1895 N°. 41.
Donderdag 4 April.
825le jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; mot bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bg de beeren Nijgh Va.n Ditmxr te Botterdam en verder
bg alle Boekverkooperg en Brievengaarders.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inxenèk^ van advertentie voor 9 Eren op den da* der uitgave.
Bij dil uominer behoorl een bijvoegsel.
De aanstaande Statenverkiezing.
Het jaar 1895 zal in ons land weder rijk zijn
aan pariodieke verkiezingen zoowel de Prov. Staten
als de gemeenteraden eiscben van de kiezers een
gang naar de stembus. Ten opzichte van de eerste
begint bet zelfs »kort dag" te worden, want 14
Mei is do dag, waarop de verkiezingen voor bet
Statencollege moeten plaatshebben en dus scheidt
ons nog slechts een goede maand van dit vooral
ook voor onze provincie zoo gewichtig tijdstip. Een
maand is niet veel, wanneer nog alles voorbereid
moet worden. In tal van districten in andere pro
vinciën is die voorbereiding dan ook reeds een goed
eind gevorderd, in Zeeland is men daarmede nog
nauwelijks aangevangen, althans we lazen alleen
nog maar, dat door een drietal kiesvereenigingen
op Walcheren eene voorloopige eandidatenlijst van
liberale zijde is opgemaakt.
Intusschen zij dezen een woord van lof ge
bracht, dat zij de hand aan den ploeg hebben ge
slagen, en dat zij op die eandidatenlijst een reeks
namen brachten van mannen, die op Walcheren zeker
geene onbekenden zijn, maar algemeen geacht om
wat ze in hunne omgeving hebben verricht. Het
district Middelburg wordt zeer ernstig bedreigd;
reeds bij de jongste verkiezingen moesten de libera
len bet onderspit delven, waar bet gold een open
gevallen zetel te vullen, en bjj de aanstaande peri
odieke verkiezingen zullen er twee zulke zetels
komen, aangezien de beeren Buteux en Yan Uye
Pieterse beiden te kennen hebben gegeven, dat zij
zich niet weder beschikbaar stellen. Men moge dit
besluit betreuren, het valt slechts te eerbiedigen
maar de beste dankbaarheid kan dien waardigen
leden van de Prov. Staten zeker betoond worden
door met alle krachtsinspanning te trachten hen
evenarende liberalen in hunne plaats te stellen.
Evenwel ook bij de krachtigste inspanning blijft
bet district Middelburg een twijfelachtig" district.
En gaat maar één dier openvallende zetels voor de
liberalen verloren dan zijn de Staten >om." Dat wil
zeggen, dat dan de liberale partij onder wier lang
jarig bestuur onze provincie tot bloei en ontwikke
ling is gekomen, in de minderheid zal zijn gebracht;
dat wil zeggen, dat voortaan het college van Gede
puteerden geene of slechts een klein deel liberalen
zal tellendat wil zeggen, dat de eenige liberale
afgevaardigde ter Eerste Kamer, dien Zeeland thans
nog afvaardigt, door een tegenstander zal vervangen
worden.
Dat dit alles geschieden zal wanneer de liberalen
in de Prov. Staten in de minderheid komen is zeker,
en dat onze politieke tegenstanders, om dat doel
te bereiken, hunne uiterste krachten zullen inspannen
is te begrijpen en van hun standpunt te prijzen. Maar
daartegenover is het ook de onverbiddelijke plicht der
liberalen van de geheele provincie te trachten de
ernstig bedreigde meerderheid hunner partij te hand
haven.
Ook in ons district Ongetwijfeld, of beter nog
bovenal in het district Goes. Niet alleen toch, dat het
een schitterend eucaes zou zijn, wanneer op Zuid- en
Noord-Beveland kon worden herwonnen wat op
Walcheren dreigt verloren te gaan, een succes, dat
te grooter, te prachtiger zou zijn, omdat enkele jaren
geleden, toen Middelburg zelf nog sterk was in zijn
liberalisme, ons district van daaruit vrijwel als een
verloren" district werd beschouwd; maar meer nog
dan om die reden, is onze partij in het district Goes
verplicht bij de aanstaande verkiezing voor de Pro
vinciale Staten hare uiterste krachten in te spannen,
omdat de kiezers veel hebben goed fe maken van
wat vóór zes jaren is misdreven. Toen werden met
één slag de beeren mr. J. O. B. Van der Bilt en
Bybau, mannen, die eene lange reeks van jaren hunne
beste krachten ten dienste der provincie hadden veil
gehad, uitgeworpen, waardoor hun eene groote mis
kenning en der liberale partij een zeer gevoelige
slag werd toegebracht.
De fout dier miskenning is helaas I vermoedelijk
niet meer goed te maken. De heer Bybau is niet
meer onder de levenden en mr. v. d. Bilt, thans
zitting hebbende voor een ander district, heeft vol
gens geruchte te kennen gegeven zich niet weder
beschikbaar te stellen. Mocht echter dit bericht geene
waarheid bevatten, dan zal ongetwijfeld op hem
zeker het eerst het oog gevestigd dienen te worden
als de candidaat, waarmede wij hier den strijd heb
ben aan te binden.
Maar de tweede fout, het doen verloren gaan van
twee zetels, is in ieder geval wel te horstellen.
Vóór drie jaren mocht het den liberalen gelukken
den heer J. M. Kakebeeke als lid der Provinciale
Staten te handhaven, en daarmede is het bewijs
geleverd, dat de kiezers geneigd zjjn geweest do
begane fout weder goed te maken. Geleerd en ge
prikkeld door do ondervinding, bestaat do kans dat
bij de kiezers deze neiging nog doorwerkt, zoodat,
wanneer ook nu onze partij in dit district met
algemeen geachte en bekende mannen in het strijd
perk treedt en de vereischte samenwerking tusschen
de verschillende doelen van ons district wordt ver
kregen, de kans om den strgd met succes aan te
binden niet is uitgesloten. En dit te eerder, omdat
zich onder de vier voor ons district aftredende anti
revolutionaire Staten-leden zich een paar in politie-
ken zin vrij onbeteekenende figuren bevinden, wier
vervanging door krachtiger, liberale, elementen zeker
niet onmogelijk is en alleen in het belang der pro
vincie kan 2ijn.
Maar daartoe zijn eene tijdige voorbereiding,
eene krachtige organisatie en eene innige samen
werking tusschen de verschillende deelen van ons
kiesdistrict tenBdringendste noodigr, en met het oog
op die drie factoren is het nu reeds in waarheid
»Kort dag". Wij dringen er daarom bij de be
sturen der liberale kiesvereenigingen ten krachtigste
op aan, dat zij met den meest mogelijken spoed de
hand aan het werk slaan, en niet minder bjj de
liberale kiezers om nu reeds met den meesten ernst
te zoeken naar mannen, geschikt en genegen om
als lid der Staten op te treden, en die tevens door
hunne bekwaamheid, hunne probiteit en hunne
populariteit dien eerbied afdwingen, noodig om alle
liberale kiezers met opgewektheid voor hen in het
vuur te doen gaan.
GOES, 3 April 1895.
Bij kon. besluit is benoemd tot commies der
posterijen 4e kl. J. C. Pilaar, thans surnumerair
der -posterijen, en is bevorderd tot commies der pos
terijen 3e kl. S. G a a n d e r s e thans commies der
posterijen 4e kl.
Naar men ons mededeelt heeft de heer Z. D.
v. d. Bilt La Motthe het hem aangeboden
eere-lidmaatschap van het harinonie-gezelschap »Eu-
phonia" onder dankbetuiging aanvaard,
Wij herinneren belangstellenden aan de too-
neelvoor8telling Vrijdagavond in >de Prins
van Oranje" alhier te geven. De meeningen over
het op te voeren stuk mogen verschillen, het gunstig
bekende Tivoli-gezelsehap onder directie van de heeren
De Vos en Van Korlaar geeft in elk geval de
zekerheid, dat het spel weinig te wenschtn zal
overlaten.
Men meldt ons
In den nacht van Zondag op Maandag 11. heeft
men de volkomen afsluiting van de
doorbraak te Strgen ondernomen en Maan
dagavond omstreeks elf uur was het werk met gun
stig gevolg volbracht. Het werkvolk is gedurende
al die uren begrijpelijkerwijze in groote spanning
'a-Heer Arendwkerke. Maandag 11., den dag
waarop de heer D. Van den Berge, brievengaar
der te Nieuwdorp, zijne 25-jarige ambtsvervulling
als zoodanig herdacht, ontbrak het den jubilaris niet
aan bewijzen van belangstelling, zoo door het uit
steken der driekleur uit vele woningen en bet
plaatsen van eene eerepoort die des avonds verlicht
werd; terwijl hem van particuliere zijde, even als
van vele zijner collega's mondelinge of schriftelijke
bewijzen van belangstelling werden gegeven. Een
en ander gaf aanleiding tot een feestje, dat opge
paste wijze in zijne woning tot laat in den avond
duurde. Men hoopt dat de jubilaris nog vele jaren
met lust en ijver zijn betrekking zal blijven ver
vullen.
Waarde. Na eene korte, maar hevige ongesteld
heid overleed hier jongstleden Maandag de heer
H. C. P o 1 e y, in leven wethouder dezer gemeente,
dijkgraaf van den Waardschen polder en president
kerkvoogd der Ned. Hervormde gemeente.
Met onverdroten ijver heeft hg steeds de belan
gen van gemeente, polder en kerk behartigd. Zij
verliezen in hem een kundig, rechtschapen en werk
zaam ambtenaar.
Wolfertisdïjk. H,et terrein om de school
te Oud-Sabbinge wordt geheel gerestaureerd.
Het keipad langs de school komt te vervallen; vóór
de school wordt eene speelplaats aangelegd, geheel
omrasterd door eene olmenhaag; een hek aan de
zuidzijde zal toegang verleenen tot het plein en het
schoolgebouw. Het overblijvende van het terrein
wordt in 8 perceeltjes voor tuingrond verhuurd.
Voor het onderwijs zal deze verandering hoogst
gunstig werken en ook voor de gemeentekas nog
een voordeeltje opleveren.
BoreeleWegens het overlijden van den heer
A. de Muijnck benoemde de gemeenteraad tot op
zichter over de uitvoering van gemeentewerken den
heer P. Melis alhier. Voorts verleende de ge-
meentfli'aad zijne goedkeuring aan de rekening
van het Burg. Armbestuur over 3894,
sluitende in ontvang met f 983,561/2 ©n in uitgaaf
met f 893,77.
Middelburg. De liberale kiesvereeni-
ging ^Eendracht maakt Macht" heeft tot voor-
loopige candidaten voor bet lidmaatschap der Prov.
Staten gesteld de heeren C. J. J. A. Van Teijlingen
en C. L. Van Woelderen (beiden aftredende leden)
en verder de heeren H. P. J. Tutein Nolthenius,
burgemeester van Vlissingen met 41, mr. F. J.
Sprenger, griffier van den polder Walcheren met 38,
A. A. A. E. Gewin, lid van den gemeenteraad te
Vlissingen met 31, W. H. De Brnijn van Melis- en
Mariekerke, burgemeester van Koudekerke met 28,
dr. A. Van der Swalme, lid van den gemeenteraad
te Middelburg met 27, J. F. Van Dunné met 11
en mr. P. J. F. Van der Mieden van Opmeer met
7 stemmen.
De liberale kiesvereeniging t© Oost
en West-Souburg stelde tot voorloopige can
didaten voor de Prov. Staten de beide aftredende
leden de heeren C. J. J. A. Van Teijlingen en G. L.
Van Woelderen en verder de heeren Heraaan Snijders
te Middelburg en P. Fak Brouwer te Souburg met
21 en den heer H. P. J. Tutein Nolthenius te Vlis
singen met 20 stemmen.
Naar wij vernemen zal op de werf der Kon.
Maatschappij »De Scheld©" te Vlissingen bin
nenkort worden aangevangen met den bouw van
het te maken mail-stoomschip voor de Maatschappij
Nederland".
De heer De Savornin Lohman was
gisteren weer hersteld in de vergadering der Tweede
Kamer aanwezig.
Het voorloopig resultaat der overlegging in
de liberale kiesvereenigingen over de bestuurs-
circulaire der Liberale Unie, waarin
het initiatief werd genomen tot het ontwerpen van
een program, is het volgende.
Een veertigtal kiesvereenigingen hebben zich in
beginsel verklaard voor het ontwerpen van zulk een
program, onder betuiging van instemming met de
grondgedachten, waarvan de circulaire blijkbaar
uitging. Negen kiesvereenigingen aehtten, nu het
kiesrechtvraagstuk nog hangende is, zulk een op
treden praematuur. Vier kiesvereenigingen wensch-
ten geen beslist oordeel uit te spreken of zich haar
oordeel voor te behouden. Een aantal andere hebben
nader bericht toegezegd. (Vad.)
H. H. M. M. de Koninginnen zullen
de wereldtentoonstelling te Amster
dam niet open en, doch bij deze plechtigheid
vertegenwoordigd worden. Wel 2ullen Zij de ten
toonstelling in den loop der zomermaanden met HDr.
bezoek vereeren.
Het comité van Oud-Holland op de tentoonstel
ling heeft pogingen in het werk gesteld zich den
steun van verschillende te Amsterdam bestaande
gymnastiekverenigingen te verzekeren. Met den
besten uitslag zijn deze bekroond. Er zal n.l. een
vendel soldaten, musketiers en piekeniers gevormd
worden, waarover H.H. M.M. de IConninginnen, bij
haar bezoek aan de tentoonstelling, een wapenschou
wing zullen houden. De manschappen van dit vendel
zullen gekleed zijn uit den tijd van Prins Maurits.
Ter begeleiding van Hare Majesteiten zal eene eere-
wacht van honderd personen worden geformeerd.
Eenige officieren zullen de leiding op zich nemen.
Op de Beurs zullen vooraf oefeningen worden ge
houden.
De medaille, ter herinnering aan
de gebeurtenissen op Lombok, is thans
gereed. De penning is voortreffelijk geslaagd en
beantwoordt volkomen aan de bestemming.
De voorzijde geeft de Nederlandsche Maagd te
zien, de Sassaks beschermende en de Baliërs op de
vlucht jagende. Het snood© verraad der Baliërs
wordt voorgesteld door een panter, die evenwel het
onderspit delft voor den Nederlandschen Leeuw.
Zoowel de conceptie als de uitvoering stempelen
dit werk tot een waar kunststuk.
De keerzijde vertoont een tropee van wapens der
verschillende troepen, die aan de expeditie hebben
deelgenomen, zoomede van eenige inlandsche lansen.
Daarboven het jaartal 1894; eronder: Expeditie
tegen de Baliërs op Lombok. Landing te Ampenan
6 Juli. Tractaat Augustus. Overrompeling 25/26
Augustus. Mataram veroverd, 29 September. Tjakra
Negara 18 November.
In Daily News komt bet verslag voor van een
proef door den heer Alfred Spencer ra*t veilige lam
pen afgelegd voor eene commissie, door het Parle
ment benoemd om verslag uit te brengen over de
w erking der wet op het gebruik van petro
leum en over hetgeen behoort gedaan te worden,
om den verkoop van gevaarlijke lampen te verbieden.
Het bleek dat lampen kunnen vervaardigd worden,
die geheel zonder gevaar zijn, en dit geeft een in
zender in de N. R. Ct. aanleiding om te vragen of
nu de Engelsche regeering er waarschijnlijk toe
overgaat den verkoop te verbieden van gebrekkige
of niet als deugdelijk gekeurde lampen ook hier te
lande niets van dien aard behoort te geschieden. De
toestand is hier ten naastenbij evenals in Engeland.
Zouden, zegt hg, de brand verzekeraars er eens toe
komen een verzamelstaat op te maken van de ver
schillende schadegevallen, waarvoor ze om vergoe
ding worden aangesproken, dan zou blijken, dat het
geenszins een onbelangrijk cijfer is, dat jaar op jaar
op het nationaal vermogen moet worden afgeschre
ven, alleen tengevolge van het gebruik van gebrek
kige petroleumlampen. Ook het aantal verwondin
gen, het verlies aan menschenlevens, telkens in de
dagbladen vermeld, zal in verhouding hier wel niet
minder zijn dan in Engeland.
Ten slotte merkt hij op dat zelfs de beste olie
gevaar oplevert in slechte lampen, terwijl bij de
gedane proeven bleek, dat slechte olie in veilige
lampen glansrijk alle proefnemingen doorstond.
Naar aanleiding van berichten omtrent vele
sterfgevallen onder de militairen, die
van Lombok zijn teruggekeerd, scbrjjffc
dr. Prochnik, de chef van het groot militair hospi
taal te Weltevreden, het volgende aan het Bat. Nbld.
Van het begin der expeditie af tot heden zijn in
het hospitaal alhier ter behandeling gekomen 671
Europeesche en 261 Amboineesche en inlandsche
militairen als zijnde van Lombok afkomstig. Van
de Europeesche zijn in het hospitaal overleden5
aan dysenterie en 3 aan malariakoortsen en te
Soekaboemi 2 aan buikziekte, derhalve in het ge
heel 10 of plm. 1.5 pet. Van de Amboineezen en
inlanders zjjn overleden2 aan malariakoortsen, 2
aan buikziekte en 1 aan beri-beri, dus in het geheel
5 of nog geen 2 pet. De meeste dier sterfgevallen
hebben zich in de eerste dagen na de terugkomst
der troepen van Lombok voorgedaanzoo zijn b.v.
den 14 December a. p. 4 militairen overleden,
terwijl in de maand Februari slecht één inlander
overleden is en wel aan beri-beri. Honderden dier
zieken hebben na een kort verblijf te Soekaboemi of
Sindanglaija reeds hun gewone diensten hervat
anderen zien ginds hun herstel spoedig tegemoet,
terwjjl slechts een zeer gering getal naar Europa is
opgezonden; onder dezen geen enkel in levensge
vaarlijken toestand de meesten hunner wegens blij
vende verminking ten gevolge van op het slagveld
bekomen verwondingen. Ieder, die den deerniswaar-
digen toestand gezien heeft, waarin deze zieken en
zelfs de quasi-gezonden hier van Lombok zijn aan
gekomen, zal mij moeten toestemmen, dat het sterfte
cijfer meer dan gunstig kan genoemd worden en
dat ia het algemeen zeer goede uitkomsten zijn
verkregen.
OosT-lNorE. Geplaatst bij den gew. en p).
geniedienst in de le mil. afd. op Java te Batavia,
de kapt. der genie te Batavia, L. G. K r 01 v. d.
Hoek.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Tegen morgen zijn aan de orde gesteld de han
delsovereenkomst met Portugal en de schorsing van
het uitvoerrecht op suiker in Indië.
Het algemeen debat over het voorstel-Hartogh
tot wijziging van het wetboek op de burgerljjke
rechtsvordering werd gisteren gesloten, nadat de Mi
nister van Justitie zijn beslissing had voorbehouden,
maar eene welwillende bejegening van het voorstel
had toegezegd. Het debat is gevorderd tot art. 141.
Geen der voorgestelde amendementen werden aan
genomen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Hapclle. Ds. E. M. Van IJsendijk, predikant
bg de Herv. Gemeente alhier, is als zoodanig be
roepen te Hoogeloon en Eersel (bij Eindhoven).
Beroepen bij de Ned. Herv. Gem. te Gaping©
ds. B. Ten Oate Bz. te Lopikerkapel.
Aangenomen het beroep te Eikerzee door.ds.
H. G. Rozeboom te Anloo.
Mgr. P. M. Snickers, sedert 23 April 1883
aartsbisschop van Utrecht, is Maandagnacht in den
ouderdom van 78 jaren overleden.
De Koningin en de Koningin-Regentes hebben
f 200 geschonken voor de weduwe van d a over-