1895 N°. 99.
Donderdag 22 Augustus.
82ste jaargang.
SCHAAKMAT!
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam est verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Inssend^of van
Do prjjs der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 t
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de pryi
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
idvertentien vóór S zuren op den daf der uitgave»
GOES, 21 Augustus 1895.
Door het bestuur der antirevolutionaire kies-
vereeniging »Voor Nederland en Oranje" alhier is
het volgende adres gezonden aan de Tweede
Kamer der Staten-Generaal:
De ondergeteekenden, uitmakende het bestuur der
Anti-Revolutionaire Kiesvereeniging »Voor Neder
land en Oranje", gevestigd te Goes.
Overwegende dat, wanneer aan hst volk invloed
wordt toegekend op de samenstelling der vertegen
woordigende colleges, het wenschelijk is dat dan ook
de verschillende inzichten en meeningen die onder
dat volk bestaan zich in die colleges kunnen uit
spreken en doen gelden
dat door de indeeling in kiesdistricten wel eeniger-
mate, maar toch op zeer onvolkomen wijze aan dit
billijk en heilzaam verlangen wordt tegemoet ge
komen, en dat waar, zooals voor de samenstelling
der Gemeenteraden, die indeeling ontbreekt, op den
duur slechts ééne meening in staat is zich te doen
hooren
dat de burgerij, de verderfelijkheid van dit systeem
gevoelende, zich genoodzaakt ziet tot net vormen
van allerlei kustmatige, niet op de natuur der dingen
gegronde verbindingen
dat, daargelaten ot het door sommigen geopperde
bezwaar dat in een politieke vergadering, bekleed
met zoodanige bevoegdheden als toekomen aan de
Staten-Generaal, eene te groote verbrokkeling in
partijen en groepen misschien gevolgen zou hebben
die voor het algemeen beleid van 's lands zaken
gevaarlijk zjjn, al dan niet grondig is, dit bezwaar
toch niet kan gelden voor lichamen als die der Pro
vinciale Staten en Gemeenteraden, welke slechts
beperkte, bij de wet uitdrukkelijk omschreven be
voegdheden bezitten, en behalve met de zorg voor
eigen huishouding en bestuur, alleen met de uitvoe
ring van wetten worden belast;
dat, mitsdien eene regeling van het kiesrecht,
waardoor aan de verschillende inzichten en meenin
gen die onder het volk bestaan beter gelegenheid
gegeven wordt zich te uiten dan onder het vigee-
rende meerderheidsstelsel mogelijk is, ter wille van
de ontwikkeling van het politieke leven des volks
en den goeden en geregeld en gang van zaken, zeer
gewenscht is
overwegende dat zij in het midden willen laten
of het zoogenaamde systeem Hare, dan wel eenig
ander het best aan hunne wenschen zou te gemoet
komen
wenden zich tot Uwe Vergadering met het eer
biedig verzoek
dat het Haar moge behagen bij de aanstaande
wijziging der kieswet bij Hare Majesteit aan te
dringen op de invoering van een proportioneel kies
stelsel, waardoor eene alzijdige vertegenwoordiging
beter dan tot dusver tot haar recht komt.
In de gisteravond gehouden vergadering van
de coöperatieve Voorschotvereeniging en Spaarbank
(Naar het Engelsch van Rüssel Preston.)
Hoorde ik u niet zeggen, dokter, dat gij onder
uwe patiënten het schaakspel hebt ingevoerd
Ja, waarom niet? Enkelen dezer arme wezens
zjjn, hoewel zij aan verschillende soorten van waan
zin lijden, nu en dan in staat, sommige intellec
tueel® begaafdhedon zóó schitterend te ontwikkelen,
dat men er verbaasd over staat."
Maar zij zjjn toch zeker niet in staat, een party
goed en geregeld af te spelen
♦O ja I Ik zelf ben door een mij Her krankzinnige
patiënten bij het schaakspel geslagen. Natuurlijk
Bpelen de zieken nu eens zeer snel, en dan weer
zeer langzaam, en dat brengt ons dan in de war;
maar zelfs dan nog zit er als ik het zoo noemen
mag in hunnen waanzin dikwijls heel wat methode,
t Is werkelyk zonderling 1 Op 't oogenblik heb Ik
'hier juist een armen drommel, bjj wien de storing
der geestvermogens eigenlijk slechts een gevolg van
het buitensporig vele schaakspelen is. Hij speelde in
zjjn gelukkig verleden met een zoo overdreven ijver,
dat zijn geest er onder is gaan lijden. Thans ver
oorloven wjj hem niet eens, een schaakbord te zien,
wjjl het gezicht van al hetgeen bij het schaakspel
behoort, hem zoodanig opwindt, dat hg er buiten
gewoon lastig door wordt. Soms zit hjj vier uren
achtereen bij een denkbeeldig schaakspel, met een
denkbeeldigen tegenstander, en telkens wanneer hij
deze aanvallen heeft, eindigt hg met den uitroep
♦Schaakmat in ze» zetten!" Dan noemt hg met
te Goes is in de vacature, ontstaan door het be
danken van den heer Ph. M. v. d. Mandere, met
12 van de 15 stemmen tot commissaris benoemd de
heer E. v, d. Hoek. De heer S. v. d. Pegl ver
kreeg 8 stemmen.
Weiueldin^e. Ook hier worden plannen be
raamd om den I5en jaardag van Onze Ko
ningin tot een feestdag te maken. Eerstdaags
zullen de daarvoor beschikbaar te stellen giften wor
den
Een p»ndant van het onlangs geplaatste ver
haal Groote hersenen".
Naar wij vernemen is bereids door de ge-
meentebesturen van Nisse en van '«-Heeren-
hoek besloten tot het verleenen eener toelage aan
een eventueel te Ovezand te vestigen veearts.
Volgens de ter lezing liggende rekening van
het calamiteuze waterschap Ellewouwds-
d ij kB o r s e 1 e over 1894/95 bedragen de ont
vangsten f 69524,91 en de uitgaven f 75430,69 i/g
zoodat een tekort aanwezig zou zijn van f 5905.78 i/j
doch het rijk verleende f 4796,62 tegemoetkoming
en de provincie f 2398,81 westhalve het overschot
bedraagt f 1289,14 i/g. De ontvangsten bestaan uit
goedslot f 1155,89Dijkgeschot en bijdragen
f 65948,791/3 en inkomsten van bezittingen enz.
f 2420,22. Voor kosten van beheer is uitgegeven
f 6308,031/2, voor zeewering en oeververdediging
f 61193,031/1 en voor verschillende andere zaken
f 7929,62 ïfc.
Ierseke. In de Maandag gehouden Raads
vergadering waren slechts 6 leden tegen
woordig.
Van den heer J. De Schipper was bericht inge
komen, dat hij zijne benoeming tot raadslid aan
neemt.
Verder waren ingekomen
le. van Ged. Staten verzoek om overmaking der
legesgelden voor de overdracht van het Rjjk aan de
gemeente van een gedeelte van het binnenbeloop
van den zeedijk der Breede Watering bewesten Ier-
seke, "en wel een gedeelte tusschen de Kaaistraat
en het Schuttershof hetwelk noodig is voor de ver
betering van een weg.
Dit verzoek ging vergezeld van de voorwaarden
van overdracht, welke door den Raad werden aan
vaard.
De heer Sinke vroeg of er al een plan was voor
de verbetering van bedoelden weg en toen de Voor
zitter (de burgemeester) daarop ontkennend ant
woordde, zei de heer Sinke dat z. i. de voorhanden
zjjnde oude straatkeien geen dienst kunnen doen als
verhardingsmaterieel, daar zij blijkens vroeger op
gedane ondervinding wel tot stof maar niet tot mac
adam kunnen geklopt worden.
De Voorzitter zou met dezen wenk rekening houden.
2e. een verzoek van mej. A. M. Contant, onder
wijzeres aan school 1, om eervol ontslag tegen 1 Oct.,
en niet tegen 1 Nov. zooals de verordening bepaalt,
omdat blijkens een bijgevoegd geneeskundig attest
luider stem de zes zetten nauwkeurig op, en wan
neer volgens zijne gekrenkte begrippen het spel ten
einde is, wordt hg buitengewoon woedend en is hij
voor zichzelven en anderen gevaarlijk. Hij speelt
met tamelijk groote bedrevenheid, en zelfs zonder
naar het bord te zienmaar of hij in staat is, zich
in zooverre te beheerschen, dat hij eene partij ge
regeld kan afspelen, komt mij twijfelachtig voor."
De personen, door wie dit gesprek gevoerd werd,
waren dokter Charley, de beroemde krankzinnigen
arts, en mijn persoontje. Zijne privaat-kliniek stond
algemeen als een der besten bekend. Ik was een
paar dagen bjj den dokter gelogeerd, en wij had
den den avond zeer aangenaam met eenige partgen
schaak doorgebracht. Toen wij ons laatste spel
geëindigd hadden, vertelde de dokter verscheidene
avonturen uit den kring zijner patiënten, en zoo
kwamen wij eindelijk ook op h»t bovenvermelde
gesprek. Kort daarna begaf de geneesheer zich ter
ruste, terwijl ik nog in zjjne kamer alleen bleef,
waar ik nog een paar brieven wilde schrijven. Ik
stak een sigaar op de gedachte aan die arme krank
zinnigen hield mjj nog een tijdlang bezig. Eindeljjk
begon ik aan mijne brieven, die den volgenden mor
gen vroeg op de post moesten.
Ik had nog niet lang geschreven, toen ik hoorde,
dat de kruk der kamerdeur werd omgedraaid; en
er trad dan ook werkelijk iemand binnen. Ik keek
op. Het kon natuurlijk niemand anders dan de
dokter zijn, dacht ikmaar tot mjjne verbazing
zag ik een mij volkomen onbekend man staan"
♦O," zeide ik bij mijzelf, ♦hot zal een der verple
gers zijn, dien ik tot dusver nog niet ontmoet heb."
Maar met dat al kwam het mij toch zonderling
voor, dat hij op een uur als al de overige bewoners
des huizes naar bed waren, de particuliere kamer
van deu dokter binnentrad, want toen deze mij
de gezondheidstoestand van adressante een spoedige
verplaatsing naar een droger luchtstreek voorschreef.
Desniettegenstaande stelden B. en W. voor de
Verordening te volgen, waartoe met algemeene stem
men besloten werd.
3e. een gelijk verzoek van mej. F. M. C. van
Swieten, onderwijzeres aan school 2. Hierbij was de
afwijking van de verordening gemotiveerd met de
mededeeling, dat er in haar nieuwe standplaats reeds
sedert 1 Juli een vacature is. Ook dit had geen
invloed op het besluit van den Raad. Het ontslag
werd mede tegen 1 Nov. verleend.
Nu bracht de commissie, belast met het nazien
der gemeente-rekening over 1894 rapport uit. Er was
geen enkele aanmerking zoodat de rekening voor-
loopig werd vastgesteld zooals zij door B. en W.
Door de concessionarissen van den aan te leggen
paardentram naar 't station Kruiningen was een
verzoek ingediend om subsidie tot een bedrag en
onder voorwaarden als de Raad zou goedvinden.
Op grond, dat de tram de gemeente zal ontlasten
van een gedeelte der onderhoudskosten van den
grintweg en van het dempen en rioleeren van slooten
aan de Damstraat, stelden B. en W. voor voorloopig
gedurende 3 jaren een subsidie van f 100 te ver
leenen ingeval het dividend minder zal bedragen dan
4 pet. van een kapitaal groot f 60,000.
De heer Sinke meende, dat men levensvatbaarheid
aan den tram mag toeschrijven als het dividend
3 pet. bedraagt en stelde daarom voor dit cijfer
in de plaats van 4 pet. te stellen en tevens om de
subsidie alleen uit te keeren telkens na een vol jaar
behoorlijke exploitatie. Dit amendement werd door
B. en W. overgenomen.
De heer Van Harmeien wenschte de voorwaarde
te stellen dat de tram op alle treinen zou rijden.
Dan pas zou deze een algemeen belang zijn. Hij
wilde dan de subsidie verdubbelen.
Na ampele bespreking van dit denkbeeld, waarbij
de bezwaren, aan zulke détail-voorwaarden verbon
den, in het licht werden gesteld, liet de heer Van
Harmeien het varen en werd de subsidie overeen
komstig het voorstel van het Dagel. Best. en van
den heer Sinke met algem. stemmen aangenomen.
Ten slotte kwam een voorstel van B. en W. in
behandeling tot afschaffing der premie voor de be
kendmaking van brand. Als een brand is uitge
broken, dan krijgt de eerste, die daarvan kennis
geeft aan den klokluider, eene belooning van f 2,50.
Daar het nu in den laatsten tijd bij herhaling is
voorgekomen, dat iemand beticht werd den brand
te hebben aangestoken om dat geld te verdienen,
wilden B. en W. deze bepaling opheffen. Wel zijn
deze geruchten nog nooit bewezen, maar als zij waar
zijn, dan werkt de premie schadelijk, en zijn zij niet
waar, dan zal iemand zgn goede naam meer waard
zgn dan die rijksdaalder, en dus de bepaling geen
gevolg hebben.
De heer Sinke hechtte evenals vroeger nog al
waarde aan de premie en stelde in 't licht, dat men
goedennacht zeide, had hg mij medegedeeld, dat
ik in het geheele huis alleen nog op was.
Natuurlijk wachtte ik een oogenblik, veronder
stellend dat de late bezoeker zijne komst wel met
een paar woorden zou ophelderen. Maar tot mijne
groote verbazing bleef hij volkomen onbewegelijk
staan, met zijne oogen strak op mij gevestigd, en
nog altijd zwggend.
Wie gij ook zijt," dacht ik, ♦gij zijt een won
derlijk heerschapIntusschen begon zjjne zonder
linge manier van doen mg toch te vervelenhoe kwam
die vent er toe, hier binnen te treden, zonder zich
met een enkel woord voor te stellen of zijne aan
wezigheid te verklaren Daarom zeide ik dan ook
met eenige bevreemding: Ikbegrijp niet
♦Speelt gij schaak viel hij mij in de rede,
blijkbaar zonder er op te letten, dat ik gewacht
had tot hij spreken zou, terwijl zijne oogen nog
steeds strak op mij gevestigd bleven. Dit was voor
zeker iets buitengewoonsen toen ik nu mijn zon
derlingen bezoeker eens goed aankeek, scheen de
volle waarheid mg plotseling voor den geest te
komen de man was krankzinnig I
Ik ben van nature niet zenuwachtig; maar toch
moet ik bekennenik voelde iets griezeligs door
mijne leden gaan, toen ik mij voorstelde, hier met
een man te doen te hebben, die misschien gevaarlijk
krankzinnig was. En al spoedig werden mijne ergste
vermoedens bewaarheid. Zonder zjjne oogen van
mij af te wenden, liep mijn nachtelijke bezoeker
naar den schoorsteenmantel, en nam hij van daar
een groot» revolver^ die de dokter altijd bij de
hand had liggen, met het oog op een eventueelen
overval van den kant zijner patiënten. Ik wist, dat
het wapen geladen was.
Mijn ongenoods gast had thans ontegenzeggelijk
zeer veel op in ij voor. Wat kon ik doen? Hem door
bij dergelijken laster rekening houdt met den per
soon, dien het geldt, maar hjj gaf toch zijn stem aan
het voorstel, dat met algem. stemmen op 1 na werd
aangenomen.
Daarna werd de openbare vergadering gesloten.
Verschillende boeren in Friesland lijden tegen
woordig groote verliezen door het sterven van
kalveren. Sommigen verloren in een paar dagen
drie of meer dieren. De ziekte is eene ingewands
ziekte met kort verloop. Daar zij vooral voorkomt
bij kalveren, die gevoederd worden met wei- of
ondermelk van de zuivelfabrieken, is men van oor
deel, dat dit de oorzaak der ziekte is.
Bij de discussie over de wenschelijkheid van
een Minister van Landbouw ten onzent
is er op gewezen, dat, speciaal in zake belastingen
toch geen achteruitzetting van den landbouw bij de
Regeering te bespeuren viel. Uit de vrijstelling van
de Bedrijfsbelasting bleek dat immers klaar genoeg.
Tegen die voorstelling meent nu de heer Ferf te
moeten opkomen. Hij schrijft daarover
♦Dat de landbouwers niet in de bedrijfsbelasting
zgn aangeslagen, heeft hoofdzakelijk zijne redenen
hierin gevonden, dat zij ook geen patentrecht betaal
den. Het was dus billijk, ze niet in de nieuwe be
lasting aan te slaan.
En nu wordt het niet aanslaan in die belasting
beschouwd als te zijn een gunst aan den landbouw
bewezen
Och, had men die landbouwers dan maar in de
bedrijfsbelasting opgenomen, want zij hadden toch
niets behoeven te betalen.
Immers, indien het bedrijf niet meer oplevert dan
4 pet. van het bedrijfskapitaal, is men per se reeds
vrij, en welke landbouwer kan er op bogen meer
dan 4 pet. van zijn bedrijfskapitaal te maken Ik
geloof niet dat er éen enkele in Nederland is te vinden
Die gunst, als zij er een is, beteekent al zeer weinig."
Goedmaar als nu met deze bewering door heel
de beteekenis dier vrijstelling een streep gehaald
is, waarom hebben dan speciaal de Kamerleden-land-
bouwers, de heer Ferf incluis, zich daar zoo warm
voor gemaakt (St.)
De Raad der gemeente Loosdrecht heeft met
algemeene stemmen min éen besloten den heer J.
Floor, gekozen tot lid van den gemeenteraad, niet
toe te laten, op grond dat hij als voorganger
der Gereformeerde gemeente (doleeren-
de) moet geacht worden bedienaar van den gods
dienst te zgn en dientengevolge onder de verbods
bepaling van art. 23h der gemeentewet te vallen.
Voor zoover bekend is, deed zich hier te lande zulk
een geval nog niet voor, zoidat de belanghebbende
zich vermoedelijk wel tot Gedeputeerde Staten zal
wenden.
Aan de Midd. Ct. wordt in een brief uit de
Hofstad geschreven, ♦dat de benoeming van mr.
Verkerk Pistorius tot secretaris-generaal aan het
Departement van Buitenlandsche Zaken zóo geheim-
een gewelddadig verzet te tergen, had mijn toestand
nóg gevaarlijker kunnen makenen om hulp te
roepen, zou mg terstond het leven kunnen kosten.
Mijne haren rezen te berge bij de gedachte, als een
dolle hond in zgn hok te worden doodgeschoten. Ik
moest beproeven, hem zachtjesaan tot bedaren te
brengen en zoodoende tijd te winnen, misschien
zou zijne afwezigheid opgemerkt worden. Reeds be
gon mijne vreeselijke ontroering een w§inig te min
deren, toen hg op denzelfden kalinen toon her
haalde ♦Speelt gij schaak In ieder geval had ik
nu de geruststelling, niet dadelijk doodgeschoten te
worden.
♦Ja", antwoordde ik op mijn iunemendsten toon;
wilt gij een partij met mij spelen?" Zonder mijne
vraag te beantwoorden, zette hij zich neder, terwyl
hij de revolver voorzichtig naast zijne rechterhand
op de tafel legde.
Toen de figuren opgesteld waren, keek hg mij
met de duivelaohtigste uitdrukking van zgn gelaat
aan, en zeide hg': ♦Gij zult om uw leven spelen!
Wanneer ik win, schiet ik u op staande voet dood;
wanneer ik verlies, schiet ik mijzei ven voor 't hoofd".
Daarna onderzocht hij koelbloedig de revolver, als
om er zich van te vergewissen, dat het wapen inder
daad geladen was. De lezer zal zich kunnen voor
stellen, wat er in mg omging, toen ik dit laatste
hoorde. Welk een afgrijselijke toestandte midder
nacht met een krankzinnige aan het schaakbord te
zitten, en nog wel nadat hij u met den akeligsten
ernst heeft medegedeeld, dat hij u vermoorden wil
Want reeds in gewone gevallen zou het mij kunnen
gebeuren, dat ik onder het spelen fouten maakte, en
iedereen moet wel verliezen tegenover een sterkeren
medespeler, maar wat ik thans gevoelde, is on
mogelijk te beschrijven. Ik was veroordeeld tot een
spel, waarbij één ondoordachte zet urj het Laven.
