1895 N°. 137.
Dinsdag 19 November.
82ste jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentie voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Va.n Ditma.» te Botterdam es verder
bp alle Boekverkooperi en Brievengaarder».
Ittisead!n| ven
advertentlën vóór 3 are» op den dag
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 etc
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen oü en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
der uitgave.
Algemeen Overzicht.
De toestand in Turkije is nog altijd het voor
naamste onderwerp, waarover de berichten uit het
buitenland loopen. Lord Salisbury, de Engelsche
premier, heeft, zooals telken jate in het begin van
November gebruikelijk is, wanneer de nieuwe Lord-
Mayor van Londen zijn ambt aanvaardt, aan het te
dier eere gehouden feestmaal een politieke redevoe
ring gehoudeD, waarbij natuurlijk ook de Turksche
aangelegenheden besproken werden. Daarbjj bleek
de minister niet zeer veel vertrouwen te «tellen in
den ernst der beloften van den Sultan, die hem door
de mogendheden inzake de hervormingen in Armenië
zijn afgedwongen. Maar toch had Lord Salisbury
goeden moed ten opzichte van de Turksche aange
legenheden, omdat de mogendheden het volkomen
eens waren over de te volgen gedragslijn, althans
voor zooveel betreft den eisch, dat de Sultan de
verlangde hervormingen invoere.
Dit is natuurlijk de hoofdzaak, en wanneer die
eenstemmigheid onder de mogendheden nu maar
bljjtt voortduren, dan zullen de zaken in Turkije
eindelijk wel ten goede worden geschikt. Het blijkt
intusschen nog niet duidelijk welke gedragsljjn de
mogendheden zullen volgen alleen staat vast, dat
van eene verdeeling van den Staat geen sprake is,
wat ook zeer gewenscht ïb, want dit zou vermoe
delijk aanleiding geven tot verwikkelingen, waardoor
de Europeesche vrede licht in gevaar zou kannen
worden gebracht.
Het is begrijpelijk, dat da Christenen in Turkije
zich door de bescherming der Europeesche mogend
heden sterk gevoelen, en dientengevolge zjjn ze op
verscheidene plaatsen van bedreigden aanvallers ge
worden. We lezen dan ook voortdurend berichten
omtrent onlusten en oproeren, waarbij de Mohame-
danen het hard te verantwoorden hebben. Dit is
zeer zeker te betreuren, en alleen de verschrikkelijke
wreedheden, waaraan steeds de Armeniërs hebben
blootgestaan, kunnen als verzachtende omstandig
heden gelden, maar in elk geval leveren deze ver
wikkelingen in Turkije zelf het bewijs, dat de rust
daar nog lang niet is teruggekeerd, en het zou zeer
wel kunnen, dat, wanneer de Sultan niet spoedig
krachtige maatregelen neemt in den geest der mogend
heden, deze hem van den troon zullen stooten.
Voorloopig bepalen zij er zich toe schepen naar
Smyrna te zenden, teneinde door dit maritieme
machtsvertoon den Sultan te bewegen spoed achter
de zaak te zetten, en bij de hand te zijn, wanneer
bescherming der Christenbevolking vereischt mocht
worden.
Zooals we de vorige maal mededeelden, heeft de
Keizer van Oostenrijk de verkiezing van dr. Lueger
tot burgemeester der stad Ween en niet bekrachtigd.
Jl. Woensdag heeft nu de gemeenteraad opnieuw
vergaderd, en andermaal dr. Lueger tot burgemeester
der hoofdstad aangewezen. Aanvankelijk heette het,
dat deze zich geene nieuwe keuze zou laten welge
vallen, maar de feiten hebben dit gerucht spoedig
gelogenstraft. Daar de gemoederen zeer opgewonden
waren, ging het er Woensdagmorgen in de nabij
heid van het raadhuis natuurlijk druk toe en de
politie had de handen vol om de orde te handhaven.
De 92 anti-semietische leden van den gemeenteraad
waren samengekomen in het gebouw der Katholieke
vereeniging, en vandaar begaven ze zich in optocht
met Lueger aan bet hoofd, en allen met een witte
anjelier in het knoopsgat, naar het stadhuis. Toen
Lueger ten tweeden male was gekozen (de liberalen
onthielden zich van stemmen) en deze mededeelde,
dat hg de benoeming zou aanvaarden, werd de ge
meenteraad door den regeeringecommissaris, den heer
Von Friebeis, in naam des Keizers ontbonden.
Inmiddels was het op straat steeds rumoeriger
geworden, temeer, omdat men verwachtte, dat Lueger
zich direct naar het rjjksraadgebouw zou begeven.
Hij had echter in alle stilte het stadhnis verlateD,
en toen dit bekend werd, toog het volk in grooten
getale verder door de stad. Eindelijk wist de po
litie de straten schoon te vegeD, maar een deel van
het volk wist den Hofburg te bereiken, en hoewel
de paleiswacht in het geweer trad, gelukte het toch
een troepje tot het binnenhof door te dringen, en
onder 's Keizers vensters den kreet »Leve Lueger"
aan te helfan.
Zonder natuurlijk in het minst deze hooding van
het volk te willen verdedigen, wenschen we toch
op te merken, dat de regeering in dezen hoog spel
speelt, en er is alle kans, dat de populariteit, die
de Keizer in zoo hooge mate geniet, een gevoeligen
knak zal ontvangen. Men wil nu de nieuwe verkie
zingen voor den gemeenteraad uitstellen tot het
voorjaar van 1896, maar het valt in de gegeven
omstandigheden zeer te befcwgfelen of er dan eenige
wijziging zal zijn ontstaan in de volksmeening. En is
dit niet het geval, dan blijft de strijd tusschen den
Keizer en het volk voortduren, en zeer waarschijn
lijk zal de eerste dan toch moeten toegeven, want
hij kan toch niet big ven voortgaan met den ge
meenteraad te ontbinden.
Het ministerie-Badeni, dat voor dit alles verant
woordelijk is, heeft eene interpellatie in de Kamer
moeten beantwoorden, waarbij de president van bet
kabinet de wettigheid van de ontbinding van den
Weenschen gemeenteraad verdedigde. Hij wierp het
verwjjt, dat hg zich van de kroon zou bedienen als
van een schild, van zich, en nam de verantwoorde
lijkheid van de niet-goedkeuring der verkiezing van
Lueger op zich. De minister van justitie sprak in
denzelfden geest.
Daarop kwam er in de vergadering groote opge
wondenheid. Lueger hield een rede, waarin hg zeide,
dat zij, die aan zijn zijde staan, niet tegen den Keizer
zijn, maar tegen de Joden. Joden en Magyaren,"
klonk 't van de tweede galerij uit den mond van
een bezoeker, die toegejuicht werd door de tribunes
en eenige anti-semietische afgevaardigden. De mi
nisters verlieten de zaalde president deed de
tweede galerij ontruimen. Na de heropening maande
de voorzitter de bezoekers op de eerste galerij tot
kalmte, maar zijn woorden werden beantwoord door
geestdriftige vivats voor Lueger. Daarop werd, op
bevel van den voorzitter, ook de eerste galerij ont
ruimd.
Het voorstel tot urgent-verklaring der zaak, door
de oppositie gesteund, werd verworpen, zoodat de
interpellatie niet verder zal gehouden worden.
De berichten nit Spanje omtrent den loop van
den Cubaanschen opstand zijn nog niet erg op
wekkend. De provincie Matanzas wordt bedreigd
door Maximo Gomez, en in Puerto Principe scher
mutselen 3000 opstandelingen onder bevel van de
gebroeders Maceo (die reeds herhaaldelijk heeten
gesneuveld te zijn, maar telkens op het onverwachtst
weer springlevend te voorschijn treden) met de
Spaansche troepen. Blijkbaar is het het doel der
Cubanen een beslissendeu strijd te ontwijken, maar
door het voeren van een guerilla-oorlog de hulp
middelen der Spanjaarden uit te putten. Als het
nu waar is, wat een der Spaansche bladen heeft
berekend, dat de opstand aan Spanje dagelijks
750.000 peseta's kost een peseta is iets minder
dan een halve galden dan kan men bij den
zwakken financiëelen toestand van Spanje licht voor
spellen, dat die uitputting spoedig zal zgn volbracht.
In België werden gisteren door het geheele land
de verkiezingen voor de gemeenteraden gehouden,
waarbjj de nieuwe kiezers voor het eerst in het
vuur zijn gebracht. Alle partijen hebben hare uiterste
krachten ingespannen, en de opgewondenheid was
in vele plaatsen tot het kookpunt gestegen. Over
den uitslag zgn echter nog geene afdoende berichten.
GOES, 18 November 1895.
Aangezien de kas der zangvereeniging »E x -
c e 1 s i o r" alhier, tengevolge van extra-voorstel
lingen, die deze vereeniging in vorige winters ten
bate van liefdadige instellingen heeft gegeven, waar
van zij de kosten zelf geheel of gedeeltelijk voor hare
rekening nam, in geen zeer bloeienden toestand ver
keert, hebben eenige dames en heeren (leden dier
vereeniging) besloten op 29 Nov. a. s. eene soirée
te geven, waarvan het netto-bedrag in de kas van
Excelsior" zal worden gestort. De donateurs der
vereeniging zullen met hunne huisgenooten en logé's
tegen halve entiée toegang hebben.
Waar de minder gunstige finaneiëeele toestand
van Excelsior" zjjne oorzaak vindt in hetgeen die
vereeniging deed ten bate van de minderbedeelden
in onze stad, sporen we gaarne bet publiek aan om
de bovenbedoelde voorstelling te gaan bgwonen,
die geheel afgescheiden is van het gewone concert
voor de donateurs, dat eenigen tijd later zal worden
gegeven.
Wij vestigen de aandacht op de kinder-
v o o r s t e 11 i n gdie volgens achterstaande annonce,
a. s. Woensdagmiddag zal plaats hebben in het
papegaaien-theater op de Groote Markt
alhier.
Op grond van wat de geleerde papegaaien en
andere vogels gisterenavond in de concertzaal der
Sociëteit V. O. V. te zien gaven is een bezoek aan
die gevederde kunstenaars wel aan te bevelen. Mon
sieur Prosper, die een handig goochelaar toonde te
zijn, onthaalde het publiek bovendien op eenige
verrassende toeren, terwijl de wonderkist van dr.
Faust, vertoond door Sigr Vancani, een massa ver
schillende voorwerpen bleek te bevatten, ofschoon
zij oogenschgnlijk ledig was.
Het geheel geeft, vooral voor kinderen, een aar
dige ontspanning.
Uit Staveni8se meldt men aan de Tel., »dat het
uit Middelburg geseinde bericht, als zou de burge
meester van Stavenisse, de heer Dorst,
zijn ontslag als zoodanig hebben gevraagd, op zgn
zachtst genomen, voorbarig is. Voorloopig is de heer
Dorst nog niet van plan zgn ambt neer te leggen."
Maar in de ochtend-editie van de Tel. van jl.
Vrijdag stond toch onder de offieiëele berichten reeds,
dat den heer Dorst eervol ontslag was verleend.
De heer D. Noothoven van Goor, die,
vroeger te Leiden gevestigd, zich als uitgever veel
bekendheid heeft verworven, is te Amsterdam
overleden. Velen zullen zich zijn schooluitgaven,
kinderboeken, landkaarten herinneren, maar hij
durfde ook ondernemingen van grooteren omvang
aan, meest op het gebied van onderwijs en weten
schap, bijv. de beide Duitsche dictionnaires van
Sicherer en Akveld, het historisch-geographisch woor
denboek van Servaas de Bruin, Wagner's Handboek
der Fabrieksscheikunde, Karmarsch' Handboek der
Technologie, De Jong's Handwoordenboek der Na
tuurkundige Wetenschappen, het groote werk »De
Dieren" van prof. Burgersdijk, een volksuitgaaf van
v, Zeggelen's gedichten enz. Hij stichtte ook »De
Christelijke Huisvriend", en was een poos lang uit
gever van Gouverneur's Oude Huisvriend en »Het
Leeskabinet". Toen hij in 1879 Leiden verliet, waar
hjj bjjna 30 jaar het vak beoefend had, telde zgn
fonds niet minder dan 600 titels, werken van den
meest uiteenloopenden aard, door eigen uitgaaf of
door aankoop verworven.
In de laatste jaren na zgn vertrek naar Amster
dam hield Van Goor zich grootendeels bezig met
zgn Amsterdamsche Courant (»Het Geeltje"), maar
dat zgn belangstelling in het uitgeversvak niet ver
flauwd was, bleek o. m. hieruit, dat zijne collega's
er steeds prijs op bleven stellen be in te raadplegen,
om met zgn scherpen blik op de waarde van fonds
artikelen hun voordeel te doen. Tot voor korten tijd
was Van Goor commissaris van het Bestelhuis voor
den Boekhandel, dat hij mede hielp oprichten.
(N. R. Ct.)
Van de banken in de Ooster-Schelde
zgn op het laatst der vorige week uit Bergen-op-
Zoom 78,000 oesters naar bet buitenland verzonden
tegen f55 de 1000 stuks.
Men schrijft uit Utrecht aan het Centrum:
Met het gelukken van de proefstooming der nieuwe
booten van de Maatschappij Zeeland" is weer een
der groote tegenspoeden van de Maatschappg
tot Expl. van Staatsspoorwegen van
de baan. Het jaar 1895 is voor deze Maatschappg
in alle opzichten gunstig geweest. Door den langen
winter in het voorjaar, door de reizen der Koningin
nen in de provinciën, welke de Maatschappg bedient,
door het veelvuldig bezoek der Wereldtentoonstel
ling te Amsterdam, maar vooral door don lagen
waterstand in de rivieren in de twe9 laatste maan
den, zijn de ontvangsten reeds nu van vijf tot zes
tonnen gouds gestegen boven die van het vorige
jaar. Wèl zijn de uitgaven ook met één ton ver
meerderd, waarvan circa 70 mille aan verhooging
van loonen, maar toch blijft het gunstig verschil
bijna een half millioen. Men rekent dan ook nu
reeds op eeu dividend van 3 a 3*/2 pOt.
De heeren Schepel, Houwing, Meesters, Van
Basten Batenburg en Lucasse hebben voorgesteld
artt. 29 en 30 van het aanhangig wetsont
werp op de personeele belasting, te
lezen als volgt:
»Art. 29. De belasting bedraagt jaarlijks voor elk
paard f25."
»Art. 30. Met afwijking van het vorige artikel
bedraagt de belasting jaarlijks
»a. wegens de paarden van praktizeerende genees-,
heel- en verloskundigen en veeartsen en wegens de
paarden in gemengd gebruik, voor elk paard f5;
»b. wegens de paarden, uitsluitend of hoofdzakelijk
gebezigd voor de uitoefening van het bedrijf van
rijtuigverhuurder, ondernemer van personenvervoer,
verhuurder van rijpaarden of manegehouder, en niet
vallende onder art. 26, voor elk paard f 5
»c. wegens de paarden van paardenkoopers, die
niet tevens een bedrijf, genoemd onder b} uitoefenen,
voor elk tiental paarden, gedeelten van een tiental
voor een tiental gerekend, f 5.
vOnder paarden in gemengd gebruik worden ver
staan paarden, die doorgaans en hoofdzakelijk worden
gebezigd voor de uitoefening van een beroep of be
drijf van den belasting-plichtige, niet vermeld onder
b van art. 25.
»Indien verschillende dier paarden uitsluitend bg
afwisseling tot andere doeleinden worden gebezigd,
wordt de belasting als voor één paard berekend."
Door de heeren Rutgers van Rozenburg, De Sa-
vornin Lohman, Haffmans, Ferf en Hartogh is voor
gesteld om rijwielen als 6en grondslag van belasting
op te nemen.
De contribution voor de Vrije Uni
versiteit te Amsterdam waren bljjkens een stuk
van den heer Lohman in 1887 f30,375; in 1891
f 28,449; in 1892 f 28,177, in 1893 f26,617 en in
1894 f24,338.
In »Van dag tot dag" van het Hbl. van Vrijdag
voorkomende, schrijft Charles Boissevain
Ik ben naar de heilige plaatsen geweest,
naar de kerk van het Heilige Graf, dat met de
hoogste gedeelten tevens Golgotha omsluit en
een somberder tocht maakte ik nooit!
Slechts even wil ik dit bezoek vermelden, want
ik wil niemand hinderen.
Een groot onregelmatig gebouw, waarin de pleister
uit de koepels en van de wanden brokkelt en neder-
schilfert, is verdeeld in een menigte afdeelingen,
waarin kerk wordt gehouden door Christenen, wier
dogma's eenigszins verschillen en die elkander daar
om haten met een nameloozen haat.
In de poort staan en zitten Turksche soldaten,
die de orde moeten handhaven en die al de Christenen
gezamenlijk de kerk uitjagen en dan de deur sluiteD,
zoodia er bloed vergoten is en Grieken, Katholieken,
Kopten en Armeniërs, met ernstiger wapenen gevoch
ten hebben dan met kaarsen en kruizen.
De Kopten worden in hun eeredienst gehinderd
door de Armeniërs, die sissen en jouwen. Katholieken
en Grieken kijken elkander met verbolgen oogen
aan. Vergulde kronen in roode hoezen gehuld, kunst
bloemen, veel verguldsel, niets schoons en verheffends
door kunst en bouworde en eenvoud is er te zien
in die kerken der wedijverende Christenen.
Wat heb ik verder te gaan I Het doet mij zoo
innig leed dat ik ongewaarschuwd naar dia
opgesierde kerk ben gegaan om Golgotha te zien
in de gaanderij van een tempel Gods vol haat, waar
kleine vergulde porseleinen vaasjes met kunstbloemen
de plaats aantoonen waar het kruis stond.
In zgn kroniek »van Week tot Week" schrijft
de nienwe hoofdredacteur van de Locomotief
»Van Atjeh sprekend, moet ik nog eens terug
komen op de vermoedens, buiten onze koloniën vaak
geuit, dat de oorlog zooal niet expresselijk wordt
gerekt om bijzondere doeleinden te bereiken, dan
toch aan bijzondere belangen wordt dienstbaar ge
maakt. Ik vestig de aandacht op een correspondentie,
den 7en dezer door de Locomotief opgenomen, waarin
gewezen wordt op het verbazend aantal zieken van
Atjeh geëvacueerd, op de verdenking dat men zieken
tracht te maken, o. a. door een al te gestreng on
derzoek naar beri-beri-verschijuselen, terwijl de ge-
evacueerden spoedig hersteld terugkeeren en dan,
nogmaals aangetast, weder weg moeten. Der Konink
lijke Pakketvaartmaatschappij, die invloedrijke
aandeelhouders heeft, legt dit geen wind
eieren.
Nu wordt mij weder geschreven, om in deze orde
van zaken te blijven, dat in Perlak de petroleum
slechts voor het scheppen is op sommige plaatsen.
Twee ingenieurs, die een onderzoek instelden, hebben
verklaard, dat de opbreDgst der bronnen daar alles
overtreft wat Nederlandsch-Indië op dat gebied nog
te zien gegeven heeft. De Vorst van Perlak, die de
rust in zgn Rijk wil bewaren en weet te bewaren,
staat in voor de veiligheid van hen, die uitgezonden
mochten worden om de bedoelde broDners te ont
ginnen. Toch kan van dat alles, op gronden van
hoogere politiek, niets komen. En de Koninklijke
maatschappg tot exploitatie van petroleumbronnen
in Nederlandsch-Indië, welke niet (»nog niet" is
misschien een gelukkiger uitdrukking) in de Per-
laksehe onderneming betrokken is, heeft zeer invloed
rijke aandeelhouders, precies als de Koninklijke
Pakketvaarfcmaatschappg."
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van jl. Vrijdag werden de algemeene
beschouwingen over het ontwerp personeel voortge
zet en teneinde gebracht.
De heer Gerritsen betoogde, dat eene rechtvaar
dige en gelijkmatig drukkende personeele belasting
alleen kan geheven worden door de gemeenten, en
niet door het rijk. De vrijstelling der winkels in
het ontwerp keurde hij af, omdat daardoor de ge
meenten van de winkeliers ook geen opcenten kun
nen heffen, en hg zou daarom aan de gemeenten de
vrijheid willen verleenen opcenten te heffen op de
bedrijfsbelasting. Waarom ook, aldus vroeg hij, de
winkeliers bevoorrecht boven houders van kantoren,
logementen, koffiehuizen enz. Zijns inziens zal het
ontwerp niet de verwachte verlichting brengen.
Even sterk als deze spreker zich tegen het ont
werp verklaarde, verdedigde de heer Hintzen het
andermaal. De raming omtrent het verlies aan op
brengst voor het Rijk, zooals de minister die had
gemaakt, achtte bg juist, en waar geklaagd wordt,
