1896 N°. 12.
Dinsdag 28 Januari.
83sle jaargang.
Inschrijven van Leerlingen
inwT.
GOESCHE
Do uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Does, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmst bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Ad ver tent iön voor dit blad
a wigenomen bjj de heeren Nijqh Van Ditmar te Botterdam en verder
bjj alle Boekverkooperi en Brievengaaiders.,
SnKettdlnsr van
«dverteratfcem vésr S ©uj den «Sftgf
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 cU
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
d&nköetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvrage» ou> en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Van Maandag 3 lot en met Zaterdag 10 Februari a. zal
tor Secretaria gelegenheid gegeven worden tot het doen
7oor de hewaarklasae van school A en do bewaarschool voor
on- en minvermogenden
Gosi, den 25 Januari 1896.
burgemeester en Wethouders vau Goos,
J G. d W. HAMER.
De Secretaris.
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Transvaal of Indië.
Een troep gewapende Engelschen wat heel
iets anders is dan gewapende Engelsche troepen
beeft onlaügs een onverwachten inval gedaan in
Transvaal, en de Boeren hebben, energiek als ze
zijn, dien troep teruggeslagen. De Engelsche regee
ring beeft zich gehaast dr. Jameson en de zjjnen te
desavoueer eo, en meer en meer bljjkt, dat Engeland
als zoodanig niet in de zaak betrokken was, en dat
meer gedacht moet worden aan een complot van de
Engelsche inwoners van Transvaal met de chartered
compary, dat door den te voorbarigen inval van
dr. Jameson zijne booze plannen niet tot uitvoering
kon brengen.
Er zullen er w^l niet veel zijr, die het betreureD,
dat de booze bedoelingen der Uitlinders en hunner
handlangers buiten de Transvaalsche grenzen zijn
mislukt, en overal, tot zelfs in Engeland toe, is
het meer of minder luide uitgesproken, dat men
zich verheugde over het succes, dat de Boeren bjj
hun kortstondigen strijd bij Krugersdorp hebben ge
had. Maar tot meer dan het zuiver menschelpke
gevoel van sympathie voor de zaak der gerechtig
heid behoeft, dunkt ons, dat succes niet te leiden,
ook niet bij ons Nederlanders, die nog altijd stam
verwant" heeten aan de Transvalers.
Wjj Nederlanders staan bekend als nog al sterk
met familiezwak te zijn behept, en deze eigenschap
heeft zeker hare goede zijde. Maar die stamverwant
schap met de Transvaalsche Boeren is ons toch wel
wat machtig. Omdat misschien een broer van onzen
bet-over-over-grootvader behoord heeft tot de voor
trekkers, die den weg bereidden voor Europeesche
kolonisten, nu nog te willen beweren, dat wij •stam
verwant" zijn met hunne nakomelingschap en dat
men voor die »neven" in do verte, die tevens slechts
heel verre neven zijn, iets meer gevoelt dan voor
elk ander mensch, die onze sympathie wekt door
zijn krachtig en energisch optreden in oogenblikken,
dat zjjne vrijheid wordt bedreigd dat heeft heel
wat van eene ijdele vertooning, die erg •stamver
want" is met comedie-spel.
Dubbel vreemd schijnt het daarom, dat die be
weging tot buitengewoon sympathie-betoon in de
eerste plaats steun erlangt van, zoo al niet op touw
gezet wordt door, eene partij, die alle comedie-spel
als uit den booze beschouwt, maar die nu zelfs niet
schroomt gelijk dr. Kuyper de vorige week deed
ia de Standaard er de regeering een verwijt van
te maken, dat zij in politieleen zin niet in de bres
is gesprongen voor »de Transvaalsche broeders,"
door voor het minst diplomatieke vertoogen te rich
ten tegen de Engelsche regeering en desnoods zich
gereed te maken tot eene gewapende interventie,
waarop dan de verzuchting volgt, dat Nederland
wol diep gezonken is, dat het zich tot dat alles
onmachtig gevoelt en die onmacht toont.
Toch is dat overdreven sympathie-betoon voor
de Transvalers van onze Bollandsche Calvinisten
niet zoo vreemd als het schijnt, wanneer men maar
wil bedenken, dat de Boeren met hun wakkeren
president Krüger aan het hoofd, in waarheid hunne
broeders" zijn, zij het dan ook meer in •geest
verwanten" dan in stamverwanten" zin. En voor
zulke broeders waagt men van die zijde zelfs gaarne
de vrede en de eer van bet eigen land.
Maar wij, die nu eenmaal een anderen kijk op
'a werelds zaken hebben, wij zijn heel big en achten
het zeer gelukkig, dat onze Nederlandsche regeering
zich geheel buiten de quaestio gelaten heeft. Wan
neer men meent, dat zuiver Nederlandsche belangen
in booge mate betrokken zijn bjj den gang van zaken
in Transvaal, wanneer er sprake komt van bescher
ming der Nederlanders, die zich thans in die repu
bliek beviuden, dan kan er aanleiding bestaan, dat
zoowel regeering als volk zich krachtig doen gelden;
maar zoolang er niets anders geschiedt dan in de
laatste weken gebeurd is, dan dunkt ons, dat wij
het beste figuur maken door ons doodkalm en nuch
ter te houden, niet tot opgewondenheid over te
slaan en Transvaal alleen te beschouwen als een
jeugdigen staat in zijn opkomst, waar voor onzen
handel rjjke bronnen kunnen geschapen worden,
en dat wellicht voor jonge, ontwikkelde, energieke
Nederlanders een nieuw, desnoods tjjdeljjk, vader
land kan zjjn, waar zij een goed bestaan kunnen
vinden en kunnen medewerken om de belangen van
Nederland daar naar hun beste weten en duurzaam
te behartigen.
Daarom ljjkt ons bet stichten van een emigratie
fonds, waardoor jonge lieden in de gelegenheid zouden
worden gesteld zich in Transvaal te vestigen en daar
een bestaan te verwerven van de vele in den laatsten
tjjd geopperde plannen verreweg het meest practische.
Alleen zouden we wenschen, dat de sympathie
voor Transvaal niet doet vergeten, dat Nederland
zelf Overzeesche bezittingen heeft, waar vrjjwat meer
Nederlanders wonen dan in de genoemde republiek,
en waarmede het moederland veel nauwere belangen
op velerlei gebied beeft. Want waarlijk, in onze
Oost is de toestand van vele Nederlanders ongunstig
genoeg, dat het mser dan tjjd wordt dat men zich
bier te lande eens aangordt om middelen te beramen
tot bet brengen van verbetering daarin. Vooral de
suikerindustrie op Java doorleeft een ernstige crisis,
en waar wjj het gaarne aan meer bevoegden over
laten om te beslissen of er iets van hier uit gedaan
kan worden om daaraan nieuw leven in te blazen,
en zoo jawat, daar weDSchen wjj er met aandrang
op te wijzen, dat daarginds in het Oosten tal van
Europeanen tegenwoordig een kommervol bestaan
voortslepen, die met de beste verwachtingen daar
heen zijn getogen. Verscheidene suikerfabrieken
zijn gesloten en haar personeel is geheel of grooten-
deels afgedankt en zwerft daar in den vreemde
rond zonder zich een bestaan to kunnen verwerven.
Sommigen zjjn zelfs genoodzaakt hun toevlucht te
zoeken in de kampongs der inlanders en met dezen
samen te wonen en te leven, wat zeker voor een
Europeaan een weinig benjjdbaar lot is, maar wat
bovendien aanleiding moet geven, dat het prestige
van Nederland daar in ernstige mate gevaar loopt.
Het is nu eenmaal zoo, dat de inlander in den Euro
peaan een wezen van hooger orde, althans van hooger
aanzien, ziet, en dat eerbied en vrees de factoren
zijn, die hem tot zekere onderworpenheid leiden.
Wanneer die beide factoren geheel verdwjjnen is bet
met ons gezag in Indië onherroepelijk gedaan, en
door de macht van wapenen is de in getalsterkte
zoo zeer overheerschende bevolking niet in bedwang
te houden, veel minder te bedwingen. Maar eerbied
en vrees moeten op den duur wjjken, wanneer de
inlander ziet, dat menig Europeaan er minder aan
toe is dan hijzelf, en dat bij genoodzaakt is tegen
kommer en ellende eene wjjkplaats te zoeken te
midden van die inlandsche bevolking zelve.
Ons dunkt, dat hier een vrijwat gewichtiger Ne-
derlandsch belang op het spel staat dan ooit door
eene »Transvaalbeweging" kan worden behartigd,
ea dat het een plicht van regeering en volk is om
hier tjjdig, dat isspoedig, in te grjjpen. En dit
kan te beter, omdat er niet eens strijd behoeft te
bestaan tusschen de behartiging der belangen van
de Europeanen, die in onze Oost geen bestaan kun
nen vinden en de planneu tot bevordering van emi
gratie van bet Hollandsche element naar Transvaal.
Beide zaken kunnen gelijktijdig worden gesteund,
wanneer men tracht de overtollige Europeesche
werkkrachten op Java, dat zijn voor het meerendeel
ontwikkelde jonge mannen, over te brengen naar de
Boeren-republiek, en hun in staat te stellen zich
daar een nieuwen weg te zoeken.
Wanneer men daarvoor een emigratie-fonds wil
stichten, en de regeeriDg wil daaraan harerzjjds, zoo
wel financiëal als op andere wjjze, steun verleenen,
dan gelooven we, dat daarmede drieërlei doel zal
worden bereikt, nl.hulp verleenen aan arme land-
genooteD, met wie we ons metterdaad stamverwant"
gevoelenbevestiging van het Nederlandsch prestige
in onze Overzeesche bezittingenen eindelijk een
voor Nederland en vele Nederlandsche zonen prac-
tisch werkend huldebetoon aan Transvaal, dat den
Boeren ten goede kan komen, de overmacht van het
Engelsche element breidelen en de Hollandsche taal
in zuiveren vorm binnenleiden in het land, waar zij
thans slechts meer in verbasterden vorm voortleeft.
En zoo aan de uitvoering van dit denkbeeld on-
overkomeljjke bezwaren zouden verbonden blijken,
dan wijzen wjj op een ander veld ter bearbeiding.
Onze landgenoot dr. W. van Lingenthans predikant
op Java, wijdt zjjne krachten aan het stichten van
een landbouwdorp aldaar. Hij heeft eene ver-
eeniging in het leven geroepen, die zich ten doel
stelt, gezinnen op een perceel grond te plaatsen en
de kinderen te doen opleiden voor het landbouw
bedrijf op Java. Slaagt deze poging, dan zullen
natuurlijk meer van die dorpen worden opgericht
en is eene nieuwe bron geopend voor ondernemende,
arbeidzame landgenooten, om daar een goed bestaan
te vinden.
Inderdaad, er is wel aanleiding om aan een emi
gratie-fonds te denken. Maar men roepe het in het
leven ten bate van hen, aan wie wjj werkeljjk stam
verwant zijnvoor hen, die bun talent, hunne
krachten, hunnen arbeid besteden in een land, dat
onder ons onmiddellijk bestuur staat en bij welks
vreedzame ontwikkeling en welvaart onze larsdge-
nooten zoowel a!s onze Staat het grootste belang
hebben.
GOES, 27 Januari 1896.
Jl. Zaterdagavond had in de schouwburgzaal
der sociëteit »V. O. V." alhier eene soirée plaats,
georganiseerd door eenige dames en heeren, met de
bedoeling om de opbrengst ervan te doen strekken
ten bate van de werkverschaffing. In de tooneel-
wereld zou men zeggen, dat de voorstelling ge
schiedde voor een »uitverkoeht buis", want er was
in de zaal bijna geen plaatsje onbezet. Wanneer de
uitdrukking niet eene geijkte ongunstige beteekenis
had gekregen, zou men geneigd zjjn te beweren, dat
het publiek alle reden had om dankbaar maar niet
voldaan te zjjn, want van hetgeen op deze soirée
te zien en te hooren werd gegeven, is men eigen-
ljjk nooit voldaan, en zou men nog altijd meer
willen genieten. Zelden werd hier zeker eene zoo
welgeslaagde soirée georganiseerd als die van eer
gisteren, en wo zijn bigde, dat we er niet over in
bijzonderheden uiogen treden, alleen omdat ons daar
door de moeielgke keuze wordt gespaard, aan welk
nommer van het programma vol afwisseling we den
meesten lof zouden moeten toezwaaien. Dat het
tableau-vivant zou voldoen was te verwachten
tableaux vormen altjjd dankbare nummers op een
programma, al mag getuigd worden, dat het jl.
Zaterdag vertoonde, voorstellendeMoeder de Gans
sprookjes vertellende, door schoona groep?ering uit
muntte boven vele andere. Dat het muzikaal ge
deelte van het programma veel scboons zou te hooren
geven sprak als van zelf, als men wist aan wie de
uitvoering daarvan was toevertrouwd. Maar dat op
tooneolgebied Goes zich tegenwoordig op het bezit van
zulk eene keurbende van dilettanten mag beroemen,
wist men vóór eergisteravond misschien in eigen
kring niet eens. Het samenspel was zoo voortreffo-
Ijjk, het ein8tige werd zoo waardig, bet komische
zoo zonder eenige overdrjjving weergegeven, dat men
zou gaan twijfelen of hier natuur dan wel naboot
sing werd geboden.
De dames en heeren, die aan dez6n feestavond
een werkzaam deel hebben genomen, mogen met
groote zelfvoldoening op de volbrachte taak terugzien
en voorzeker zal ook de werkverschaffing dankbaar
gestemd worden, wanneer straks hare fondsen met
de netto-opbrengst dezer soiré* worden versterkt.
Ook de groote repetitie van Vrijdagavond werd door
ruim een honderdtal personen bjjgowoond, zoodat
er zeker een aardige recette zal zjju gemaakt.
Een zeer geanimeerd bal besloot den avond, die
tot eenige uren in den volgenden morgen duurde.
De heer P. De Jonge alhier, oud-leerling
der Goesehe ambachtsschool, is benoemd tot ambte
naar bij de Publieke werken, afdeeling rioleering,
te Amsterdam.
Hciukenszand. Bjj ministeriële beschikking
van 18 Januari jl. zjjn tot onbezoldigd rijksveld
wachters aangnteld J. de D r e u te Baarland en
W. van Zweden te Nieuwdorp (gem. 's-Heer
Arendskerke), respectieveljjk in dienst van de heeren
Hoboken en Van Loon.
Door den minister van oorlog i'b aan de Com
missarissen der Koningin de volgende missive ver
zonden
Het komt somwijlen voor, dat door militairen,
die zich met verlof of permissie bevinden in plaatseD,
waar geen garnizoen ligt, misbruik van hunne
wapenen wordt gemaakt.
Ik zou er prijs op stellen, dat in zoodanige gevallen
door de betrokken burgemeesters rechtstreeks aan
het departement van oorlog werd kennis gegeven
van zulke misbruiken, met vermelding van den naam
en van het korps van den betrokken militair en,
zoo mogeljjk, onder mededeeling, of deze aanleiding
heeft gegeven tot het misbru.ken van zijn wapen
dan wel of hij tot dat feit is geprovoceerd.
Ik veroorloof mg, de welwillende medewerking
van u in te roepen, opdat aan mijn verzoek, zooveel
mogeljjk, worde voldaan.
Door de Exploitatie-Mij. is voor de houders
van kilometer boekjes een zeer gunstige maat-
regel genomen, door nl. deze personen toe te staan
hun boekje ook te doon invullen voor het lijnge
deelte van Rozendaal tot de Belgische grens, althans
wanneer zij tevens in het bezit zijn van een abon
nementskaart geldig voor de ljjnen der Belgische
staatsspoorwegen.
Zaterdagochtend zjjn langs het grensstation Ro-
zendaal uit Nederland naar België en Frankrijk met
twee extra-vee treinen verzonden 76 wag
gons vee, ter waarde van f 112,000.
Bij koninkljjk besluit is aan jbr. mr. T. A. J.
van Asch van Wjjck, op zijn verzoek, met
ingang van 12 Mei 1896, een eervol ontslag ver
leend uit de betrekking van gouverneur van Suri
name, onder dankbetuiging voor de gewichtige dien
sten door hem in die betrekking bewezen.
(St.-ct.)
In Mei a. s. zal te 's-Gravenbage een examen
worden gehouden voor klerk bjj de poste-
rjjen en telegraphie.
In de eerste helft der maand April a. 8. zal
een vergelijkend examen worden gehouden voor de
betrekking van surnumerair der regi
stratie en domeinen, waarvoor bet aantal
plaatsen is vastgesteld op tien.
Aanmelding vóór of uiterlijk op den lOden Maar
e. k. bjj het Departement van Financiën.
In 1896 of later, naar gelang van het ontstaan
van vacaturen, kunnen 15 commiezen, na afgelegd
examen, worden aangesteld als commies-veri
ficateur voor den actie ven dienst der directe
belastingen, invoerrechten en accijnzen.
In De Nijverheid, het wekelijksch orgaan van
da Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van
Nijverheid" verdedigt de heer F. J. van Eeden de
stellinghoe meer bosch boe meer wel
vaart. Hjj heeftin April 1895, op zjjne reis naar
Spanje, van Bordeaux tot Bayonne overal hooge
dennebosschen gezien, die, gekapt, voor het vervoer
gereed gemaakt werden, en brengt daarmede in ver
band de in die streek heerschende orde en welvaart.
Daarentegen doorkruiste hg in Augustus 1895 twee
maal de provincie Gelderland en bereisde een vorig
jaar Drente, waar hij eenzame kale heidevlakten
en bodemlooze zandstuivingen waarnam. Nog 20
pet. van Nederlands bodem, aldus gaat de rcbr.
voort, ligt woest en ledig. Hoe komt dat Hebben
de Nederlanders geen geld meer? of geen kracht?
Van die zandwoestijnen en dorre beiden is toch even
goed bosebgrond te maken als in Gascogne is ge
schied en met betrekkelijk niet overdure kosten.
O ja, zegt de beer Van Eedeü, maar dat geeft geen
rente dan misschien na een halve eeuw en zoolang
kunnen we niet wachten.
Maar de Staat kan wel wachten, meent de schr.,
en daarom moet deze grond in de eerste plaats be
plant worden met Staatsboach. De Staat zal zich
daardoor niet arm maken. Integendeel. Want het
hout is een grondstof, die vooreerst nog eeuwen
haar waarde zal behouden voor de toepassingen in
het menscheljjk leven en een land, dat zjjn eigen
Staatsboschwezen bezit, heeft daarin een onuitput
bare bron van welvaart te zjjner beschikking.
In Frankrijk, Duitschland, België en Denemarken,
is, gelijk in Nederl. Oost-Iudië, het bosch wezen eene
afdeeling van staatszorg gewordenzelfs is in Italië
de regeering reeds Binds jaren bezig den treurigen
toestand, door een eeuwen lange uitroeiing der bos-
schen ontstaan, te verbeteren. Zal de Nederlandsche
Staat, aldus vraagt de schrjjver, nu ackterbljjven
Hjj hoopt het niet en hij wenscht, dat de laatste
roepstem der Nederlandsche Maatschappij t. b. v.
Njjverheid in haar adres aan H. M. de Koningin-
Regentes in September 1898, waarin om den invloed
der Regentes wordt verzocht ten einde oen actief
optreden van den Staat in deze te bewerken, gehoor
moge vinden.
Op verzoek van het hoofdbestuur van den
Volksbond tegen Drankmisbruik beeft zich een com
missie geconstitueerd, welke rapport zal uitbrengen
over de vraag op welke wjjze verwaarloosde
kinderen, die aan het toezicht van hun ouders
worden onttrokken, het best kunnen worden ver
pleegd. Dit onderzoek wordt ingesteld naar aanlei-
ping van de ook door den minister van justitie
erkende wenscheljjkheid om de gevallen uit te brei
den, waarin ouders van de ouderljjke macht kunnen
worden ontzet. In die commissie hebben zitting de
heeren dr. Walburgb Schmidt, arts bjj bet gevan
genis wezon en voorzitter van de Vereeniging voor
verwaarloosde kinderen te Amsterdam; Pierson, voor
zitter van de Heldringgestichten te Zetten jbr. mr.
Retbaan Macaré, officier van justitie te Haarlem
mr. De Vries, commies aan het departement van
justitie en mr. Kalff, redacteur van het Alg. Han~
delsblad te Amsterdam. Vad.J
De a.-r. Nederlander is een bepaald tegen
stander van den schouwburg. Eenige
dagen geleden voerde zjj als argument aan, dat een
heer en dame na eene tooneelvoorstelling te hebben
bijgewoond, twist kregen, die met een poging tot
moord en een zelfmoord eindigde.
Thans wordt een argument aan de kerkhistorie
ontleend. Een booze geest was in een Christen ge
varen en toon een kerkvader, die hem wilde uit-
