BIJVOEGSEL
GOESCHE COURANT.
DONDERDAG
13 FEBRUARI 1896.
No. 19.
UIT DE OUDE DOOS,
Gemengde Berichten.
'ff-Graveiipolder. Onderging do straatverlich
ting in deze gemeente eene groote verbetering door
de voor eenigen tjjd geplaatste nieuwe lantaarn
tusschen »de Favorite" en de. herberg van P. de
Koster, thans heeft het dageljjkscb bestuur eene
goede verbetering aangebracht door het verplaatsen
van twee andere lantaarns, waardoor twee donkere
gedeelten der gemeente, die vooral voor rij- en
voertuigen gevaar opleverden, goed zjjn verlicht.
Door negen lantaarns heeft thans de straatver
lichting plaats.
Tjjdens dikken mist heeft de Maandagmorgen
te Vlissingen binnenkomende nachtboot Koningin
Regentes aangevaren de op de reede ten anker lig
gende bark Governing Queen, gez. Williams, van
Antwerpen in ballast naar Cardiff b-stemd. De Re
gentes bekwam een groot gat in den boeg, de bark
groote schade aan het achterschip, 't Kostte veel
moeite om de naehtboot van de bark bevrijd te
krpgen. De 2e officier van de bark sprong op de
mailboot over. Twee sleepbooten zjjn in de nabijheid
der bark.
Deze aanvaring is, zoo sehrijffc men ons in
de eerste plaats een gevolg van het ankeren van
schepen vóór de haven in den koers der mailbooten.
Er schjjnt geen autoriteit te zjjn, die bij machte is
eene dergelijke, voor den maildienst lastige, anker
plaats te beletten. Waar de maatschappij Zeeland"
alle krachten inspant, om vertragingen in het ver
voer van mails en passagiers te voorkomen is het
te betreuren dat bij gebrek aan bevoegde autoriteit
de enkele vertragingen nog in de hand gewerkt
worden door het onoordeelkundig ankeren van sche
pen voor de haven.
In de Wielingen is denzelfden dag het stoomschip
Busy Bee van New-Castle aangevaren en gezonken.
De aanvaring geschiedde door het Dnitsche stoom
schip Lindenjeld, van Antwerpen naar Calcutta. De
tquipage werd gered. (Af. Ct.)
Men meldt aan het U. D.
Te Bennekom is een kindje geboren met twee
gezichten. Een geneesheer zal trachten het overbodige
aangezicht te verwijderen.
Tijdens een zwaar onweer op 5 Januari sloeg
de bliksem te Koppie's Kraal, nabjj Lydenburg
(Transvaal) in het huis van den heer G. C. Meijer,
waardoor de echtgeDOote van Meijer en de heer
Crooje werden gedood, terwijl eeu bezoeker bewuste
loos tegen den grond werd geslagen.
Dit gebeurde om elf uur voortuiddag8om vjjf
uur namiddags kreeg de bezoeker zjjn bewustzijn
terug en vond toen nog een kind levend in de
armen der doode moeder, terwijl vier andere kleine
kinderen in den grootsten angst in een hoek zaten
te huilrn.
De vader, die »op commando" was, werd per
telegraaf met het onheil in kennis gesteld.
Uit Amerika komt het bericht, dat een electro-
chemiBch toestel is beproefd, hetwelk aan alle eischen
voldoet en waaraan de fouten van vroeger onder
zochte apparaten vreemd zgn. Te Philadelphia wer
den daarmede op korte draden 1000 woorden per
minuut overgebracht. Ter vergelijking dieno dat 100
woorden per minuut tot nu toe het hoogst bereik
bare is. Op een draad, van New-York naar Chicago
beproefd, was de aanvankelijke snelheid 720 woorden,
en werd zij opgevoerd tot 940 per minuut. De af
stand bedroeg 218 Engelsche mijlen of rnim 355 k m.
De employé K. op een koffie-onderneming, niet
ver van Dampit, schjjnt een vreeselijk lot te hebben
ondergaan. Bij had op last van den administrateur
zich te paard naar Dampit begeven om geld te halen.
Toen hij eenigen tijd vertrokken was, kwam het
paard alleen terug met een gebroken beugel. Daar
werd onmiddelljjk getelephoneerd naar Dampit of
de heer K. daar ook reeds was geweest. Toon hierop
ontkennend antwoord kwam trok men uit om hem
te zoeken, aangezien hem bljjkbaar een ongeluk moest
zjjn overkomen. In het boscb op eenigen afstand
vond men eerst een voet, later het vreesefijk ver
minkt lijk van den armen man, die blijkbaar het
slachtoffer van een tjjger was geworden. Niet on
waarschijnlijk is het dat hjj door hot breken van
zjjn beugel van het paard gestort, hulpeloos is blijven
liggen, terwjjl zjjn paard naar huis holde. Wellicht
is hij door pjjn bewusteloos geworden en zoo een
gemakkeljjke prooi geworden van een tijger of toetoel,
welke dieren anders niet licht Europeanen aanvallen.
(Boer. Ct.)
Wegens de herhaalde klachten, die in Frank
rijk voorkomen omtrent in blik geconserveerde on
deugdelijke provisiöa, afkomstig uit het buitenland,
heeft de Minister van Financiën den tolbeambten
opgedragen strenger toezicht te houden, en den in
voer van zulke provisiöa te beletten. De blikken
zgn bijna altjjd met lood gesoldeerd, en 18 de ver
koop van zulke blikken ingevolge een rapport van
het »Oomité cousultatif d'hygiène publique" door
geheel Frankrjjk verboden. Voortaan zullen derge
lijke in blik geconserveerde levensmiddelen bij den
invoer in beslag worden genomen en, onder vermel
ding der daarop betrekking hebbende bjjzonderheden,
aan de politie-autoriteiten worden afgeleverd.
Een zeer goede maatregelzegt het Maandblad
tegen vervalschingen. Doch nu is het ook onze beurt,
om met gestrengheid de sterk koporhoudende erw
ten, enz. hier te weren en onze eigen voortreffelijke
geconserveerde levensmiddelen te gebruiken.
Pierre Leroy Beaulieu, een jeugdig Fransch
natuuronderzoeker, die groote reizen in andere
werelddeelen ondernomen heeft, zendt aan de Eco-
nomüte Francais een verslag van de geschiedenis
van gane communistische proefneming in Zuid-
Australiö. De kolonie was ingericht in den trant
van Bellamy's »jaar 2000."
Elke kolonist kreeg 64 hectaren grond en f600
voorschot. Het bestuur gaf bons uit voor in de
magazijnen te bekomen werktuigen en de voort
brengselen der gemeenschap, te regelen naar de
talrijkheid van elk gezin.
Hierover ontstond voortdurend gtschil tusschen
de communisten, die meenden dat de verhouding
niet goed in acht werd genomen. Leroy Beaulieu
zegt dat, na eene proefneming van anderhalf jaar,
de dorpen, waarin de kolonie verdeeld was, begon
nen ontvolkt te worden en dat juist de besten
weggingen. De meesten kwamen van hunna com
munistische denkbeelden terug en ofschoon de Re-
geeritjg in Zuid-Austraüö de proefneming nog steunt,
verwacht men dat spoedig de zaak zal verloopen
en er van deze ideaal-kolonie niets meer zal over
blijven.
Volgens een bericht uit Madrid zou te half
tien Maandagmorgen boven die stad een aeroliet
uiteeagesprongen zgn. De luchtsfceen was in weer
wil van het daglicht goed zichtbaar en barstte op
32 KM. boven den grond, met een slag die de
huizen deed trillen. Vele glasruiten werden verbrij
zeld, en het verschijnsel bracht grooten schrik teweeg.
In de stad ontstond op eenige plaatsen paniek.
Er waren er die aan het eind der wereld geloofden.
In de groote tabaksfabriek drongen de werklieden
naar de trap die instortte. Zeventien bekwamen
verwondingen, een stierf. Een paar bouwvallige
huizen stortten in. Aan het hof geloofde men aan
een aanslag, maar weldra stelde Alfonso's leermees
ter de gemoederen gerust. De uitbarsting is waar
genomen tot zelfs te Saragossa, op 341 K.M. van
Madrid.
Op het oogenblik van de ontploffing zou, zoo
zegt men, al het electrisch licht in de stad uitge
doofd zjjn en vervolgens weer zijn gaan gloeien.
Kleine stukken ijzerachtig erts zgn op verschillende
plaatsen in den omtrek gevonden.
Tot de tweewielers die het meeste bekjjks
hebben op de tentoonstelling te New-York, behoort
een militair tweewiel. Voor op het eigenaardige
voertuig is een automatisch snelvurend Colt-kanon
bevestigd, dat in alle richtingen kan draaien. Het
kanonnetje weegt maar 20 kilogram en kan 250
schoten doen achter elkaar. De schok is zeer geriög,
en de rjjder kan zich altjjd van het wapen bedie
nen, onverschillig of hij hard of zachtjes rijdt.
Terwijl de paardenarts van het 28e reg. dra
gonders, Berfcrand, zich naar het fort van Vinccnues
begaf, loBte een als burgsr gekleed persoon twee
revolverschoten op hem. Hij werd doodelgk in den
rug getroffen. De dader richtte terstond daarop het
wapen tegen zichzelven en bracht zich ook een
doodelgke wond toe.
Het bleek, dat de dader een gewezen brigadier
was, die zich waarschijnlijk heeft willen wreken,
omdat Bertraöd hem indertijd zoo zwaar had moe
ten straffen, dat hg niet meer voor den dienst kon
teekenen.
Een eigenaardige zending heeft de Fransche
dichter Yann Nibor volbracht. De Minister Lokroy
had hem namelijk naar de schepen van de eskad'-rs
der Fransche vloot in de Middellandsche zeegezm-
den, om daar den matrozen zijne liederen voor te
zingen. Het zou, meende de Miuiht'r, gunstig wer
ken op de matrozen, als zij die liedereu loerden en
zongen, in plaats van de thans gebruikelijke zee
mansliedjes van slecht gehalte.
Yann Nibor, die thans te Parjjs teruggekeerd is,
werd terstond door een medewerker van de Figaro
geïnterviewd." Hij is zeer tevreden over zijne zen
ding. Overal werd hij goed ontvangen door de offi
cieren, en de zanger, die zelf zeeman L geweest,
gevoelde zich thuis onder de matrozen. »Zij begrij
pen mjj," zeide hij, »en ik geloof te kunnen zeggen,
dat ik hun een grooten dienst heb bewezen, door
het gevoel voor plicht en tucht en de vaderlands
liefde in hen te versterken."
Hij zal af en toe zijne bezoeken aan de vloet
herhalen, en do Figaro ziet hem al benoemd tot
I een nieuw ambt, dat van >zanger bjj het Depar-
1 tement van Marine."
j Maar of zijn liederen echt populair zullon wor-
I den zal nog moeten blijken. De volkszang laat zich
nu eenmaal niet dwingen of in vormen gieken.
Laatste en telegraphische berichte».
^-Gravenpolder. Hedennacht hebben de schol-
pendieven aan den Boonenpolder hun slag geslagen
Er lag eene mooie partij, voor enkele wegen, die
eerstdaags weggehaald zoude worden doch er ver
schenen gistermiddag heel in de verte op de Schelde
drie hoogaartsen, die zich zeker met het transport
belast hebben. De vorige week wareu er oolc kapers
op de kust, doch de politie waaktedezeu nacht
werd de politie door den sluiswachter niet gewaar
schuwd en weg zgn de schelpenHet vorig jaar
werden de dieven, meestal volkje van het 4e dis
trict, op heeterdaad betrapt, doch de daders gaven
val8cke namen op en men kon hen niet opsporen.
De surveillance is op dit punt lastig vol te houden.
Middelburg. De gemeenteraad alhier besloot
tot aanhouding van het voorstel betreffende het op
nemen in bestekken voor gemeentewerken van be
palingen omtrent minimumloon en maximumarbeid.
Afloop Aanbestedingen en Verkoopingen.
Gisteren werd, ten overstaan van notaris Pilaar,
in >df Prins van Oranje" alhier, geveild een woon
huis en erf te Goes aan de LaDge Vorststraat wijk
C no. 217, aankomende dhr. P. M. Magielse. Kooper
werd dhr. Th. A. V. d. Heil alhier voor f 1300,
plns 81/2 pet. onkosten.
Een woonhuis en erf te Goes aan den Molendijk,
wijk B no. 216, kleef wegens onvoldoend bod on
verkocht.
burgerlijke Stand van fcoes
van 10 tot 12 Februari 1896.
Geboren 10, Engelbertus Teodorus Joannes,
z. v. Leonardus Bernardus Mudde en Johanna
Hendrika de Jong.
Overleden 10, Maatje, 7 w., d. v. Piafcer Zoufce-
weile en Jannetje Siervogelte Antwerpen, 7 Maart
1895: Thomas Briels, 49 j., gehuwd met Maria
Louisa Schelfhout12 Maart 1895, Gerhardns Pieter
Blaubeen, 70 j., gehuwd met Adriana Kakebaeke
26 Maart 1895, Annetta Dirkse, 70 j., ongeh.28
Juni 1895, Maatje Winkels, 28 j., gehuwd met
Michel Reding.
Een giftbrief.
Omtrent de lotgevallen der oudste gronden van
Noord-Beveland, die alle verdwenen zijn en door
nieuwe bedijkingen zgn vervangen, deelde ik vroe
ger reeds eenig© merkwaardigheden mede. Ditmaal
wil ik daarom iets zeggen over het klooster Noor-
dijk, dat zich eenmaal bevond onder de eveneens
verdwenen gemeente Emelisse. Later hoop ik op
dit klooster nog wel terug te komen.
Het bezat veel en machtige beschermers en be
gunstigers Vooreerst het kapittel van St. Pioterte
Utrecht en vervolgens ridder Floris van Henegou
wen, heer van Braine en Hal, prins van Achaje en
Morea. Deze Floris was de broeder van graaf Jan
van Henegouwen, die na het uitsterven van het
Hollandsche gravenhuis graat van Holland en Zee
land werd. De moeder van Floris was Aleid van
Holland, en hierdoor wordt Floris' belangstelling
in deze streken eenigszins verklaarbaar.
In het jaar 1282 deed hg aan bovengenoemd
klooster een zeer belangrijke gift, wat wjj vermeld
vinden in een merkwaardigen giftbrief. Ik durf niet
eischen, dat mjjn lezers Middelnederlandsch verstaan,
want niet alleen, dat dit op zichzelf vaak lastig
genoeg is, maar bovendien zgn er in dergelijke stuk
ken een menigte rechtstermen en omschrijvingen
van gewoonten en gebruiken, die het verstaan nog
veel meer verzwaren. Waar ik uit bedoelden gift
brief van Floris ga putten, doe ik dit dus in heden-
daagsche taal en met de omschrijvingen, die voor
een juist begrip noodig zgn.
Even vóór het genoemde jaar leefde er een man,
geheeten Sar. Hugen Gouwerswie of wat hij was,
is mij onbekend, maar het moet hem nog al tame
lijk naar den vleesche zgn gegaan, want hij bezat
uitgestrekte goederen in Wissenkerke, Gerolfsdgk
(Geersdgk) en Campen (een vergane gemeente onge- j
veer ter plaatse van het tegenwoordige Kamper
land). De man stierf, zonder andere vermeldens
waardige daden verricht te hebben dan het nalaten
van eenige dochters. De meisjes, hoewel niet broode
loos, stonden nu toch zonder beschermeren hoe
wel de vrouwen vereering in die dagen tengevolge
der kruistochten vrij hoog stond, waren er onder
da edelen, wier doel ook vroowenbegcherming moest
zijn, toch altijd verscheidenen, in wie de hebzucht
veel sterker sprak dan de ridderlijkheid on hoffelijk
heid. Zoodra dus de laatste mannelijke telg uit een
of ander rijk geslacht ten grave daalde, waren er
gewoonlijk alras adellijke gieren, die met uitge-
strekten klauw om den kostelijken buit heenzwier-
den en voor de vrouwelijke bezitters juist niet bij
zonder veel respect toonden. Dat wisten de dames
Gouwers evengoed als iedereenen daarom grepen
zij bij den dood huns vaders het in die dagen meest
gebruikelijke middel aan, om hun leven rustig, veilig
en toch omringd van alle gemakken des tjjds te
slijten. Ze trokken als geestelijke zusters het klooster
Rijnsburg in Noord-Holland binnen, waar alleen
adellijke jonkvrouwen huisden. Al haar goederen
droegen zjj, zooals de orde eischte, aan het klooster
over.
Het is hier de plaats niet, om de bezittingen van
Rijnsburg optesomm6n maar uit het hier gezegde
bt-grgpt meD, dat deze groot waren.
Gewone edelen ridders baronnen en graven
strekten over Rjjnsburg de beschermende hand uit.
De levenswjjze der zusters verschilde, wat pracht
en praal aangaat, niet noemenswaardig met die op
baar voorvaderlijke kasteelen.
Het kwam echter voor, dat sommige goederen
zóó ver uit de buurt lageü, dat een richtige ad
ministratie en een juist beheer zeer moeilijk, zoo
niet onmogelgk waren. Dan vond de abdis het ge
raden, zulke goederen te verzilveren, en dit ge
schiedde nu ook met genoemde goederen in Noord-
Beveland. Kooper werd ridder Floris van Henegouwen,
bovengenoemd. Met vorstelijke mildheid schonk hg
nu deze goederen aan abdis en klooster van Noordjjk.
Het straksvermelde kapittel van St, Pieter had
vroeger ook schenkingen aan dit klooster gedaan,
maar er toch nog eenige voordeelen voor zichzelf
bjj bedongen. Floris deed dat echter niet. Hg [ver
bond aan zgn cadeau wel eenige voorwaarden, maar
niet ten eigen bate. Vooreerst dan zou het klooster
verplicht wezen om op iederen Witten donderdag
aan de kloosterpoort éen pond Hollandsch aan aal
moezen uittedeeleu en éen pond Hollandsch te geven
aan de kosterjj binnen het klooster; deze verplich
ting was bindend >?oor eeuwig."
Ten tweede moest na Floris' dood in de »firm»rie"
van het klooster een kapellerg worden opgericht,
en wel binnen het jaar na dien dood. Een kapellerg
was een soort altaar, waar gebeden werden verricht
ter nagedachtenis van hem of haar, voor of wegen»
wien ze was gesticht. Het klooster moest voor deze
kapellerg en ter eere van Onze Lieve Vrouwe jaar
lijks tien pond Hollandsch bgdragen, alweder »ten
eeuwigen dage."
Ten derde. De abdis was verplicht om driemaal
'sjaars telken reize één pond Hollandsch aan t#
wenden tot het uitdeelen van portiën spijs, zooge
naamde >pitantiëu". De eerste maal per jaar moest
dit geschieden op »het jaargetijde" van heer Floris,
de tweede op Maria Boodschap, de derde »ten halven
oogst". Als men bedenkt, dat de geldswaarde, nu
ruim zeshonderd jaar geleden, verbazend veelhooger
was dan thans en dat dus voor een pond Hollandsch
heal wat spijsportiën konden worden uitgereikt,
dan blijkt het, dat te Emelisse, waar het klooster
kortbij lag, zooals ik zei, vrjjwat behoeftigen moeten
geweest zgn, die hun portie kwamen genieten. Ea
daaruit laat zich dan weer afleiden, dat Emelisse
een zeer bloeiende plaats moet geweest zijn. Later
hierover moer.
De vierde en laatste voorwaarde, die maar voor
eenmaal gold, was de volgende. Er bestond, schreef
Floris in zgn brief, wel uitzicht, dat hg bij testament
het klooster nogmaals zou bedenken, of dat hij het
baten zou toewijzen, voortvloeiende uit wetsovertre
dingen op zgn goederen. Hiervan moest dan echter
binnen drie jaar na Floris' dood aan zijn erven een
recognitie van veertig pond Hollands h betaald
worden, elk der drie jaren een derde deel, dat was
dertien pond, zes schellingen en acht penningen.
Bleef echter deze testamentaire beschikking of die
bijdrage wegens onrecht" uit, dan moest bedoelde
veertig pond binnen de gestelde drie jaren toch
betaald worden, maar dan als recognitie van de
nu reeds geschonken vaste goederen. Deze som moest
dan worden afgedragen aan den Raad des gardiaans
van Middelburg en den Raad d6s gardiaans van
Zieriksee.
Behalve door ridder Floris van Henegouwen werd
de giftbrief ook namens het klooster geteekend door
de abdis, die daarbij beloofde, alle genoemde voor
waarden getrouwelijk te zullen nakomen. Dit ge
schiedde 's Zaterdags na St. Bavo's dag 1282. Op
Sint Geertendag, half Maart, daarna beloofde graat
Floris van Holland, dat hjj zou waken voor de stipte
nakoming van het in den brief vermelde, waarvoor
ook hg het stuk met zgn oaam en uithangend zegel
naast die van Floris van Henegouwen en de abdis
bekrachtigde. BAVO.
Ta houden Aanbestedingen.
Datum. Plaats. Voorwerpen. Information.
13 Feb Wolfertsdijk woonhuis, A. Ie Clercq.
15 Goes, woonhuis, J. W. v. d. Weert W.Jz.
19 Nisst, grintweg, Hannink.
20 Kwadeadamme, grintweg, Hannink.
Verkoopingen en Verpachtingen.
Datum. Plaats. Voorwerpen. Information.
13 Feb., Waarde, verpachting land enz Prins.
18 Goes, meubilair, godsd. boeken, Pilaar.
13 Krabbendijke, afbraak, geiten, mangels, Hollmann.
14 Waarde, houtwaren enz, Hollmann.
14 Ierseke, huis en erf, L. E. A. Liebert.
14 Ierseke, zaaioesters, L. E. A. Liebert.
17 Baarland, beestiaal, Hollmann.
19 Ellewoudsdijk, afbraak enz., Hollmann.
19 Hendrik-Ido-Ambacht, inventaris
steenfabriek en steen, mr. J. W. Sluiter
te Zwpndrecht en
F. H. baron d'Aulnis
te Ridderkerk.
19 u Kloetingo, beestiaal, houtwaren en meubels, De Vos.
20 Wolfertsdijk, meubilair, Pilaar.
20 Rilland, planken, Hollmann.
21 Biezelinge, houtwaren en
loopvarkens, Hollmann.
21 Ierseke, woon-, winkel- en pakhuis, Prins.
25 Goes, huizen en erven, Mulock Houwer
26 Goes, woon- en winkelhuis, Pilaar.
26 r Kruiuingen, mutserd, Hollmann.
26 <r Goes, mutserd, Hollmann.
26 Wissekerke, inspan, Noordijke.
27 Eruiningen, inspan, Prins.
28 Schors, inspan, Prins.
28 - Goes, hofstede, Mr. Liebert.
28 t Nieuwdorp, inspan, De Vos.
29 1 Heinkenazand, afbraak, mest, varkens, Hollmann.
2/3 Mrt. Bergen-op-Zoom, verp. schelpdieren-
visscherij, W. J. van Grutiag
en Vischbestuor.
4 Goes, vendutie, Hollmann.
4 Heinkenszand, inspan en meubels, De Ronde Bresaar.
4 Biezelinge, landerijen, Pelle en Lansen Croin.
5 Wemeldinge, boereniuspan, Mulock Houwer.
6 Baarland, boereniuspan, P. Overman.
7 Kloetinge, herberg en landerijen, Pilaar.
12 Kattendijke, boereuinspan, Mulock Houwer.
26 Ellewoudsdijk, boereniuspan, Van der Kloes.
Watergetijen voor Ierseke.
DAGEN.
HOOGWATER.
LAAGWATEBJ
Voorm.
Nam.
Voorm.
Nam.
IS
Februari
2.54
3.10
9.24
9.40
1
3.25
3.41
9.55
10.11
15
3.56
4.11
10.26
10.41
16
4.25
4.40
10.55
11.10
17
4.54
5.8
11.24
11.38
18
5.21
5.35
11.51
19
5.49
6.2
0.5
0.19
Druk F. Kleeaweus Zoon. Goes.
