1895 N°. 87.
Donderdag 25 Juli.
82sle jaargang.
A. E. Janssen,
J. F. van der Leeuw,
S. van der Peijl,
W. Temperman.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke noinmers 5 centmet bjjblad 10 cent.
Belialve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bg de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bg alle Boekverkoopers en Brievengaarders-
Insendin? van advertentiën vóór S» uren op den dag der uitgave.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 cte
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Voor de herstemming ter verkiezing
van vier leden van den Gemeenteraad
van Goes, op Dinsdag 30 Juli a. s.,
blijven wij met den meesten aandrang
aanbevelen de heeren
Wij dringen er met den meesten ernst
op aan, dat allen, die bereid zijn op
bovenstaande candidaten hunne stem uit
te brengen, het daarheen leiden met
hunne werkzaamheden, dat zij dien dag
ie Goes zijn of ahhans de stad niet
verlaten vóór zij hunne stem hebben
uitgebracht.
GOES, 24 Jail 1895.
Gisteravond werd door de werklieden-
vereeniging »E ig en Hulp" alhier de gewone
driemaandelgksche vergadering gehouden. Uit het
verslag, op die vergadering uitgebracht, bleek o. a.
dat gedurende het tweede kwartaal was ontvangen
f232, terwijl de uitgaven bedroegen f206, waaronder
niet minder dan f 187 aan uitkeering wegens ziekte,
verdeeld over vijftien personen. Eén lid had boven
dien nog een ertra-uitkeering genoten uit de reserve
kas, welke op deze vergadering nog werd verlengd.
Het bedrag der in kas zgnde gelden bedroeg op 30
Juni f 1209,821,2 en dat der reserve-kas f 229,181/.,.
Het ledental was gedurende het verloopen kwartaal
weder met een twaalftal vermeerderd, zoodat de
vereeniging op genoemden datum 181 leden telde.
Wemeldinge. In de Maandagavond gehouden
vergadering van den gemeenteraad is tot gemeente
geneesheer benoemd de heer A. F. M e jj e r,
arts, afkomstig van Rotterdam, in te gaan 1
September.
Aan den Raad der gemeente Middelburg is
een adres gezonden door this kiezers voor leden van
den gemeenteraad, waarin zij gewagen van onregel
matigheden, die bij de jongste verkie
zing zouden hebben plaats gehad. Inzonderheid
verzoeken zij dat de Raad de briefjes opnieuw onder-
zoeke vóór hij den heer H. P. den Bouwmeester
toelate als lid van den Raad.
Naar men ons meldt, is met ingang van heden
het inkomend recht op vruchten van uit
Nederland naar België bepaald op 6 cent per Kilo
gram. Van een hectoliter appelen zal dus aan in
komende rechten, 6 maal f0,60 of f3,60 verschul
digd zijn. Voor expediteurs is deze bepaling een
groot nadeel, want er bestaat alle kans, dat de
verzending naar België geheel zal ophouden.
Naar men ons mededeelt worden sedert eenige
dagen door eenige ingenieurs van den waterstaat,
bijgestaan door een twintigtal werklieden van Hans-
weerd en Wemeldinge, peilingen en onder
zoekingen gedaan in de Zandkreek en op
den dijk ter hoogte van den Katscheveerschen stei
ger. Dit onderzoek moet ten doel hebben op te
sporen hoe het kqrnt dat tegenwoordig de Zand
kreek zoo erg aanslibt. De stroom schijnt van rich
ting veranderd te zijn.
Onze Koninginnen zullen in den loop
van Augustus zich naar Arolsen begeven, om den
intocht bij te wonen van den Vorst en de Vorstin
van Waldeck-Pyrmont na de voltrekking van hun
huweljjk.
Bljjkens bij het departement van marine ont
vangen bericht, is de devisie, bestaande uit Hr. Ms.
fregatten Johan Willem Friso en Van Speyk, onder
bevel van den kapitein ter zee H. Quispel, den
21sten dezer van Tanger naar Cadix vertrokken,
en zijn beide schepen, buiten devisieverband, nog
dienzelfden dag aldaar aangekomen.
Zou hiermede de demonstratie tegen Marokko
geëindigd zjjn
De inspecteur der le arbeidsinspectie deelt in
zijn verslag over 1894 het volgende mede
»In eene nog niet lang bestaande machine
fabriek weid een op bepaalden termijn te leveren
ketel gemaakt, waaraan, omdat er op boete gewerkt
werd, gedurende drie maanden moest worden gearbeid
van 's morgens 6 tot 's avonds 10 uur met 2 y$
schafturen en bovendien nog 2 nachten ploegsgewijze,
zoodat de werklieden dan om 8 uur 's avonds ver
trokken, maar om reeds te 9 1/2 uur terug te keeren
tot 's morgens 51/4 en te 6 a 61/4 uur dienzelfden
morgen weer den arbeid te hervatten."
Er wordt bij medegedeeld, dat de ketel bij onder-
onderzoek afgekeurd werd, hetgeen in die fabriek
nog nooit was gebeurd. Denzelfden dag, waarop de
patroon dit aan den inspecteur mededeelde, was nog
een andere ketel op 13 atmosfeeren geperst, maar
in normale werkuren gemaakt, die alleszins voldeed.
Bg Kon. besluit is dhr. Richard Hol, die
Maandag zijn 70sten jaardag vierde, benoemd tot
ridder in de orde van den Nederlandschen Leeuw.
De Vaderlanderhet orgaan van ds. Bronsveld,
sehrgft
Op de jaarvergadering der Vrije Universiteit werden
in de commissie van onderzoek, »in hoeverre het
onderwijs van prof. Lohman met de ge
reformeerde beginselen in overeenstemming is", be
noemd de hh. ds. H. Bavink, J. van Alphei), A. G.
van Detb, G. A. H. Grosheide en L. de Vries.
Achtgevend op het maatschappelijk beroep dier heeren,
meerendeels in handel en bedrijf zich bewegend, en
buiten de geleerde wereld staande, gaven wij als ons
gevoelen te kennen, dat het blijkbaar geen zwaar
werk is te rapporteeren over het verband van de
gereformeerde beginselen en het staatsrecht.
Het scheen ons anders toch nogal een beteekenend,
wetenschappelijk vraagstuk. Maar wij dwalen zeker.
Anders zou het toch allicht aan andere krachten
zijn toevertrouwd.
Bij de genoemde heeren moesten naar de statuten
de corporaties van directeuren en curatoren der V. U.
ieder nog twee leden benoemen, zou de commissie
compleet zijn. Dit is geschied, en toegevoegd zijn
door directeuren de hh. W. Hovy en C. M. E. van
Löben Seis en door curatoren de hh. A. Brummel-
kamp en mr. Th. Heemskerk.
Alzoo zijn toegevoegd een bierbrouwer (dit is toch
immers het maatschappelijk beroep van den heer
Hovy. Met het te vermelden dingen wij niets af op
het feit, dat de heer Hovy een degelijk, veelzijdig
ontwikkeld man is, hetgeen in den gemeenteraad te
Amsterdam en daarbuiten menigmaal blijkt. Hij heeft
zich toch nooit op het veld van studie bewogen),
een officier der artillerie (hoelang weet deze heer,
dat er dingen als gereformeerde beginselen" in de
wereld zijn een gewezen afgescheiden predikant,
nu journalist, en één, zegge één rechtsgeleerde.
Deze commissie zal het aanhangige theologisch-
juridisch, historisch-dogmatisch vraagstuk oplossen.
Voor deze rechtbank zal de arbeid van een man
als jhr. mr. A. F. de Savornin Lohman verschijnen
O Nemesis der geschiedenis
Maar toch, indien men van het gansche ding een
paskwil had willen maken, men had de commissie
niet fijner in elkaar kunnen zetten.
Wij voor ons zien althans geen aanleiding om
ons gevoelen over de commissie, onlangs uitgesproken,
te wijzigen.
Tenzij wellicht de heeren vooraf nog eens les
gaan nemen aan het bekende adres, in de college
zalen van de hh. Kuyper en Rutgers.
En dan kan men rekenen op een onpartijdig
rapport.
Zou 't misschien al klaar liggen
Wie de geschiedenis van de doleantie kent, en
de hand, die toen alle geschriften stelde, die destijds
op allerlei naam de wereld ingingen naar kerkeraad
en bestuur en synode, enz., verwondert zich over
onze laatste vraag niet te zeer.
Gelijk reeds is medegedeeld, is de heer C. G.
A. D r u c k e r als candidaat der conservatieven te
Northampton tot lid van het Lagerhuis gekozen.
De Londensche correspondent van de Nieuwe llott.
Ct. bezocht den heer Drucker in zijne woning te
Mayfair na zijne verkiezing. De nieuwe afgevaar
digde van Northampton deelde toen daarover het
volgende mede
»Ik was op weg naar Zwitserland. Twee vrienden
hadden zich aangesloten op een rijtoer, welken wjj
met heerlijk weder van Havre ondernomen hadden.
Bij onze aankomst te Parijs vond ik een telegram
van mijn agent te Northampton, waarin stond
regeering treedt af, kom terug. Wel, ik vond dat
toen verre van aardig, maar er was niets aan te
doen. Ik heb mijn vrienden dus hun tocht te paard
laten voortzetten en ben omgekeerd, om mijn can-
didatuur, in 1892 mislukt, met veel betere kansen
van slagen weder op te vatten. En nu (glimlachend)
heb ik natuurlijk geen spijt er van, want de uitslag
ig schitterend geweest. Zes honderd stemmen heb ik
meer op mij vereenigd dan drie jaar geleden. Of
ik hard heb moeten werken Zestien dagen ben ik
in touw geweest en heb ik op meetings zooveel ge
redeneerd, dat ik haast geen stem meer heb. Want
het gold een borough ta veroveren, waar het En
gelsche radicalisme zoo muurvast zit, dat er in zestig
jaren tijds slechts eenmaal, in 1874, een conservatief
gekozen is. Of het duur is geweest Neen. Ik heb
maar weinig geld meer uitgegeven dan in 1892, en
mijn totale onkosten zullen ditmaal 250 pd. st. kwa
lijk bereiken. Northampton is trouwens een der
goedkoopste kiesdistricten in het land".
»Men zegt, dat de dames u er in gewerkt hebben".
»Wel", zei de heer Drucker glimlachend, tegen
spreken kan ik het niet. Ik heb vrouwen het stem
recht beloofd, onder zekere omstandigheden en voor
waarden, en toen heb ik ze allemaal op mijn hand
gekregen. Zij hebben voor mij gecolporteerd, dat
het een aard had".
Blgkens een telegram van den gouverneur-
generaal van Nederlandsch-Indië van 21 dezer wordt
de gouvernements-koffieoogst op Java
voor dit jaar geraamd op 337,500 pikols.
Voor eenige dagen bracht de mail bericht van
het overlijden van een man, die aan de Indische
regeering groote diensten bewezen en de kennis van
land en volk van Java zeer vermeerderd heeft
Pangéran Ari0 Tjondro Negoro, regent
van Pati (res. Diapara).
Het D. v. Z.-H. deelt omtrent hem het volgende
mede
Tjondro Negoro had een Europeesche opvoeding
genoten en was daardoor in staat het Nederlandseh
zuiver en vloeiend te schrijven. Zijn eerste geschriften
verschenen echter in zijn moedertaal. In 1865 schreef
hij voor het inlandsch onderwijs een verzameling
>Foutieve Javaansche opstellen", maar zijn naam
vestigde hij door de uitnemende beschrijving zijner
reizen over Java, die in het volgend jaar eveneens
ter landsdrukkerij te Batavia verscheen.
Met dit boek hoopte hij den grondslag te leggen
tot een goede nieuwe Javaansche litteratuur, een
verzameling leesboeken, die op de volksontwikkeling
gunstig zou kunnen werken. Dit streven heeft ech
ter weinig navolging gevonden.
Zjjn kennis van het Nederlandseh gebruikte Tjondro
Negoro tot hst schrijven van verschillende opstellen,
0. a. over de beteekenis van sommige Javaansche
uitdrukkingen en een zeer uitvoerige ljjst van vreemde
woorden in 't Javaansch te Koedoes en omstreken
(res. Djapara) gebruikelijk.
Tjondro Negoro gaf voorts een beschrijving van
het district Salem, van zijn toenmalig regentschap
Brebes, res. Tegal, en vooral van het gehucht Goe-
noeng Segara. Op aansporing van het Bataviaasch
Genootschap was het hem na groote moeite gelukt,
in die afgelegen bergstreek, waar de bewoners nog
den Hindoegodsdienst belijden, door te dringen, zoo
dat hij de gewenschte beschrjjving der daar aanwe
zige oudheden kon geven.
Ook gaf hij een vertaling der opschriften op den
merkwaardigen, door zijn bet-over-grootvader Toe-
menggoeng Poesponegoro, regent van Grissee, ver
vaardigden gnomon of zonnewijzer, waarmede het
begin der jaargetijden bepaald werd en die zich thans
in de verzameling van genoemd Genootschap bevindt.
Het meest algemeen bekend werd Tjondro Negoro
echter in Nederland door zijn aanteekeningen op
het eerste deel van prof. Veth's Java, die door toe
doen van dien hoogleeraar zeiven als bijblad bij het
Tijdschrift van het Aardrijkskundig Genootschap
werden uitgegeven.
Tjondro Negoro was eerst regent van Koedoes,
daarna van Brebes, het laatst van Pati. Behalve door
deze opklimming beloonde de regeering zijn ver
diensten door den slechts zelden verleenden hoogsten
adellijken titel Pangéran en door het ridderkruis
van den Nederlandschen Leeuw.
De begrafenis van Stamboelof heeft
tot ernstige voorvallen aanleiding gegeven. Het
kerkhof was afgezet door soldaten. Toen de kist
in de aarde werd neergelaten, moest de schreeuwende
en fluitende menigte door de gendarmes uiteen wor
den gejaagd. Buiten het kerkhof werd, met muziek
en vaandels, eene vreugdevolle betooging gehouden
om Stamboelof's dood te vieren. Aan de graven
van de gevonnisten wegens den moord op Beltsjef
werden heftige redevoeringen gehouden, in het bij
zonder door den directeur van het bureau der Kamer.
De Times verneemt uit Sofia dat de Britscbe ge
zant bjj den eersten minister van Bulgarije een for
meel protest heeft ingediend wegens de bejegening
der vreemde gezanten bij de begrafenis van Stam
boelof. Dezelfde Russisch-gezinden, die Zaterdag tij
dens de begrafenis tegen de rede van Petkof luid
waren opgekomen toeD hij beweerde dat Stamboelof
is gevallen als slachtoffer van een tiraD, trokken
naderhand de stad door om bij StamboeloPs woning,
de Unionclub en de Engelsche en Oostenrijksche
gezantschapshotels demonstraties te houden. Stam
boeloPs vijanden dreigen met opgraving en vernie
ling van het lijk.
De voornaamste Engelsche bladen gaan voort met
prins Ferdinand, wegens zijne houding, heftig aan
te vallen. De Standard verklaart dat Europa, na
de vermoording van Stamboelof, den vorst onwaar
dig oordeelt den troon te behouden, dien hij enkel
aan Stamboelof, niet aan eigen verdiensten te dan
ken had.
De correspondent van de Standard te Karlsbad
seinde, dat prins Ferdinand's luchthartigheid en
joligheid in de dagen van StamboeloPs doodstrijd
algemeen een zeer pijnlijken indruk heeft gemaakt.
Prins Ferdinand zou verklaard hebben dat hij de
erkenning door den Tsaar spoedig tegemoet ziet.
Intusschen moet te Sofia de beweging toenemen, die
ten doel heeft om den zoon van prins Alexander
(van Battenberg) in te halen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Bedankt voor het beroep bij de Ned. Herv.
gem. te Meliskerke c. a. door ds. C. E. Meloen te
Kloetinge.
Bij het examen voor de hoofdacte te Breda
zijn geslaagd de heeren A. Dekker, onderwijzer te
Krabbendijke en D. J. Remijn, onderwijzer te Goes.
Benoemd tot onderwijzer te Alfen a/d. Rijn
de heer H. H. Janssen te Kolgnsplaat. (R. N.)
De schoolopziener in het arr. Middelburg, do
heer Van der Mieden van Opmeer, bespreekt in
het Schoolbl. de motie-Beelaerts c. s. om tot eenheid
van tijdregeling te komen en vestigt de aandacht
op do gevolgen der invoering van den Midden-
Europeeschen tijd voor het schoolbezoek, 't geen ook
reeds in de Kamer door mr. Heemskerk was ge
schied.
Die invoering, zegt hij, zal in ons land een ver
schil opleveren van niet minder dan 40 a 50 mi
nuten met den Amsterdamschea tijd, en het gevolg
zal wezen, dat de zon in December en Januari eerst
omstreeks te 9 uur op zal gaan.
Velen zjjn de kinderen die ten plattelande ver
spreid wonen op grooten afstand van de binnen de
bebouwde kom der gemeente zich bevindende school.
Zoo zjjn er in mijn arrondissement, en in de hei-
strekan zullen de kringen om de scholen nog wal
veel ruimer te trekken zijn.
Hoe zullen nu die kinderen, wanneer bij aanneming
van deze tijdrekening de natuur 's ochtends zooveel
langer in duisternis blijft gehuld, gedurende die twee
wintermaanden bij tijds gereed zijn en een langen
weg afleggen, teneinde bij tijds te zijn in de te 81/2
of 9 uur aanvangende school
Ongeregeld schoolbezoek moet daarvan het gevolg
wezen.
In den zomer hebben wij met het schoolverzuim
door veldarbeid te strijden. Mogen wij in den winter
toch behouden wat wij hebben 1
Wellicht zou aan dat bezwaar tegen de midden-
Europeesehe tijdrekening kunnen worden tegemoet
gekomen, door den schooltijd gedurende die maanden
's ochtends een uur later te doen aanvangen, doch
zal daardoor de verhouding tusschen den duur van
den voor- en namiddag-schooltijd niet worden ver
broken, tenzij het bijkans ondenkbaar geval zich
voordoe, dat de boer den tjjd zijner maaltijden zou
willen verzetten.
Vrees voor meer schoolverzuim doet mjj het
gevaar, dat ons dreigt, onder de aandacht brengen
van de lezers van dit blad, want in de waarschu
wing van mr. Heemskerk, »dat de kinderen die de
scholen bezoeken in den winter op vele plaatsen
in ons land in donker zullen ontbijten" is een dieper
zin gelegen, dan menigeen bij eerste lezing daarin
zoeken zou.
Gemengde Berichten.
Hansweerd. Maandagavond had alhier een jon
getje van 10 jaar, dat bezig was met hout sprokkelen,
het ongeluk, een zwaar stuk rondhout, dat aan het
strand ter bewaring lag, tegen het been te krijgen.
Hij wilde een houtje er van onder trekken, waardoor
het rondhout aan het rollen ging over zijn been tot
aan de knie. Het kind werd spoedig opgemerkt en
het gelukte met behulp van een paar kelderwinden
het rondhout te lichten en er den jongen onder weg
te trekken. Naar de ouderlijke woning gebracht,
werd spoedig geneeskundige hulp voor den knaap
ingeroepen.
Het bericht, door ons aan de M. Ct. ontleend,
als zou Zaterdag het hoofd der R. K. school te
Aardenburg overleden zijn, berustte op een mis
verstand. De heer v. d. P. leeft nog en bevindt zich
naai* omstandigheden vrij goed.
