\wm
93 Canada-
Bom- ei Mand
DE LIGBÏ'S M Wijn.
P. A. DE LIBNY, 60s.
op Woensdag 28 October 18%,
blauwe Canada's,
EEN WOONHUIS,
tehppij",
verkoopen:
de Wissclien en liet 4- en
5jarig Hakhout
WOONHUIS
met grooten Tuin,
Wisschenbosch
Wisschenbosch
Openbare Verkooping
op Vrijdag 25 Oetober 1895,
Openbare Aanbesteding
op Woeusdag den 28 October 18%,
Vrijdag 25 Oetober 1895,
openbaar verkoopen
I Hectare 47 Aren 40 Centiaren
J. van der Weele,
TE KOOP bij inschrijving
schoone boog en halfstam
Appel-, Pere
en Kerseboomen
hoogstam Fruitbooinen,
A. C. de Blinde,
Doctor Bijlsma
puike Split-erwten.
J. P. Boshoff Jr.
li. JAIVSE, Goes.
TE HUUR
Gr. Bergervoet.
een SMIDSKNECHT
Opening Winterseizoen 95|96
Winterjassen en Pelerinejassen,
Demi-Saisons en Wintercolberts.
Kinderjasjes en Pelerinejasjes.
UIT DE OUDE DOOS.
Wetten en voorrechten te Goes.
Uit een mijner vorige opstellen bleek, dat in het
begin der veertiende eeuw de goederen der Van
Borsele's, waartoe destijds ook Goes behoorde, wer
den verbeurd verklaard, omdat deze heeren rich
met kracht van wapenen tegen den eraaf hadden
verzet. Graaf Willem III, aan wien Goes nu toe
behoorde, schonk het aan zijn broeder Jan van
Henegouwen, heer van Beaumonten hoeveel later
ook veranderen mocht, Goes was en bleef het eigen
dom der grafelijke familie. Ik zeide ook, dat dit
voor de Goesenaren niet nadeelig was, wat ik thans
nader dien te bewijzen.
In het begin, toen het dorp pas aan de vorste
lijke heeren was gekomen, kon men van een goeden
invloed hiervan voor de bewoners nog niet veel be
speuren, wat natuurljjk niet te verwonderen is.
Immers, als iemand pas een nieuwe bezitting heeft
gekregen, dan beproeft hij wel alleerst, wat daaruit
voor hemzelf te halen is, en hij begint niet, om
moeite en kosten eraan te bestedeD, tenzij die be
zitting verarmd of uitgeput mocbt wezen. Dat
laatste was Goes in dien tijd nu juist niet. Land
bouw en nijverheid waren reeds laug bronnen van
bestaan, ja, bronnen van betrekkelijke welvaart voor
do Goesenaars geweest. Die nijverheid bestond in
de fabricatie van zout. Bet zeewater kwam tot zeer
nabij het dorp. De gronden buiten- en binnendijks
bestonden op vele plaatsen -uit derrie, met een
groote hoeveelheid zeezout als doortrokken. Op die
plaatsen werden bedoelde gronden uitgegraven, wat
niet altijd zonder gevaar was voor de dijken. Wa- t
als die vergravingen geschiedden vlak aan den dijk-
voet en tot op een tamelyke diepte, had de dijk
aan éen of aan beide zijden zijn voornaamsten steun
verloren. Het was dus volstrekt niet onmogelijk,
neen, het was zelfs waarschijnlijk, dat een hooge
vloed en een felle storm den dijk op zoo'n zwakke
plek zouden doen bezwijken. Vandaar dat hierover
vaak klachten rezen van de ingelanden des polders,
waardoor van overheidswege verboden werd, darik
of derrie aan den dijkvoet te delven. In sommige
bevelschriften werd de afstand van den dijk bepaald,
waarop men mocht beginnen mot graven.
Doch om tot Goes terug te keerende gedolven
derrie werd een tijdlang aan de lucht blootgesteld,
opdat ze zon- en winddroog zou worden daarna
werd 7.0 gebrand, om de organische bestanddeelen
eruit te verwijderen en de asch werd uitgeloogd.
De oplossing, die men nu verkreeg, was sterk zout
houdend en leverde bij uitdamping een tamelijke
hoeveelheid ruw zout. Dit behoefde nog eenige zuive
ringsbewerkingen, om in den handel gebracht te
kunnen worden. Men begrijpt lichtelijk, dat voor al
den genoemden arbeid heel wat handen noodig waren,
en dat alzoo de bewoners van Goes hieruit een
aardige bate trokken, wat duidelijk genoeg te zien
was aan de zoutkeeten, waar geloogd en gezuiverd werd.
Er viel dus dit is niet minder duidelijk te
Goes voor de grafelijke bezitters wat te halen, en
zij zouden geen voorname heeren uit het jaar der
tienhonderd en zooveel geweest moeten zijn, om van
zulk een gelegenheid niet onmiddellijk gebruik te
maken. De edelen hielden er te dier tijde van, goeden
sier te maken en voor tijdverdrijf, uit eer- en heersch-
zucbt, of gedreven door bet dom geweld der eeuw,
oorlogje te voeren op kleine of groote schaal. Voor
beide liefhebberijen hadden zij geld, veel geld noodig.
Goes telde in die dagen, door bovengenoemde oor
zaak, een betrekkelijk groote bevolking. En daarom
was het, de ruwheid der tjjden in aanmerking ge
nomen, niet zoo verbazingwekkend, dat er nog al
eens gezondigd werd tegen wetten en voorschriften,
die men toen keuren noemde. Op vele dier overtre
dingen was boete gestelden nu had de graaf, zoo
als ik in 't begin zeide, Goes wel aan zijn broeder
Jan cadeau gedaan, maar het zou wel wat veel van
den hoogmoedigen heer gevergd zijn geweest, te
willen, dat hij van den tamelijk vetten buit nooit
of te nimmer een enkelen penning in eigen buidel
zou voelen glijden. Neen, zoover ging de broederlijke
liefde niet. Leven en laten leven, scheen 's graven
leuze te wezen. Hjj bepaalde en uit deze omstan
digheid, dat hjj en niet zjjn broeder de wet maakte,
bljjkt, dat hij zichzelven toch als eigenlijk gebieder
over Goes bleef beschouwen, hij bepaalde in 1333,
dat de boeten op die en die overtredingen voor de
helft aan hem en voor de andere helft aan broer
Jan zouden toekomen. En het aantal en de grootte dier
boeten was heusch niet gering, wat later blijken zal.
Het schijnt dat heer Jan's bestuur nogal naar den
zin van den graaf en diens zoon uitviel. Tenminste
toen die zoon zelf graaf was geworden, gaf bij oom
Jan vrijheid, voor het dorp keuren te malren, zooals
hem (Jan), diens raad en schepenen nuttig pn oorbaar
zou schijnen te wezen. Noodig waren die keuren
zeker, want in denzelfden brief van neef je vind ik
vermeld, dat er binnen Goes »onrust en vrcbtelijk-
heden, plegen te gevallen, waardoor zijn lieve oom
veel moeite en diens dorp groote zwarigheid zou
kunnen ondervinden." Bedoelde keuren schijnen wel
eenige vrees gewekt te hebben, maar toch niet zoo
veel, dat de »onrusfc en vechtelijkheden" er geheel
door ophielden.
Het eenige voordeel, dat ze opleverden, was dit,
dat men ru tenminste op klaarlichten dag tamelijk
veilig langs de straten ik bedoel de wegen
van het dorp kon gaan. 's Avonds echter, als de
schaduwen zich verdichtten en een ondoorzichtigen
sluier over het dorp legden, haalde men weer zijn
hart op. Doch ook dit verdroot oom «Jan, en daarom
bepaalde hjj in 1348, dat niemand, »man noch wijf",
's nachts na de klok zou mogen wandelen", als hij
niet voorzien was van een licht. »Na de klok" be
duidde nadat de poortklok geluid was. Wie zich
aan uit bevel niet stoorde, die zou jegens den baljuw.
Jans officier van justitie, vijf schellingen verbeuren,
Tot hiertoe was nog niet bijzonder merkbaar, dat
het grafelijke of sub-grafelijke bestuur aan Goes
positief voordeel bracht, tenzjj men laatstgenoemde
bepaling in dezen zin wil opvatten, dat zjj de veilig
heid der inwonerB waarborgde.
Behalve het vroeger vermelde voorrecht van Eloris
V., dat de Goesenaars door alle grafelijke landen
tolvrij zouden mogen varen, ontmoeten we een
ander voorbeeld van werkelijk stoffelijk nut aan
brengende bemoeiingen in de bepaling van hertog
Albrecht ten jara 1399, dat >de malery of het recht
van den wind", aan den graaf toebehoorende, van
dien tjjd af in eeuwigen erfpacht aan Goes werd
afgestaan, en dat Goes alle boeten en profijten zou
trekken, uit die pacht voortvloeiende, 't Was narne-
ljjk aan de bewoners eener plaats verboden, hun
koren elders dan op 's graven molen te laten malen
op overtreding stond boete. De andere >profijten"
waren de maalloonen. Geheel vrij was echter ook
nu nog die erfpacht niet, want Goes moest jaarlijks
36 ponden groot aan den hertog opbrengen. Drie
jaar later leende Albrecht van Goes een som van
250 gouden Gentsehe nobels, die hij noodig had
voor eon kloppartij ofte wel oorlog. De rente dier
leening betaalde de hertog met gesloten beurs, door
dat hij aan Goes toestond, om van de voornoemde
jaarlijksche belasting van 36 ponden een som van
25 Gentsehe nobels te korten.
Uit dezen voorreehtsbrief kunnen wij tegelijk zien,
dat de rentestandaard in die dagen hoog was, na-
meljjk tien percent.
Andere voorrechten, die den bloei van Goes raakten,
vermeld ik een volgende maal. BAVO.
Burgerlijke Stand van Gees
van 11 tot 14 Oct. 1895.
Ondertrouwd 18, Cornelia Versteege, 29j.1jm.,
te 's-Heerenhoek en Antoinetta Maria van de Ven,
29 j., jd., te Goes.
Marktberichten.
ROTTERDAM, 14 October 1895.
De aanvoer van Vlas bedroeg 3659 steen blauw
en van Ajuin 10,000 K.G. De groote golden
f0,95, de kleine f 1,30. Aardappelen f 1,70
a f2, jammen 11,70 a 2, Flakkeesehe jammen f 1,70
a f 1,80. Granen. Buitenlandsche kalm, Meel on
veranderd.
Nieuwe TARWE- 5,50 - 6,90
Nieuwe ROGGE- 3,75 - 4,60
Nieuwe WTNTERGERST - 3,75 - 4,20
ZOMERGERST- 3,— - 3,75
HAVER (nieuwe) 1,50 - 2,75
Nieuwe PAARDENBOONEN - 5,— - 5,30
BRUINE BOONEN (nieuwe) - 8,25 - 9,—
WITTE BOONEN (nieuwe) - 10,- 10,75
ERWTEN- 5,25 - 7,75
KANARIEZAAD- 6,25 - 8,—
J^X3^7"H!Pe,TEïnsrTIE5ïT.
Zoo do Heere wil en wij leven
hoopt onze geliefde vader
JOHANNES DE JONGE Lz.
den 17 Oetober zijn ÖOsten geboorte
dag1 te herdenken.
Namens zijne dankbare kinderen,
behuwd- en kleinkinderen.
Uit aller naam,
LUCAS DE JONGE Jz.
KUn°Sbaof America 30 SsPtember '95-
Zaterdagavond 12 Oetober, om
streeks half acht, ontsliep Z9er zacht en
kalm mijn geliefde echtgenoote
KRIENA KOK,
in den ouderdom van 72 jaar en 1 maand.
Ook namens myjnc kinderen
en kleinkinderen,
JAN VAN HEKKEN.
Krabbendijke, 12 Oetober 1895.
Heden overleed, zacht en kalm,
na een langdurig, doch geduldig gedragen
lijden, in haren Heer en Heiland, onze
geliefde dochter en zuster
MAATJE,
in den ouderdom van 27 jaren.
J. DE SCHIPPER.
M. DE SCHIPPER
Nieuwenhuise
en kinderen.
's-Heer Hendrikskinderen, 12 Oct. 1895.
Eenige en algemeene kennisgeving.
Bij acte, verleden voor den
Notaris Mr. J. L. H. LIEBERT
te Goes den 21 Augustus 1895, waartoe
de Koninklijke bewilliging is verleend bij
besluit van den 1 Augustus 1895 no. 32,
ingeschreven in de openbare registers den
3 September 1895 en opgenomen in de
Nederlandsche Staatscourant van den 13/14
Oetober 1895 no. 241, is opgericht de
naamlooze vennootschap
gevestigd te GOES, ten doei hebbende
het aankoopen van Bouwhoeven en Lan
derijen in de provincie Zeeland.
De vennootschap is aangegaan voor den
tijd van 49 jaren, ingegaan den 21 Au
gustus 1895.
Het maatschappelijk kapitaal ia groot
f 500,000,verdeeld in 10 seriën, ieder
van 100 aandeelen, waarvan 2 seriën of
200 aandeelen zijn geplaatst.
Het Bestuur bestaat uit de heeren
Mr. J. VAN DER LEK DE CLERCQ,
vice-president der Arrondissements-Recht-
bank te Middelburg
Ph. M. DE RON DE BRESSER, NotariB
te Heinkenszand
K. J. A. G. baron COLLOT d'ESCURY,
Rentmeester van het kroon-domein en
burgemeester te Hontenisse
W. F. K. LENSHOEK, wethouder te
Qoes;
A. D. DE MAREZ OIJENS, bankier
t,e Amsterdam, als Commissarissen
en den heer W. A. DE LAAT DE
KANTER, kassier te Goesals Admi
nistrateur.
De Rangschikking in het Faillissement
van Bastiaan Koeten, koopman en
slager te Wemeldingeis door den curator
met de bewijzen ter griffie der Arrondis-
sements-Rechtbank te Middelburg neder-
gelegd om aldaar gedurende veertien dagen
te verblyven ter inzage van een ieder.
De Curator,
Mr. C. DE WITT HAMER J.Gz
De Notaris C. PRINS te Kruiningen zal
des namiddags ten 3 ure, ten huize van
den heer Janus Be Jonge te Kapelle,
Tafels, Stoelen, Spiegels, Glas-
en Aardewerk, 2 Kastklokkeu, 2
Franklins, Keukenkachel, 2 Lam
pen, Ladders, Boeken, Kieken-
ren, Kippenren met Kippen enz.
enz.
Daarna en wel ten 5 ure, ten herberge
van J. Hanson te Kapelle
uit 2 Hectaren 57 Aren 10 Centiaren
WISSCBENBOSCH in P ukenshoek te
Vervolgens:
to. Ken voor weinig jaren nieuw
gebouwd welïngericlit
aan den weg naar het Station, in
Moolhoek, te Kapellesectie E nos.
1042 en 1044, groot 5 Aren 23 Cen
tiaren.
Te aanvaarden by de betaling.
8o. 1 Hectare 13 Aren 80 Cen
tiaren
te Kapellein Paukenshoek, sectie E
nos. 337bis en 337bisa.
3o. 1 Hectare 43 Aren 9 O Cen
tiaren
aldaar, sectie E nos. 337, 337a en
337A
De perceelon 2 en 3 te aanvaarden na
het vervoer van de wisschen en het
hakhout.
's voormiddags te 10 uren, ten verzoeke
van de wed. H. Jasperse te Kwa-
dendammeten overstaan van Notaris
MUIiOCK HOUWER, van
des avonds te 6 uren, in de Prins van
van het
geschikt voor WERKHOUT en staande
op en bij haar hofstede aan het Lange
De Notaris J. VAN DER KLOES zal
namiddags 1 uur, te Iloedekenskerke, in
de gemeente-herberg, ten verzoeke van
de wed. en erven C. Mol, in het
in de gemeente Hoedelcenskerke, naby den
Molen, kad. D 603, in pacht bij M. Ver-
hulst.
TIIBFUADD,
heeft steeds voorhanden eene
groote partij zware
Hoogstam-, Appel- en
Pereboomen,
ALSMEDE
tegen concurj eerende prijzen.
Alles te bezichtigen in zijne Boom-
kweekery onder Kloetinge tegenover de
hofstede Zomerrust".
Hij beveelt zich beleefd in de gunst
van Heeren Planters aan.
waaronder vele geschikt voor WERK
HOUT, op den dijk tusschen de polders
Nieuwe West- en Zuid-Kraaijert naby
Nieuwedorp, in pacht by N. A. Rbmijn.
Inschryvings-hiljetten worden ingewacht
vóór of op den 39 October 1895,
ten kantore van J. A. BEV1ER DE FOU W
te Goes.
verbouwen van het HUIS
in de Lange Vorststraat
C 253 van Jan Meeuwse.
Aanwijzing op Woensdag ÏO Oe
tober, 's namiddags 2 uur. Bestek en
toekening liggen ter inzage in genoemd
koffiehuis. Inlichtingen verstrekt J. W.
VAN DE WEERT W.Jz. te Goes.
i met 1-, 2- en 3jarige kroneD, in diverse
soorten, benevens 3000 ongeënte
tegen concurreerende prijzenby
WEMELDINGE.
zal maandag 31 Oetober van 81/2
tot 11/2 uur te CONSULT EEREN zyu
te Goes (hotel Zoutkeet.")
ONTVANGEN:
Bredasche Speculaas, Zalm,
Kreeften, Sardines en wat verder
tot het Comestibles-vak behoort.
Steeds verkrijgbaar
Aanbevelend,
Verwacht
puike Belgische Anthraciet-
kolen (110. 2).
Orders worden nu reeds gaarne inge
wacht bij
met 1 November
bewoond door den heer L. B. MUDDE.
Te bevragen bij
Met 1 November
benoodigd, goed op de hoogte met hoef
beslag, bij P. MOL, s-Heer-Arendskerke.
met eene overgroote keuze in
HEEREN- EN J0NGEHEEREN-
Kene onbegrensde keuze
De nieuwste Fransche en Engelsche
Stoffen voor Heerenkleeding naar maat.
Fijne coupe goedzitten gewaarborgd.
■HBZ
