1895 N°. 145.
Zaterdag 7 December.
82sle jaargang.
NIEUWJAARSCOMMISSIE
Vacciiieeren en Hervaccineeren.
De uitgave dozer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrgdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke noinmers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiün voor dit blad
iingenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditma& te Botterdam es verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Iniendinf van sdveirtentiën véoï 8 uren den der uitgave»
De prjjs dor gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 cte
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, lmweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
De goeile resultaten, welke de bedeeling op den 1 Januari
telken jare heeft opgeleverd, hebbau doen besluiten weder de
zoogenaamde
in het leven te roepen. Terwijl de heer J. J. RAA10NDT zich
weder bereid verklaarde de leiding der zaken als Voorzitter op
zich te nemen, werden door de onderscheidene instellingen de
onderstaande heeren als leden der commissie aangewezen, t. w.
Burg. Armbestuur dhr. B M DEN BOER;
Hervormde Diaconie C. SNOEP Azn
R. K. Par. Armb. P A. VAN ACKER;
Com v. d (Ec. Spijsuitd. 1 D. FRANSEN VAN DE
PUTTE.
De heer A. A. VAN DELLEN, commies ter secretarie, is
als secretaris aan de commissie toegevoegd
Deze commissie zal op DONDERDAG DEN 12 DECEMBER
a. a. de bijdragen der ingezetenen inzamelen
Burg. en Weths. vertrouwen, dat de ingezetenen door vol
doende bijdragen gaarne er toe zullen raodewerken, dat op den
eersten dag des jaars niemand in deze gemeente gebrek Jijde
aan het hoogst noodige, ook om daardoor te voorkomen den
grooten last, dien de burgery eertijd» ondervond van het
zoogenaamde nieuwjaarswenschen.
Goes, den 6 December 1895.
Burgemeester ea Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
MAANDAG 9 DECEMBER a. s. des namiddags te 2 uren
zal in het Gasthuis gelegeuheid gegeven worden t->t het doen
Dd ingezetenen wordm in hun belang uitgenoodigd van deze
aangeboden gelegenheid gebruik te maken.
Zoogenaamde trouwboekjes woeteu wordou mede
gebracht.
Goes, den 6 December 1895.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G d. W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
De algemeene beschouwingen.
Hoe kort ditmaal de algemeene beschouwingen
over de Staatsbegrooting ook zjjn geweest (ze na
men slechts éene zitting in beslag en zelfs deze nog
niet geheel) zoo waren ze toch niet van belang
ontbloot. Er werden slechts drie zaken meer in het
bijzonder besproken lo. de landbouwbelangen en
de wenschelijkheid om een afzonderlijk departement
van landbouw, of althans eene afzonderlijke afdee-
ling voor dien tak, bij een der bestaande departe
menten op te richten 2o. het verhoogde onderwijs
budget van den minister van Binnenlandsche Zaken
3o. de houding der regeering ten opzichte van de
Amsterdamsehe tentoonstelling.
Het eerste punt, ingeleid en uitvoerig behandeld
door den Delftschen afgevaardigde, den heer Bee-
laerts van Blokland, kunnen we wel onbesproken
laten. De wenschelijkheid van een afzonderlijk de
partement van landbouw werd weliswaar door hem
zeer duideljjk in het licht gesteld door te wijzen
op de verwarring, die er heerscht, nu èn het de
partement van Binnenlandsche Zaken èa dat van
W. H. en N. de zor^ voor de landbouwaangele-
genheden verdeelen, maar we misten in het betoog
van den heer Beelaerts het bewijs, dat het stichten
van een departement van landbouw dien belang
rijken tak van ny verheid metterdaad uit zijne be
narde positie zou opheffen of bevrijden, en daarom
moet het toch te doen zijn. En waar nu door de
regeering zeer duidelijk werd te verstaan gegeven,
dat harerzijds aan het verlangen van den heer Bee
laerts, gesteund door den heer Ferf, niet kan worden
voldaan, daar meenen we gevoegelijk deze quaestie
verder te kunnen laten rusten.
Dat de onderwijsbegrooting voor 1896 niet naar
den zin der rechterzijde, en meer in bet bijzonder
niet van de Katholieke fractie, is, was reeds bekend.
De hoogere posten van het onderwijs-budget, en niet
het minst de voorgestelde subsidiëa aan verschil
lende onderwijsinstellingen, die deze tot nogtoe niet,
of tegenwoordig niet meer, genieten, hebben groote
tegenkanting gevonden bij de tegenstanders van het
openbaar onderwijs, en de bladen hunner riehting
hebben reeds in ruime mate hunne ontevredenheid
daarover gelucht. Het was de heer Vermeulen, die
in de Kamerzitting van jl. Dinsdag de bezwaren
zjjner partijgenooten nader vertolkte en der regeering
onder het oog bracht, dat zij te weinig rekening
hield met de gevoelens en beginselen van de Katho
lieken, die bij de stembus van 1894 zoo krachtig
hadden medegewerkt om een Kabinet als het tegen
woordige in het leven te roepen, waartoe zij veelal
steun hadden verleend aan personen, die overigens
hunne politieke tegenstanders waren. Zij vleiden zich
echter, dat die steun hen zou behoeden voor maat
regelen of regeeringsdaden, die, speciaal op het gebied
van het openbaar onderwijs, zouden strijden met de
bekende beginselen op dat punt der Katholieken,
doch in die verwachting zagen zjj zich thans bedrogen.
Zoowel de Minister van Buitenlandsche Zaken,
hoofd van bet Kabinet, als die van Binnenlandsche
Zaken, kwam op tegen de voorstelling van den heer
Vermeulen als zou uit de wyze, waarop dit ministerie
aan het bewind is gekomen, eenig motief kunnen
worden geput voor den eisch, dat het »de katho
lieken naar de oogen zou zien." De heer Van Houten
gaf bovtndien nogmaals vrij duidelijk te kennen,
wat hij ook reeds in de memorie van beantwoording
heeft neergeschreven, dat hij van de verwerping der
door hem voorgestelde nieuwe of verhoogde subsi
diëa geene portefeuille-quaestie zal maken, maar dat
hij, uitvoering willende geven aan bestaande wets
bepalingen, en getrouw willende blijven aan het
voorschrift van art. 194 der Grondwet, zich verplicht
acht, datgene voor te stellen, wat kan dienen om
een einde te maken aan door hem bespeurde ver-
waarloozing van onderwijsbelangen.
Natuurlijk zal deze quaestie bij de behandeling
der begrootiDg van Binnenlandsche Zaken wel nader
onder de oogen worden gezien.
De heer Kerdijk behandelde het derde punt hier
boven genoemd, en hij sprak daarbjj zijne afkeuring
over de sympathieke houding der regeering ten op
zichte van de Amsterdamsehe tentoonstelling door
hem »een allesbehalve fijne kermis" genoemd in
zoo krasse bewoordingen uit, dat de voorzitter dei-
Kamer zich genoodzaakt zag hem te verzoeken zich
in zijne uitdrukkingen te willen matigen. De regee
ring had, volgens den heer Kerdijk, door bij »het
uitluiden dier kermis," derhalve op een tijdstip, toen
het gehalte van de tentoonstelling en de daardoor
verkregen resultaten bekend mochten worden geacht,
tegenwoordig te zijn en daar te gewagen van een
»succè3 incontestable" (onbetwistbaar succes) van
eene tentoonstelling, die in de herinnering zal blijven
voortleven »als smakend naar ineer bovenal bij prieste
ressen van Venus Vulgivaga en bij hare volgelingen,
die er hoogtij hebben gevierd," de waardigheid en
het prestige van het regeeringsgezag te grabbelen
gegooid.
De ministers Koëll en Van Houten verdedigden
zich tegen dezen scherpen aanval door te beweren,
dat zjj alleen hulde hebben willen brengen aan de
mannen, die het initiatief hadden genomen, en hebben
willen erkennen, dat de tentoonstelling is geweest
eene internationale bijeenkomst, die gedeeltelijk
was gewijd aan de belangen der nijverheid, maar
die voor een goed deel ook konde strekken om de
banden der vriendschap en het verkeer tusschen
verschillende natiën nauwer aan te halen.
Het komt ons voor, dat de heer Kerdijk in zijne
verontwaardiging te veel heeft voorbijgezien, dat,
waar de Amsterdamsehe tentoonstelling aanvankelijk
in het buitenland met groote sympathie is begroet,
de regeering wel eenigszins gedrongen is geworden
om, juist tegenover dat buitenland, de waardigheid
van ons land op te houden. En waar zij, vermoedelijk
zelve niet blind voor wat in die tentoonstelling is
te laken geweest, vooral nadruk heeft gelegd op het
goede, dat die expositie heeft beoogd en ook heeft
bewerkt, daar heeft ze tegenover het buitenland, waar
men voor de tentoonstelling sympathie gevoelde, de
hoffelijkheid betoond, die van de regeering ver
wacht mocht worden, en de achting voor odzo natie
levendig gehoudeD, waar deze vermoedelijk een zeer
gevoelige knak zou zijn toegebracht, wanneer de
regeering aan de tentoonstelling, die dan toch eene
Nederlandsche onderneming was, in strijd met de
opvattingdie men in het buitenland koesterde,
den rug had toegekeerd.
Uit dat oogpunt beschouwd, komt ons de critiek
van den heer Kerdijk niet gemotiveerd voor, en
had o. i. de regeering meer waardeering verdiend
voor de vervulling eener taak, die zjj vermoedelijk
zelf met weinig ambitie heeft aanvaard.
GOES, 6 December 1895.
We zullen niet ontkennen, dat het meermalen
geschetste tafereel van arme kinderen, die hunne
blauwroode neusjes tegen de ruiten van helder ver
lichte winkels drukken om met begeerige oogen te
kijken naar de heerljjkheden der St.-Nicolaas-étala-
ges, waarvan niets hun deel zal worden, aan de
werkelijkheid is ontleend. Een ieder heeft ze wel
gezien, die schamelgekleeden en weinig bevoorrech
ten, en ongetwjjfeld hebben allen, bjj wie het hart
op de rechte plaats zit, gezucht over hun onmacht
om zelis de bescheiden wenschen van al die kleinen
te kunnen bevredigen.
Maar we gelooven toch, dat in onze stad het
aantal kinderen voor wie het St. Nicolaasfeest niets
dan eene tandterging, en in geen enkel opzicht een
feest is, al zeer gering moet zjjn. Telken jare toch
keert de heilige van 6 December ook hier ter stede
weer, en doet hij reeds den vorigen dag zijne intrede
in de scholen, om ook daar van zijn rijken over
vloed in elke kinderhand wat achter te lat9n als
eene »zoete" herinnering aan hem en zijn dag.
Keeds in den voormiddag deelde hjj gisteren zjjne
goede gaven aan een tweehonderdtal kleinen uit in i
de bewaarschool op de Beestenmarkt. Daar troont
hij, in den waren zin des woords, zelf in zijn bis-
schoppelijk ornaat, gezeten op eene verhevenheid,
luisterende naar de liedjes hem ter eere gezongen,
de kinderen toesprekende en vermanende, terwijl
hunne haDdjes worden gevuld met wat hjj voor hen
heeft bestemd en medegebracht.
En in den namiddag verscheen de bekende com
missie van dames en heeren op de openbare scholen
C en D, om ook daar uit zjjn naam het groot aantal
leerlingen ruim te begiftigen met lekkers" en cho-
colaad en bovendien op laatstgenoemde school
ook nog met prentenboeken, kleedingstukken, enz.
en overal zag men tevreden kindergezichten met
lachende mondjes en van vreugde glinsterende oogen,
die een aangenaam contrast vormen met het droeve
beeld hierboven bedoeld, dat schrjjvers zoo gaarne
schetsen, wanneer zij arme kinderen in verband bren
gen met het feest van deze dagen.
Er sprak zooveel dankbaarheid uit die vroolijke
kindergezichtjes, en wjj zijn er zeker van dat dit
voor hen, die zich elk jaar zooveel moeite en tijd ge
troosten om die uitdeeling van geschenken op de
genoemde scholen te houden, de grootste en beste
belooning is. We hopen dan ook in het belang
der kleinen, dat zij nog vele jaren in de gelegenheid
mogen zijn en zich opgewekt zullen gevoelen om
deze vrijwillig op zich genomen taak met dezelfde
toewijding te blijven vervullen, waartoe gemeente
en burgerij hen zeker gaarne zullen willen blijven
in staat stellen.
Des avonds deed dezelfde St.-Nicolaas, die des
morgens de kinderen der bewaaaschool had bezocht,
zijne we hadden bijna geschreven »hare" intrede
in een gebouw, waar hij vermoedelijk voor het eerst
zich in persoon vertoonde. Overtuigd, dat niet slechts
arm zoowel als rijk, maar ook oud zoowel als jong
hem gaarne ziet komen, bracht hjj een bezoek aan
het Gasthuis, waar hij verscheen, hoofdzakelijk
op verzoek en door het initiatief van het hoofd der
ziekenverpleging, mej M. A. Rost. Een der lokalen
van het gebouw was herschapen in eene feestzaal,
waarin St.-Nicolaas de verpleegde kinderen ontving,
hen liefderijk toeBpiak en daarna met kwistige hand
zjjne goede gaven uitreikte, terwijl de kleinen hem
een lied toezongen. Het voor hen bestemde lekkers
en speelgoed was netjes geëtaleerd tusschen groen,
bloemen en bouquetten, die, evenals het meeste
speelgoed en eenige handwerkjes, door mej. Rost,
de kinders of de andere verpleegden zelf waren
vervaardigd.
De voorzitter van het Gasthuisbestuur, dhr. Z.
D. van der Bilt La Motthe, richtte vervolgens het
woord tot St. Nicolaas, zoozeer door jong en oud
bemind, om hem te danken voor zijne welwillend
heid ook aan deze plaats te zijn verschenen. Gedu
rende de 24 jaar, dat spreker tot het gasthuis in
betrekking staat, was het feest van dezen dag nog
niet gevierd zooals nu, en de wijze, waarop het
thans plaats had moest zeker alle aanwezigen stem
men tot dankbaarheid aan hen, die daarbij de be
hulpzame hand hebben geboden. Nog merkte hjj
op, dat de verpleging in dit gesticht in de laatste
jaren een gunstige verandering heeft ondergaan
allen, zoowel de zieken als de ouden van dagen,
worden met de meeste liefde, zorg en hartelijkheid
behandeld. Bijzondere dank werd gebracht aan mej.
Rost voor haar opofferend leven en werken in dit
gesticht, en voor het feest, dat op haar initiatief
dezen avond den verpleegden kinderen was bereid,
terwijl spreker ook allen dankte, die door hunne
medewerking van hunne belangstelling deden blijken,
niet het minst ook de dames-regentessen, de heeren
regenten, den gemeente-geneesheer en enkele genoo-
digden, die mede aanwezig waren.
Vervolgens deelde St. Nicolaas nog zijne jaar-
ljjksche goede gaven uit aan de ouden van dagen, die
in het gesticht verblijf houden, terwijl aan de leden
van het bestuur kleine souvenirs werden aangebo
den, die door de verpleegde kinderen zelf waren
vervaardigd.
'a-lleerenhoek. Woensdag bracht Z.Ex. de heer
Commissaris der Koningin het vroeger
aangekondigde bezoek aan deze gemeente. Z Ex. werd
met de gebruikelijke eerbewijzen in het Raadhuis
ontvangen. Te zijner eere wapperden vlaggen van
openbare en particuliere gebouwen. Scholen en kerken
kregen een bezoek, terwjjl andere merkwaardigheden
in oogenschouw werden genomen.
Heinkenszand. J l. Woensdag ongeveer balf-
twee bracht de heer Commissaris der Ko
ningin in Zeeland een bezoek aan deze gemeente.
Hij werd in het gemeentehuis opgewacht door bur
gemeester, secretaris en leden van den raad, waarna
Z.Ex. de verschillende kerkgebouwen en de openbare
school bezocht. Te ongeveer vier uur verliet hg deze
gemeente, om naar 's-Heer Arendskerke te rijden.
Van den toren, uit de kerkgebouwen en uit eenige
particuliere woningen wapperde de driekleur.
's-Ileer Arendskerke. Woensdag bezocht
de Commissaris der Koningin onze ge
meente. Na bezichtiging van school, kerk enz. ver
bleef hij een geruimen tijd in het nieuwe gemeen
tehuis, dat hij voor de eerste maal betrad. Tijdens
zjjne aanwezigheid daar ter plaatse werd hem door
het fanfare-gezelschap Excelsior" eene ovatie ge
bracht. Blijkbaar hierover' voldaan sprak Z.E.A. den
directeur en de leden toe en beloofde hun eene
herinnerings-medaille te zullen schenken. Luide fan
fares weerklonken na dit vleiend aanbod en de
vriendelijke toespraak. Er werd druk gevlagd in de
gemeente. Met den trein van 6 uren vertrok de
heer Commissaris weder naar Middelburg.
'«-Heer Arendskerke. Dezer dagen hield de
Coöperatieve Zuive1voreeniging >de
Adelaar" eene algemeene vergadering om den
uitslag te vernemen van den stand van zaken in het
algemeen en voorts van de exploitatie van het Be kwar
taal. De nieuwe boekhouding, zoowel wat de hoofd-
als de detail-administratie betreft, geheel volgens de
wettelijke voorschriften en de handelsgebruiken ont
worpen en geleid door het bureel voor adm. con
trole »Industria" te Goes, bleek bjj vernieuwing in
alle opzichten te voldoen. Door den beheerder wer
den overgelegd o. m. eene gespecificeerde winstreke
ning en balans met precies gelijk saldo, waardoor
de over het 3de kwartaal behaalde bruto-winst, zoo
wel als het bedrag der zuivere winst, tot in b jjzon-
derheden werden aangewezen.
Met algemeene stemmen werden dan ook de eind
cijfers der boekhouding goedgekeurd en vastgesteld.
Eveneens als de vorige maal werd in het ver
slag terecht gezegd kan wederom worden mede
gedeeld dat ook over het derde kwartaal nimmer
klachten, wèl daarentegen lof over de kwaliteit der
Adelaar's boter werden vernomen en dat de gelegen
heid steeds bestond om veel grootere hoeveelheid
boter te verkoopen. Als men hierbjj in aanmerking
neemt dat met de betrekkelijk geringe hoeveelheid
melk reeds bedoelde winst is verkregen en dat de
belangrijkste posten der exploitatiekosten weinig
verandering zouden ondergaan bjj 3, 4 of 5 maal
grootere productie, dan kan met nog méér klem dan
in het vorig verslag de conclusie getrokken worden,
dat de fabriek op zeer gunstige uitkomsten c. p.
zal mogen rekenen als slechts meer melk ter bewer
king wordt aangeboden. Zou de veronderstelling ge
waagd zjjn, dat met deze gunstige uitkomsten het
den leden en het bestuur wel gelukken zal het aan
tal leveranciers te vermeerderen Moge de ervaring
deze vraag in den gewenschten zin beantwoorden
tot voordeel der deelnemers en tot vernieuwd bewijs
van het heil eener gezonde coöperatie 1"
Aangenaam is het en tevens bemoedigend, dat nu
reeds het aantal koeien, waarvan de melk voor de
fabriek bestemd is, met 68 is vermeerderd 1
Aan den calamiteusen Thomaespol-
der (Westeljjk Zeeuwsch-Vlaanderenj is ongeveer
650 M2. winterkrammat en 150 M*. rijsbeslag weg
geslagen. Hierdoor is ongeveer 280 M3. grond ver
loren gegaan.
Holijnsplaat. In de Woensdag 11. gehouden
vergadering van het Nutsdepartement Noord-Beve
land trad de heer D. Stigter van Goes als spreker
op. Vooraf echter werden eenige huishoudelijke za
ken behandeld, waaronder de verkiezing van een
bestuurslid in plaats van den heer Ch. C. Coomans,
die wegens vertrek bedankt had. In diens plaats
werd de heer A. N. van Langeraad van Koljjnsplaat
gekozen.
Daarna trad de heer Stigter voor een gemengd
publiek, daar de toegang voor niet-Ieden gratis was
opengesteld, als spreker vanwege het hoofdbestuur
op, om, volgens den wensch van ons departement,
het muntvraagstuk te bespreken.
Na het eindigen der leerrjjke improvisatie maak
ten een paar leden van de aangeboden gelegenheid
gebruik, om eenige vragen te doen, die op heldere
wijze door den spreker beantwoord werden.
De voorzitter bracht vervolgens onder veel bijval
zjjn dank en dien der aanwezigen aan den spreker
van dezen avond, hem een »Tot weerziens" toe
roepende.
Kortgene. In de vergadering der afdeeling
»N oord-Beveland" van de Maatschappij ter
bevordering van landbouw en veeteelt in Zeeland,
Maandag 11. alhier gehouden, werd o. a. ook het
pachtstelsel besproken. Uit de discussie bleek, dat men
in hoofdzaak voor langer pachttermijnen met 3 jaar-
Ijjk che herziening van den pachtprijs is. Wenschelijk
