1895 N°. 32.
Donderdag 11 Maart.
82ste jaargang.
De Lijsten der Kiezers
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Adverfcentiën voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditma» te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
InaeadSn^ van sdvertentlen vóór S nren ©5» den dat? nitatave»
«--r..—rr.-^gTr^icgau^'Jr «sissBsscsn*xsc5sie-*iseTi*zsxsi.i(,zi3SitS3-at55asE>eisw?»ara
Do prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
d&nkbotuiginge n worden van f10 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
voor leden van de Tweede Kamer, der Provinciale
Staten en van den Gemeenteraad zijn herzien
en heden vastgesteld.
Bij die herziening zijn geschrapt: i
"Rudolph Arnoldi.
M*ri*us Josepbus Bairends
Piet#r Biersnbroodspot
Pieter Adriasn Van Bloppoel.
Cornelia Jacobus Ciemeut.
Abraham Cornelia Dagsvos
Johauues Petras Van der Doei
Adriaan Duvekot.
Pieter Elve.
Johan Pre lerik Louis Ploeter.
Jan Gorritse.
Willem Adeodat:s Van
Griethnijien.
M»rinus Gunst.
Anthonie Jacobus Ilatner.'feld.
Herman us Gerard us Hartman Jz.
Pieter Anthony Hoffmann.
Jacob Hoogstrate
Frans Hootsnians.
Petrui Augustinus Hufkens.
Johannes Huineman.
Mariuus Kamp
Marinas Cornslis Kerpel
Marinus Kieboora.
Adrian us Bernardus Kien.
Adriaan Van Klsunen.
Herman us Prederik Lodewyk
Klipping.
Johannes Jacobui Koens.
Pieter Kole.
Erert Van Loo.
Herziene en vastgeitelde kiezerslijsten zijn aangeplakt en
zullen met de by de wet gevorderde «tukken (schattingistaat)
gedurende veertien dagen ter secretarie reor eou ieder ter
inzage liggen, gedurende welken tijd eventuëele bezwaren
tegen die lijsten, door de noodige bewijsstukken gestaafd, aan
den gemeenteraad kunnen worden ingediend.
Goes, de* 15 Maart 1895
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Cornelis Luijks
Pieter Marinus Msgielse.
Jan Maartense.
Isaac Mertens.
Heni<rikus Johannes Molhoek.
Karei Pierre Philippe Mulder.
Pieter Mulder.
Gerard Nagelkerke.
Simon Vau Noort.
Adriaau Mariuus Vau Paasien.
Jan Ter Pelkwyk.
Mariuus Cornelis Jacobus
Pilaar.
Nicolaas Remijn.
Martinus Robijn Wn.
Marti nu s Robijn Jaoz,
Jacob De Ruiter.
Jacobus Schipper.
Leonardus Schuurbiers.
Casper Anthonie Schuurveld.
Arie Pieter Lambertns
Spuijbroek.
Leonardus Staraperius.
Cornelis Touw
Pieter Touw
Laureutiue Petrus Josephas
Vermeulen.
BastiaanVan Asperen Vervenne.
Johannes Waile.
Johannes Authonie De Witte.
GOES, 13 Maart 1895.
In do gisteravond alhier gehouden algemeene
vergadering van de Itden der Coöperatieve
v00rscb0tvereeniging enSpaarbank
te Goes is bet dividend over het afgeloopen boek
jaar bepaald op 6 De afgetredene commissarissen,
de heeren M. Hoogesteger en G. van der Hoek, wer
den als zoodanig herkozen.
Omtrent het ongeluk aan de Goesche stoom
boot »A d m i r a a 1 de R u y t e r" te Maassluis
overkomen, vermelden wij nader, dat zij zwaar be
laden was, hoofdzakelijk met graan.
Ter hoogte van de waterlijn werd door een ijs
schots een vrij groot gat gestooten, zoodat bot water
naar binnen drong. Na kort beraad zette men het
schip op de slikken tegen don dijk en onmiddellijk
toog men met een vijftig man aan het weik om de
goederen te lossen en over te laden in een inmid
dels ontboden boot. Niettegenstaande bet krachtig
pompen kreeg men 2voet water in de boot, zoo
dat vrij wat goederen nat werden. Toen het gat,
door bet lichten van bet vaartuig boren den water
spiegel kwam, heeft men dit zoover kunnen dicht
maken, dat de reis naar Rotterdam kon voortgezet
worden. Men hoopt, dat de Admiraal de Ruyter"
De Mattheus-Passion.
Zooalg onze lezers weten zal op Woensdag 20
Maart te Middelburg op muzikaal gebied een zeld
zaam kunstgenot te smaken vallen. Dan zal in de
Koorkerk eene uitvoering plaats hebben van de
groote »Passions-Musik" volgens bet Evangelie van
Mattheus, gecomponeerd door J. S. Bacb.
Ongetwijfeld zullen velen onzer lezers, die voor
nemens zijn bet concert te Middelburg te gaan bij
wonen, zich vooraf eeniggzins op de hoogte willen
■tellen van dit meesterwerk op het gebied der toon
kunst, waarom wij gaarne eenige ruimte afstaan
roor het volgende, dat ons ter plaatsing werd ge
zonden
»Het is den componist geenszins te doen geweest, om
eenige uren van aangename verpozing of streeiend
zingenot aan de toehoorders to verschaffenin ieder
thema, in ieder nummer moest de strenge ernst van
de evangelisch» godsdienstoefening op den lijdensdag
des Heeren uitkomen.
Een breed voorspel in rhythmisch klagende, on-
rustig voorwaart» drijvende beweging en zonderling
droeve grondstemming leidt ons tot de hoofdgedachte
van den grooten toondichter in. Ee.i golvende menigte
morgen (Donderdag) de terugreis van Rotterdam
naar bier zal kunnen maken.
De commissie ter bevordering van bet werk-
liedenbezoek op de Wereld-tentoonstelling van bet
Hotel- en Reiswezen te Amsterdam, beeft een cir
culaire verspreid, waarin do wenschelbkheid wordt
betoogd dat de werklieden de tentoon
stelling te Amsterdam bezoeken.
Met het oog daarop is naast verschillende andere
sub-commissiën, er cok eene tot bevordering van
bet werkliedenbezoek gevormd, welke o. a. moest
trachten de werklieden buiten Amsterdam tot een
bezoek aan de hoofdstad op te wekken.
Men begreep te recht, dut men daarvoor menseben
moest nemoD, welke de arbeiders en de arbeiders
beweging kennen. Mannen, die door groepen van
werklieden tot hunne leiders werden gekozen.
Verder tracht men door verlaging van prijzen,
door volkskoffiehuizen, genoemd bezoek zoo goed
koop mogelijk te maken.
De Spoorwog-Maatschappijen zullen goedkoop©
treinen organiseeren.
Het comité bestaat uit de heeren P. Nolting,
voorzitter, G. Van Duivenboden, W. O. J. Passtoors,
J. D. Root Jr., H. Wertheim secretaris.
Eene stem, die zich uitspreekt tegen de slui
ting der Duitsche grens voor den invoer van
vee uit Nederland, doet zich booren in de
Deutsche Landwirthschaftliche Presse. De heer J. von
Natbusius verklaart daarin, dat sedert maanden met
hem talrijke landbouwers der provincie Saksen en van
de geheel© monarchie te vergeefs op eene beschik
king der regiering wachten, die hun den invoer
van vee uit Nederland weer mogelijk maakt. Blijft",
zegt de Schr., »de grens daarom nog gesloten, om
dat de longziekte in Nederland over eene groote
uitgestrektheid heersebt, hetgeen mij onbekend is,
dan is tegen dezen maatregel niets in te brengen
is dit echter niet bet geval, zijn hier andere redenen
van invloed, wat ik wel moet aannemen, zoo zou
ik bier willen wijzen op de gevaren en verliezen,
welke deze sluiting dor grenzen aan de Duitsche
veefokkers veroorzaakt 1
>Ik boud al. de opvatting, dat onze fokkers door
bet sluiten der grenzen zouden worden bevoordeeld,
omdat ze nu in de gelegenheid zijn, hunne dieren
duurder te verkoopen, voor eene zeer kortzichtige.
Onze veestapel, die toch voor verreweg 't grootste
deel uit Nederlandsch resp. uit kruising met Ne-
derlandsch vee bestaat, tenminste in Noord- en
zelfs in Midden-Duitschland, zal, wat da melkep-
brengst betreft, teruggaan zoodra niot langer veel
frisch fokmateriaal uit Nederland wordt gehaaid.
De zoo buitengewoon booge melkopbrengst van dit
ras is eene eigenschap, welke veroorzaakt is door
't vochtige zeeklimaat en de gunstige werking daar
van op de vette weilanden eene eigenschap, die
teruggaat, zoodra deze voorwaarden niet meer be
staan, en die wel in zeer booge mate teruggaat,
zoodra niet door dikwijls herhaalde bloedverniou-
wing met dieren uit d9 kustlanden, deze nadeelige
gevolgen worden tegengewerkt. Dit is immers eene
bekende zaak, die allo fokkers en veehouders reeds
tot bun schade ondervonden zullen hebben.
>'t Vooruitzicht onzer fokkers, om boogere prijzen
voor bun fok- resp. melkvee te bedingen door 't
sluiten der grenzen voor Nederland wordt daarom
duur gekocht; ze zullen later zelf nog op den in
voer uit Nederland aandringen, wanneer de melk
opbrengst van bun vee van beteekenis is achteruit
schijnt op weg te zijn zij dringt voort. Angstkreten
en klaagtonen bereiken ons oor. Schelle, doordrin
gende geluiden doen zich booren, tot in een snijdende
hoogte gerekt. De menigte schijnt te blijven staan
en met ingehouden adem te luisterenangstig ge
weeklaag doordringt de lucht. Daartusschen vallen
geweldig sterke, dissoneerende slagen. Iets verschrik
kelijks, iets ongehoords gebeurt er. De monigte,
geschokt en bewogen, dringt opnieuw vooruit, en
een koor begint»Komt, dochteren, helpt mij kla
gen, ziet!" Een andere massa doet daartusschen de
scherpe vraag»Wien Elke menigte wordt door
een afzonderlek orkest begeleid. Hierbij dient opge
merkt, dat de instrumenten, zooals overal bij Bach,
zelfstandig werkende krachten zijn, die naast en
met elkander en ten opzichte van het gezang zich
volkomen vrij bewegen. Door den onrustig voor
waarts strevenden gang der beide hoofd massa's,
door het schemerdonker der wonderbare muzikale
schildering straalt als een helder licht de hoofd
melodie van het koraal>0 lam Gods". Hier en
daar golft de eerste viool over het scherp contras-
teerende klagende gezang der blaasinstrumenten in
zachte toonvormen, tot de tegenover elkander ge
plaatste massa's met de woorden»Ziet hem uit
liefde en genade zelf bout voor zijn kruis dragen"
gegaan tot hun eigen schade en tot [schade van den
geheelen Duitscben landbouw."
Ds noodige bloedvernieuwing kan niet geschieden
door gebruik te maken van ia Duitscbland geboren
en opgefokte dieren, want er zijn aan de Duitsche
noordzeekuct maar weinig districten, die evengoed
vee als Nederland voortbrengen, en het betrekkelijk
geringe aantal van de uit deze streken ten verkoop j
aangeboden dieren voldoet in do verte niet aan do j
vraag. De landen aan de Duitsche Oostzeekust komen
hier niet in aanmerking. Sedert de Nederlandsche
grenzen gesloten zijn, is de vraag naar Oostfriesch
vee zoo groot, dat op verre na niet in de behoefte
kan worden voorzien doch ook voor de Oostfriescbe
veehouders is do voortdurende sluiting der Hol-
landsche grenzen niet voordeelig, omdat door de te
hoog© prijzen veel te veel vee wordt verkocht, en
omdat zij niet in staat zijn jong vee uit Nederland
in te voeren, om de stallen en bet weideland te
voorzien. De Schr. noodigt ten slotte zijn collega's
dringend uit, de opening dor Nederlandschen gren
zen met alle mogelijke middelen te bewerkstelligen.
De heer D. R. Mansbolt, die op dit artikel in
de Tel. de aandacht vestigt, voegt er bij dat de
heer Natbusius is een der grootste en invloedrijkste
veefokkers van Noord-Duitsehlandzijn groot werk
over de rundveerassen hoeft naam gemaakt ver
over de grenzen van zijn vaderlandin de rogee-
ringskringen is hij eeno »massgebende Persönlick-
keit". Zijn advies zal derhalve wel gewicht in de
schaal loggen, temeer daar uit zijn artikel blijkt,
dat ook velen zijner collega's beginnen in te zien,
dat het Nederlandsche vee onmisbaar is voor den
Duitscbon fokker. Dit is in elk geval een lichtpunt
aan den donkeren Nederlandschen hemel, zelfs voor
graanbouwers, want dezen weten nu, wat zij met
hun voor den graanbouw bestemd land moeten aan
vangengroen maken en dan veefokken.
Wat de longziekte in ons land betreft, die in
Duitschland als voorwendsel gebruikt wordt om de
grenzen gesloten te houden, daaromtrent zal de Schr.
don heer Natbusius dadelijk gerust stellen.
Het geven van onderwijs in do natuurkunde
aan H. M. Koningin Wilkelmina is opge
dragen aaB dr. Van de Stadfc, directeur der H. B.
school te Arnhem.
De minister van marine brengt ter kennis van
belanghebbenden dat in de maand Mei aanstaande
bij de directie der marine te Hellevoetsluis een ver
gelijkend examen zal plaats hebben van jongelingen,
die als machinistleerling der 2de klasse
wenschen te worden aangenomen.
Het getal der als zoodanig te plaatsen jongelingen
zal zich tot vijf-en-twintig bepalen.
De vader, ds moeder-voogdes of de voogd, die
verlangt dat hun of haar zoon of pupil tot voor
schreven examen worde toegelaten, behoort, vóór
den 15den April r-anstaande, aan het departement
van marine een verzoekschrift in te dienen, dat niet
op zegel behoeft geschreven te zijn en waarin zullen
moeten vermeld zijn de naam, voornaam, het beroep,
de woon- en geboorteplaats der ouders of voogden.
(Stct.)
Hier te lande zal in de maanden Juli en
Augustus en, bijaldien zich een groot aantal adspi-
ranten aanbiedt, ook in d© maand September e. k.
een examen worden gehouden voor toelating
tot de Koninklijke Militair ©Academie,
op de grondslagen der wet van 21 Juli 1S90.
in het couplet van het koraal: Ontferm u over
ons, 0 Jezusmet grootsche werking samengevat
en naar het slot geleid worden.
Hiermede is het kolossale portaal vaa den reus-
achtigen dom voltooid. Nu volgt de lijdensgeschie
denis, van de instelling van het Heilig Avondmaal
af, zooals de evangelist Mattheus die behandelt.
(Matth. 26 en 27). De componist is daarbij niet ge
heel op dezelfde wjjze to werk gegaan, als in zijne
Johannes-Passion. Hier wordt de tekst van het evan
gelie slechts afgewisseld door de eenvoudige reflectie
der aria's, weinige reeitatievon en koralen. Iu de
Mattheus-Passiou komt daarbij nog een lyrisch
element. Dit wordt gevormd door de christelijke
gemeente, als draagster der gevoelens en gewaar
wordingen, welke het lijden van Christus teweeg
brengen. Deze ideale gemeente vormt do breed© lijst
der handeling, zooals de evangelist die schildert.
Zij volgt beschouwend, medelijdend de ontwikke
ling, alsof deze voor hare oogen plaats vond. Nu
eens worden hare gewaarwordingen en overdenkin
gen uitgedrukt door een koor, dan weer door enkele
haar vertegenwoordigende stemmen, verdeeld over
de verschillende partijen. Deze deelen der toon-
schepping zijn meesterstukken van gevoel, zoowel
vocaal als instrumentaal, en bereiken den hoogsten
Voor dit examen worden opengesteld 107 plaatsen,
verdeeld als volgt
I. Ten behoeve van d6 cadetten der Cadetten
school. A. Bij het leger hier te lande13 voor de
infanterie2 cavalerie10 artillerie en 2 genie.
B. Bij het leger in Nederlandsch-Indië11 voorde
infanterie1 cavalerie5 artillerie en 2 genie.
II. Ten behoeve van de adspiranten, bedoeld
sub II van art. 25 der voren vermei de wetA. Bij
het leger hier te lande21 voor de infanterie1
cavalerie; 8 artillerie en 1 genie. B. Bij het leger
in Nederlandsch-Indië20 voor da infanterie2
cavalerie6 artillerie en 2 genie.
Nadere mededeelingen betreffende bedoeld examen
en aangaande de inrichting der genoemde Academie
zullen, vermoedelijk ongeveer tegen het eind der
maand April e. k., in de Staatscourant ter kennis
van belanghebbenden worden gebracht.
Naar de Tel. verneemt, zal weldra een ont
werp van wet t 0 t i n s t e 11 i n g van Ka
mers van Arbeid het departement van justitie
verlaten. Men schijnt bij de samenstelling van dit
ontwerp de Belgische wet tot voorbeeld te hebben
gekozen. Het ontwerp is verdeeld in zeven para
grafen, die achtereenvolgens behandelen: 1. De sa
menstelling en werkkring. 2. Deleden. 3, De kiezers.
4. De afdeelingen. 5. Het bestuur dor Kamers. 6. De
geschillen. 7. De vergaderingen der Kamers en der
afdeelingen terwijl algemeene bepalingen het ont
werp, dat uit ruim 40 artikelen bestaat, besluiten.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren is de motie van
den heer A. Smit, waarbij de wenschelijkheid van
het behoud van het kantongerecht te Ridderkerk
wordt te kenueu gegeven, met 41 tegen 27 stem
men aangenomen.
Door deze uitspraak is de verdere behandeling
van het wetsontwerp tot vestiging van een derde
kantongerecht te Rotterdam met opheffing van dat
te Ridderkerk geschorst.
Het debat over de Gewerenwet werd aangevangen.
Ksncsiijka Z&km sn Onderwas.
Gisteren werd te Middelburg eene kiosverga-
dering gehouden van afgevaardigden uit de verschil
lende Hervormde gemeenten in Zeeland, ter benoe
ming van eeu lid en een secundus in het dubbel
algemeen college en van drie leden in het provin
ciaal college van toezicht op het beheer der kerke
lijke goederen en fondsen van de Hervormde ge
meenten in Zeeland.
Tot lid van het dubbel algemeen college werd
benoemd de heer J. D. Van Spankeren te Hein-
kenszand en tot secundus jhr. Roëll te Zieriksee.
Tot leden in het provinciaal college werden, ter
voorziening in de door periodiek© aftreding der heeren
J. P. I. Buteux, mr. Ph. J. Oallenfels en A. De Roo
te ontstane vacatures, opnieuw dezelfde heeren ge
kozen.
Tot de Rijksnormaallessen te Middelburg is
0. a. toegelaten
tot. d.s Is kl. de vrouwelijke adspirantB. D. G.
Mulder van Ovezand.
Bij hot examen Nuttige Handwerken is te
's-Hage geslaagd mej. A. Cappon, van Goes.
trap der kunst. Do hier gekozen muzikale vormen
zijn koren, recitatieven en aria's. De recitatieven
verschillen van die van het evangelie en hebben een
melodisch en gebonden karakter; do orkestbegelei
ding is hoogst eigenaardig. Onder anderen beboeren
daartoe: »Uu lieber Heiland, du", »0 Schmerz,
hier zittert das gequülte Herz", Meine Soele isfc
betrübt bis in den Tod", »Ach Golgotha 1"
In den regel zijn deze recitatieven met aria's ver
bonden, dio uit dezelfde gedachten als deze ont
spruiten. De aria's deelen het strenge karakter van
het geheele werk en stellen booge eiecken aan den
kunstenaar. Op eene daarvan vestigen wij voorname
lijk de aandacht, en wel op de aria voor alt»Er-
barme dich". Deze behoort tot het edelste en vol
maaktste, dat in het algemeen ooit op het gebied
der toonkunst is geschapen. Het is een roerend
klaaglied, aangeheven na de woorden van Petrus'
verloochening: »Und ging hinausund weinte bitter-
lich" §n reeds begonnen in den aangrijpenden, heer
lijken solo der eerste viool.
De handeling wordt verhalend voorgedragen door
den evangelist (tenor). Slechts eens wijkt hij van
den verbalenden vorm (recitatief) af, namelijk na
den dood des Heeren bij de woorden: »En zie, het
voorhangsel in den teuip-ff scueurt in zeven stukkeu".
