BIJVOEGSEL
GOESCHE COURANT.
ZATERDAG
15 FEBRUARI 1896.
No. 20
GOES, 14 Februari 1896
Onze raadgeving om niet te veel waarde te
willen hechten aan de af brekende critiek der meeste
Hollandsche bladen, maar zelf te willen komen
oordeelen over Btuk en spel beide, heeft gelukkig
hare uitwerking niet gemist, want de zaal van >do
Prins van Oranje" was, vooral op den eersten rang,
goed bezet, toen gisteravond het tooneelgezelschap
van den heer C h r i a p ij n Filippi's tooneolstuk »de
Lijdensweg" gaf. Eu we twijfelen niet of het oor
deel van hen, die de voorstelling bijwoonden, zal ge
heel anders luiden dan dat der genoemde bladen. Want
het moet getuigd worden, dat de opvoering van
gisteravond een der beste, zoo niet de beste, is, die
we van dit gezelschap gezien hebben, en het heeft
hier toch reeds veel goeds te zien gegeven.
»De Lijdensweg" is e9n drama, want behalve
een enkele snaaksche opmerking v.an >oom Hein-
rich," die nog niet eens snaaksch bedoeld wordt,
bevat het stuk uitsluitend hoogst dramatische too-
noelen. Het thema van den onschuldig veroor
deelde is allesbehalve nieuwde zwakheid der
liefdevolle moeder, die er haar toebrengt de mis
daad van haar zoon, waarvan zij kennis draagt,
te verzwijgen en het toe te laten, dat een trouw
ambtenaar onschuldig wordt veroordeeld en eenige
jaren in de gevangenis doorbrengtdiens terugkeer
in de maatschappij om nog slechts te leven voor
zjjne wraak, die hij echter weder wil laten varen
tsrwille van het geluk van zijn kind, dat alles is
reeds tallooze malen te zien gegeven, maar de schrij
ver van »een Lijdensweg" is erin geslaagd het toch
weder in een nieuwen vorm te gietaD, de geschie
denis meer te doen plaatshebben, zooals deze ver
moedelijk in de werkelijkheid zou gebeuren, vrij van
die eigenaardige, op effect berekende tafereelen, die
den spelers wel een succes, maar niat het door den
waren kunstenaar het meest begeerde succes, doen
verwerven.
Niettemin bevat het stuk zeer pakkende toonoelen
en de leden van het gezelschap-Chrispgu hebben
niet verzuimd die te gebruiken om hunne talenten
ten toon te spreidenmen denke slechts aan de
scène tusschen den onschuldig veroordeelde en de
moeder in het tweede bedrijf, als de laatste belijdt,
dat zij de misdaad haars zoons kent, doch dit heeft
verzwegen om dezen te redden. Dit tooneel tusschen
den heer Van Kuijk en mevrouw Kley was wel een
der beste uit het geheele stuk. Maar ook de overige
acteurs en actrices hebben weder zeer verdienstelijk
en goed verzorgd spel geleverd, niet het minst de
heeren Ghrispijn senior en junior de eerste
als de advocaat, die de onschuld van den veroor
deelde wil aan het licht gebracht zien, ook zelfs als
hg weet, dat zgn broeder de schuldige en zijne
moeder door haar stilzwijgen diens medeplichtige
is; de andere als de berouwhebbende zood, de zwer
ver, de deugniet, die in hoofdzaak het slachtoffer
is eener verkeerde opvoeding. Deze kleine rol werd
door den heer Chrispijn Jr. met groot talent en
zonder overdrjjving gespeeld.
Het nastukje »Onder ons" van Marcellus Emants
heeft tot heel wat geschrijf aanleiding gegeven. Of
de vertolkers van gisteravond bij de opvoering de
opvatting weergeven van den schrijver, kunnen wij
niet baoordeelen. Dat het blijspelletje goed en vlug
werd afgespeeld zei wel niemand tegensprekendat
het aanleiding gaf om het publiek in eene opge
wekte stemming huiswaarts te doen keeren, is zeker;
maar overigens is de inhoud wel wat heel sober en
ichgnt het ons weinig belangrijk toe.
Tot slot een woord van erkentelijkheid voor de
vlugge wjjze, waarop het eerste stuk werd afgespeeld,
waardoor, zelfs met eene behoorlijke pauze, de voor
stelling om kwart over tienen was geëindigd. Daar
door was het gisteren in waarheid tot het einde
toe een genotvolle avond.
Gemengde Berichten.
In westelijk Zuid-Bevelaud is men hier en
daar druk bezig met het zaaien van paardoboonen
achter den ploeg. De grond laat zich goed be
werken. De weinige vorst heeft wel niet veel ten
goede uitgeoefend op de humuslaag, doch de bodem
is tamelijk droog, dank zij de geringe hoeveelheid
regen, die in de laatste maanden gevallen is.
Het zetten van boonen in kuilen zal eerst later
aan de orde komen.
Heiiikenszand. De vrachtrijder J. V. alhier,
die een paar dagen geleden met paard en kar in
de nabgheid van Souburg met den stoomtram in
aanraking kwam, leed daardoor heel wat schade
aan zgn voertuig, zoodat dit, beladen met varkens,
niet verder voor da reis naar Vlissingen bruikbaar
was. Het paard en de voerman bekwamen geen letsel.
Door den hear van Zanten Jr., steenfabrikant
te Leiderdorp, werdan sigarenpuntjes omgezet in
rooktabak voor de varpleegden der Prins Hendrik
stichting.
Omtrent de bewerking die de puntjes ondergaan,
deelt dr. Van der Hegge Zijnen in het Haagsche
Dagbl. het volge ade mede
De puntjes worden eerst door kokend water ge
desinfecteerd, van kleefstof ontdaan, in een schom-
maltoestel ontrold, met hjjdraulische kracht uitge
perst, loBgeplozen, gedroogd in vierkante pakje",
inhoudende een ons, verpakt en als zoodanig ver
zonden.
De pakjes worden van gebruikte couranten ge
maakt op het deksel staat: »rook smakelijk vriend
Op het voorschild het portret van Pr.ns Hendrik
in admiraalsuniform, Op de vlakke achterzijde let
op de kleintjes, want vele kleintjes maken een groote"
»het is heerlyk na volbrachten arbeid en een be
houden thu:sreis een veilige haven te vinden"
>alie bands moeten eenmaal aan d->k komen; dat
ge dan vaardig zjjt" 1 en op den bodem: »aan alles
komt een eirdö".
Ten einde puntjes te verkrijgen, beeft de heer
Van Zanten een zak-guillotine vervaardigd, die later
door de oudjes zeiven zal worden aangemaakt, waarop
gestempeld Prins Hendrikstichting, Egmood a/z.",
en op de keerzijde: »geeft ons de puntjes", en die j
bij sigarenhandelaars verkrijgbaar zal worden gesteld.
Wanneer men dus de moeite wil namen sigaren-
puntjes te bewaren, kan men ze voor het goede
doel opzenden aan den heer Van Zanten te Leider
dorp of aan dr. Van der Hegge Zijnen in Den Haag.
In het gebouw der Haagsche rechtbank werd
Maandagnamiddag gedurende de zitting, in do go-
tnigenkamer een sterke gaslucht waargenomen. Na
onderzoek bleek, dat in de looden gasbuis, welke
zich in een der hoeken van het lokaal bevindt, met
een scherp werktuig een groote opening was ge
maakt. De justitie heeft een onderzoek ingesteld
onder de personen, die zich dien dag in de getui-
genkamer bevonden, om den dader van deze hoogst
gsvaarlyke handeling op te sporen.
Uit Rotterdam wordt aan het Hbld. het een
en ander medegedeeld over den verkoop van een
partij krenten, die, naar het oordeel van deskundi
gen, nog te slecht waren om op den mesthoop te
worden geworpen.
Deze krenten, afkomstig van Cephalonia, werden
van daar verscheept met het stoomschip Nellie,
welk schip evenwel op de Theems zoodanig werd
aangevaren, dat zijn lading met een ander stoom
schip naar Rotterdam moest worden gebracht.
Na dus meerendeels door het vieze Theemswater
te zgn verontreinigd men zag er massa's die tot
kleine knikkers waren opgezwollen kwamen de
krenten te Rotterdam op een regenachtigen dag
aan, tengevolge waarvan de kade, waaraan het stoom
schip kwam te liggen, de Boompjes, dik bemodderd
was. Z inder eenigen voorzorgsmaatregel warden de
vaten, die en passant half leeg liepen, daarin neer
gelegd, terwijl men later alles bij elkaar schepte
met de modder op den koop toe.
Daar de krenten in entrepot verkocht zijn, was
de gezondheidscommissie machteloos, wijl dezo alleen
kan optreden zoodra er van het in consumptie
brengen sprake is, nog afgescheiden van de vraag,
of zij tusschen beide komen wil.
Men weet intusschen thans de oorzaak, wanneer
men zich in den eersten tijd onpasselijk mocht ge
voelen na het gebruik van krentenbroodjes.
Van wege den gemeentelijken gezondheidsdienst
is, naar h'i Nieuws meldt, bjj deze vsrkooping door
den keurmeester nota gehouden van de plaats waar
de krenten heengaan en zal er op worden gelet in
welke winkels die later verkocht zullen worden, om
daar dan een onderzoek naar de qualiteit in te stellen.
Zij, die, afgaande op eene a vertentie, 4 K.G.
kippenvoeder besteld hebben, ad f 1,65, bij A. de
Becquevort te Woluwe St. Etienne in België, door
het gebruik waarvan do kippen extra goed zouden
gaan leggen, moeten dit, als zij er nog van over
hebban, direct weggooien, daar het bestaat uitge
malen rooden steen, gemalen krijt en zwarte peper.
Voor de kippen is het dus de pest, zoo leest men
in het L. v. Altena.
Verscheidene personen, waaronder een paar
denhandelaar uit Bonnétable en een zekeren heer
Briquebat, een grondeigenaar, zaten eenigen tijd ge
leden aan de table d' hote van het hotel du Poisson
d' Or te Saint Calais.
De paardenkooper, een man met een snor, trok
deswege de opmerkzaamheid, zoodat al heel spoedig
bet gesprek liep over snorren, baarden en wat tot
dat genre behoort. De heer Briquebat maakte den
paardenkooper een geestig compliment over zgn snor
en vroeg hem plotseling
Hoeveel moet ge voor uw snor hebban
»Tien gulden," antwoordde de andere.
Briquebat legde daarop met een ernstig gelaat
vijf gulden op do tafel en zeide:
»Ik neem de helft."
Afgesproken," zei de paardonkooppr. De paarden
handelaar nam de vijf gulden op, stelde ze aan de
houdster ter hand en vertrok in de meening, met
een droogkomiek te doen gehad te hebben.
Maar bij had buiten Briquebat gerekend, die on
middellijk een deurwaarder in den arm nam en
dezen verzocht, een sommatie op te maken, teneinde
den paardenhandelaar in rechten aan te spreken voor
een schadevergoeding van f 250 wegens het voldoen
aan een gesloten overeenkomst.
Men meldt thans uit Mans, dat werkelijk een
gerechtelijke vervolging tegen den paardenhandelaar
is ingesteld.
De Fransche minister van handel Mesureur
heeft het voornemen om ter gelegenheid van de
Parijsche wereldtentoonstelling van 1900 eene af
zonderlijke serie van tentoonstellingsbrief kaarten
uit fce geven, waarop verschillende episoden uit de
Fransche geschiedenis zullen worden afgebeeld.
Eene dergelijke serie zal 19 francs kosten, waardoor
de staat 19 millioen francs van de verzamelaars
denkt te ontvangen.
Een jongentje te Gent, dat in het water gevallen
was, werd op zonderlinge wijze gered. Ean andere
jongen liet zich van de brug hangen met de voeten
tot aan het water, om het knaapje de gelegenheid
te geven zich aan hem vast te klampen. Aldus ge
schiedde en de jongen kon toen met bohu'p van
twee andere personen worden opgehescheo.
Een jammerljjke moord is op het eiland Sicilië
geple3gd. Voor eenige dagm begaf zich de inge ïieur
Giammusso, als directeur aan 't k ofd der Lncia-
zwaveiuayn nabjj Girgenti geplaatst, vergezeld van
zgn bediende naar de groeve. In den namiddag ving
een boer den h't van den ingenieur op, van den
berijder vond bij gem spoor. Het d.er bracht bij
naar de mijn, ea vernam daar, dat men den direc
teur noch zijn bediende gezien had. Toen hij twee
dagen later nog niet vei schenen was, seinde men
naar de familie te Caltanisetta, hierop werden naspo
ringen gedaan ea werden de lijken der beide man
nen, met wonden o vei dekt, op den weg naar C&na-
tezzo gevonden.
Men zegt, dat Gianurso door het beruchte geheime
genootschap der Mafia" ter dood veroordeeld was,
omdat hij van zijn personeel stipte plicht» vervuil mg
c-ischte. Hij was in da kracht des levens, 34 jaar,
en zou dezer dagan fanweu. De ongelukkige bediende
laat oen weduwe en drie kinderen na.
Het was een dag na de viering van het vijf
en twintigjarig bestaan van het Duitsohe Keizerrijk.
Do studenten in Tubingen waren nog geheel onder
den indruk 7an feesten en biertjes drinken, toen zij
den volgenden dag op college waren. De doceorende
professor voerde vóór de bekleede vensters in pikke
donker het woord over magnesium licht en zgn in
werking op gevoelige photografieplaten. Na lang
doceeren volgde eindelijk eon practische proef en
voor één oogenblik sloeg in de donkere kamer een
helle lichtglans. Met een sarcastisch lachje toonde
een uur later de professor de middelerwijl ontwik
kelde fotografie, die een deel der studenten voor
stelde, zooals zjj op hunne plaatsen in vreedzame
sluimering zaten, met gesloten oogen en open mond.
Zij hadden zich de pleizierige duisternis ten nutte
gemaakt om het verzuimde van den laatsfen nacht
in te halen, doch de moderne wetenschap had hon
verraden
Te Praag heeft een ontploffiag in een kar-
doezenfabriek plaats gehad. Een gedeelte der gebou
wen zgn ingestort; gelukkig was 't schafttijd voor
de meeste werkliedendegenen die nog aan den
arbeid waren, zgn zwaar gekwetst, ésn zelfs gedood.
Afloop Aanbestedingen en Verknopingen.
Wolfertsdïjk. Donderdag jl. werd alhier aan
besteed het bouwen van een woonbais en schuur
voor den heer J Goetheer in den Wilhelminapolder.
Ingeschreven werd door: Joh. de Jonge te Goes
voor f 4999 M. Buitendijk idem voor f 4800 A.
de Wilde te Kattendyke voor f 4600W. van de
Linde idem voor f 4589P. Dronkera te Kapelle
voor f 4480P. den Herder alhier voor f 4435 en
D. van Sabben idom voor f3990. De toewijzing van
het werk volgt later. Het wordt uitgevoerd onder
toezicht van den hoer A. Ie Clercq te Kruiningen.
Bij de gehouden aanbesteding van 427 balen
1 superpbospbaat, 233 balen Amm. superpbospbaat
en 153 balen G'bili-salpeter, vanwege de »ver-
eenigiag tot aankoop van Kunstmeststoffen" te
's-Heer Arecdskerke, was ingeschreven
Door den beer P. Kole Cz. te Goes voor super-
phosphaat a f 2,60, voor Amm. superpbospbaat A
f 5,93 en voor Chili-salpeter A f 9,43. Door den
heer Van Aardeinne te Dordrecht voor superphos-
phaat a f 2,61, voor Amm. superpbospbaat a f5,94
en voor Cbi'i-salpeter a f 9,43.
De geheele levering is gegund aan don heer P.
Kole Cz. te Goes.
Waarde, Ten overstaan van den Notaris C.
Prins werd hier Donderdagmiddag voor hot Burger
lijk Armbestuur van Waarde en de Hervormde ge
meente aldaar publiek verpacht bet volgende
0.0899 H.A. (2 gem. 96 R.) aan A. van Fraassen
voor f 47 0.4736 H.A. (1 gem. 62 R.) aan M. Krjjn-
sen voor f 27 0,7874 HA. (2 gom. 2 R.) aan M.
Griep voor f33; 0.1962 H.A. (150 R.) aan J. de
Leeuw voor f49; 0.7037 H.A. (1 gem. 238 R.) aan
W. van Liere voor f 39; 0.9313 H.A. (2 gem. 112
R.) aan L. van Fraassen voor f 293.7121 H.A. (9
gem. 138 R.) aan L. Rnyssen voor f26; 0.7037
H.A. (1 gem. 238 R.) aan C. Schrier voor f 49;
0.3375 H.A. (258 R) aan L. Hugsen voor f39;
0.4640 H.A. (I gem. 55 R.) aan O. Vermue voor
f 431.5696 H.A. (3 getn. 299 R.) aan J. Aartsen
voor f 390.89 H.A. (2 gem. 81 R.) aan A. Koe
man voor f 40; 0.3623 H.A. (277 R.) aan Wed. O.
Öchrier voor f 350.2302 H.A. (176 R.) Kerkhof
aan P. Klap voor f 47, alles per 39 A. 24 c.A.
Daar voor de regenbakken der kerk slechts f 10
huur per jaar werd geboden, besloten Kerkvoogden
deze niet te gunnen.
Watergetijen voor lerseke.
DAGEN.
HOOGWATER.
LAAGWATER
Vooroi.
Naai.
Voorra.
Nam.
15
Februari
3.56
4.1 L
10.26
10.41
16
4.25
4.40
10.55
11.10
37
4.54
5.8
11.24
11.38
18
5.21
5.35
11.51
19
5.49
6.2
0.5
0.19
20
6.18
6.38
0.32
0.48
21
6.54
7.14
1.8
1.24
Grondonderzoek van ondergeloopen polders.
Aflevering 6 van den jaargang 1895 van het Landbouwkundig Tijdschrift bevat van de hand van dr.
Swaving, directeur van het Rgkslandbouwproefstation te Goes, over dit onderzoek het volgende verslag
In den nacht van 23 op 24 December 1894 vonden, tengevolge van springtg en hevigen noordwesten
wind, op verschillende plaatsen van aan zee gelegen landerjjen doorbraken plaats, waardoor aan bet bouw
land aanzienlijke schade werd berokkend.
Niet onbelangrijk scheen hst daarom eens na te gaan of het zoutgehalte van de verschillende grond
soorten van dien aard was geworden, dat daaruit allééa reed3 op vermoedelijke onvruchtbaarheid al of
niet zoude kunnen worden geconcludeerd.
Verder bestond het voornemen om op gronden, waar hooge zoutcgfers werden geconstateerd, na eenigen
tijd het onderzoek te herhalen telkenmale onder beoordeeling van de qualiteit en van de quantiteit
der verbouwde vruchten.
Aan een onderzoek werden onderworpen een aantal grondmonsters uit een drietal polders, welke alle
in December 1894 zijn ondergeloopen on min of meer door de inwerking van het zeewater hebben geleden:
lo. de Annapoldergelegen op het eiland Noord-Beveland aan de Zandkreek (Oosterschelde)
2o. de Groote Zuiderpolder, gelegen op het eiland Goedereede, aan het Goereagche gat (Noordzee)
3o. de Nieuwstrijenpoldergelegen op het eiland Tholen aan de Oosterschelde.
De grondmonsters werden op verschillende plaatsen in de ondergeloopen polders gestoken, on wel
telkens middenop en aan de kanten der blokken, uit ieder gat drie monsters, en wel bij 0 —25 cM. diepte,
25-50 cM. en 50-75 cM.
Uit eenige der afvoerslooten werden enkele watermonsters geschept, om ook daarvan het zoutgehalte
to leeren kennen.
Ade aardmonsters werden op hat veld in blikken bussen verpakt en ginuonmerd, na ontvangst ain
het proefstation werd van enkele grondmonsters (bovengrond), welke als typen konden worden beschouwd,
het vochtgehalte bepaald, zoowel tot luchtdroog als tot contant gewicht Pij 110°.
Voor het onderzoek op chloornatrium werden alle grondmonsters in Juchtdrogen toestand overgebracht,
ten einde eene onderlinge vergelijking der resultaten mogelijk te kunnen maken.
De bepaling van het chloorgehalte geschiedde als volgt:
250 gram der luchtdroge aarde met 500 cc. koud, gedistilleerd water in een ruimen kolf gebracht en
gedurende 2 dagen onder herhaald omschudden laton staan, dan bezinken, helder afgieten door een droog
filter in een drogen kolf. Van het filtraat werd 25 cc. genomen en daarin, mot behulp vau zilvernitraat,
gewichtsanalytisch het chloorgehalte bepaald.
Hieruit wordt het percentisch gehalte aan chloor, respectievelijk aan keukenzout (chloornatrium), in
de luchtdroge aarde berekend.
ANNAPOLDER.
Op Zaterdagnacht van 23 op 24 December 1894 spoelde de calamiteuze Annapolder op Noord-Beveland
bjj den hevigen storm en het buitengewoon hooge water (3.85 M. boven A. P.) ouderde zeedijk werd
over eene lengte van 60 M. weggeslagen, waardoor de geheele polder blank stond, gemiddeld ter hoogte
van Va
Na ongeveer 3 weken eerst werd hat zeewater geloosd.
De Annapolder, circa 202 H.A. groot, in 1735 opnieuw ingedijkt, bevat vruchtbaren grond, afwisse
lende van middelmatige klei tot lichte zavel; als winter vrucht was uitgezaaid koolzaad, tarwe, gerst,
roode klaver en lucerne.
Op 8 April jl., toen de aardmonsters werden gestoken, wat van de wintervruchten weinig meer te
bespeuren, hier en daar op hooggelegen stukkan wat koolzaad of klaver, het overige was vernietigd.
De akker zelf vertoonde het zoo karakteristieke verschijnsel van te zgn dichtgeslibd.
Laat in het voorjaar, van half April tot einde Mei, werden uitgezaaidpaardenboonen, erwten, gerst,
haver, zomer-koolzaad, vlas, suikerbieten, mangelwortela, paardenpeeën en verschillende klaveis, alle zonder
eenige bemesting, terwijl de grond zoo min mogelijk of in 't geheel niet werd geroerd.
Het was bjjaa ondoenlijk den bovengrond te verkruimelen, terwjjï, waar zulks gelukte, spoedig na den
minsten regen zich opnieuw de harde bovenkorst vormde, waarop het water bleet staan; natuurlijk was
dit op kleigronden het ergste.
Boonen, erwten, haver, vlas, mangels, piardepeeöi en ook da suikerbieten mislukten bijao geheel, ook
de tarwe; de lucerne ea ook gerst daarentegen groeiim vrij good, koolzaad iats minder. De eerate
snoda roode klaver was slecht, terwijl de twaad9 snede tam dijk wat opbracht.
Over het algemeen was de stand der gewassen op de kleigronden het minst; misschien ware door
kunstbemesting (Ghilisalpeter), vooral bij de suikerbieten, eenig biter resultaat verkregen.
