1895 N°. 22.
Dinsdag 19 Februari.
82*' jaargang.
De Declaratien
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertontiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopem en Brievengaarders.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweimaal berekend.
Geboorte-, huwelgks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuiginge n worden van 110 regeJj a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Ineendius vna advertentiën voor 8 uren op den «tof? der ultp»ve.
ten laste van h»t Rjjk, de Provincie of de Gemeente over het
afgeloopen jaar 1894 moeten voor het eiide der maand Juni
aanstaande worden ingediend bij het bastuur, het college, de
autoriteit of den ambtenaar, die tot de uitvoering van het
werk, de levering, als auderszins, la»t heeft gegeveu; zullende
diegenen, welke verzuimen mochten hieraan te voldosu zich
zeiven de onaangenaamheden te wijten hebben, daaruit voort
vloeiende.
Goe«, den 16 Februari 1895.
Burgemeester en Wethouder» van Goe»,
J. G. d. W. IIAMER.
De Secretaris,
VAN REIGERSBERG VERSLUIJS.
Algemeen Overzicht.
De Belgische regeering heeft thans hst Congo-
ontwerp bij de volksvertegenwoordiging ingediend
en het zal dus nu vermoedelijk wel spoedig in be
handeling komen. Het lijdt weinig twijfel, dat het
zal worden aangenomen, maar zonder groote oppo
sitie zal dit toch niet geschieden. In de eerste plaats
toch zijn de radicalen en socialisten tegen het over
nemen van den CoDgo door den Staat en zeer
waarschijnlijk zullen ook de liberalen er zich niet
mede vereenigen. Voorts hield de rechterzijde in de
afgeioopen week eene party vergadering om het ont
werp nog eens te bespreken en hoewel daar toen
geeae conclusie genomen is, bleek toch, dat een
deel der clericale partij, de medestanders van den
heer Woeste, tegeH het ontwerp zijn gekant. Het
deel der rechterzijde, dat bereid is de regeering in
dezen te steunen, schijnt echter talrijk genoeg om
de aanneming van het voorstel te verzekeren.
In Frankrijk heeft de Kamer den begrootings-
arbeid, waarin zij, tengevolge van de jongste Kabi
netscrisis, bleef steken, hervat. Binnenkort zal de
begrooting van Financiën in behandeling komen,
waarbij de minister-president Ribot, die tevens het
financiëele departement voor zijne rekening heeft
genomen, van zelf op den voorgrond zal treden. In
hoofdzaak heeft de heer Ribot de begrooting van
zijn voorganger uit het ministerie-Dupuy, den heer
Poincaré, overgenomen, doch hg heeft daarvan afge
scheiden diens ontwerp tot hervorming van de suc
cessie-belasting, waardoor de inkomsten met zeventien
millioen francs verminderen en het geheele tekort
tot vijf-en-twintig en een half millioen francs stjjgt.
Het schijnt echter, dat de heer Ribot, dank zij de
middelen, die de schatkist nog bezat, kans ziet dit
tekort te dekken zonder verhoogde of nieuwe belas
tingen en zonder leening. Vermoedelijk zal er dus
geene ernstige oppositie tegen zijne begrooting worden
gevoerd.
In IVoorwecen is de ministriëele crisis nog
niet opgelost. Er worden druk brieven gewisseld
tusschen koning Oscar on de leiders dar radicale
meerderheid in de Kamer, doch veel resultaat heeft
deze correspondentie tot nogtoe niet opgeleverd. Toch
heeft de Koning bereids een klein bewijs van toe
nadering gegeven door voor te stelleD, dat de hangende
geschilpunten, waarvan dat over de consulaten het
belangrijkste is, zullen worden onderworpen aan het
oordeel eener commissie, samengesteld uit Zweden
en Noren. Vermoedelijk zullen echter de radicalen,
sterk door hunne meerderheid in de Kamer, op dat
voorstel niet ingaan, in de hoop, dat de Koning
ten slotte zich geheel naar hunne wenschen zal
schikken.
Voor het overige leverde Ëuropa in de afge
ioopen week weinig belangrijks op. Daarentegen
blijft de oorlog tusschen China en Japan nog
steeds in hooge mate de aandacht trekken. Hoewel
het niet gemakkelijk is omtrent den stand van za
ken iu Oost-Azië de volle waarheid machtig te
worden, kan nu toch veilig aangenomen worden, dat
Wei-hai-wei, zoowel als de Chineesche vloot, welke
in die haven was opgesloten, lang in banden der Ja
panners zijn. Zoolang alleen de westelijke forten der
haven waren vermeesterd kon de vloot nog altijd
bescherming zoeken onder het vuur der oostelijke;
doch naarmate ook die door den vyand werden
veroverd, werd de toestand der vloot steeds gevaar
lijker en eindelijk zag de commandant, admiraal
Ting, zich genoodzaakt te capituleeren en zich op
voorwaarde van lijfsbehoud voor alle schepelingen
aan de Japanners over te geven. De admiraal zelf
heeft echter, evenals de commandant der troepen te
Wei-hai-wei, zich het leven benomen uit vrees voor
de wraak zijner eigen landgenooten.
Wat de Japanners nu verder zulleu doen, is
▼oorsbands nog niet bekend. Sommige® meenen,
dat zij zich niet verder zullen wagen, omdat de
meeste havens bevroren zijn en daardoor alle toevoer
van levensmiddelen en ammunitie onmogelijk is ge
worden. Daarentegen beweren andere corresponden
ten van de groote bladen, dat zij den Chineezen
niet de gelegenheid znllen laten om zich te orga-
niseeren, maar dat ze, niettegenstaande het strenge
winterweêr, hun tocht in het vijandelijke land zul
len voortzetten en dat de stad Footscho nu het
eerst aan de beurt ligt.
Wat de tucht en de organisatie by deChinoescha
troepen betreft, daaraan schijnt anders nog al wat
aan te haperen, wanneer meu mag geiooven wat
een zekere pater Favier, die te Peking vertoeft,
daaromtrent schrijft. Aan eenige zijner brieveü,
voorkomende in de Missions catholiques, is bet vol
gende ontleend
»De keizer vaardigde een besluit uit, waarbij ge
last werd vooral de vreemde gezantschappen en
kerken te beschermen. Om aan het keizerlijk bevel
gevolg te geven heeft de Chineesche regeering wach
ten gesteld voor gebouwen van Europeanen. Voor
da deur van alle gezantschappen staan zes tenten,
in elk waarvan vijf of zes man. Het zijn knapen
van 18 tot 20 jaar, gewapend met niets dan lansen
en die den heelen dag plezier maken, het is erger
dan bespottelijk, het is treurig
»Niemand in Europa kan zich een begrip vormen
van hetgeen bier voorvalt, niemand zal het gelooven.
Wij hebben te Peking of in den omtrek ongeveer
honderdduizend man Chineesche troepen. Niet be
taald, niet gevoed, gekleed als i* den zomer, bij 10
graden ouder nulhunne wapens zijn van de avon
tuurlijkste soortvau pijl en boog, den met ijzer
beslagen stok, en het musketon der dertiende eeuw
tot het nieuwer we tsche geweer. Deze geweren, pas
uit het tuighuis gehaald, zijn overigons geheel ver
roest, en patronen heeft men niet. Voeg daarbij
zundgeweren, percussiegeweren met het merk Pots
dam 1801, tweehandige zwaarden en de rest!"
Het schijnt, dat de Keizer dan nu toch werkelijk
gaat inzien, dat de toestand voor hem en zijn volk
hopeloos wordt, vooral daar nog steeds niet blijkt,
dat de Europeesche mogendheden bereid zijn tus-
schenbeide te komen. De Chineesche afgevaardigden,
welke eerst naar Japan waren gezonden om over
den vrede te onderhandelen, doch wien geen onbe
perkte volmacht was verleend, zijn nu teruggeroepen.
Daarentegen is de onlangs in ongenade gevallen
onderkoning Li Hung Cbang in al zijne vroegere
waardigheden hersteld en hem is nu opgedragen
met den meesten spoed naar Japan te gaan om
over den vrede te onderhandelen. Als het nu maar
ernstig gemeend is, anders zal die zending niet veel
meer opleveren, dan dat de Japanners nog ver
bitterder worden en dat de Europeesche mogend
heden het weinigje sympathie, dat ze, zij het dan
ook hoofdzakelijk uit eigen belang, voor China koeste
ren, geheel verliezen.
GOES, 18 Februari 1895*
Verleden Zaterdagavond bad in »de Prins van
Oranje" alhier een openbare vergadering
plaats van den Christelijken Volksbond,
toegankelijk ook voor niet-leden. Een vijftig-tal hoor
ders, waaronder vijf leden van het bestuur, die van
de commissie voor werkverschaffing en eenige be
langstellenden van buiten waren in de zaal aanwezig.
In deze vergadering trad op ds. F. Van Gheel
Gildemeester van 's-Gravenhage, voorzitter van bet
hoofdbestuur van den Christeijjken Volksbond aldaar,
Jer bespreking van het onderwerp: Werkverschaffing.
De voorzitter, de heer J. M. Kakebeeke, dankte, na
opening der vergadering, den spreker voor zijne
welwillendheid gehoor te hebben gegeven aan de
roepstem van het bestuur om alhier te willen op
treden en verleende hem daarna het woord.
De spreker ving zijne improvisatie aan met de
verklaring, dat bij deze uitnoodiging op boogen prijs
stelde, als bewijs van vriendschap en onderlinge
waardeering, te meer nog daar hij nog gaarne optreedt
in het land van Goes, waar hij vroeger drie zulke
aangename jaren werkzaam is geweest. In de eerste
plaats verhaalde hij de wordingsgeschiedenis van den
Christelijken Volksbond te 's-Gravenhage. Ofschoon
hij onderstelde, dat velen zijner hoorders daarmede
meer of minder bekend zijn, behandelde hij die vrij
uitvoerig, gedachtig aan de woorden van Busken
Huet, dat men bij zijn hoorders niet te veel kennis
van het onderwerp, dat men bespreken wil, moet
onderstellen. De oprichting van den Christelijken
Volksbond is het gevolg geweest van den drang der
omstandighedenhet was niet bet werk van éön
persoon, maar van velen, die zich groepeerden om
éen principe. Juist daarom mag met grond verwacht
worden, dat de zaak by voortduring zal blijken le
vensvatbaarheid te bezitten. Berust eene instelling
uitsluitend op de energie of den invloed van één
persoon, dan staat en valt ze dikwerf ook met dien
éénen, doch wanneer ze haar aanzijn dankt aan meer
dere gelijkgezinden, die allen bezield zijn met liefde
voor éénzelfde beginsel, dan is dit beginsel onafhan
kelijk van eenig persoon, de bron waaruit de instel
ling telkens nieuw leven en nieuwe krachten put.
Er is nog iets opmerkelijks geweest bij de oprich
ting van den Christelijken Volksbond in den Haag.
Gewoonlijk begint men bij de Btichting esnor veree-
niging met het maken van statuten oh reglementen,
waarin de wijze van werken wordt omsehreven. Doch
hier deed men juist andersom. Mea toog eerst aan
den arbeid es toen men uit de resultaten van dien
arbeid meende te mogen besluiten, dat men op Jden
goeden weg was, werd een reglement opgemaakt,
waarin de gevolgde wijze van werken voor goed
werd vastgesteld.
In 1888 begaf spreker zich meermalen naar Wal
halla" in den Haag om daar de vergaderingen der
socialisten bij te wonen. Daar kwam bij in aanraking
en in debat met bekende socialistische leiders en
sprekers, o. a. met Domela Nieuwenhuijs, doch aan
vankelijk kwam men niet verder dan tot bet be
handelen van theorieën. In December 1889 echter
kwam de heer B. P. Huurman, thans directeur der
Werkverschaffing in den Haag, die ook reeds vroeger
als spreker voor de leden van den Volksbond alhier
is opgetrerlen, tot dr. V. G. Gildemeester met de
vragen: Wat hebben we van den ra6nsch te denken,
en wat kunnen we doen om de socialistische werk
lieden te helpen en terecht te wijzen Het gevolg
daarvan was dat een zaal werd gehuurd en een
debat uitgeschreven, dat echter weer tot geen be
paald resultaat leidde, maar toch was deze dag, 11
Dec. 1889, de stiebtingsdag van den Christelijken
Volksbond. Er werd besloten cursus-vergaderingen
te houden, waarop onderwerpen zouden worden be
sproken door de socialisten zeiven aan te geven.
Daar werden toen achtereenvolgens behandeldWerke
loosheid, Werkverschaffing, Zondagsrust, de Fransche
revolutie, het leven van beroemde of bekende per
sonen, coöperatie en meer dergelijke onderwerpen,
die bij de hoorders meer ingang vonden dan steeds
socialistische, daar deze meestal op hetzelfde neer
komen. 's Zomers werden die cursussen niet gehouden,
doch een werkman stolde voor, Aug. 1890, om een
werkbureau op te richten, dat zou optreden als tus-
schenpersoon tusschen patroons, die werkkrachten
noodig hebben, en werklieden, die werkkrachten aan
bieden. Het doel daarvan was dus vraag en aanbod
tot elkaar to brengen. Dit werkbureau was het be
gin der Haagsche Werkverschaffing.
Aanvankelijk had men te kampen met veel voor-
oordeelen. Sommige werklieden zeidenga daar niet
heen, want ge krijgt er een gering loon anderen
meenden er e6n zekere liefdadigheids-instelling in te
zien en toch was dit geenszins het geval. Hij, die
zich liet inschrijven bij het werkbureau, had in geen
enkel opzicht kennis gemaakt met »liefdadigheid".
Het bureau doet ook dienst als kamer van navraag,
waarby blijkt dat sommige patroons zeer goedwillig
en bereidvaardig zijn in het verstrekken van inf'or-
matiëfl, maar andereu er zich gemakkelijk afmaken.
De eerste daad der Werkverschaffing bestond
daarin, dat de heer Huurman een paar gebouwen
huurde, daarin planken liet brengen, een kachel
plaatsen en banken zetten en alom bekend maakte
dat daar koffie en brood zou gegeven worden aan
arme menschen. De kosten, daaraan verbonden, wer
den gedekt door vrij willige bijdragen, die in ruime
mate inkwamen. Men maakte kennis met de brood
ontvangers en al spoedig bleek, dat zich daaronder
flinke werklieden bevonden, die al dadelijk aan den
arbeid werden gezet. Door een bijzondere gift van
f 40 konden eenigen beginnen met sneeuwopruimen.
Al aanstonds onthield de commissie voor werkver
schaffing zich van een groote fout, die anders zoo
licht begaan wordt, door te beletten dat zij, die de
werkverschaffing steunen, zich ook bet recht aan
matigden éen of meer werkloozen aan te wijzen, die
dan door de commissie zouden moeten worden ge
holpen. De commissie moet zelfstandig blijven. Uit
de lijsten van het werkbureau bleek, welk vak de
werklieden verstonden en daarmede werd rekening
gehouden, tengevolge waarvan velen verbaasd ston
den, dat door de mannen van de werkverschaffing
zooveel en zoo goed werd gearbeid. Dit bad een
voudig tot oorzaak, dat men b. v. een kleermaker
geen schop in banden gaf.
De f 15000, die de commissie successievelijk ont
ving, werden grootendeels besteed aan arbeidsloon
voor sneeuw opruimen, water dragen in huizen,
waar de waterleiding was bevroren, ijsbreken om
bij dooi de scheepvaart te bespoedigen, het her
stellen van waardelooze voorwerpen, boodschappen
doen, duingrond ontginnneu en alles, wat maar op
den weg van werkverschaffing lag. De gereedge
maakte goederen werden van tijd tot tijd verkocht
uit het magazijn, waarin zij in grooten getale waren
geplaatst. Om de industrie geen concurrentie aan
te doen werd bepaald, dat alleen mocht gekocht
worden door de arbeiders zeiven. Alleen wanneer
een voorwerp drie-, viermaal onverkocht was ge
bleven, mochten ook de leden der commissie het
koopen. Zoo was spreker b. v. voor een betrek
kelijk geringe som in het bezit geraakt van een
gerepareerde en zeer bruikbare viool voor zijn zoontje,
een koop waarvan werkverschaffing" volgens spre-
ker's verklaring meer genot gesmaakt heeft dan hy.
Wat is het principe bij de werkverschaffing?
Wie worden geplaatst Werklieden, die bij een
patroon zijn werkzaam geweest eo bewyzen van ge
schiktheid, na ingewonnen informatiëD, bezitteB. Van
daar dat b. v. een ontslagen gevangene niet aanstonds
kon worden aangenomen. Eerst moest bij een maand
bij een patroon tot diens genoegen zijn werkzaam
geweest. De werkverschaffing wensebt in geen ge
val te komen op het gebied van armenzorg, maar
tracht den werklooze vrerk te bezorgen in diens
vak. Ia dat opzicht wijkt zij af van »het Heilsleger"
(waarvan spreker overigens veel goeds zou kunnen
zeggen), dat zegtik geef u een aalmoes, nadat ge
gewerkt zult hebben. Ook de concurrentie met de
industrie wordt zooveel mogelijk vermeden, ja spreker
wist te bewyzen, dat de industrie door de werk
verschaffing wordt gebaat. De waardelooze voor
werpen toch worden meestal afgestaan als ze nog
niet geheel versleten zijn en dat maakt dat eerder
nieuwe worden aangeschaft. Wanneer b. v. 600 paar
oude schoenen bij de geschonken waardelooze voor
werpen zyn en daarvan worden 350 paar bruikbare
vervaardigd, dan zal da industrie toch 600 paar
nieuwe mogen leveren, aannemende, dat niemand
zijne oude schoenen weggooit zonder nieuwe te koopen,
al bad menigeen misschien de oude nog wat ge
bruikt als de werkverschaffing er niet was geweest
om ze daaraan weg te geven. De 350 paar bruikbare
komen bijna zeker in handen van hen, die bij de
industrie geen nieuwe zouden koopen. Zoo gat, om
een ander voorbeeld te noemen, een dame een nog
goede wieg bij de waardelooze voorwerpen en
het volgende jaar had ze een nieuwe noodig.
Spreker spoorde zijne hoorders aan om, ieder in
zijn kring en naar zyn vermogen, aan werkverschaf
fing te doen. Zoo kan men werk laten verrichten
in den winter, dat gewoonlijk 's zomers geschiedt,
bijv. men kan schilders des winters binnenwerk laten
verrichten. Eea voordeel daarvan zou nog zyn, dat
het alsdan goed eu zonder overhaasting kan gedaan
worden, omdat men er den noodigen tijd voor heeft.
Bazen, die 's zomers overstelpt zijn met werk, zouden
daarmede eveneens gebaat worden. Nog maakte spr.
de opmerking, dat het bestuur van den Christelijken
Volksbond zich aanbevolen houdt voor welwillende
(ook voor onwelwillende) op- en aanmerkingen. Het
doet daarmee zijn voordeel, want op het gebied van
werkverschaffing geldt vooral de waarheid, dat de
ondervinding de beste leermeesteres is.
Welke zijn nu in het kort de vruchten der werk
verschaffing
Ie. De werkman blijft in zijn vak 2e. werklieden
van verschillenden aard en levensbeschouwing ont
moeten elkaar3e. menschen van verschillende stan
den komen met elkaar in aanraking; 4e. door het
houden van vergaderingen, lezingen en voordrachten
wordt de ontwikkeling van den werkman bevorderd.
Hij hoort over allerlei onderwerpen spreken en heeft
gelegenheid tot vragen, mededeelen en polemiseeren
en 5e. is de werkverschaffing een poging tot het
oplossen van het sociale vraagstuk.
Het was den spreker aangenaam, dat in Goes een
afdeeling van den Volksbond bestaathij wenschte
dat iedereen doordrongen mocht worden van het
nuttige, noodige en edele van de werkverschaffing
en spoorde een ieder aan naar de mate zijner krach
ten de instelling te steunen, gedachtig aan de
spreuken: »Vele handen maken licht werk" en
♦Eendracht maakt macht".
Nog deelde hy mede, dat een bezoek aan de in
richtingen van den Bond het bestuur aangenaam
zal zijn. (Hoofdkantoor Z. O. Buitensingel 179).
Iedereen is daar welkom, zal worden rondgeleid en
alle gewenschte uitleggingen en inlichtingen ont
vangen.
Na afloop dezer door ieder met volle aandacht
aangeboorde rede gaf de voorzitter gelegenheid tot
het doen van vragen of het voeren van debat, waar
van echter door niemand werd gebruik gemaakt.
Hij dankte daarna den spreker voor zjjne onder
houdende en leerzame voordracht en hoopte, dat
vooral het laatste gedeelte daarvan goede vruchten
zou afwerpen.
In aansluiting aan den wensch van den spreker
en den voorzitter bevelen ook wij de zaak der werk
verschaffing in ieders steun en medewerking aan.
Zoovelen onzer arme natuurgenooten worden daar
door in de gelegenheid gesteld door nuttigen arbeid
bun brood te verdienen
De St.-CU (no. 40) bevat de statuten der
»Vereeniging voor Christelijk onder-
w ij s te Nieuwdorp (gemeente 's-Heer Arends-
kerke)."
Men schrijft aan de Midd. Ct.
Als de dooi intreedt zal het Belgische en Neder-
lanJschö loodswezen op de Schelde heel wat ta
