1895 N°. 117.
Donderdag 3 October.
82ste jaargang.
SCHOOLGELD
FEUILLETON.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam ea verder
bjj alle Boekverkooper» en Brievengaarders.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 t
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjg
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelyks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regel6 beslaande en contant betaald 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inscending van advertentiën vóo* 3 op don dag der uitgave.
OPENBARE VERGADERING
van den
RAAD der Gemeente tiOGS,
op VRIJDAG den 4 OCTOBER 1895,
des avonds te 8 uren.
Goes, den 30 September 1895.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Punten van behandeling
I. Resumtie notulen vorige vergadering.
in!
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
Ingekomen stukken.
Verzoek ontslag als onderwjjzer van F.
Verzoek ontslag als leeraar aan de H. B.
van F. Allan en casu quo benoeming ter
zijner vervanging.
Benoeming lid van de Commissie van Toe
zicht M. O.
Reclames Hoofdelijken Omslag.
Remissiön Hoofdelijken Omslag.
De kohieren van verschuldigd
voor het onderwijs op de Hoogere Burgerschool en school E
over den cursus 1895[ 96 zooals zij door den Gemeenteraad
in zijne vergadering van den 20 September jl werden vastgesteld
en door Gedeputeerde Staten bij besluit van 28 September
daaraanvolgende no. 37 werden goedgekeurd, zijn op heden aan
den Ontvanger ter invordering uitgereikt, zoodat ieder der
daarop voorkomenden zijnen aanslag ten gestelden tijde moet
voldoen.
Goes, den 1 October 1895.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Rechtvaardig
Onder dit opschrift geeft de Standaard in haar
no. van gisteren antwoord op onze opmerkingen
naar aanleiding van het door haar aangeprezen nood-
stelsel" om, bij verkiezingen voor meerdere zetels
tegelijk, den kiezers het recht te geven den naam
van eenzelfden candidaat meermalen op zijn biljet te
plaatsen en dan deze dubbele stemmen aan dien
candidaat toe te kennen. Het blad geeft onze beden
king, dat dan als er b.v. vier personen te kiezen
zijn en de minderheid op 2 personen eene dubbele
stem uitbrengt, die minderheid evenveel candidaten
gekozen ziet als de meerderheid, zonder tegenspraak
toe. De Standaard meent echter, dat daaruit juist
de rechtvaardigheid van het stelsel blijkt.
We merken hiertegen op, dat we minder opkwamen
tegen de meerdere of mindere rechtvaardigheid van
eenig stelsel, dan wel tegen de meening, dat het
hier bedoelde Diet indmisohen zou tegen het beginsel
der thans vigeerende kieswet. Rechtvaardig is na
tuurlijk alleen eene zuiver evenredige vertegen
woordiging. Maar we hebben te doen met de tegen
woordige kieswet, en we blijven beweren, dat het
huismiddeltje van de Standaard daarmede niet in
overeenstemming is te brengen. Over dit punt zwijgt
het blad, en zoolaDg het niet aantoont, dat de thans
vigeerende kieswet zijn noodstelsel toelaat, mogen
we het ervoor houden, dat dr. Kuyper het mot onze
opvatting, en de daarvoor in ons nommer van
Dinsdag 24 Sept jl. aangegeven gronden, eens is.
En wat nu de rechtvaardigheid van het aangeprezen
ii)
Koosje Heydemann.
Naar het Duitsch van H. Fohrbach.
X.
Er volgde een zonnige, mooie herfst. Daarbuiten
onder de ruischende boomen in het park, aan den
rand der helling, rustte de barones reeds sedert
maanden, en even lang had Hasso Russeinen ver
laten. Hy schreef dikwijls aan Koosje, lange, geluk
kige brieven, en zinspeelde daarin op eene bruiloft
in den volgenden herfst.
Koosje was ernstiger, bleeker en stiller geworden.
Ze kon uren lang op het bankje bjj het graf der
barones zitten mijmeren, en over de rivier ver hel
land in zitten staren. Waaraan ze dan wel dacht?
Wenschte ze wel vleugels te bezitten om ver, heel
ver te kunnen wegvliegen van hier, waar het zoo
troosteloos eenzaam is, en dacht ze misschien aan
een groot schip, dat trotsch de met schuim bedekte
golven kliefde, koers zettende naar het Zuiden, en
waar een paar lachende, bruine oogen haar gelukkig
zouden begroeten, als zjj kwam
Ja, het was eenzaam op Russeinen, troosteloos
eenzaam.
De baron was stilzwygender dan ooit en kwam
noodstelsel bet? j, ook daarop is, dunkt ons, nog
al wat af te di. gen.
Als bewijs voor onze stelling hebben wjj gesproken
van 400 kiezers aan de eene en 600 aan de andere
zijde, die naar het stelsel van de Standaard
ieder evenveel candidaten zouden gekozen zien. Heel
gevat en handig zooais we dat van dr. Kuyper t
gewoon zjjn wil deze nu de rechtvaardigheid der j
zaak aantoonen door wat men verflauwing der j
grenzen" zou kunnen noemen. Hij spreekt nu van j
450 en 550 kiezers 1
Natuurlijk wordt het stelsel minder onrechtvaardig
naarmate de getalsterkte der partijen minder van j
elkander verschilt. Maar wij mogen daartegenover
stellen, dat zelfs met 550 en 650 kiezers dus
wanneer de eene partij nagenoeg de dubbele sterkte
heeft der andere dezelfde uitkomst zou verkregen
worden. En dat nu in zako verkiezingen 350 hetzelfde
zouden kunnen verkrijgen als 650, zal wel niemand
op grond van rechtvaardigheid kunnen verdedigen.
Wij voeg8n hieraan nog toe een geval, waarbij
drie party en in het strijdperk treden en waaruit
eveneens de onhoudbaarheid en tot zekere hoogte
onrechtvaardigheid van het stelsel blijkt.
In een district met 4000 kiezers bv., moeten 3
antirevolutionairen aftredende hesren A., B. en C.
Er komen 3500 kiezers ter stembus, nl.1700 anti
revolutionairen, die stemmen op A., B. en C., 900
liberalen, die stemmen 3 maal D., en 900 katholieken,
die stemmen 3 maal E. Volstrekte meerderhaid 1751.
Het resultaat zal dan zijn, dat ineens gekozen zijn
D. (lib.) met 2700, E. (kath.) met 2700 stemmen,
en dat de antirevolutionaire partij, bijna dubbel zoo
sterk als de beide andere samen, in ieder geval
verreweg de talrijkste partij in het district, hare
drie candidaten A., B. en C. samen voor éen zetel
in herstemming ziet komen, elk met 1700 stem
men. Welke van die candidaten het bij die her
stemming zal winnen, hangt nu bovendien nog niet
af van hunne eigen geestverwanten onder de kiezers,
maar van de 1800 liberalen en katholieken, die bij
die herstemming den doorslag geven. Feitelijk hangt
dus in zulk een district de sterkste partij geheel af
van hare politieke tegenstanders, en heeft zij zelf
niets in de melk te brokken, terwijl de beide andere
partijen, ieder door eigen kracht, hunne candidaten
onmiddellijk gekozen zien
Men zal ons wellicht tegemoet voeren, dat het
hier eenigszins eene willekeurige cyfergroepeering
geldt en dit stemmen we gaarne toe, maar dit is
bij al dergelijke berekeningen het geval en het hier
boven door ons gestelde voorbeeld is toch verre van
ondenkbaar.
Maar het grootste bezwaar van het stelsel zou
wel gelegen zjjn in de gevolgen. Er is toch geene
bijzondere scherpzinnigheid toe noodig om to begrij
pen, dat, wanneer liberalen en antiliberalen, b. v.
bij de Statenverkiezingen, de aangeprezen taktiek
volgen, de Staten eener provincie op het doode punt
zouden komsn overal waar het ledental niet uit een
oneven cijfer bestaat. Niet onwaarschijnlijk is het
zelfs, dat met dit stelsel de Staten van Zeeland b. v.
weder in liberalen geest werden omgezet. Want Goes
en Middelburg zouden dan respectievelijk 4 en 5
liberalen gekozen zien op de 8 en 11 leden, eene
aanwinst, die door aanwending van gelijke middelen
door de antiliberalen in andere districten, niet zou
worden opgewogen, te minder omdat het b. v. in
het district Zieriksee bij de jongste verkiezing stond
zelfs dikwijls niet aan het diner. HanB was
en Urte, die hem altijd oppaste, zat vaak te weenen.
Zelfs August, die anders zulk eene opgewekte natuur
bezat, zag er meest verdrietig uit.
>Wat scheelt er aan, August?" vroeg Koosje hem
dan, als ze hem zag, en altijd ontving ze hetzelfde
antwoord
»Vraagt u mij dat, juffrouw Koosje waarna zij
zich zuchtend omwendde, en hem met bedroefden
blik hoofdschuddend nazag.
De herfst was zonnig, maar stil. Blad voor blad
liet zacht ritselend los van de boomen, en ze vormden
allen te samen een dik, maar dor tapjjt, dat zeld
zaam ruischte, wanneer men het betrad. Eindelijk
kwam de winter met een paar stormachtige dagen,
en kort voor Kerstmis viel de eerste sneeuw.
Overdag zat Koosje in haar kamertje aan het raam.
En als de schemering begon te vallen legde ze haar
handwerkje neder en keek naar de vallende vlokjes,
die groot en wit als zilver, eerst een paar maal op
en neder zweefden, vóór ze ter aarde vielen. Een
vogeltje zette zich op het raamkozjjn en keek haar
met zijne verstandige, donkere oogen, het kopje ter
zijde neigende, een oogen blik aan. Dan vloog het
zacht kweelend weer weg. Koosje keek het droomend
achterna. »Lief, gezellig diertje," mompelde ze, de
kleine sporen van het vogeltje in de sneeuw bekij
kende. »Van waar kwam je? Waar ging je heen,
en wat kweelde ja Wilde je raij in don met sneeuw
plm. 800 liberalen tegenover plm. 200 antiliberalen,
en daar dus, zelfs met dit stelsel, aangezien er
telkens 3 van de 6 leden aftreden geen antilibe-
ra 1 kans van slagen zou hebben.
En wat de gemeenteraden betreft, van welke het
aantal leden altijd oneven is, bij deze zou de meer
derheid genoegzaam door het geheele land op één
lid worden gebracht, hoe groot ook het aantal kie
zers van de sterkere partij ware 1
In ieder geval zouden bij het stelsel van de Stan
daard, wanneer het verschil in getalsterkte van
twee politieke partijen een zekere grens niet over
schrijdt, meerder- en minderheid even sterk verte
genwoordigd worden, en zoo zouden alras tal van
regeeringslichamen op het doode of ongeveer doode
punt zijn gebracht, wat zeker niet bevorderlijk zou
zijn aan een krachtig bestuur.
GOES, 2 October 1895.
De Standaardin een entrefilet willende weer-
wat wij over de Heldersche onderwyzers-
quaestie schreven, geeft zulk eene valsche voorstel
ling van ons betoog, dat het een onbegonnen werk
zou zijn daarop nu nog nader integaan.
Eén staaltje slechts ter kenschetsing.
Wij schreven: En daarmede vervalt de ge
heele redeneering van de Standaarddat »de socia
list niet uit de school te weren" zou zijn.
De socialist is wel degelijk uit de
school te weren, wanneer hij daar optreedt
als socialist, als verkondiger van socialistische be
ginselen, denkbeelden en opvattingen."
En wat antwoordt hierop de Stnndaard?
»Iutusschen nemen we nota van de verklaring
der redactie, dat de schoolwet een socialist niet als
onderwijzer weert.
Men houde het ons ten goede, dat waar zóó wit
zwart genoemd wordt, wjj van verder debat in
dezen afzien.
De heer J. A. Sturm, 8e klerk bij de Staats
spoorwegen te Zwolle, is overgeplaatst naar 's-Gra-
Ierseke. Maandagavond vergaderde de ge
meenteraad om de begrooting af te werken.
In de vorige vergadering was namelijk besloten
om vóór de vaststelling van het eindcijfer een be
rekening te maken van kosten voor de rioleering
der gemeente, de vernieuwing van een deel der Dam
straat en de verbetering der Oesterstraat. Nu deel
den B. en W. mede, dat die berekeningen wel ge
maakt waren (f 10212) doch dat de onderhandelingen
over den aankoop der slooten veel te lang zouden
duren om daarop met de begrooting te wachten.
Daarom stelden zjj voor t 100 toe te staan voor ge
woon onderhoud van straten enz. en de begrooting
aan te nemen zooals zjj er lag. Later zou dan bij
suppletoire begrooting een conversie der gemeente
schuld en een nieuwe leening worden voorgesteld.
Een en ander werd goedgevonden.
De door den Raad aangebrachte wijzigingen heb
ben de uitgaven met f 194,98 vermeerderd, welk
bedrag van den post voor onvoorziene uitgaven werd
afgenomen, die nu op slechts f 95,70s gebracht werd.
Onder de inkomsten is begrepen een hoofd, oin-
bedokten tuin lokken Bracht ge mjj een groet uit
verre streken
Koosje wierp een met bont gevoerden mantel
over de schouders en knoopte een kanten doekje
over de bruine lokken, waarna ze de trap af en het
huis uitwipte.
De sneeuw viel nog altijd in dichte, groote vlok
ken neder. Koosje bracht de handen van onder den
mantel en hield ze een oogenblik recht voor zich
uit. Zoo had ze als kind zoo graag gestaan, als het
sneeuwde. Ze lachte droevig. Als kindAch, waar
waren de dagen gebleven, toen ze zorgeloos geluk
kig was Huiverend trok ze de handen weer onder
den mantel terug. »Voorbjj I voorbij l"
Toen ze door de dorpstraat liep, stond August
eensklaps vóór haar. Goeden avond, juffrouw l Waar
gaat u in dit hondenweer heen
»Is het dan zulk slecht weer Ik vind het heer
lijk en ik wilde nog gaarne een eindje rondwande
len, misschien loop ik wel even in »het bruine
paard" aan. Daarboven bij mij is het zoo eenzaam."
»Ja, ja, dat kan ik me best begrijpen. Komt de
jonge mynheer nog niet haast terug Hy keek
haar onderzoekend aau.
Ze haalde de schouders op. Zeker niet vóór Paschen,
August, maar misschien nog wel later."
»Zoo? Ik dacht, dat hij met Kerstmis wel naar
Russeinen zou komen."
»Ne3n," zeide Kooflje kort.
slag van f 6500 en een buitengewoon rijks-subsidie
van f 4600.
Het eindcijfer der begrooting werd met algemeene
stemmen op f 28463,92 bepaald.
Bij Kon. besluit is aan jhr. mr. E. A. O. d e
Casembroot op verzoek eervol ontslag verleend
als substituut-griffier bij de arr.-rechtbank te Mid
delburg.
De Wem. Ztg. verneemt dat H. K. H. d e
Groothertogin van Saksen-Weimar
geboren Prinses Sophie der Nederlan
den, te Heinrichsau door gastrische koortsen aan
getast is. Gelukkig heeft de ziekte tot hiertoe een
gunstig verloop en Maandag was de toestand der
lyderes iets beter.
De Haagsche correspondent der N. Gron. Ct.
meldt dat in parlementaire kringen het volgende
gemompeld wordt:
>De rede van den heer Bahlmann, schrijft deze
correspondent, heeft een klein tipje opgelicht van
den geheimzinnigen sluier die over de naaste
politieke toekomst is gehangen. Tegenover
de begeerte van hen, die alles willen aanwenden om
nog vóór Januari de personeele belasting en de
Indische en Staatsbegroofcing te kunnen afdoen
geheel afdoen, in de beide Kamers, ten einde in
Februari 1896 ongestoord aan bet kiesrecht te kun
nen gaan, staat een groep, die vooral geen haast
wil maken en misschien ook zoo heel boos niet zou
zijn, als door een onvoorziene omstandigheid de
kieswet weder van de baan ging. Dat zou bjj de
wet op de personeele belasting kunnen gebeuren;
doch die kans is geringde kwestie-Seret had mis
schien als spaak in 't wiel dienst kunnen doen,
maar daar zal ook zoo spoedig niet van komen
wellicht 2al men zich nu op de begrooting van
Binnenlandsche Zaken werpen en trachten door ver
werping van alle voorstellen, die de heer Van Houten
op onderwysgebied doet, een crisis uit te lokken."
In het Militair Hospitaal te Amsterdam is
sedert korten tijd de 1ste luitenant der infanterie
H. I. Von Santen opgenomen, dezelfde, aan wien
onlangs het ridderkruis der Militaire Willemsorde
4e klasse werd verleend.
Onder welke omstandigheden hij dit heeft ver
diend, wordt thans in de Deutsche Wochenzeitung
Luitenant Von Santen, die van het Nederland-
sche leger bij het Indische was gedetacheerd, was
op Aljeh commandant van een blokhuis, dat voort
durend door de Atjehers werd beschoten. Hy be
sloot verandering daarin te brengen. Op een donkeren
nacht ging hij met alle beschikbare manschappen,
12 Europeesche soldaten en eenige Javanen onder
een Earopeeschen sergeant, in de richting van de
benting, waaruit het blokhuis beschoten werd. Na
veel zoeken vond hij een nauw paadje, dat naar de
benting voerde.
Onversaagd ging de officier voorop, maar hy
ging alleende manschap bleef achter en de ser
geant fluisterdeLuitenant, kom toch terugals
ze ons ontdekken, zijn we verloren 1" De luitenant
was woedend. Voorwaarts, lafaards 1" riep hij, maar
niemand dan alleen een hoornblazer volgde hem.
Plotseling kwamen een dozijn Atjehers met blin
kende klewangs naar buiten. Von Santen vuurde
»Ik begrijp niet hoe hij zoo lang kan wegblijven,"
meende August. Me dunkt, hij moet toch bezorgd
zijn, en u ook Hij schudde het hoofd. »Dus
komt hij niet vóór Paschen
Misschien zelfs eerst later. Het is zeer wel mo
gelijk, dat ik mijn verloofde slechts kort vóór de
bruiloft terugzie."
»Acb, lieve Hemel 1 Hoe zult u dat overleven?"
Overleven Wat vroeg Koosje verstrooid.
»Ik bedoel die lange scheiding. U wordt met den
dag bleeker en magerder."
»De scheiding van Russeinen. Ja, God alleen weet,
hoe ik die overleven zal," zeide ze smartelijk.
Hij zag haar een oogenblik verstomd aan, waarna
hij mompelde: »Dus toch! Arm Koosje."
»Wat zeg je, August?" vroeg ze. Maar hij
was reeds weg.
August!" riep ze nog eens, maar alles bleef stil,
en zy zette hare wandeling voort.
In het dorp wierpen de kinderen elkander juichend
en lachend met sneeuw. Koosje's hart begon sneller
te kloppen, en ze gevoelde een on weerstaan baren lust
om mede te doen. Ze bukte zich, maakte een sneeuw
bal en wierp hem naar een kleinen vlasharigen
knaap. Deze keek even verbaasd op, toen liet hij
een luid krijgsgeschreeuw hooren, en snel wierp hij
een paar projectielen naar zyne aanvalster. Koosje
lachte vroolyk, bukte zich en wierp terug. En weidra
vlogen er van alle kanten sneeuwballen op haar afk