1896 N". 32.
Zaterdag 14 Maart.
83s"' jaargang.
DE OVERGANGSEXAMENS
De uitgave dozer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavoud,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Adverfcentiën voor dit blad
aangenomen bjj de beeren Nijgh Vak Ditmar te Rotterdam oa verder
bp alle Boekverkoopors en Brievengaar der».
w®m «dvertentlên vó«* 8 ia?©» op «R©n a«r nttvAve»
De prjjs der gewone advortentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ctf
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjj8
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- ©n doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 et
Aanvragen oa> en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
der leerlingen v^n de BURGER-AVONDSCHOOL zullen in
liet openbaar gehouden worden in het schoolgebouw, op Don
derdag 26 Maait e k, des avonds van G—9 uren, volgen»
onderstaand programma
Eerste klasse.
67 uur. Geschiedenis en Aardrjjksk.
Tweede klasse.
78 uur. Nederlandsch.
8 9 Wiskunde.
De ouders en betrekkingen d3r leerlingen en voort» alle
belaugitellenden woiden tot bywoning van deze eximens uit-
genoodigd.
Goes, den 13 Maart 1S96.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
In bewaring is genomen een opgevangen
HE03NTH),
zijnde een kleine huishond bruinharig van het vrouwelijk ge
slacht, welke niet in de gemeente te huis behoort.
De rechthebbeude kan dezea tea bureele van politie terug
bekomen tegen betaling der kosten van voeding.
Indien dit niet voor Maandagavond a b is geschied, zal de
hond, ingevolge art 7 der betrokken verordening worden
afgemaakt
Goes, den 13 Maart 1896.
Burgemeester en Wethouders van Goe%
J. G d W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS
Vrijhandelen nog wat.
De liberale kiesvereeniging ^Eendracht maakt
macht" te Middelburg hield dezer dagen eene ver
gadering ter bespreking van bet voorloopig pro
gramma der Liberale Unie. Blijkers het zeer uit
voerig verslag, dat de Midd. Ct. van deze vergade
ring beeft gegev m, vroeg een der leden o. a. of bet
vraagstuk van vrijhandel of prot?ctie wel van poli
tiek belang is en of het inderdaad wel geschikt is
om voor te komen op bet programma eener poli
tieke vooruitstrevende party
Mr. E Fokker, lid van het bestuur der Liberale
Unie, antwoordde daarop, dat de bedoeling van de
desbetreffende paragraaf van het ontwerp-program
was een duidelijk bewijs te geven dat een partij,
die zich beweegt in de maatschappij en op een ge
geven oogenblik vraagt wat wenschelijk is, in zijn
daden veelal bepaald wordt door de houding zjjner
tegenpartij. Door d: aan ons tegenoverliggende partij
wordt steeds met volharding aangedrongen op bescher
ming (wjj cursiveeren R. G. C.) en nu meende men
onoprecht te zjjn, indien men geen rekenschap gaf
on in dezen geen kleur bekende.
Mr. Fokker deed derhalve duidelijk uitkomen,
dat, waar onze tegenpartij bescherming in haar pro
gram schreef en daarmede maakte tot eene qaaestie
van politiek belang, onzerzijds niet wel anders kan
gedaan worden dan ruiterlijk uit het liberaal pro
gram doen blijk»», dat bescherming" bij ons geen
bescherming vindt. Niet wij dus maken de qaaestie
tot eene zaak van politiek, maar onze tegenstanders.
En hoe stelt nu de Zeeuw de zaak aan hare
lezers voor? Zonder verder van eene vergadering
of een verslag te gewagenschrijft ze eenvoudig:
Heeft de quaestie vrijhandel of protectie ook te
maken met liberale of antirevolutionaire politiek
De heer mr. E. Fokker zegtja.
Wjj zullen dit onthouden, al keuren wij het af
dat men van dit volksbelang eene politieke quaestie
maakt."
Wie nu de >men" is, die »van dit volksbelang
eene politieke quaestie maakt", zegt de Zeeuw niet,
maar niemand zal uit hare redeneeriog iets anders
kunnen lezeD, dan dat ze er mr. Fokker en de
Liberale Unie mede bedoelt.
De toeleg om baren lezers weder eene verkeerde
opvatting van da zaak te geven is, dunkt ons, on
miskenbaar.
Geen wonder, dat dr. Kuyper jl. Dinsdag in de
Kamer klaagde, dat de leugen in ons land nog zulk
eene macht behoudt. Met zulke partijgenooten kan
hij het 't be6t weten.
GOES, 18 Maart 1896.
Woensdagavond trad in de kerk der Ned. Herv.
gemeente alhier voor een zeer talrjjk publiek op de
oud-Hoogleeraar dr. J. J. P. Valeton,
een vurig strjjder tegen de drinkgewoonten onzes
tjjds, om te spreken over de geheel-onthou
ding van bedwelmende dranken. Met
overtuiging, met jeugdig vuur en met een kracht,
die zgn hoogen leeft jjd beschaamde, behandelde de
81jarige dit onderwerp in een improvisatie, waar
voor hg tot tekst bad gekozen Rom. 122 en
daarvan alleen deze woorden En wordt dezer wereld
niet gelijkvormig, maar woidt veranderd door de ver
nieuwing uws gemoeds.
Na d^zen tekst in godsdienstigen zin te hebber»
verklaard sloeg hg het oog op weraldsche gewoonten
en rangschikte daaronder ook het gebruik van alterlei
bedwelmende dranken tot lessching van den dorst,
tot verfrisscbing, tot opwekking en tot genot, en
gaf als zijne overtuiging te kennen, dat zij in geen
enkel geval noodig of zelfs doelmatig zijn en drong
er daaiom ten sterkste op aan, dat gebruikers ervan
zich zouden hervormen. Wel mocht het vreemd
schijnen, merkte spreker op, dat dit «nderwerp werd
behandeld in eene openbare godsdienstoefening, doch
in werkelijkheid was het dit niet, want bestrijding
van drankgebruik behoort tot de predikatie van hot
Evangelie. Die hervorming noemde bij le een werk
van plichtmatig eigenbelang, 2e van liefde tot den
naaste en 3e tot eöre Gods en beschouwde d9 drink
gewoonte met hare gevolgen uit dit drieledig oogpunt.
Zij schaadt aan de welvaart voor het huisgezin,
van de maatschappij, ja van gebesle volken. Met
cijfers duidde spreker aan, welke sommen besteed
worden aan het gebruik van bedwelmende dranken
bij verschillende gelegenheden in het dagelijksch la
ven en bracht onder het oog hoeveel nuttiger dat
geld kon worden besteed aan andere zaken. Vervol
gens besprak hij de kwade gevolgen van de drank-
gewoonte voor het lichaam. Al meent men dit een
geringe hoeveelheid daaraan geeu nadeel zal toe
brengen, toch is dit wel het geval, en ofschoon men
de gevolgea niet altijd direct merkt, werkt de sterke
drank als een langzaam vergif en doet op den duur
de gezondheid lijdengelijk een kleine hoeveelheid
arsenicum geen kwaad zal doen, doch diezelfde hoe
veelheid, aanhoudend gebruikt, den dood zal ver
oorzaken. Uit sterfteljjsten bleek ten duidelijkste,
zeide spreker, dat hot gebruik van bedwelmende
dranken (om nog niet eens te spreken van hi t mis
bruik, daar hij onderstelde dat onder zijn hoorders
zich geen misbruikers of dronkaards bevonden) den
levensduur verkorten, terwjjl men in vroegereu tijd
het tegendeel voor waarheid hield. Zoo werd een
vjjftig jaar geleden iemand in Engeland geweigerd
opgenomen te worden in eene levens-verzekeringe
maatschappij, omdat hg geheel onthouder was, wat
hem aanleiding gaf zelf een dergelijke maatschappij
op te richten, waarin ook zjj, die geen bedwelmende
drank gebruikten, werden toegelaten. Nadat deze
maatschappij eenigen tijd had gewerkt bleek, dat
onder da gebruikers 97 pet. en onder de onthou
ders slechts 57 pet. sterfgevallen voorkwamen, waar
uit men ziet, dat drankgebruik het leven wel dege
lijk verkort. Deze waarheid is ook op andere wjjze
meermalen bevestigd.
Vervolgens ging spreker na, hoe de drinkgewoonte
verderfelijk werkt op de functiën van het mensche-
lijk lichaam en wol in de eerste plaats op de nor
male werking der hersenen. In gezelligen kring,
waar drank gebruikt wordt, bemerkt men aan
vankelijk een zekere opgewektheid en dit is reeds
het b3gin der vergiftiging; men zegt dan iels, dat
men beter zweeg, en doet wat beter gelaten was.
Bljjft het geb uik aanhouden, dan worden de harts
tochten geprikkeld, er ontstaat verschil van meening,
men words boos, twist en tweedracht volgen daar
uit; mh daden, zelfs doodslag, worden gepleegd en
dat alles als gevolg der drinkgewoonteKrank
zinnigengestichten, inrichtingen voor zenuwlijders
en gevangenissen worden gevuld met slachtoffers
van den drank 1 Deze beschouwing gaf aanleiding
tot een krachtige opwekking de drinkgewoonte na
te laten, die onder alle standen der maatschappij
heerscht.
(Tijdens den raiddenzang werd een collecte gehou
den ten bate van kerk en armen. Spreker voegde
daaraan geen opwekkend woord toe, want zeide hij,
is het hart niet tot geven geneigd, dan zullen mijn
woorden geen invloed hebben).
Zija rede vervolgende, meende dr. V. genoeg ge
zegd te hebben om zgn hoorders te overtuigen, dat
de drinkgewoonte nadeel toebrengt aan lichaam en
geest en verderfelijk werkt voor bet toekomende
leven, en mocht men al meeDen, dat het gebruik
bij enkele gelegenheden nog geen gewoonte is, ook
die enkele malen moet men vermijden, juist om de
gewoonte te voorkomen. Men meent wel dat men
bet drinken kan nalaten als men wil, doch men be
driegt zich 7.00 lichtmen is in dat opzicht gelijk
aan een slot, dat door een valsohen sleutel is ver
draaid en waarop d9 ware sleutel niet meer past.
Met nadruk spoorde spreker zgn hoorders aan
kinderen geen sterkedrank te laten gebruiken, wat
meermalen in de huishouding en vooral op werk
plaatsen geschiedt. De zucht naar bedwelming is
eene overerfelijke kwaal, die niet gemakkelijk is te
genezen en die zich met de jaren meer en meer
ontwikkelt.
Vraagt men zichzelven afKan ik alleen met goed
gevolg de drinkgewoonte bestrijden dan moet vol
gens dr. V. bet antwoord zijn ja. Heeft iemand
den moed die gewoonte standvastig na te laten en
anderen daartoe eveneens op te wekken, dan geeft
hij daardoor een goed voorbeeld, en een daad van
moed gaat nooit geheel verloren één krachtig woord
vermag soms veel. Da Engelccho admiraal Nelson
sprak, vóór den s1ag bij Kaap Trafalgar, zijn man
schappen toe alleen m-t de woorden: ieder doe zgn
plicht. Zendelingen in Oost en West, hebben door
woord en voorbeeld meermalen bet verderfelijk ge
bruik van vuurwater" bestreden en uitgeroeid.
Zoodra echter meerderen zich ter bereiking van het-
zelfde doel vereenigen is de uitslag des te zekerder,
waarom spreker zijn hoorders nogmaals tot krachtige
samenwerking aanspoorde.
Nog vond dr. V. aanleiding te wjjzen op de be-
teekenia van dezen dag, nl. van den biddag voor
den oogst". Men kan wel zaaien, poten, planten,
maar God moet den wasdom geven en spreker be
treurde het, dat uit dit afgebeden graan de ver
derfelijke bedwelmende drauk zal worden gestookt.
Ten slotte gaf hij de aanwezigen ia overweging
de gespaarde gelden door afschaffing der drankge-
woonten te bestelen aan de bevordering der
Zending, aan de verkondiging van het Evangelie en
aan de uitbreiding van het koninkrijk Gods, en
verzocht, bij het veriaten der kerk, een gave te
schenken, die gebruikt zal worden tot het versprei
den vaa geschriften, waarin de drinkgewoonte van
onzen tijd zoo krachtig mogelijk wordt bestreden
en de geheel onthouding van bedwelmende dranken
ten sterkste wordt aangeprezen.
Op het jl. Woensdagavond gegevon concert
van de zangvereeriging, afd-?e)iag Toonkunst, alhier
werden den directeur C. O. Lies na de uitvoering
van een door hem gecomponeerd Requiem (Missa
brevis pro de functie J, namens de leden der zangver-
eeniging en de leerlingen der zangschool eene fraaie
lauwerkrans en een ivoren dirigeerstok aangeboden.
Wegens vertrok is de keer A. Legerstee
eervol ontslagen als leeraar in het bouwkundig en
werktuigkundig ouderwijs aan do Burger-Avond
school te Soerabaja.
Men meldt ons uit Ifoedekcnakerke i
Het bericht in de Tel. dat alhier eene defiaitieve
benoeming van een gemeente-ontvan
ger heeft plaats gehad, is zeer voorbarig en kan
beslist worden tegengesproken.
Ia de Woensdag gehouden openbare vergade
ring van den Raad van State, afdeeling voor de ge
schillen van beriuur, werd rapport uitgebracht door
staatsraad mr. Hnbrecht ia zake het beroep van
J. G. Moojen, te Kloetinge, loteling van de lich
ting der militie voor 1896, tegen de uitspraak van
Ged. Staten van Zeeland tot handhaving vaa zijn
aanwijzing tot den dienst. Deze loteling maakte aan
spraak op vrijstelling wegens zijn vrijwillige ver
bintenis voor zes jaren bij het reservekader, maar
bij werd toch aangewezen omdat, hoewel hij zich
op 31 Dec. 1894 tot den dienst bij het reservekader
had verbonden, hij eerst op 13 Febr. 1895 in werke-
ljjken dienst zou zijn getredeD, terwijl de lotefcng,
die om de bierbedoelde reden vrijstelling wil ver
krijgen, vóór 1 Januari van het jaar zijner inschrij
ving voor de militie bjj het reservekader in dienst
moet troden. Intusschen is door den minister van
oorlog omtrent deze zoak medegedeeld dat de datum
van het in dienst treden vau dezen appellant foutief
als op 13 Febr. 1895 is vermeld en moet geacht
worden te zgn 31 Dec. 1894. De Koninklijke be
slissing volgt later.
Tot technisch opziener bij de visscbergen op
de Schelde en Zeeuwsche etroomen is benoemd dhr.
I. M. Bottemanne te Bsrgen-op-Zoom.
De ziekte van den beer Fransen van de
Putte heeft een gnnstige wending genomen. Zoo
lang de toestand bevredigend blijft, zullen er geen
berichten meer gegeven worden.
Bjj Kon. besluit is op pensioen gesteld de
kapitein W. F. L. Roskes en dat pensioen be
paald op f1371 'sjaars.
De opbrengst der Rijksmiddelen (hoofd
som en opcenten) over de maand Februari 1896,
bedraagt f 8.386.810.15 tegen f 7.500.515.54 over
dezelfde maand 1895.
Dinsdag zija weer een kleine honderd wag
gons vee naar België en Frankrjjk uitge
voerd, ter waarde van ruim f 1,500,000.
Maar uit Stevensweert wordt gemeld, dat in
eonige naburige Belgische grensdorpen onder het
vee het mond- on klauwzeer is uitgebroken.
Natuurljjk wijten ru de Belgische veehouders
dat euvel aan bet ingevoerde Holhndsche vee, zoo
dat h®t best mogeljjk is, dat we weer voor eene
sluiting der grenzen staan.
»Wjj zijn geen geestverwant van den heer
Staalman, zegt de Baniermaar in hem herkent men
als spreker een waar leerling en geestverwant van
de Standaard.
»Ook de Christelijke democraten er
kennen hem als zoodanigwjj bedoelen het volk,
dat ééns geestes is met de Standaardzooals duidelgk
blijkt uit het laten optreden door ben van dezen
volksman, dien ze begrijpen en met blijken van
sympathie en instemming aanbooren.
x>Maar een leider, die »de zweep" er wel eens
over legt, ondervindt vaak, dat er eindelijk zoo ge
draafd wordt, dat er geen houden meer aan is en
de leider eenvoudig meegesleept wordt tegen
wil en dank.
»Din do strengen doorsnijden om een enkel wild"
paard te laten voorthollen, baat niet, waar het
gansche gespan reeds in een wilden draf is
»Voora( de democraten hebben neiging tot bollen
de revolutie-geschiedenis is hier duidelgk genoeg
en leerzaam ook voor een leider, die meestal eerder
dan hij vermoedt zich de leidsels voelt ontrukken
om de lijdelijke rol van een, dia meegesleept wordt
ook tegen wil en dank, zich te zien opgelegd."
De Tweede Kamer is gisteren, na enkele
formeele werkzaamheden, tot nadere bijeenroeping
gescheiden. Zij komt denkeljjk 5 Mei weder samen.
Ingekomen zijn ontwerpen tot wijziging der pro-
vinciale-wet en der gemeentewet.
De afdeelingen van de Tweede Kamer hebben
tot rapporteurs gekozen over het wetsontwerp,
houdende bepalingen omtrent den accijns op de
suiker, de heoren Rink, Pijnacker Hordijk, De
Boer, Tydeman en Zijp.
Namens H. M. de Koningin-Regentes is aan
de familie van wijlen generaal P. G. J. van der
Schrieck een brief van rouwbeklag gericht,
waarin betuigd wordt, dat door H. M. »met leed
wezen de kennisgeving van het overljjden van dezen
verdienstelijken opperofficier werd ontvangen."
Tot lid van het hoofdbestuur der Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen zgn gekozen de
heeren mr. E. Star Busmann te Amsterdam met
308 en H. J. Steghers J.Hzo. te Groningen met
312 stemmen.
Bjj Kon. besluit is de kapitein der artillerie
H. S e r e tthans op non-activiteit als lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, op zijne aan
vrage, op pensioen gesteld, en het bedrag van het
pensioen bepaald op f 1560 's jaarsen hem, ge
rekend van den dag waarop zijn pensioen ingaat, de
rang verleend van majoor.
Naar het Dagbl. verneemt, zal een staatscom
missie worden benoemd tot onderzoek van den
toestand van den waterweg van Dord
recht naar Brouwershaven, waaromtrent
bij de staatsbegrooting voor dit jaar klachten werden
geuit.
Men verzekert, dat, in die commissie o. a. zitting
zullen hebben de led9n der Tweede Kamer Conrad
en Van Gijn.
Bij Kon. bpsluit is de aanstelling van r |j k 8-
klerken uitgebreid tot de ontvangkantoren der
directe belastingen, invoerrechten en accijnzen der
zes hoogste klassen en bij kantoren der 7e of 8e
klasse, waar de werkzaamheden, betreffende den in-,
uit- of doorvoer van goederen, bijzonder belangrgk
zijn.
Nog; een adres over de nuikcrwet.
Thans vinden we ook vermeld het adres door
het bestuur van bet Ned. Landbouwcomité aan de
Tweede Kamer gericht, betreffende bet ingediende
wetsontwerp tot nadere regeling van den suiker-
accjjns.
Iu dit adres, waarop reeds wordt gedoeld in het
adres van de vereeniging van landbouwers, dis sui
kerbieten verbouwen (dat wij in ons vorig nommer
in zijn geheel opnamen) komt natuurlijk veel voor,
dat ook in laatstgenoemd adres onder de aandacht
der 2e Kamer wordt gebracht. Wjj nemen daarom
uit bet scbrjjven van het Landbouwcomité alleen
bet volgende over:
»In dit ontwerp is gebroken met het verleden,
daar tbams niet is aangenomen een minimum van
opbrengst van den accjjns, zooals de vorige wets
bepalingen inhielden. Verder is de minister in art.
67 vaa bet ontwerp van bet beginsel uitgegaan, dat
slechts 66 millioan K.G. suiker zou geproduceerd
word°n, terwgl in het laatstvorloopen jaar de pro*»