1895 N°. 36.
Zaterdag 23 Maart.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prgs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centm«t bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Va.n Ditmar te Rotterdam en verder
bg alle Boekverkoopers en Brievengaarders*
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et;.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
SiiEeiasSIffijp van advertentiêu véo? 9 aren op den dag der uitgave.
De motie-Dobbelman.
Ofschoon we onze lezers niet willen vervelen met
in het breede de beschouwingen der Kamer over de
beschermende rechten terug te geveD, meenen we
eene uitzondering te moeten maken voor de rede
van den minister van Buitenlandsche Zaken, die jl.
Woonsdag het standpunt der regeering duidelijk heeft
aangegeven. Ook hij kon natuurlijk, nadat het on
derwerp reeds meer dan eens van alle zijdsn is
bekeken, niet veel nieuws meer te berde brengeD,
maar met de hem eigene hoffelijkheid heeft de heer
Roëll getoond nauwkeurig te hebben kennis genomen
van de argumenten der voorstanders vau do motie,
en heeft bij schier geen hunner onbeantwoord ge
laten. Hij stelde zich verder volstrekt niet op een
partij-standpunt, en dat te minder omdat in alle
politieke kringen van on3 volk voor- en tegenstan
ders gevonden worden. De minister betoogde echter,
dat de toestand van de industrie nog zoo bedroe
vend niet is, en beriep zich tot staving daarvan op
rapporten van Kamers van Koophandel in Brabant,
de zetel van het overvalschte protectionisme.
De graanbouw heeft inderdaad reden tot klagen,
al wordt de toestand zwarter geschilderd dan hij is,
vermoedelijk onder den indruk vau deu slechten
oogst van het vorige jaar, gepaard aan de lage prij
zen. Maar, al ontkent de minister niet, dat in den
toestand van den landbouw door graanrechten mis
schien eenige verbetering zou te brengen zijn, ook
hij constateert, dat de paehters meer pacht zouden
moeten betalen. En mag nu voor het geringe voor
deel, dat ten slotte alleen aan de kleine grondeige
naren eenige vergoeding zou worden bezorgd, het
algemeen belang worden opgeofferd Zsker niet,
maar dit zou toch het geval zijn, waar de brood
prijs zou stijgen, terwijl de kans op meer arbeid
zeer gering is.
Onze huidige handelspolitiek heeft over het alge
meen gunstig gewerkt, en daarom is het niet raad
zaam daarin thans verandering te brengen, vooral
niet onder den invloed van den protectionisfcischen
stroom, die thans door het land gaat, en waardoor
men zoo licht zou komen, waar men niet wil zijn.
Men bedenke toch, dat in Frankrijk reeds geklaagd
wordt over de noodlottige gevolgen der protectie",
dat ook in Amerika de toestand verre van rooskleurig
is, en dat in Duitschland almede de landbouw wee
klaagt.
De regeering van haar kant blijft bereid den land
bouw te steunen door bevordering van land- en
tuinbouwonderwijs en door verbetering van verkeers
middelen. Voor het overige hoopt zij, dat de parti
culieren zeiven zullen medewerken tot verbetering,
door hunne inkoopen zoo min mogelijk in het buiten
land te doen.
Nadat voorts Woensdag en gisteren nog verschil
lende sprekers het woord hadden gevoerd zonder
meer iets nieuws te berde te brengen, is de motie
verworpen met 52 tegen 38 stemmen.
Voor stemden de heeren: Miehiels van Verduynen,
Travaglino, Harte, Van Kerkwijk, Dobbelman, Borret,
Staalmau, Lambrechts, 't Hooft, Van der Schrieck,
Van Dedem, Van der Kun, Smits van Oyen, Kolk
man, Lueasie, Vos de Waal, Heemskerk, Van den
Bergh van Heemstede, Truyen, T. Mackay, De Ras,
Bahlmann, Mutsaers, Zijl ma, Van Vlijmen, De Ram,
Van Basten Batenburg, Van Berckel, Tydens, d'An-
Bembourg, Everts, Haffmans en Donner.
Tegen de hepren Zijp, Van Deinse, Drucker, Van
Alphen, Van Bylandt (Gouda), Houwing, Goekoop,
Bouman, Lely, Gayot, Bastert, Van Gijn, Tydemau,
De Beaufort (Wijk), Hesselink, Conrad, Kerdijk,
Lieftinck, Hartogh, Van Delden, De Kan ter, Roy-
aards, Van Stirum, Gerritsen, Rutgers, A. Mackay,
Van Karnebeek, Veegens, Borgesius, Heldt, Schaap
man, Smeenge, Roessingh, De Beaufort (Amsterdam),
Van Gennep, Pynakker Hordijk, Willinge, De Boer,
E. Smidt, Knijff, Cremer, Schaafsma, Schepel, Rink,
A. Smit, Pijnappel, Hintzen, Pyttersen, Plate, Mees
ters, Mees en de voorzitter.
De meerderheid bestond derhalve uit de liberalen
van alle schakeering, van de heeren Pgttevsen en
Heldt af tot den heer Pijnappel en zelfs den heer
Bastert toe, uit drie antirevolutionairen, de heeren
A. Mackay, Van Alphen en Van Limburg Stirum,
twee radicaleD, do heeren De Boor en Gerritsen,
en den heer Schaepman. Het accoord der liberalen
is alleen verbroken door de heeren Zijlina en Van
Kerkwijk. Voor de protectie bleek de geheel® Ka
tholieke partij (behalve de heer Schaepman), op het
laatste oogenblik versterkt door den heer Bahlmann,
die van het ziekbed herrezen, althans door zijn stem
van zgn geloof getuigenis kwam afleggen. Ook de
antirevolutionairen van beide schakeering bleken
voor het meerendeel protectionistisch gezind. Intus-
schen ontbraken er van hen velen de heeren Kuyper,
Seret, Beelaerts, Lohman en Van Bylandt. Voorts
ontbraken de heeren Vermeulen, Schimmelpenninck
en 8 liberalen.
GOES, 22 Maart 1895.
Naar men ons mededeelt, zal bij de voorstel
ling van het tooneelgezelschap onder directie van
de heeren De Vos en Van Korlaar, hier in de maand
April in >de Prins van Oranje" te gaven, worden
opgevoerd: »Klein Eyolf" van Ibsen, en niet
Sudermann's »Het ouderlijk huis".
Bij eene aanbesteding ten behoeve van hpt
departement van Koloniën was de firma Wed. J. C.
Massee Zoon te Goes minste inschrijver voor
de levering van zwemvesten, ad f 7760.
Men schrijft ons:
Naar aanleiding van een schrijven van den Mi
nister van Binnenlandscbe Zaken hebben Ged. Staten
van Zeeland bij circulaire van 15 dezer de gemeente
besturen uitgenoodigd zoo «poedig mogelijk mede
te deelen of voorschriften betreffende het onbe
woonbaar verklaren van woningen in
hunne gemeenten bestaan en zoo ja, of aan de toe
passing dier voorschriften de hand wordt gehouden
mot toezending eenpr opgave van het aantal wonin
gen, over elk van de laatst verloopen tien jaar on
bewoonbaar verklaard.
ATieuwdorp. Den len April a. s. zal het 25
jaar geleden zgn dat onze brievengaarder D. V a n
den Berge deze betrekking aanvaardde.
De weersvoorspelling van Falb
voor 21 tot 27 Maart luidt: Vermeerdering van
sneeuw en van vorst. Aardbevingen."
Die voorspelling werd althans heden prachtig
bewaarheid 1
Het raderstoomschip Valk zal in dienst worden
gesteld ter overbrenging van do Koninginnen
en haar gevolg naar Londen.
Thans heet het weder, dat de overtocht vermoe
delijk uit Vlissingen zal plaats hebben.
Uit Den Haag wordt gemeld, dat jhr. mr.
A. F. De Savornin Lohman en mr. W. K.
F. P. graaf Van Bylandt, leden van de Tweede
Kamer, wjjl zij lijden aan influenza, verhiuderd zij a
de zittingen dier Kamer bij te wonen. De leden, de
heeren jhr. mr. G. J. Th. Beelaerts van Blokland
en mr. B. M. Bahlmann, die eveneens geruimen tijd
door ongesteldheid de zittingen niet bijwoonden, zgn
herstellende.
Reuter seint uit Brussel, dat volgens inlich
tingen van niet-officiëele zijde de Belgische grens
na heden voor het Nederlandsche vee her
opend zou worden.
Men weet dat er kans is, dat onze wet
ten voortaan zullen gedoopt worden. De regeering
heeft in het wetsontwerp tot beveiliging bij het
verblijven in fabrieken en werkplaatsen een artikel
opgenomen, waarin bepaald wordt, dat die W6t zal
kunnen aangehaald wordon als de Veiligheidswet.
Wordt dit toegepast bij andere wetten, dan is er
vrij wat vereenvoudiging en veel vermindering van
omhaal en van geleerdheidsvertoon in uitzicht.
Voor onze drie onderwijswetten dus merkt het
Schoolblad op waren reeds nu do korte namen
nog al veel in gebruik, doch in erg officiöelen stijl
las men toch nog altijd voor Wet op het Lager
OnderwijsWet van 17 Aug. 1878 S 127 laatste
lijk gewijzigd bij de wetten van 8 Dec. 1889 S.
175 en 9 Mei 1890 S. 78voor Wet op het Mid
delbaar OnderwijsWet van 2 Mei 1863 S. 50 en
voor Wet op het Hooger Onderwijs: Wet van 28
April 1876 S. 102.
Ook de liefhebbers van iets heel officieels zouden,
als de algemeene doop plaats had, voortaan deze
omslachtige wijze van aanduiding, zonder vrees om
anders te doen dan in Don Haag gewoonte was,
kunnen nalaten. Doch als het zoover komt, hopen
wij dat niet alleen de wetten, doch ook de examens
namen zullen krggen.
Official kent men ten onzent geen onderwijzers
examen en geen hoofdonder wijzersexamen maar slechts
examens ter verkrijging van de akte bedoeld in art.
56a en art. 56b der wet tot regeling van het lager
onderwijs; geen akte-examens in vrije- en orde-oefe
ningen maar examens ter verkrijging eener akte
van bekwaamheid voor huis- en schoolonderwijs in
het vak vermeld onder j in art. 2 der wetgeen
examen voor de lagere akte Fransch maar examen
ter verkrijging eener akte van bekwaamheid voor
huis- en schoolonderwijs in de Fransche taal naar
aanleiding van art. 65 der wet tot regeling van het
lager onderwijs.
Met enkele andere examens is het gelukkig beter
gesteld. De eindexamens der gymnasia en der hoo-
gere burgerscholen zijn ook in da wet bekend, doch
het staatsexamen, dat toegang tot de universiteit
verleent, wordt officiëri nog aangeduid als examen
vermeld in art. 12 dor wet van 28 April 1876, S. 102.
Dat alles kon eenvoudiger, gemakkelijker en wel-
luidender.
Orntreut Lombok wordt uit Soerabaja dd.
19 Februari aan de Loc. geseind
»De gezondheidstoestand te Ampenan is nog steeds
ongunstig. Er zijn meer dan honderd zieken in het
hospitaal. Dagelijks komeu tachtig k negentig man-
schappsu op het ziekenrapport. Meerendoels zijn het
koortslijders.
Niemand is daar behoorlijk onder dakzelfs de
resident is armoedig gehuisvest en heeft slechts oen
baléh-baléh met een wollen deken tot legerstede.
Groote schaarschte aan levensbehoeften, versnaperin
gen enz. heerscht9 er bovendien in de laatste dagen
de twee toko's daar verkochten daarom alleen tegen
exhorbitant koog© prijzen. Een kistje sigaren bijv.,
waarvoor men hier niet meer dan vier gulden be
taalt, ko3ten nu vijf rijksdaalders. D® soldaten bob
ben, wat voeding betreft, geen de minste reden van
klagen. Het oude kerkhof op Ampenan verspreidt 1
voortdurend zoo'n onaangename lucht, dat die ook
wel gedeeltölgk oorzaak zal zijn van den ongunstigen
gezondheidstoestand. Van Mataram hoorde ik weinig
of niets; daar schijnt men voorloopig nist aan weder
opbouw of iets vau dien aard te denken. Op Tjakra-
Negara verrijzon tal vau huisjes, doch meest allen
hutjes. Daar resideert een der controleurs. Daar
staan de ruïnes van de poeri en vau andere gebou
wen nog onaangeroerd."
Het Soer. Uandelsbl. meldt
»Van Ampenan ontvangen wij, wat den politieken
toestand betreft, goede tijdingen, maar wat de ge
zondheidstoestand van d*n troep betreft, weinig
opwekkend nieuws. Onze bataljons worden vreeselijk
geteisterd door koortsen en buikziekte, het hospitaal,
dat trouwens aan gesn enkelen eisch van kijg'ene
voldoet en eer een schuur dan een ziekeninrichting
gelijkt, is geregeld overvuld, zoo zelfs, dat de lijders
op den blooten grond een ligplaats moeten vinden.
Hoe bevoiderlijk dat voor hunne genezing is, begrijpt
men. Bovendien is geneeskundige bulp onvoldoende:
vaD de vier officieren van gezondheid is er altijd
een op ziekentransport, een moet de dienst op de
posten waarnamen, zoodat er slechts twee overblijven.
En daartoe zijn zij, hoe groot hun ijver en toewijding
ook mogen zijn, niet in staat.
Vier dagen geleden kwameu 180 zieken van Am
penan, morgen of overmorgen komen er 3 zieke
officieren en 150 mindere militairenmen kan uit
die cijfers opmaken hoe ellendig het er met dsn
algemoenen gezondheidstoestand is gesteld. Ea de
redenen daarvan De bodem van Ampenan is zeer
poreus, lagunes zijn er niet, van d-* vroegere lijken
lucht, de beruchte odeur d'Ampenan, zooals de sol
daten ba3r noemden, bemerkt men geen spoor meer.
De voeding is niöt slechter dan in het garnizoen,
het logies der troepen is beter dan op vroegere
expsditiën. Men put zich uit om de oorzaken te
raden, maar niemand slaagt er in.
Onder do Sasaks heerscht de vreeselijkst.e misère.
Geen dag gaat voorbij, zonder dat de lijken van
eenige stakkerds, die aan honger en uitputting ge
storven zijn, in de nabijheid onzer bivaks gevonden
worden. De soldaten, in een ruwe schors het hart
van den barmhartigen Samaritaan verbergend, doen
wat zij kunnen om de armen te helpen, zij geven
van hun eigen rantsoen een gedeelte weg aan de
hongerenden. En te midden van al die misère kwam
het beruchts keppengbesluit van den directeur van
binnenlandsch bestuur, waardoor de toestand nog
verergerde. Gij kunt dus begrijpen, hoe aangenaam
wij ons hier gestemd voelen."
Zoo schreef men ons uit Ampenan
»De resident van Bali heeft aan de drie te Am
penan aanwezige Europeescho bandelaren bijdragen
verzocht om in den nood der Sasaks tegemoet te
komen. Dat is de plicht der regeeriug, dunkt ons,
en een plicht, die ten spoedigste dient te worden
vervuld."
Staten-Generaai.
TWEEDE KAMEE.
Na een langdurig debat is gisteren do motie-
Dobbelman tot invoering van graanrechtsn verworpen
met 52 tegen 83 stemmen.
I Aangenomen werd het ontwerp tot wijziging der
wet op de nationale militie (herhalingsoefeningen
der zeemilitie) en dat tot verbetering van den Dommel
KarkeUjka Zaken m Onderwijs.
Beroepen bij de Ned. Herv. Gom. to Oostzaan
ds. G. H. Blanken te Zieriksee.
Bedankt voor het b)roep te Schor© en Ylake
door <ïs. J. Van Jen Borgen te Varsoveld.
Rechtszaken.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Zitting van 22 Maart 1895.
Heden zijn veroordeeld: J. P., 21 j., te Ierseke,
wegons overtreding dor jachtwet en wederspannig-
heid, tot 2 maanden gevangenisstraf, 2 maal f10
boete of 2 maal 8 dagen hechtenis; C. K., 15j.,
te Kruiningen, wegens diefstal, tot 1 maand gevange
nisstraf M. B., 50 j., te Biezelinge, wegens
bedelarij, tot 3 dagen hechtenisG. N., 43 j.,
te Goos, wegens mishandeling, tot 3 dagen gevange
nisstraf J. L. B., 23 j., laatst wonende te Ant
werpen, gedetineerd te Middelburg, wegens diefstal
(fooienpot der bedienden van de sociëteit »de Ver
genoeging" te Middelburg), tot 1 jaar gevangenis
straf met in mindering brenging der doorgebrachte
hechtenis.
Ter openbare terechtzitting der Arrondisse
ments-Rechtbank te Middelburg van Vrijdag den
29 Maart a. s. zal worden behandeld de zaak tegen
P. B. 26 jaar oud, klompenmaker te 's-Heeren-
hoek, gedetineerd te Middelburg;
ter zakedat hij op 5 Februari 1895 des avonds
omstreeks 9i/i uur zich heeft bevonden in het jacht
veld van den Borselschenpolder onder de gemeenten
Borsele en O vezande, voorzien van een geladen jacht
geweer zonder voorzien te zijn van de buitenge
wone machtiging bedoeld in art. 26 of het consent
bedoeld in art. 16 dor jachtwet en toen hij te dier
zake door den rgksveldwachter Becks en den on-
bezoldigden rgksveldwachter Troupée werd achter
volgd, die hem voor die jachtovertreding wilden
bekeuren, heeft gepoogd den rijksveldwachter Bocks
opzettelijk van het leven te berooven, of althans
zware mishandelingen toe te brengen, door onder
het uiten der woorden blijf maar staan, als je
verder kom*n dan schiet ik jallio voor je donder"
zich om te koeren, zijn geladen geweer op hem te
richten en daaruit op 30 meter afstand eon schot
op hem te lossen, in de volvoering van welk feit
hij is verhinderd geworden omdat het schot zijn
doel hoeft gemist.
In deze zaak zijn van wage het Openbaar Minis
terie 5 getuigen, waaronder 1 tevens als deskundige,
Aan den beklaagde is mr. A. C. A. Jacobse Boude-
wijuse, advocaat te Middelburg, als verdediger toe
gevoegd.
Het gerechtshof te 's-Gravenhago bevestigde
gisteren de veroordeeling door de Middelburgsche
rechtbank van A. van der S., los werkman te Hans-
weerd, wegens drie diefstallen in veroeniging.
We dynamietontploffing- te fjobitb*
Omtrent deze verschrikkelijke gebeurtenis, waar
van we in ons vorig nommer reeds in het kort
melding maakten, lezen we in het Rott. Nieuwsbl.
het volgende meer gedetailleerde verhaal
Van Pannerden tot Emmerik loopt de Rijn in
bijna rechte lijn over de Nederlandsch-Duitsche grens
langs het vlek Spijk (Spiek). Recht tegenover Spijk,
ook aan den Rijn, ligt de Tolkamer, een gehucht
waar de burgemeester van Lobitb, Herwen en Aerdt
woont en waar ook de visiteurs en de administra
teurs hun verblijf houden. Hier, tegenover Spijk
tot bij het Vossengat is de Rijn door een denkbeeldige
lijn in tweeën gescheiden, de eene hellt wordt tot
het Nederlandsche, de andere tot het Duitsche
gebied gerekendde Duitsche schepen hebben nu
gelegenheid door te vaien in hun rijk zonder zich
te moeten onderwerpen aan de visitatie van Hol-
landsche ambtenaren. De scheepvaart is bier zeer
druk, gemiddeld bedraagt zij voor de op- en afvaart
120 schepen daags.
Tegenover Spijk ankert minstens eenmaal pol
maand op Duitsch gebied een schip met dynamiet
geladen, welk dynamiet bestemd is ter vervoer naar
Rotterdam of Amsterdam of Antwerpen en vervol
gens naar overzeesche landen. Het dynamiet, dat
gebruikt is bij den bouw van den Delagoabaai-
spoorweg, een enorme quantiteit, is langs hier
vervoerd.
Het schip ankert dan aan den Duitschen oever,
waar het dynamiet overgeladen wordt in twee kleinere
Hollandscbe schepen; dit is noodig omdat de hoe
veelheid, die in Duitschland op ëen schip vervoerd
mag worden, te groot is naar de wettelijke bepalin
gen, die in Holland gelden. De burgemeester, ver
gezeld van de douanebeambten en de expediteurs,
gaat van Spijk in een klein sleepbootje naar het
dynamietschip, om dit volgens de voorschriften te
visiteeren, de burgemeester moet bij de inklaring
steeds tegenwoordig zijn. De vreeselijk© lading is
verpakt in metalen kisten, die weer gesloten zijn
n stevig ombande, houten doozen. Als het sleep
bootje van Autweipen gekomen is, w.it vaak eerst*
