1895 N°. 12.
Zaterdag 26 Januari.
82sle jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bjjblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advortentiün voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmar te Botterdam en verder
bjj alle Boekverkoopera en Brievengaarders.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald,. 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
van ftöverêcn4!?n ym»a* S op den dag der nSi?c»ve,
Na 31 Jauuari a. s. wordt over de
alsdan nog onbetaalde abonnements- en
advertentiegelden per postquitantie be
schikt.
De Administratie
Kameroverzicht.
Hoewel we zeer gaarne willen gelooven, dat de
zaak, waarmede de Tweöde Kamer zich deze week
bezighoudt, aan vele lezers weinig belangstelling
zal inboezemeD, meenen we toch niet geheel daar
over te mogen zwijgen, omdat het hier geldt eene
beslissing, die wellicht tot vor-strekkende gevolgen
aanleiding kan geven.
In het kort komt de zaak op het volgende npder
In ds Friesche gemeenten Weststelliügwerf en
Opsterland is het aan de gemeenteraden niet mogen
gelukken do begrootingen voor 1894 sluitend te
krijgen anders dan door daarop te brengen of de
opbrengst eener leening öf eene verhooging van het
rijkssubsidie. Gedep. Staten van Friesland hadden
tegen beide middelen bezwaar, en wenschten dat
de uitgaven zouden worden verminderd of de hoof
delijke omslag zou worden verhoogd. Overeenstem
ming werd niet verkregen en het gevolg was, dat
er voor het dienstjaar 1894 geene begrooting in
die gemeenten werd vastgesteld, dat. er mitsdien
ook geen hoofdeiijke omslag werd geheven, in éen
woord, dat er een toestand van verwarring is ont
staan, waaraan, op welke wijze dan ook, een eind
moet komen.
De regeering, die niet genegen was door het ver-
hoogen van het rijkssubsidie de inoeielijkheden op
te lossen, heeft nu wetsontwerpen ingediend tot toe
passing van al. 4 art. 144 der Grondwet.
Deze alinea luidt:
Wanneer de regeling en het bestuur van de
huishouding eener gemeente door den gemeente
raad grovelijk wordt verwaarloosd, kan eene
wet de wijze bepalen, waarop in het bestuur
dier gemeente (met afwijking van bet bepaalde
in de voorgaande zinsneden van hetzelfde ar
tikel) wordt voorzien".
In de door de regeering ingedieude ontwerpen
wordt alsnu voorgesteld de functiën van de ge
meenteraden voor een deel aan de burgemeesters der
betrokken gemeenten op te dragen.
De heer Goeman Borgesius opende jl. Woensdag
het debat over deze ontwerpen met eene uitvoerige
pleitrede ten gunste der gemeenteraden van Opster
land en Weststellingwerf. Hij was van meening, dat
hier van geene grove verwaarloozing" sprake mocht
zijn, aangezien alle elementen ontbraken, die recht
geven om de handelwijze der gemeenteraden aldus
te qualificeeren. Deze colleges hadden bezwaar de
adviezen van Gedep. Staten op te volgen in do eerste
plaats omdat, de hoofdelijke omslag reeds tot 12
was geklommen, in de tweede plaats omdat de uit
gaven huns inziens voor geene vermindering vat
baar wat en.
Mr. Borgesius achtte dit standpunt juist. De
hoofdelijke omslag was reeds tot eene schrikbarende
hoogte gestegen en kon kwalijk meer voor eene
verhooging in aanmerking komen. Bovendien de
houding van Gedep. Staten ten opzichte van dit
punt was niet van zonderlingheid vrij te pleiten.
Terwijl ze eerst hadden geadviseerd tot eene ver
hooging van f 20.900, schreven zij later dat eene
verhooging met f 8400 in ^ernstige overweging"
zou worden genomen.
Vermindering van uitgaven was evenmin mogelijk.
De enorme sommen, die voor armenzorg moeten
worden besteed, en die telkenjare klimmen, maken
bezuiniging onmogelijk Zoowel de heer Borgesius
als de beer Pytt.ersen, die na hem het woord voerde,
loonden aan, dat de bedoelingen nog uiterst sober
en zeker niet voor vermindering vatbaar waren,
terwijl toch ook de uitgaven voor de gemeentezaken
zelve, in de laatste jaren te Opsterland en Wfstetel-
lingwerf niet in sterkere mate geklommen waren
dan in tal van andere gemeenten.
Op al deze gronden meende bij, dat de betrokken
ge neenteraden de huishouding hunner gemeenten
met »groveljjk verwaarloosd" hadden en dat er der
halve voor toepassing van al. 4 van art. 144 der
Grondwet geene termen aanwezig waren. Het eenige
wat den gemeenteraden kan worden ten laste gelegd,
is dat zij gemeend hebbsn geen gehoor te moeten
geven aan de adviezen van Gedep. Staten, maar dit
is geen bewijs van verwaarloozing. De zelfstandig
heid, aan de gemeenten gewaarborgd, verbiedt het
niet opvolgen van het advies eener hoogere admi
nistratieve macht als »grove verwaarloozing" te
betitelen.
Ook dr. Kuyper, die reeds dadelijk de eerste maal,
dat hij weder de zittingen der Kamer bijwoonde,
aan het debat deelnam zonder dat. d« kracht van
zijn stemgeluid door zjjne langdurige ziekte ook maar
eenigszins bleek geleden te hebben brak eene lans
voor het goed recht der gemeenteraden om to han
delen gelijk zij hebben gedaan. Hij ging na hoe de
betrokken alinea in de Grondwet was gekomen en
leidde daaruit zoowel als uit de taalkundige betee-
kenis der woorden af, dat er geene grove verwaar
loozing" aanwezig was. Het antirevolutionair be
ginsel van de autonomie der gemeenten verbood
hem bovendien xjjne stem 3an de ontwerpen te geven.
De heeren De Beaufort (Amsterdam) en Mackay
verdedigden daarentegen do regeerings voorstellen.
Vooval de eerste leverde daarvoor een warm pleidooi
en toonde aan, dat de regeering niet anders doen
kon dan zij met bet indienen dezer voorstellen heelt
gedaan. De toestand van Opsterland en Weststeiling-
werf is onhoudbaar en in eeno goede staathuishou
ding moeten toch ook de onderdeelen in goede orde
zijn. Waar dit niet het geval is, moeten regeering
en wetgevende macht tus^chenbeiden komen. Boven
dien achtte deze spreker het niet wel meer mogelijk
om Geiep. Staten en de regeering tegenover de
gemeenteraden in het ongelijk te stellen. Men had
dit bij dc behandeling der Staatsbegrooting moeten
doen, door af te keuren, dat de regeering het beroep
der gemeenteraden, wegens niet bekrachtiging der
gemeente-begrootingen door Gedep. Staten, had. ver
worpen of door te trachten bij amendement bet
rijkssubsidie voor Weststellingwerf en Opsterland
te verhoogen. Werd voorts do houding der gemeente
raden goedgekeurd dan zou voortaan feitelijk bet
bedrag van liet rijkssubsidie niet meer door de
regeering maar door de gemeenteraden worden vast
gesteld, wat toch zeker niet is te verdedigen.
In ieder goval moet er eene oplossing gevonden
worden en, do door der regeering voorgestelde komt
den hoer De Beaufort de moest gewenschte voor.
Z. i. is hier inderdaad »grove verwaarloozing" aan
wezig, nu in 1895 da begrooting over 1894 nog
niet is vastgesteld. Er kan zeer wel grove verwaar
loozing" zijn, al handelt de persoon, die baar be
gaat, in gemoedelijke overtuiging. Wanneer een
ouder zijne kinderen niet ter schole zendt uit ge
moedsbezwaar tegen de vaccine, dan mag men eer
bied kunnen hebben voor die overtuiging, hij maakt,
zich niettemin schuldig aan grove verwaarloozing"
van de opvoeding zijner kinderen. Bovendien art.
144 spreekt met voordacht niet van »g«heele"
verwaarloozing. Hot is van toepassing op die ge
meenten, die i>weigeren of in gebreke blijvenhaar
plicht, te doen, zij het ook zonder schuld of op
zet. Spreker betreurde de gerezen moeielijkhsden,
maar hij zal voor de ontwerpen stemmen, omdat
die naar zijne meening moeten worden aangenomen.
Want, worden zij verworpen om de gemeenteraden
gelijk te geven voor zooveel betreft de verhooging
der rijkssubsidie, dan zou zeker de regeering zich
onttrekken aan de verantwoordelijkheid van zulk
eene beslissingmaar worden ze verworpen zonder
dat die verwerping tot verhoogd subsidie leidt, dan
zouden de gemeentebesturen gedwongen worden om
te doen wat Gedep. Staten eischen, en dit iB even
min gewenscht. Om uit die raoeielijkheid te geraken,
achtte de Amsterdamsche afgevaardigde deze uit
zonderingswetten een noodzakelijk kwaad.
Door de commissie van rapporteurs is voorgesteld
art. 4 aldus te lezen
Dadelijk na terugontvangst van het door Ged.
Staten goedgekeurde kohier, stelt de burgemeester
dit kohier san den gemeente-ontvanger ter invor
dering ter hand.
De invordering geschiedt volgens de desbetref
fende verordening, echter met dien verstande, dat
de aanslagen invorderbaar zijn in zoovele termijnen,
als door den burgemeester, onder goedkeuring van
Ged. Staten, zal worden bepaald.
Bij die regeling wordt in acht genomen, dat
j tusschen den eenen en den anderen termijn ten
minste éen maand moet verloopan.
Van de in vorderbaar-verklaring en van de ter
mijnen van invordering geschiedt openbare kennis-
i geving."
GOES, 25 Januari 1895.
De Minister van Binnenl. Zaken brengt ter
kennis van belanghebbenden dat met 1 Febr. e. k.
te vervullen is de betrekking van assistent
aan het Rijks-landbouwproefstation
te Goes. Jaarwedde f 1300.
Zij, die voor deze betrekking in aanmerking wen-
schon te komen, gelieven zich vóór 31 Jan. e. k.
schriftelijk aan te melden bij den directeur van bet
Rjjks-landbouwproefstation voornoemd.
Ierneke. Er circuleert hier een adres aan de
Koningin-Regentes, waarin verzocht wordt om, als
ook ingezetenen voorde vacature in aanmerking
komen, den heer D. S p r u i tvroeger secretaris
en ontvanger alhier, te benoemen tot burgemeester
van Iorseke.
Bij Kon. ber-1. zijn benoemd tot dijkgraaf van
den polder Schorer J. Polderdijk; tot dijkgraaf
van het waterschap Groot- en Klein-Baarzande c. a.
H. G. Hammacher, zulks met ingang van 1
Februari.
Men schrijft ons uit h6t eiland Tolen van
Woensdag
De veel besproken Z u i d d ij k heeft het vandaag
zwaar te verantwoorden gehadop verscheidene
plaatsen stroomde het water er over en de door
latingen waren talrijker en sterker dan vorige dagen.
Den arbeid heeft men tegen hoog water moeten
staken, daar het langer voortwerken groot gevaar
opleverde en het scheen dat de dijk elk oogenblik
doorbreken zou; hij heeft het echter bij het dagtlj
staande gehouden, doch men vreest voor dezen nacht.
Vele arbeideis, die nachtwerk moesten gaan ver
richten, zijn om het gevaar thuis gebleven. Veel vee
wordt thans nsar Scherp9nisse vervoerd.
Nader meldt men ons van gisteren
Tegen verwachting in heeft de Zuiddijk te Strijen
zich Woensdagnacht staande geboudpn; de omstan
digheid, dat de vloed niet hoogor was dan bij gewoon
weder, heeft daartoe veel bijgedragen.
De Eerste Kamer der Statan-Generaal
heeft voor do volgende week eene audiëntie
bij H. M. do Koningin-Regentes aan
gevraagd.
Men meldt uit Amsterdam aai* da N. R. Ct.,
dat da liberale kiesvoreeniging Burgerplicht" aldaar
gisteravond heeft besloten het volgende schrijven
te richten aan het bestem* dpr Liberale Unie:
>Ofize kiesvoreeniging heeft in hare huishoudelijke
vergadering van 24 dezer kennis genomen van uw
schrijven van 2 Januari jl. en van de verschillende
punten, die gij als toevoegingen tot uw programma
ons ter overwoging geeft. De vergadering heeft zeer
gewaardeerd den ijver en de volharding, waarmee
gij in deze mooielijke dagen het lib«rale vaandel
hooghoudt tegenover de tegenstand of de onverschil
ligheid van zoogenaamde geestverwanten eenerzijds
en tegen de neiging tot overdrijving en het opwekken
van te groote verwachtingen anderzijds. Zij heeft
onder de door u geuite denkbeelden verscheidene
gevonden, wellicht geschikt en waardig in een toe
komstig programma te worden opgenomen, al mag
zij u niet ontveinzen, dat zij van meening is, dat
de uitgebreidheid van een dergelijk programma dik
wijls de eenheid en de kracht ervan in don weg staat.
Zij heeft ons tevens opgedragen als haar gevoelen
u mode te doelen dat zij van de opportuniteit van
het thans formuleeren van een nieuw programma
niet overtuigd is. Wel is waar zijn enkele punten
van het in 1891 vastgestelde, met name de finan
ciële, gedeeltelijk verwezenlijkt, maar de hoofdzaak
de uitbreiding van het kiesrecht is nog slechts in
staat van wording. Men kent niet de voornemens
der regeering omtrent grondslag en omvang der uit
breiding. Veel minder bestaat er maatstaf van be-
oordeeling omtrent de bedoelingen der wetgevende
macht. Thans dient zich de handeling der Liberale
Un.e te concentreeren in het blijven aandringen op
het tot stand komen der kieswet, om daarna met
haar alsdan definitief vast te stellen programma de
verkiezingen, uitvloeisel van de wet, te leiden, kan
het zijn to beheerschen. Ongetwijfeld zal u alsdau
onze kiesvereeniging bereid vinden u te steunen op
den weg van krachtigen regelmatigen vooruitgang.
Onze regeering heeft het voorbeeld der Bel
gische om de bevordering der Zondags
rust ouder dc postbeambten, postzegels verkrijg
baar te stellen waarop staat »Zondr.gs niet bezorgen"
nog niet nagevolgd. Er zijn dan ook enkelen wien
het initiatief in deze te lang uitblijft, zoodat men
reeds briefkaarten in omloop ziet, waarop de woor
den Zondag niet bezorgen" gedrukt, staat.
Als do ij veraars voor deze soort van Zondagsrust
hun briefkaarten eon dag langer in den zak hielden,
tenzij ze dio een dag vroeger kouden verzenden, zou
het verzoek geheel overbodig worden. Zij behoefden
tot zicbzelven dan maar te zeggen: Zondag niet
te verzenden." (Arnh. Ct.)
De radicale kiesvereeniging te Opsterland
beeft zich gewend tot het kamerlid PijttevseD, (af
gevaardigde van Schoterland, tot welk district Op
sterland behoort) met het verzoek, om mocht de
kamer bij de aanhangige wetsontwerpen betreffende
die gemeente, niet besluiten tot het instellen eener
enquóte, er dan zooveel mogelijk op aan te dringen,
dat twee gemeenteraadsleden of twee leden van het
burgerlijk armbestuur worden opgeroepen, om
zoo noodig de kamer te dienen van informatie
omtrent den toestand in de gemeente,
In de Deli Crt. schrijft de heer D(een), dat
de twee telegrammen betreffende de
Lombok- ramp, door de Indische Regeering
den 28n Aug. naar Holland geseind, te Weltevre
den niet zijn aangeboden te 2 u. 10 min. en 8 u.
30 min. maar volgens het expeditieboek der Indi-
sche Regeerings-telegrammen te 12 u. 40 m., en
te 2 uur.
Het eerste telegram werd dus en dit is in deze
van belang verzonden, voordat de Raad van Indië
eene beslissing genomen had over voortzetting der
expeditie. De Indische Reg. stelde er pi ijs op, zich
te dekken tegen het verwijt, dat zij een beslissing
in den Haag geprovoceerd bad, en uit baar protest
tegen de veronderstelling, dat het eerste telegram
eerst verzonden was nadat de Gouv.-Gen. wist, dat
de Raad van Indië unaniem met hem meeging, blijkt
voldoende, zegt de heer D., dat ook zij inziet, dat
hier iets meer om den hoek komt kijken, dan het
een paar uren vroeger of later verzenden eener de
pêche. Is het eerste telegram werkelijk verzonden
na de Raadszitting, zooals uit 's Ministers opgave
te besluiten valt, dan heeft de Regeering in Hol
land geen keus gehad en is er hier niet constitu
tioneel gehandeld, door het Opperbestuur te plaatsen
voor een conflict, of het volgen van een weg, dien
men te Batavia reeds besloten had te volgea.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Nadat in de zitting van gisteren de heer Houwing
de gemeenteraden van Opsterland en Weststelling
werf in bescherming had genomen en had aange
toond, dat de schrikbarend hooge cjjfers voor armen
zorg op de begrootingen dier gemeenten voortvloeien
uit de allertreurigste toestanden, die daar heerschen
doorkwijning van nijverheid en landbouw, verdedigden
achtereenvolgens op reeds door anderen aangevoerde
gronden de heeren Rutgers Van Rozenburg, Bastert
en Roy aards van den Ham de regeerings voorstellen,
die bestreden werden door de heeren Farncombe
Sanders en Heemskerk.
Ia het late namiddaguur kwam de -min. van Binnenl.
Zaken, inr. Van Houten, aan het woord. Hij begon
met erop te wijzen, dat de quaestie van de verhoo
ging der Rijks-subsidie bij den daarop betrekking
hebbenden post der Staatsbegrooting had moeten
worden behandeld. Men had dan nu alleen te be
slissen gehad over de juistheid der toepassing van
art. 144 der Grondwet.
De Min. moet op éen punt den ontwjjfelbaren
steun der Kamers hebben, zal hij zijn taak tot re
geling der gemeente-fioanciën kunnen voortzetten.
Het moet vaststaan, dat de subsidiën uit 's rijks
kas zich niet moeten regelen naar de gemeentelijke
budgetten. De beide gemeenten genieten reeds een
subsidie van f 2 per hoofd der bevolkingwilde
men bij een regeling der g9meente-fiaanciëo dien
maatstaf algemeen maken, dan ware reeds 10 mil-
lioen noodig.
En moet dat bedrag nog hooger zijn, dan wordt
de taak zeer zwaar. De Min. zal althans, zoolang
hij 't bewind voert, geen cent meer dan f 256,000
voor de gemeente vragen. M00 kan dus na
gaan, welke de gevolgen van de be
slissing zullen zjjn.
Wat betreft de autonomie der gemeenten, merkt
de minister op dat de besturen der gemeenten wel
in de ontvangsten op hun autonomie opkomen, maar
bij de uitgaven op den Staat rekenen. Do minister
komt voor de gemeentelijke autonomie op maar
ook voor die van den Staat.
Na de niet-goedkeuring der begrooting door Ged.
Staten had men telkens dezelfde begrooting kunnen
indienen. Dan ware er in schijn grond om te vra
gen of er grove verwaarloozing is in den geest van
art. 144. De besturen hebben dit echter niet gedaan
zij zagen van alle verdere pogingen af en vingen
een parlieele werkstaking aanaan de begrooting
wordt niets meer gedaanbier is niet-handelen.
Door 't gemis van een begrooting ontbrak de basis
voor belastingheffing. Gevolg daarvan is dat de ge-
meenten niets meer ontvangen dan de opcenten op
j de personeele belasting en de toegekende subsidie,
j De kassen zijn nu op en 't crediet is weg. De ar-
menkassen zijn ledig en die toestand verergert met
den dag. Worden deze wetten aangenomen, dan kan
de huishouding regelmatig worden voortgezet. Wor-
I don ze niet aangenomen, dan worden geen hoofde-
j lijke omslagen meer geheven, dan zal de regeering
ook geen 6ubsidie meer uitkeerendan komt er een
j beheer zonder voldoende middelendan volgt er
anarchiedan zal men misschien geen bedeeling
meer geven, doch dan zullen de gegoeden ook bun.
belasting niet betalen.