1895 N°. 72.
Donderdag 20 Juni.
82sle jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlgke nommers 5 C6ntmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de beeren Nijgh Van Dithar te Rotterdam en verder
bg alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prgs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct-
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Sn&endlng van advertentiën vóoï B aren op den dag der uitgave.
SCHEIDING.
De liberale kiesvereeniging te Zutfen heeft naar
aanleiding van het concept-besluit van het bestuur
der Liberale Unie, waarover de kiesvereenigingen uit
spraak zullen hebben te doen, eene motie aange
nomen, waarin wordt te kennen gegeven, dat het
samenstellen van een politiek partij-program ontijdig
moet geacht worden, zoolang niet tengevolge van
eene nieuwe kieswet de nieuwe kiezers aan de for-
mnleering ook van hunne wenschen zelf kunnen
medewerken.
Dit doet onwillekeurig denken aan het zoeken
naar het antwoord op de netelige vraagwat er
eerst geweest is de kip of het ei Het bestuur der
Liberale Unie wenscht een program te ontwerpen,
opdat, onmiddellijk na de aanneming van de nieuwe
kieswet, de nieuwe kiezers zouden weten wat ze van
de liberale partij hebben te wachten; de Zutfensehe
kiesvereeniging en vermoedelijk zal hare motie
wel ingang vinden bij meerdere zustervereenigingen
wil eerst de nieuwe kiezers zien geschapen en dan
met hunne medewerking het nieuwe liberale program.
Oppervlakkig beschouwd is deze quaestie tamelijk
wel van ondergeschikt belang, maar in werkelijk
heid wijst zij op een diepgaand verschil. Immers,
terwijl door de Zutfensehe motie de kat wordt uit
don boom gekeken en afgewacht wordt welke kie
zers mr. Yan Houten's kieswet brengen zal, in
de hoop wellicht, dat men niet al te hard zal moe
ten loopen om hen bij te houden in hunne politieke
verlangens, wil het bestuur der Liberale Unie
een sprong wagen zoo groot, dat niet slechts de
meest vooruitstrevenden, maar zelfs de alles omver-
werpenden worden op zijde gestreefd.
Althans wij kunnen uit kot concept-besluit dar
Liberale Unie, vooral waar het spreekt van opdat
elke bevoorrechting van het kapitaal ophoude" niet
anders lezen dan een overloopen naar een vijand,
tot wien een liberaal zich al heel weinig aange
trokken gevoelen kan en dia dan ook van liberale
zijde steeds met kracht is bestreden.
Bedoelt het bostuur der Liberale Unie met de
hierboven aangehaalde uitdrukking iets anders dan
de socialisten, die haar bij voorkeur gebruiken, dan
had het nauwgezetter in zijne woordenkeus moeten
zijn en geene phrase moeten bezigen, die tot mis
vatting aanleiding moet geven.
We willen bier niet de quaestie gaan bespreken
of werkelyk het kapitaal bevoorrecht wordt, d. w. z.
of het de meerdere lusten, die het geniet, niet ruim
schoots betaalt door zijn ruim deel in de lasten
dit punt is op dit oogenblik niet aan de orde.
Het bestuur dor Liberale Unie is blijkbaar van
meeniüg, dat die bevoorrechting plaats heeft, en
wel in zoo hooge mate, dat wettelijke voorziening
daartegen dringend noodig is. En om dit te kennen
te geven maakt het gebruik van eene uitdrukking,
die bij eene andere politieke partij eene vaste be-
teekenis heeft verworven en wel die van gelijkmatig
bezit.
Wg achten dit eene gevaarlijke taktiek, die ver
moedelijk tot ontgoocheling zal leiden, wanneer het
op formuleering aankomtmaar die ongetwijfeld de
scheiding zal verhaasten, die in de liberale partij
zich meer en meer openbaart.
Er treedt toch langzamerhand een diepgaand ver-
ichil aan den dag tusschen de beide fractiën der
liberale partij, die wij nu maar de namen zullen
geven van conservatief-liberalen en radicaal-liberalen,
namen, die alleen dienst moeten doen als middel
ter onderscheiding. Want wat wij hier noemen de
conservatief-liberale partij telt nog genoeg personen
van ruim vooruitstrevenden zin, dan dat zij aller
minst conservatief" mag heeten en omgekeerd be
hoort onder de aanhangers der politieke richting
van het liberale unie-bestuur nog menig bekend
liberaal, die zich nog ver van de radicalen ver
wijderd acht.
De namen derhalve latende voor wat ze zijn,
wenschen we alleen te constateeren, dat zich meer
en meer in de liberale partij eene scheuring open
baart, die vermoedelijk verhaast wordt door het
concept-besluit van het bestuur der Liberale Unie,
waardoor derhalve de unie onder onze partyge-
nooten zal ophouden, en zg zullen gescheiden wor
den in twee dealen, die alleen nog in hoofdzaak
zullen kunnen samengaan om kerkelijk© invloeden
op om staatsbestuur te weerstaan.
Maar niet alleen in de liberale partij, ook in de
anti-revolutionaire, en bg deze zelfs in veel heftiger
vorm en op veel beslister wijze, is eene scheiding
ontstaan. De vorige week gaven we in uittreksel
een overzicht van de krasse polemiek tusschen de
heeren Kuyper en Lohman in hunne organen de
Standaard en de Nederlanderdaarop is gevolgd het
zich losmaken vau de anti-revolutionaire kiesver
eeniging te fs-Gravenhage door baron Mackay, en
als om dit alles te bezegelen schrijft de heer Lohman
thans eene reeks artikelen onder het opschriftde
scheiding, in het eerste waarvan hij reeds duidelijk
verklaart, dat hij zich wil afscheiden, en wel in deze
woorden
Beter schijnt het uiteen te gaan, dan langer
een strijd te voeren, die in persoonlijke hate-
lgkheden ontaardt."
Bjj onze politieke tegenstaudors is derhalve de
scheiding reeds een feit, en een feit, dat groote
gevolgen zal hebben. Evenals straks bij do liberale
partij de vraag zal dienen te worden gesteld aan welke
fractie de partijnaam, waaraan een geschiedkundig
verleden is verbonden, zal worden gelegateerd, zoo
ook dient thans de vraag gesteld, welke fractie, die
van de Nederlander of die van de Standaardvoortaan
nog recht heeft op den naam van anti-r§volutionair.
Weliswaar sloot de laatste maal de deputatenver
gadering zich nog bij dr. Kuyper aan, maar het is
toeh de vraag of hare zienswijze in het laatste jaar
niet eene aanmerkelijke wijziging heeft ondergaan
en of niet velen zich langzamerhand meer aange
trokken gevoelen tot de politiek van den heer Lohman
dan tot die van den heer Kuyper.
Nog eene andere vraag dringt zich op den voor
grond, die ook reeds door het Volksblad van s-Gra-
venhage is gesteld ten opzichte van den beer Mackay,
nl. of de zich nu afscheidenden niet hun mandaat
ter beschikking van hunne kiezers moeten stellen.
Zij hebben zich afgescheiden van de georganiseerde"
anti-revolutionaire partij, waartoe echter de kiezers
of althans de kiesvereenigingen, zyn blijven behooren
en van dat standpunt beschouwd is er tusschen
kiezers en gekozenen eene afscheiding ontstaan, die
wellicht het zich aan eene nieuwe verkiezing onder
werpen gewenscht maakt.
Er begint hoe langer hoe meer verwarring te
ontstaan op politiek gebied, eene verwarring, waar
van de vorming van twee groote partijende demo
cratische partg en de niet-democratisehe, het
gevolg zal moeten zijn, terwijl men dan toch in elk
van die beide de tegenwoordige onderscheiding van
liberalen, anti-revolutionairen en katholieken zal
terugvinden. Voorwaar het zal voor de aanstaande
nieuwe kiezers geene lichte taak wezen te midden
van dat politiek gehaspel den weg te vinden dien
zg wenschen in te slaan.
Voor zooveel de liberale partij betreft, betreuren
wij de scheuring, die aanstaande is, in hooge mate,
doch zg is een onvermgdelgk gevolg van den voort
gang der ideeën en van de toenemende eischen, die
de vierde stand overal stelt, en waaraan niet altgd
een even willig oor wordt verleend, omdat niet ieder
overtuigd is van de billijkheid dier eischen of althans
van de mogelgkheid om ze in vervulling te brengen.
Maar bovendien zijn er velen, die alleen aan die
eischen willen toegeven, omdat ze, door eene tege
moetkomende houding tegenover de kiezers der toe
komst aan te nemen, de hoop koesteren die toe
komst te zullen kunnen beheerschen. Zoo worden
zoo licht verwachtingen gewekt, die later niet worden
vervuld, en waarvan dan nog grooter teleurstelling
en afscheiding het gevolg zgn. Moge daarom de
Liberale Unie wel toezien, dat zij in haar toekomstig
program vooral niet meer nederschrgft dan zij zeker
is in vervulling te kunnen brengen, maar dat dan
ook in duidelgke taal, die elke misvatting van zelf
uitsluit.
Zelf kennis.
In het bekende geschil tusschen de heeren Lohman
en Kuyper is Het Centrum (katholiek) vermanend
opgetreden en heeft het gewaarschuwd tegen bittere
woorden over en weer. De Standaard achtte die
opmerking volkomen juist, want bittere woorden
konden ook aan onze zgde bittere woorden gaan
uitlokken."
Al loopt toch onze redactie hier zelve minder
gevaar voor, daar een practgk van een kwart
eeuw ons zelfbeheersching leerde, het gevaar be
staat wel ter dege, dat bg anderen de bitterheid
losbreke".
In het nommer van heden schrgft De Standaard
naar aanleiding van de scheiding, die de heer Lohman
aankondigt
♦Persoonlijke hatelijkheden moeten vooral in
Ohristelgken kring door zelfbeheersching en door
den geest des Heerenniet door scheiden, worden
uitgedreven".
Meü zou, na kennisgenomen te hebben van de lie
felijkheden, die De Standaard aan het adres van
den heer Lohman heeft gericht, tot de overtuiging
komen, dat de zelfbeheersching" dr. Kuyper, niet
tegenstaande zijne eigen verklaring hierboven, tame
lijk wel in den steek laat, en tevens mogen vragen
of de geest des Heeren" zich openbaart op de wijze
als tusschen de twee anti-revolutionaire leiders aan
den dag komt.
GOES, 19 Juni 1895.
Ter herinnering aan den 18 Juni 1815, den
dag, waarop de gedenkwaardige slag bg Waterloo
plaats had, werd gisteravond in de muziektent van
Volksvermaken" op de Groote Markt alhier een
volksconcert gegeven door de harmonie ♦Eupho-
nia". Na het aanheffen van eenige volksliederen
werd hetzelfde programma uitgevoerd als eergisteren
bij gelegenheid van het eerste zomerconcert voor de
leden der sociëteit V. O. V." in den tuin dier
sociëteit.
Begunstigd door schoon weer, bevond zich een
groote menigt© belangstellenden op de Markt en in
de aangrenzende straten en genoot van de goede
muziek, die onder directie van den heer J. Kooiman
werd gegeven.
Gisteren zijn te Amsterdam geslaagd als can-
didaat-arts dhrn. J. O. Diehl en G. P. Ittman,
beiden van Goes, en te Utrecht voor het eerste
natuurkundig examen dhr. J. 0. Bom van lerseke.
Te Zieriksee is plotseling overleden da heer
G. A. de L o o z e, apotheker en oud-lid van den
gemeenteraad. Het was de heer De Looze, die in
October van het vorige jaar ontslag nam als lid van
den gemeenteraad, wegens de bekende quaestie dat
toen 9 laden de zitting niet meer wilden bijwonen,
alvorens was opgelost wie oorzaak was dat hetgeen
in gehaime vergaderingen gesproken werd, publiek
werd. Ilg stelde toen zijn mandaat in handen der
kiezers, werd herkozen, doch bedankte ook toen nog.
De a. r. Nederlander schrgft, onder den titel:
♦bedroevende taktie k", het volgende
Met vette letters is den volke verkondigd, dat
wg, in zekere beeldspraak, dr. Kuyper van landver
raad hebben beschuldigd.
Dat wordt nu in alle deelen des lands, althans
door de velen, die enkel De Standaard lezen, geloofd.
Dat De Standaard zich echter totaal vergist heeft
dat wg, in onze beeldspraak, niet van een vloot
voogd, maar van een schipper;
niet van een krggsraad, maar van den raad ♦der
officieren en voornaamsten" gewaagden;
dat een ♦schipper", als zoodanig ten minste geen
landverraad plegen kan;
dat het hijscheu van eens anders vlag een op
politiek gebied nog al gewone beeldspraak, vol
strekt niets misdadigs beteekent, zoolang het niet
is het teeken van overloopen tot den vijand, iets
wat een ♦schipper" zelfs niet doen kan.
Zie dat alles weet De Standaard nu wel, want
het is haar duidelijk gemaakt;
maar dat alles blijft zij verzwijgen;
de onware beschuldiging wordt niet ingetrokken.
W&arom het ditmaal niet geschiedt, weten wg niet.
Wellicht vernemen wg weder over eenige weken,
dat dit aan een hoogst onschuldige oorzaak te wijten
is; b. v. aan een buitonlandscbe reis van den hoofd
redacteur, en dat de kool de sop niet waard is.
Nu, wg dringen niet moer op intrekking aan.
Maar wij beklagen haar, dat zg telkens tot zulke
middelen de toevlucht moet nemen.
Voortaan evenwel zullen wg de aandacht er niet
meer op vestigen, en haar onware beschuldigingen
maar laten voor wat ze zijn.
Het excursie-stoomschip Rotter
dam, van de N. A. S. M., van Rotterdam naar
Kiel, arriveerde 17 dezer des namiddags 6 uur 30
min. te Kopenhagen en vertrok gisteravond van daar
naar Kiel. Aan boord was alles wel.
In de a. s zomervergadering van
de Prov. Staten van Zeeland komen, be
halve de benoeming van vier leden van Ged. Staten
ter voorziening in de vacatures van de heeren V.
d. Bilt, Buteux, Van Teglingen en Hegso, o. a. de
volgende voorstellen van Gedep. Staten in behande
ling tot het in dienst stellen, rechtstreeks door de
provincie, van vaste arbeiders op de wegen, in on
derhond bg de provincietot het verleenen aan de
gemeenten Dreisckor en Nienwsrkerk van een rente
loos voorschot ter verbetering der verbinding tusschen
de eilanden Schouwen en Duivelandtot aanvulling
van het reglement op de wegen en voetpadentot
wijziginga. van het bijzonder reglement voor het
bestuur en beheer der waterkeering van den calami-
teusen Anna Frisopolder, met eene notab. dei-
grenzen van de werken tot zeewering en oeverver
dediging van den calamiteuzen Anna Frisopolder
c. van het reglement op het beheer der uitwatering
van; de polders Willem c. a. in Noord-Baveland
tot, staking van de door den stoombootdienst op de
Wester-Schelde beproefde vaart op Hoofdplaat; naar
aanleiding der aan hun college gedane opdracht
omtrent de exploitatie van den stoombootdienst op
de Wester-Schelde door particulierentot toekenning
van een subsidie aan de ambachtsschool te Goes
gedurende 5 jaar, ad f 1050 'sjaars; tot inwilli
ging van een adres van den raad van Rilland-Bath
om subsidie uit de Provinciale fondsen voor ver
loskundige hulp en tot inwilliging van het ver
zoek van het hoofdbestuur der Maatschappij tot
bevordering van Landbouw en Veeteelt in Zeeland
om een subsidie uit de Provinciale kas ten behoeve
van een cursus in het hoefbeslag.
Met betrekking tot bet voorstel tot aanvulling
van h6t reglement op de wegen en voetpaden, dee
len Gedeputserde Staten het volgende mede
De handhaving van het verbod in artikel 82 van
het reglement op de wegen en voetpaden is niet
altgd mogelgk, omdat het reglement geene bepaling
bevat door wie de kosten vaa ontlading der wagens
en weging der goederen gedragen moeten worden,
ingeval overtreding van het verbod wel vermoed
wordt, doch slechts door weging der lading te be
wijzen is.
In 4 van art. 82 toch wordt alleen bepaald,
dat de vermoedelgke overtreders verplicht zgn ont
lading hunner wagens en weging der goederen op
de meest nabg gelegen plaats te gedoogen, doch
wordt het verhaal der daardoor te veroorzaken kos
ten niet geregeld, zoodat de met het opsporen en
constateeren der overtredingen van het reglement
belaste ambtenaren niet weten of de kosten van
aflading en weging hun vergoed zullen worden, het
geen natuurlijk belemmerend werkt.
Daar stipte handhaving van het verbod in het
belang der wegen dringend noodig is, achten Ged.
Staten voorziening in deze leemte wenschelijk. Zg
zou kunnen geschieden door in het reglement op
het voetspoor van het reglement van politie op het
gebruik der openbare wegen in Noord-Brabant
te bepalen, dat de geleiders verplicht zgn bg de
ontlading en weging de behulpzame hand te bieden
en dat de kosten voor hunne rekening zgn, indien
bg de weging van overtreding blgkt, doch dat zg
in het tegenovergestelde geval door de provincie
gedragen worden.
Gedeputeerde Staten stellen in dien geest eene
wijziging voor.
Het voorstel tot opheffing van de vaart op Hoofd
plaat luidt:
Ingevolge het in uwe vergadering van 9 November
1894 genomen besluit is de proefvaart op Hoofdplaat
met de provinciale stoombooten van den Wester-
Sckeldedienst, welke sedert 1 Augustus van dat jaar
plaats had, voortgezet. De daaraan verbonden voor
waarde, dat het afhalen van en het brengen op de
boot van passagiers en goederen voor rekening van
die gemeente komt, is ook verder door den raad
aangenomen.
Met December 1895 is de dienst, mede bg wijze
van proef, met eene vaart des Donderdags uitgebreid,
aan welke proefvaart de genoemd© voorwaarde ook
verbondon werd.
Eene opgave van het aantal vervoerde personen,
van de opbrengst van het personen- en goederen
vervoer, alsmede van de kosten der exploitatie ge
durende een tgdvak van 10 maanden (Augustus 1894
tot en met Mei 1895) is bg net voorstel gevoegd.
Zooals daaruit blgkt, is het vervoer onbeduidend
en zijn de kosten voor de provincie niet onaanzien-
lgk, zonder dat, naar het ons voorkomt, de uitgaaf
door het belang der zaak gewettigd wordt.
Wij vinden derhalve geene vrgheid, om u in over
weging te geven den dienst op de gemeente Hoofd
plaat te bestendigen en hebben de eer u voor te
stellen dezen met 1 Augustus a. s. op te heffen.
Uit den bg het voorstel gevoegden staat blgkt dat
aan passagiersvrachten werd ontvangen f 472 en we
gens vervoer van goederen f 33.95 of samen f 505.95.
De uitgaven bedroegen f 1115,75, zoodat meer
uitgegeven dan ontvangen is f 609,80.
Het voorstel in zake het verzoek van de gemeente
Rilland-Bath strekt om een jaarlyksch subsidie van
f 100 te verleenen, mits het rgk en de gemeente
evenveel verstrekken.
Hot voorstel ten opzichte van de Land bouwmaat
schappij heeft de strekking om aan die Maatschappij
voor 1896 een subsidie van f 700 voor een cursus
in het hoefbeslag te verleenen, onder voorwaarde
dat een subsidie van ten minste f700 van wage
het rgk worde verstrekt en dat door de Maatschappij
een minimum-bedrag van f 400 tot dit doel worde
beschikbaar gesteld
De begrooting der enkel provinciale en huishou
delijke inkomsten en uitgaven voor den dienst 1896
bedraagt in ontvangst en uitgaaf f 430.219,79, met
een post voor onvoorzien van f 9.432,19.
De begrootiug der kosten van het provinciaal
bestuur, voor zooveel het rijksbestuur is, beloont
f 75.165.
Ten behoeve der provincie wordt een heffing voor-