1896 N°. 49.
Zaterdag 25 April.
83sle jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
PrjjB per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke noramers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Va.n Ditmui te Botterdam en verder
bjj alle Boekverkooper* en Brievengaar dei*».
De prjjs der gewone advertentiën iB van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ot
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 c'.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Snaendfnip van «.dvertentten vóór 9 «ren op den dag der nltfave»
G0ESCHE
COI'lltVT.
Aan btide Jcantcn schuld.
De Standaard van gisteren bevat eon heel relaas
uit Oldebroek omtrent een wielerwedstrijd, die jl.
Zondag door een gymnastiekvereniging uit Kampen
is gehouden tusschen Wezep en Elbnrg, en die aan
leiding heelt gegeven tot moeielykheden.
»Op bun terugtocht bij het passeeren van bet
dep Oldebroek", aldus meldt het blad, was daar
juist de Herv. kerk uitgegaan. Een schare van
meer dan duizend rustige kerkgangere, die huis
waarts keerden, bsvond zich op straat. De wiel
rijders ontzagen zich niet in wilden galop tusschen
de mtnigte in te rjjden, die voor een groot deel
onmogelijk kon uitwjjken. Het gevolg was dat
de een werd aangereden en eeü ander werd om
vergeworpen.
Vooral toen de officieren in dop (da meeste
wielrijders waren militairen van 't Instructie-Ba-
tiillon uit Kampen) het geduld der kalma kerk
gangers op een zware proef stelden, toen men
uit aardigheid" telkens heen en terug reed, bleek
er meer in de eelten ruist van den eenvoudigen
boer te schuilen, dan in de toekomstige aanvoerders
van ons leger.
In een ommezien haddan eonige boeren zich
toen man aan man gesteld, en geen wielrjjder werd
meer voorbjj gelaten. Eerst toen deze »heertjps"
(door de boeien Sabbatschenders geheeten) de plech
tige verzekering hadden afgelegd, niemand meer
overlast aan te doen, konden zjj hun weg ver
volgen, menigeen to voet, om dat bun rijwiel on
bruikbaar was gemaikt.
Eenige boeren zullen aangifte doen van deze
behandeling aan rustige kerkgangers bij de politie.
We zullen er maar niet meer bij voegen" aldus
eindigt de Standaard; >het bericht spreekt duidelijk
genoeg voor zich zelf."
Niemand zal zeker vergoelijken, dat de wielrgders
den boeren overlast hebben aangedaan en sommigen
hebben aangereden of omvergeworpen.
Maar als de Standaard zegt, dat het bericht duide-
ljjk genoeg voor zichzelf spreekt, dan zijn we dat
althans in zooverre met het blad een?, dat er duide-
ljjk uit bljjkt, dat de inwoners van Oldebroek, zelfs
onmiddellijk na het aanhooren van een stichtelijke
preek, niet diep doordrongen zjjn van het »Gij zult
geen kwaad met kwaad vergelden." Dat zjj de wiel
rgders dwongen tot afstijgen is te verdedigen, maar
dat zij de rijwielen onbruikbaar maakten is zeker
al heel weinig Christel ijk." ZondagsrustverstorÏDg
moge bjj de wet verboden zijn, vernieling van eens
anders eigendom toch zeker evenzeer, ook op Zondag
door vrome kerkgangers 1
GOES, 24 April L896.
Bjj Kon. besluit is pensio?n verleend ad f 268
aan M. C. T h i e 1wed. G. J. B r u k e r Bluis-
meester aan het kanaal door Zuid-Beveland.
Scliorr. Aan de gisteren gehouden verkie
zing van een lid van den ge m'e e n t e-
r a a d namen 58 van de 64 kiezers deel. Uitge
bracht werden op den heer J. G. van Nieuwen-
huizen 21, op den heer M. Stols 17, op den heer
W. In 't Anker 15, op den heer L. Kabboord 4 en
op den heer Jz. Verhuist 1 stem. Herstemming alzoo
tusschen de heeren Van Nieuwenhuizen en Stols.
De Gouverneur-Generaal van Ned.-Indië seinde
gisteren Voor operatiën vraagt Generaal Vet
ter tjjdeljjk twee bataljons infanterie met peletons
cavallerie, bergartillerie en genie; worden 6poedig
gezonden."
De correspondent der N. R. Ct. te Batavia
seinde gisteren
De brigade, waarvan in een vorig telegram sprake
was, vertrekt van Oleh-leh.
Er zjjn onlusten'onder de onafhankelijke Battaks
ontstaan. Troepen gaan daarheen.
Het blad teekent daarbij aan
Het door ons ontvangen in het Engelsch gestelde
telegram luidt:
»Last reported brigade departing Olehleh troubles
independant Battaks troops thither."
Hebben wij dit telegram goed opgevat, dan werd
de. brigade op Atjeh gereed gemaakt en vertrekt
nu van Oleh-leh naar hare bestemming.
Het tweede deel van het telegram heeft dan op
eene geheal nieuwe zaak betrekking, de onlusten in
de onafhankelijke aan Deli grenzende Battaklanden
van Midden Sumatra, waarheen troepen gezonden
wordeneen bericht, dat niet rooskleurig is en dat,
naar wjj van harte hopen, later door geruststellende
tgdingen moge worden gevolgd.
Naar aanleiding van dit bericht, brengen wjj in
herinnering wat wg in ons 2e blad A van 81 Maart
aan de Deli-Courant hebben ontleend. Er werd
daarin verslag gedaan van eenen tocht, den 13u
Januari door controleur Westenberg, kapitein Roras-
winckel en dr. Slot.emaker met 20 gewapende po
litieoppassers onder bevel van den adj.-onderoff.
graaf Von Reigersberg ondernomen in de Battak-lan-
den. Hoofddoel van den tocht was twisten tusschen
eenige hoofden in het gebied der Radja's bjj te leg
gen. Te Pamataug Radja (ten N. O. van het Toba-
meer), de hoofdplaats van dat gebied en waar vol
gens het verslag nog nooit een Europeaan geweest
was, trof het gezelschap de controleurs Broeien, van
ABsahan, en Ingenlujjff, van Batoe-Bahra. De drie
controleurs wisten hier de Battak-hoofden met el
kaar te verzoenen. Daarna werd de Nederlandeche
vlag geheschen, als teeken dat het Radja-gebied
voortaan onder besoherming van de Nederlandseh-
Indische regeering stond.
Of de twisten tusschen de Battakhoofden opnieuw
uitgebroken zjjn, en bet gouvernement zich nu ver
plicht rekent in het onder zjjn gezag geplaatste
gebied de orde te herstellen, of dat de Battakkers
zich rechtstreeks tegen het gouvernement richten,
blijkt niet. Mogeljjk zijn de troebelen ook in eene
andere streek van de onaf hankeljjke Battaklanden
uitgebroken.
Naar aanleiding van het in ons vorig nommer
medegedeelde vlugschrift van den heer Pruys van
der Hoeven over >Het laatste nieuws uit
Atjeh" schrgft Het Handelsblad o. a.
»De Kraton verlaten!
Inderdaad, het zou de kroon zjjn op de aveieeht-
sche politiek, in 1881 door den heer Pruys van der
Hoeven in Atjeh toegepast en onder welker gevolgen
Indië thans nog zucht. Generaal Van Swieten ju
belde in 1874: »De Kraton is ons"; de heer Prnys
van der Hoeven zou 22 jaren later jubelen als hij
kon uitroepen De Kraton is ons niet meer 1"
Runnen we den Kraton verlaten 'i Generaal Van
Swieten heeft, in zjjne proclamatie van 23 April
1874 aan het Atjehsche volk verkondigd: »Kota
Radja zal altjjd door ons bezet bljjven 1" Hjj zeide
dit als regeerings-commissaris, namens Koning en
Gouvemeur-Geaeranl 1 Maar aan dergeljjke klein
geestige overwegingen kan een adviseur als de heer
Pruys van der Hoeven niet toegeven
Dat over geheel Indië de inare zou weerklinken
dat de Atjehers er, dank zjj hunne volharding en
onze lamlendigheid, onze veranderlijkheid, ten
slotte in geslaagd waren ons uit hun land te boe
nen", en zelfs te verdrjjven uit den Kraton dat
symbool van onze macht, legt bij hem geen ge
wicht in de schaal. Boven zoodanige kleinigheid
weet een man als hij zich te verheffen
Maar als een slag in het aangezicht, klinken de
woorden van den heer Pruys van der Hoeven allen
toe, die teeder geliefde zonen geofferd hebben voor
het vaderland in Atjeh.
Al dat op Atjeh gestorte bloed zou gansch te
vergeefs zjjn gevloeid wij zouden de graven
der vele dapperen, die daar meenden zich op te
offeren voor het vaderland en voor de eer van onze
vlag, met den generaal Pel aan het hoofd, over
laten aan de schennende hand der Atjehers 1
Ook geen bezwaar, niet waar, mjjnheer Pruys van
der Hoeven l
En dit raadt de man aan, die niet gerust heeft
vóór hjj generaal Karei van der Heyden uit Atjeh
verwjjderd had, waarna hij optrad als gouverneur
Hoe volkomen terecht eischte hjj dan ook dat
hem dezelfde eer zou worden betoond als aan den
grooten generaal Éénoog, Holland's beid
Doch in tusschen weigeren wjj te gelooven dat het
advies van den oud-gouverneur van Atjeh eenigen
weerklank zal vinden in ons land dat wij
Nederlanders zoo diep gezonken zouden zjjn, dat wjj
don Kraton met de beschermende stelling daarom
heen nu nog zouden verlaten dat wij de daar
eenmaal door Van Swieten geplante, door Verspyck,
Pel en Van der Heyden bevestigde vlag zouden
nederhalen. Dat kan niet, dat mag niet, nooit 1"
Te Groningen is een druk bezochte vergade
ring gehouden van belangstellenden in de natio
nale zuivel-industrie. Mr. Bokma de Boer,
privaat-zuivel-consulent aldaar, deed het voorstel
om te Groningen den zetel te vestigen van een bond
voor zuivelbereiding, met het doel het verkrjjgen
en bevorderen van samenwerking onder de bonds
leden, ten opzichte van de bereiding en den verkoop
hunner zuivelproducten. En verder, om daar te ves
tigen het hoofdkantoor eener Nederl. exportmaat-
schappjj met het doel den geregelden verkoop van
zuivere, streng gecontroleerde natuurboter en le
soorten kaas, door bondsleden vervaardigd en inge
leverd, bjj groote partgen tegen de hoogst mogelijke
prjjzen te bevorderen.
Er werd een commissie benoemd, die de zaak
nader zul onderzoeken.
Het volgende middel tot boteroDder-
z o e k werd in bet Ned. Landbouw- Weekblad aan
de hand gedaan.
Nadat men de boter gesmolten heeft (ze mag niet
koken of bradeD, het beate is daarom het potje of
kopje boven stoom of in warm water te houden)
voegt men daaraan toe 5 a 6 druppels zuiver zwa
velzuur, vermengt deze goed met de gesmolten bo
ter, met een mes of lepeltje en voegt er zooveel
kokend water aan toe, als noodig is om een reageer
buisje te vullen.
Reeds bjj het toevoegen van het zwavelzuur zal
da boter, als ze geen zuivere is, beginnen te ver
kleuren ze wordt dan bruingeel en naar verhou
ding van de grootere hoeveelheid margarine, die er
zich in bevindt, licht bruin tot rose, zjjnde de kleur,
die men op die wjjze bjj zuivere margarine verkrjjgt.
Onvervalschte boter behoudt de gele kleur, die
ze heeft, wanneer ze gesmolten is. Zoodra verkleu
ring bij de toevoeging van het zwavelzuur plaats
heeft, is er ook vervalsching aan te nemen. Wan
neer men in een ander reageer buisje eenzelfde hoe
veelheid boter, geljjk behandeld, doch zonder toe
voeging van zwavelzuur, daarnaast houdt, kan men
zelfs bij 10 pet. vervalsching duideljjk kleurverschil
waarnemen. Men zij echter voorzichtig met het
zwavelzuur en zorge dat het niet aan de handen en
zoo met de oog-n in aanraking komt, daar het een
sterk bijtend zuur en vergif is, dat zelfs gaton in
do kleeren brandt.
De bjj eenroeping van de Tweede
Kamer wordt tegemoet gezien tegen 5 Mei.
De Kamer zou dan vermoedaljjk het grootste deel
dier week aan sectiearbeid wjjden en daarna tus
schen 12 en 19 Mei verschillende zaken in het
openbaar behandelen, om Dinsdag 19 Mei de b e-
handeling van de kieswet aan te vangen.
De regeeriog heeft voorgesteld eene wijziging
van de ar It. 10 en 40 van de wet van 27 April
1884, tot regeling van het staatstoe
zicht op krankzinnigen.
De bedoeling is om het mogeljjk te maken, dat
uit het rijk«gesticht te Medemblik rustige patiënten,
wier ongesteldheid van zoodanigen aard is dat er
weinig of geen kans op genezing bestaat, zoodat zjj
noch bizonder toezicht, noch bizondere geneeskundige
behandeling behoeven, over te brengen naar eene
afzonderlijke inrichting. Gelijk bjj de behandeling
van de jongste staatsbegrooting is uiteengezet, be
staat de gelegenheid het voormalige Groot-Arsenaal
te Grave een hecht en sterk gebouw met een
ruim emplaeement tot genoemd doel in te richten.
Van deze gelegenheid wordt tevens gebruik ge
maakt om uitdrukkeljjk te doen vaststellen, dat
rjjks-patiëaten ook elders dan in een rjjksgeBticht
kunnen worden gehuisvest, waartoe ook met parti
culieren overeenkomsten zullen mogen worden ge
troffen, zoodat ook verpleging in het huisgezin zal
mogen plaats hebben.
Eindelijk zal door de wjjziging van art. 10 een
voorstel mogeljjk worden tot stichting van een kli
niek voor psychiatrie in eigen beheer aan een Hooge-
school.
Nu ook de dader van den gruweljjken moord
te Rotterdam op den jongen Hoogsteden onontdekt
is gebleven, heeft de Haarl. Ct. nog eens het Ijjstje
van de in de laatste jaren gepleegde
moorden, waarvan de bedrjjvers niet gevonden
zjjn, nagegaan. Daarop komen voor
1. De moord op de 2 vrouwtjes te Haarlem in
Februari 1892; 2. de moord op een weduwe te
Gouda in April 18923. de moord op de dienst
maagd van den heer Viotta te Amsterdam in Maart
18924. de moord op L. F. uit Waalwjjk, te
Drunen gepleegd in November 1894; 5. de twee
vrouwen van De Jong, verdwenen in 1893 6. de
moord in het Asser Bosch in 1895; 7. de moord
op Paaschmorgen 1894, gepleegd op een slager in
de Ceintuurbaan te Amsterdam 8. de moord op
een slager te Enkhuizen in November 18949. de
moord op den slagerszoon te Halfweg10. de moord
op den heer Brouwer te Doetiachem in October
1894; 11. de moord op den onbezoldigd rijksveld
wachter G. Homan te Vlodrop; 12. de moord op
den Groninger politieagent Van Vliet, 21 Dec. 1895.
Gisteren vervoegde zich aan het Dep. van
Marine een marinier 2e kl., die uit naam van 200
zijner kameraden een onderhond met den Minister
verzocht. Aan den adjudant van den Minister, die
hem bjj afwezigheid van Z. Exo. te woord stond,
legde hg bet verlangen der twee honderd bloot om
over te gaan bjj het Indisch leger buiten eenig be
zwaar van den lande, daar het hun niet om eenig
voordeel te doen was, maar om in de moeilijke
omstandigheden van het oogenblik het vaderland te
dienen, zooveel in hun vermogen was. Tot zjjn
groote teleurstelling bleek hem spoedig, dat, om
welke reden dan ook, de vrjjwillig aangeboden dien
sten niet konden worden aanvaard.
Naar men zegt, zou generaal Vetter van de hulp
der mariniers niet gediend willen zjjn.
De Weener-correspondent der N. R. Ct. schrgft:
Zooeven wordt bekend dat baron Hirscb
plotseling op een van zjjn bezittingen in Hongarjje
gestorven is. Hjj was in 1831 in Mtinchen geboren
en werd door koning Leopold II van Beieren tot
baron gemaakt. Zijn eenigen zoon verloor bjj nu
tien jaren geleden, en daar bjj verder geen kinderen
had, besloot hjj het enorme fortuin, dat hjj in Turkjje
bjj den aanleg der Oosteriche'spoorwegen verdiend
had, voor weldadige doeleinden en vooral ten be
hoeve van zjjn vervolgde geloofsgenooten aan te
wenden. Te dien einde vestigde hjj in Galicië, Turkije
en Rusland groote stichtingen, met het doel om de
in die landen nog op zeer lagen trap staande joden
te beschaven en sociaal te verheffen. Voor de Rus
sische joden alleen heeft hjj 50 millioen uitgegeven.
Bekend is de vriendschappelijke verhouding, waar
toe de overledene tot den prins van Wales stond.
In de laatste jaren woonde hjj in Parjjs, maar kwam
elk jaar naar Oostenrjjk om te jagen.
Het fortuin van baron Hirsch behoorde tot de
grootste in Europa. Men kan begrjjpen hoe die man
met bedelbrieven werd lastig gevallen. Wel vier
honderd per dag, naar het heet. Hirsch had het
uiterljjk van een gepensioneerd officier en was van
nature zeer wantrouwend, zoodat hjj moeiijjk aan
het praten was te krjjgen. Met den Vorst van Bul-
garjje stond hg in voortdnrende relaties.
Een verslaggever van de New-York Herald
heeft den heer Léon Terront, directeur van hat Pa
lais-Sport te Parjjs, gfïntervieuwd over het w i e 1-
rjjden in de stad. Bjj wiel -ongel ukken zjjn tal
rijk, zegt de heer Terront, doch kannen gemakkelijk
vermeden worden, als men weet hoe men in de
straten moet rjjden. Het is als alles. Er is een weg
om er door te komen en het is e#n kunst, die ge
leerd kan worden. Wjj laten hieronder volgen eenige
raadgevingen van den heer Terront, zooali de Tel.
die mededeelt.
Rjjdt nooit met een snelheid, welke niet toelaat
dat gjj niet gemakkeljjk en snel kunt afstappen als
het noodzakeljjk is. Bljjf steeds tien meter achter
een voertuig en tien tot vjjftien meter voor een
rjjtuig. Bel nooit als ge iemand van achteren nadert.
Dit verschrikt den voetganger en brengt hem in de
warhg weet niet welken kant hjj zal uitgaan, en
de kansen dat hjj den verkeerden kant opgaat, zijn
groot. Het is de zaak van den wielrjjder om uit
den weg van den voetganger te big ven en niet het
omgekeerde.
Als de voetganger naar u toe komt en niet weet
welken weg te nemen, stap dan af; dit is beter dan
het gevaar te loopen «en ongeluk te veroorzaken.
Ga in de straten nooit op zij van de machine af
maar altijd van aebter, houdt de fiets steeds in be
weging en zet u zonder te stoppen weer in bet
zadel. Men weet nooit wat er achter ons aankomt
en een kort oponthoud in het midden der straat kan
een aanrijding van achteren ten gevolge hebben.
De heer Alfred, een der Parjjscbe leermeesters,
voegt hier nog het volgende aan toe
Om op te stggen, zegt deze, moet men steeds
den trottoirband nemen aan de rechterhand en van
de rechterzjjde opstijgen. Kjjk nooit achteruit, voer
tuigen, welke van achteren komen, zullea door onze
bewegingen geleid worden en als gij de gebruiken
van voertuigen in acht neemt, zullen zjj het ook
doen.
Ga steeds achter voertuigen om als gjj dwars
over moet steken, al gaan de voertuigen ook lang
zaam. Ga nooit met een rechten hoek voor een
voertuig om, men weet niet wat er aan den an
deren kant is en aanrijdingen komen hieruit zeer
dikwijls voort.
Moet gjj een zjjstraat passeeren, ga dan lang
zaam, doch niet vreesachtig.
Men moet steeds voorzichtig zjjn ten opzichte
van kinderen en honden, wat de laatste betreft roep
zoo hard, dat zjj bang weg loopen. Kinderen moeten
met veel takt behandeld worden en hun moet ge
zegd worden, welken kant zjj op moeten gaan.
Gaat men naast elkander, let dan vooral op of
de ruimte het toelaat. In een nauwe straat moet
steeds de beste rijder vooraan gaan, ook als men
met een dame rjjdt, om de veiligste richting te
nemen.
Rjjd liever voor dan achter een voertuig, dit is
veiliger. Een weinig stoutmoedigheid is zeer zeker
gewenscht, het moet echter geeu roekeloosheid of
brutaliteit worden. In ernstige gevallen, als drukte
of opeenhoping van voertuigen stap liever af dau
ongelukken te veroorzaken.
A's men tezamen uitgaat ii san jraa'j* verba-