en Zwitserland reeds gunstiger con-
dit ëa aan onthouders toest inden. Zij leveren, vol
gens statistieken van de laatste jaren, minder risico
voor de maatschappijen op, »en het logisch gevolg
hiervan is, dat billijker wij se hun polis naar een
anderen maatstaf berekend mag worden daa voor
niet-onthouders." Temeer nog acht de voorsteller
dit een erich der rechtvaardigheid, waar de langere
levensduur der onthouders een grootere winstver-
deeling mogelijk maakt, daar zij eenige keeren meer
hun premie betalen dan volgens de sterftetafels
van hen verwacht werd."
Voor dit denkbeeld is, gelooven we, veel te zeg
gen. Alleen rijst de vraag of de levensverzekering
maatschappijen dan het systeem niet logisch moeten
doorvoeren, en aan hen, die een lijfrente hebben
gesloten, en die zich niet onthouden van alcoholica,
oveneens reductie op de premie moeten toestaan
Men schrijft uit Rilla id-Bath aan de N. 11 Ct.
Het schijnt thans zeker te zijn, dat de eigenaars
van den Damrspolder besloten hebben nog dezen
zomer een suikerfabriek in dien polder te
laten bouwen. De groote hoeveelheden bieten, die
in de nabijheid dier op t* richten fabriek verbouwd
worden, zouden dan niet zoo ver behoeven te wor
den vervoerd.
gehore. Bij de herstemming voor een lid van
den gemeenteraad alhier zjjn uitgebracht 56 stem
men, waarvan 1 blanco. Gekozen werd dhr. J. G.
van Nieuwenhujjzen met 35 stemmen.
Hortffene. Gisteren had alhier de vroeger aan
gekondigde stierenkeuring plaats vanwege
het Nederl. Rundveestamboek, afdeeling Zeelaud.
Tweejarige stieren waren niet aangevoerd. Voor
eenjarige stieren werd toegekendeen eerBte prijs
van f 15 aan J. J. Verhulst, een eerste prjjs van
f 15 aan J. Sojjders, een tweede prjjs van f 10 aan
G. J. Leendertse, een derde prijs van f 5 aan W.
du Claux, allen te Wissekerke, en een dorde prijs
van f 5 aan P. Maas te Koljjnsplaat.
Meermalen is het denkbeeld geopperd om van
het arbeidsvermogen van eb en vloed
gebruik te maken voor industrieel® doeleinden. Dezer
dagen is nu bij de regoering een aanvrage gedaan
om dit denkbeeld bjj bet Sloe toe te passen. Het
Sloe zou door djjken in twee deelen worden geschei
den. In het eene deel zou m<*n dan door sluisdeuren
net water van den vloed ophouden, in het andere
«•'eel hot water tot het peil vau den eb laten afloopen.
De daardoor ontstane waterval tusschon de twee
vakken zou gebruikt worden tot het in beweging
brengen van waterraderen, van waar de beweging
dan op de werktuigen van te stichten fabrieken zou
worden overgebracht. Na het Sloe zou men de Oos-
icrschelde op die wjjze willen dienstbaar maken.
Aan de aanvragers is echter, naar wjj vernemen,
geantwoord, dat de spaarzame toelichting van hue
verzoek beoordeeling daarvan oninogeljjk maakte.
N. R Ct.
Iereeke. In de gisteravond gehouden raads
zitting, die door den burgemeester werd gepre
sideerd, waren 8 leden tegenwoordig.
Na vermelding van enkele ingekomen stukken en
na de aanbieding van het gemeenteverslag, kwam aan
de orde de outslag-aanvrage der onderwijzeressen
Van Helden Tucker en Scheepens, de eerste t^gen
1 Juli en de tweede tegen 1 Sept. De laatste zou
evenwel gaarne 1 Juni vertrekken, waarom zij ver
zocht, dat mej. Van Dijke Kievit, die zich daartoe
bereid verklaard heeft, haar van I Juni1 S^pt.
zou mogen vervangen.
B. en W. stelden voor de verordening tos te
passen en aan de beide dames, respectievelijk tegen
1 Juli en 1 Aug. ontslag te verleenen of zooveel
vroeger als in de vacatures zal zijn voorzien. Dit
werd na discussie met algemeeno stemmen goedge
keurd.
De heer Sauer gaf zijn verwondering en zjjn leed
wezen te kennen, dat de onderwijzeressen te Ierseke
in den laatsten tijd zoo weinig blijvend zijn. Dit
werkt zeer nadeelig op het onderwjjs. Runnen daar
voor, zoo vro^g hij, bjjzondere reden zjjn
De Voorzitter, toegevende dat het verschjjnsel be
stoud, meende het evenwel uit de gewone redenen
(verbotering van positie als anderszins) voldoende
te kunnen verklaren.
Daarna kwam de traktements-regoling voor de
beide te benoemen onderwijzeressen aan de orde.
B en VV. stelden voor f 500 met 2 verhoogingen
ad f25 telkens na een vol jaar verblijf.
Onder voorbehoud was deze regeling reeds ge
adverteerd. Er waren 3 sollicitanten opgekomen, en
hoewel slechts éone onderwijzeres was opgeroepen,
wilden B. en W. uit die 3 sollicitanten er 2 be
noemen, omdat de sollicitanten uitstekende getuig
schriften hadden. Mej. Van Djjke was onder de
sollicitanten.
Met het oog op de laatste vonden de heeren
Sauer en Polderman het onbillijk het salaris niet op
f550 te houden. Mej. Van Djjke staat zeer gunstig
bekend en zij heeft al eenige dienstjaren achter
den rug.
De opmerking werd gemaakt, dat het een personen-
quaestie werd, en dat mej. Van Djjke nog niet be
noemd was. Werd zjj benoemd, dan kon de raad
haar altjjd roor de 2 eerste jaren nog een gratifi
catie toekennen. Ten slotte werd het voorstel van
B. en W. met 6 tegen 2 stemmen aangenomen,
maar met 5 tegen 3 stemmen besloten voor de
tweede vacature een nieuwe oproeping te doen.
In den Joop van het debat vond de boor Sauer
gelegenheid mee te deelen, dat bij te Go^s reeds
vernomen had, wie benoemd zoud n worden. Hjj vond
dit ongepast en niet in bet belang der zaak, want
het houdt anderen van solliciteeren terug.
De Voorzitter kon dit niet ophelderen, maar van
B. en W. kwam het niet. Integendeel, zij hadden
juist besloten de namen der sollicitanten voorloopig
niet bekend te maken dan aan de betrokken auto
riteiten.
Aan het einde der vergadering deelde de Voorzitter
mee dat door den Commissaris der Koningin tot
gemeente-Y9ld wachter benoemd is de gewezen tnare-
chaussée Van Hertum te 's-Heerenhoek.
Zjjne verdere mededeeling, dat hg als burgemees
ter nog geen nachtwacht benoemd heeft, gaf aan
leiding tot een langdurige gedachtenwisseling over
de vraag of die benoeming bjj den burgemeester dan
wel bij den raad berustte. De voorzitter was van het
eerste gevoelen, en haalde art. 191 der gemeentewet
aan, maar nu ontstond de vraag, of een nachtwacht
al of niet een politiedienaar is. De heeren Sauer en
Sinke meenden van niet en ten bewjjze noemde de
laatste gemeenten in Zeeland, waar de nachtwacht
wel degeljjk door den raad benoemd is.
Dit gaf den voorzitter aanleiding om te verklaren
dat hij vooralsnog niet benoomen zou, maar eerst
inlichtingen zou vragen bij zjjne collega's.
Daarna word do openbare vergadering gesloten.
Gisteren had in de Tweede Kamer de aange
kondigde interpellatie over Atjeh plaats.
De heer Van Gennep stelde aan den minister van
Koloniën de volgende vragen
»Is de regeering in staat en bereid eenige nadere
mededeelingen te doen omtrent'den afval van Toekoe
Djohan Zoo wat betreftde bewezen of vermoede-
j ljjke redenen, die hem tot zjjn voornemen hebben
I geleid; de al of niet verradelijke plannen waarmed3
dat voornemen vergezeld is gegaan de al of niet
toevallige wjjz\ waarop dat voornemen ter kennis
j van het bestuur is gebracht.
I Omtrent het antwoord van den minister ontleenen
j we aan de N. R. Ct. het volgende
»Wat de gestelde vragen betreft, de Regeering
kan slechts op zeer kleine schaal nadere mededee
lingen doen op dit oogenbük. Wat zjj weet, althans
i wat inen haar heeft bericht, is zjj gaarne bereid
mede te deelen. Mededeelingen, waaruit men zich
een volledig oordeel over 't gebeurde zou kunnen
vormen, kunnen echter niet worden gedaan. Eerst
Ü8a 7en April is generaal Vetter immers als Regee-
ringscommissaris in Atjeh aangekomen. Dat is nu
dertig dagen geleden. Schrifteijjke mededeelingen kan
de minister dus nog zeer weinig hebben. De minister
kan echter wel geven de volledige telegrammen die
uit Kota-Radja naar Batavia zjjn overgebracht tus-
schen 9 April en thans.
Die telegrammen zijn reeds gepubliceerd en de
minister ziet dus geen bezwaar ze hier mede te
deelon. Hjj maakt daarbij ook melding van een offi
cieel© telegraphi?che tegenspraak van het particulier
bericht dat Oieh-leh gevaar zou hebben geloopen
en de vrouwen zich reeds tot de vlucht zouden
hebben gereed gemaakt, en eindigt met de mede
deeling van de telegrammen, waaruit bl jjkt dat Toe-
koe Djohan geweigerd heeft naar Kota Radjate komen
Omtrent de vermoedelijke redenen van den afval
is derhalve nog niets met zekerheid te zeggen.
De Indische regeering vermoedt barerzjjds dat de
opdracht aan Toekoe Djohan gegeven om naar de
26 Mo«kims (Langkrat) op te trekker» de naaste
aanleiding was dat hij opgezien heeft; tegen de aan
vaarding van de opdracht. Wjj zijn door den loop
der gebeurtenissen intusschen voor grootere rampen
be aard gebleven. Als hjj kalm had kunnen over
wegen de gevolgen van zjjn stap, zon het te midden
onzer actie gevaarlijker zjjn geweest. Er schjjnt dus
meer te denken te zijn aan een plotseling opgekomen
denkbeeld. Niet op toevallige wijze ook heeft de gou
verneur het bericht van den af/al den 29en Maart
ontvangen, maar door de berichten van vertrouwde
spionnen. Er bestond bljjkbaar geen voorbedachten
radeer waï geen voorafgaand overbg gepleegd.
Toekoe Djohan staat bekend als een jjdel, wispel
turig man en daaraan voornamelijk schjjnt zijne
houding toe te schrjjven.
De minister begrgpt ook zgnorzjjd* dat de Kamer
thans niet in een politiek Atjeh-debat wenscht te
tred n. Hjj mag echter hier wei bijvoegen, naar aan
leiding van de opmerkingen van den heer Van Gen
nep, dat de houdiDg van 1884 niet zoo vreeseljjk
is veranderd door de in 1893 aangenomen gedrags
lijn. Men heeft toen het stelsel van volharding
geenszins verlaten. M m moet zich echter den toe
stand juist voorstellen. Den 2en Aug. 1884 werd
het besluit, tot terugtrekking binnen de geconcen
treerde linie genomen. Wjj hebben sedert herhaal
delijk nieuwe posten beschoten, die door kleine
troepjes vijanden werden bestookt. De bevolking
zelve wilde die kwaadwilligen uit de omgeving ver-
wjjderd zien en daartoe heeft men de hulp der be
volking zelve ingeroepen. Toen is men er ook toe
overgegaan enkele tijdelijke posten buiten de ge
concentreerde linie te bezetten.
En zoo is men tot 1893, 1894 en 1895 doorge
gaan. Is het wonder dat men daardoor meende tot
pacificatie te geraken, waar de aanvallen langza
merhand in kracht en talrgkheid verminderden
Toen bleek het tevens, dat de invloed van Toekoe
Djohan zeer groot was bjj de bevolking. En men
is daardoor gekomen tot het in Indië steeds toege
paste Btelsel om de hoofden der bevolking in den
arm te nemen.
Wat er verder zal gebeuren 1 Zoolang de mi
nister aan het bewind is, zal hij er nooit toe me
dewerken om de thans ingenomen geconcentreerde
stelling te verlaten. Doch ook daarbuiten zullen wjj
niet treden. Als de tegenwoordige gebeurtenissen
ten einde zjjn, zullen wij weder aan den tijd moe
ten overlaten dat ruBt en kalmte in het Atjohsche
gebied eindeljjk zullen wederkeeren."
Onder het opschrift »Petroleum" lezen
we in de Standaard o. a. het volgende
»De reeds zoo dikwjjls opgeworpen vraag, boe het
gevaar te voorkomen, dat zoo telkens en telkens
niet alleen voor have en goed, mair, wat veel erger
is, ook voor menschenlevens uit de petroleum voort
komt, Echjjnt dan eindelgk toch haar afdoende be
antwoording gevonden te hebben.
Dr. De Bruyn althans deelt in de Chemiker Zei-
tung mede, dat petroleum niet altjjd ontvlambaar
is, maar dan alleen, als er de naphtha-bestanddeelen
nog in zitten.
Worden die eruit genomen, dm is de pstroleum
niet meer ontvlambaar dan bij een warmte van 40° C.
Kon dus een bepaling worden ingevoerd, die den
verkoop van alle petroleum verbood, die bjj lager
warmtegraad reeds ontvlamt, zoo zou, volgens zgn
oordeel, alle gevaar geweken zgn, en het omvallen
van een petroleumlamp geen gevaar meer kunnen
veroorzaken.
Thans daarentegen schjjnt de meest gebruikte
petroleum reeds bjj een warmte van 23° C. te ont
vlammen, en vandaar, dat er schier geen petroleum
lamp kan omvallen, of de brandschel moet worden
geluid.
Vraagt men nu, of de groote leveranciers va*
petroleum dit niet weten, en of uit dien hoofde
eigen consciëntie hen niet nopen moest, geen levens
gevaarlijke petroleum te verkoopen, zoo schjjnt het
antwoord metterdaad niet te hunnen gunste te kun
nen uitvallen.
Ze schjjnen het wel te weten, maar de schade
niet te willen lijden, die de uitzuivering van de
naphtha-bestanddeelen voor hen zou opleveren, te
meer daar, al deed één het, de ander toch goed-
koopere naphtha-houdende petroleum aan de markt
zou brengen, en dit voor den betergezinde de markt
zou bederven.
Hieruit volgt ook o. i. daghelder, dat, geljjk dr.
De Bruyn staande houdt, alleen een wetteljjke be
paling baat kan aanbrengen."
De Tweede Kamer heeft besloten, dat de
kieswet in behandeling zal komen op Dinsdag
12 Mei, na afloop der interpellatie over Atjeh.
Het Hbl. herinnert eraan, dat met de beraadslaging
over het ontwerp van den minister Tak, drie jarea
geledeH, eerst in het midden van den zomer een
begin word gemaakt. Zjj nam op 25 Juli 18J3 een
aanvang en op 16 Augustus werd de behandeling
gestaakt na het sluiten der algemeeae beraadslaging.
Eerst in Februari 1894 werd zij hervat, om op 9
Maart te worden afgebroken door het intrekken van
het ontwerp.
Dit jaar wordt tien weken vroeger met den arbeid
begonnen en bestaat dus de kans dat de Kamer niet
weder midden in het werk bljjft steken, maar haar
vóór de hondsdagen kan ten einde brengen.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Gisteren zgn aangenomen het onteigeuingsont-
werp tot verbetering van de Berkel en wjjziging
der hinderwet met de amendementen der commissie
van rapporteurs tot vereenvoudiging der formali
teiten. Daarna interpelleerde de heer Van Gennep
over Atjeh, waaromtrent wij hierboven een uitvoerig
bericht hebben geplaatst.
Kerknieuws.
Bedankt voor het beroep bjj de Ned. Herv.
gem. te Sint Aünaland door ds. J. D. J. Idenburg
te Ter Aa (Utr.).
Door het provinciaal kerkbestuur van Over-
jjsel is de heer J. J. Homburg van Middelburg toe
gelaten tot de Evangeliebediening.
OndarwQs.
De voordracht ter benoeming van eene onder
wijzeres, met bevoegdheid voor Duitsch, aan de
openbare lagere school E alhier (hoofd mej. C. G,
Slothouwer) luidt als volgt: 1. mej. M. A. W.
Middelveld Viersen te Voorburg; 2. mej F. G.
Koch te Harlingen3. mej. M. L. Dooremans te
Dordrecht.
Woensdag vierde de christeljjke normaalschool
op den Klokkenberg te Njjmegen haar 50jarig be
staan. Buiten tal van ond-leerlingen werden opge
merkt prof. J. H. Gunning uit Leiden, jhr. C. C. G.
de Pesters, ds. Pijnacker te Njjmegen, bestuurs
leden, de schoolopzieners in het district Tiel en
arrondissement Njjmegen en leden der plsatseljjke
schoolcommissie. Na het ziDgen van een feestlied
hield dr. Raabe uit Utrecht de feestrede.
Vervolgens werd voorlezing gedaan van eenige
telegrammen, waaronder van vrienden uit Pretoria,
van de zusterinrichting Van Djjk te Doetinehem,
van den minister van staat baron Mackay, hetwelk
de mededeeling inhield van de benoeming des heeren
Gerretsen, directeur der school, tot ridder in de
orde van Oranje-Nasaau. Vooral dit telegram werd
met gejuich begroet. De verg «dering werd *a het
zingen van een danklied opgeheven.
Des avonds kwamen de oud-kweekelingen aan
tafel bjj de direc'ie.
Rechtszaken.
Arrondistemenls-Rechtbank te Middelburg.
Zitting 8 Mei 1896.
In zake J. V., 40 j te Heinkenszand, appellant
van een vonnis van het kantongerecht te Go^s, waarbij
bjj wegeDB overtreding der drankwet werd veroor
deeld tot 2 maal 3 weken hechtenis en 3 maanden
opzending, is het vonnis des eersten rechters be
vestigd; in zake J. v. 't W., 28 j., te Borselt,
appellant van een vonnis van het kantongerecht te
Goes, waarbjj hg wegens overtreding der jachtwet
werd veroordeeld tot 2 maal 5 gullen boete, is het
vonnis des eersten rechters bevestigdi* zake J. B.,
21 j., te VHeer Arendskerke, appellant van eau
