1894 N°. 133.
Zaterdag 10 November.
81stc jaargang.
Bij dit Dommer behoort een bijvoegsel.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Yrgdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
PrijB per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditiiab te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending vain advertentiën vóór 9 uren op den dag der uitgave.
GOES, 9 November 1894.
Wij ontvingen ter aankondiging den reisgids
voor den winterdienst 1894 van de stoomvaart-
maatschappij »Nederland", Kon. Ned.
PoBtvaart. Deze reisgids is in de Engelsche zoowel
als in de Duitsche taal steeds op aanvraag bjj de
directie der Maatschappjj te Vlissingen gratis ver-
krjjgbaar.
De versnelde verbinding van de voornaamste plaat
sen op het vasteland met Londen via de lijn Vlis
singenQueen boro' en de verlaging van het per-
sonentarief doen het reizigersverkeer langs die lijn
steeds toenemen.
Kattend ij ke. Bij den landbouwer L. De Jager
alhier is het mond- en klauwzeer onder het
rundvee uitgebroken.
Het vervoer van herkauwende die
ren en varkens naar het overige gedeelte des
lands is verboden uit een kring, omvattende de
provinciën Noord-Holland (met uitzondering van de
daartoe behoorende eilanden), Zuid-Holland, Utrecht,
Noord-Brabant en Zeeland, alsmede het gedeelte der
provincie Gelderland ten Noorden en ten Westen
van de Maas, de Oostelijke grenzen der gemeenten
Appeltern, Horssen en Druten, de Waal en de
Oostelijke grenzen der gemeenten IJzendoorn, Keste-
ren en Lienden tot aan den Rijn.
Bjj beschikking van den minister van binnen-
landsche zaken is, op verzoek van dr. P. C. F.
F r o w e i n te den Helder, om den burgemeester
dier gemeente aan te schrijven den heer F. in staat
te stellen zjjue betrekking als lid van den Raad te
aanvaarden, na het afleggen van eene belofte, ge
antwoord, dat de minister, gelet op de ingewonnen
ambtsberichten, adressant te kennen geeft, dat met
het oog op de toepassing, steeds aan art. 39 der
gemeentewet gegeven, bepaaldelijk ook bij het kon.
besl. van 19 Maart 1884 (St.bl. no. 38), er voor
tusschenkomst der regeering in deze geene termen
zjjn.
Gisteren ontving de regeering het volgende
telegram van den Gouverneur-Generaal van Ned.-
Indië
Vroeg ingetreden moesson veroorzaakte vertraging
der operatiën.
Gisteren vjjand uit Mondjok en Bangkal Tjoelik
verdreven, zonder verliezen onzerzijds, en stelling
genomen te Tamanradja en Madjeloek nabij den
Noordoosthoek van Tjakra Negara."
Het D. teekent daarbjj aan
Dit regeerings-telegrain bevat weder een aantal
namen van plaatsen, waarvan men te voren nooit
heeft gehoord en die op de kaarten niet te vinden
zjjn, ook niet op de laatste, als bijlage bjj de memorie
van antwoord der Indische begrooting verschenen.
Maar de mededeeling dat onze troepen stelling heb
ben genomen nabjj de noordoosthoek, van onzen
operatie-basis het verst verwijderdvan Tjakra-
Negara, ia eene gewichtige aanwijzing, dat, ondanks
de vertraging die de kwade moesson teweeg brengt
in de operatiën, de insluiting van Tjakra-Negara,
het réduit der Baliërs, aanhoudend vordert.
Opmerking verdient het, dat in dit telegram niets
wordt gezegd omtrent de politieke aanrakingen, die
volgens berichten van particuliere zijde zouden zijn
aangeknoopt tusschen den opperbevelhebber en den
vorst. Alweder een bewijsdat men particuliere
berichten omtrent Lombok met voorzichtigheid moet
opnemen.
Dokter Ujlaki, een Hongaar van ge
boorte, officier van gezondheid le klasse, was wegens
ziekte uit Indië teruggekeerd en heeft de boot te
Genua verlaten om zijn familie te Buda-Pesth te
bezoeken.
Degenen die met hem reisden, vertelden dat hij
weinig spraakzaam was en zich over zijn gevangen
schap met kapitein Lindgreen weinig uitliet. Wel
dweepte hij met het Indische leger.
»Ik heb veel van de wereld aanschouwd, soldaten
van vele naties in het vuur gezien," vertelde hjj
vaak, »doch zulke kranige kerels als het Indisch
leger heeft, zag ik nooit te voren. De mo8d, dien
zjj toondende zelfopoffering, de flinkheid, de ge
hoorzaamheid zjjn boven mijn lof verheven. Het is
het boste leger dat ik ooit zag. Er was een dysen-
terie-lijder, dien ik nooit levend te Ampenan zou
krijgen. Bjj den overval lag hij in de tandoe en de
eerste, die een geweer greep en schoot was hjj.
Een man werd bjj hem geplaatst om op hem te
passen. Zij vochten als leeuwende een verliet den
ander niet. Zjj zjjn gevallen en hun lijken vonden
wij later over elkander liggende Dappere ke
rels 1" (Hbl.)
Uit goede bron wordt verzekerd dat door geen
der ministers bjj den Raad van State een koninklijk
besluit aanhangig is gemaakt, waarbij aan ambte
naren bij departementen, bij het bereiken
van 65-jarigen leeftijd, ontslag uit 's rjjks dienst zA
worden verleend.
Er wordt bijgevoegd, dat dit niet behoeft, daar
de wet reeds bevoegdheid geeft den ambtenaar op
65jarigen leeftijd en 40 dienstjaren tellende, te pen- j
sioneeren. Het ©enig mogelijke is, dat de regeering
van die bevoegdheid een ruimer gebruik gaat maken.
Vad.)
Naar men wil, neemt het hoofdbestuur van
postergen en telegrafie in ernstige overweging, d e
directie van de Rijkspostspaarbank
van Amsterdam naar Den Haag te verplaatsen.
De Minister van Waterstaat deelt aan de
Tweede Kamer mede, dat hij na rijpe overweging
besloten heeft dat het post- en telegraaf
kantoor te Amsterdam met eenigszins ge
wijzigde indeeling zal worden gesticht op het be
schikbare terrein, waarvoor de aanbesteding eerlang
kan worden tegemoet gezien.
Tengevolge van de jongste peraequatie is het
totaalcijfer der grondbelasting in Limburg
heel wat gedaald. En dit feit heeft daar een oude
quaestie weer aan de orde doen stellen.
Er wordt nl. beweerd, dat blijkens die uitkomst
Limburg wel terdege met het volste recht zich
verzet heeft tegen de grondbelasting in 1865, en
dat deze provincie dus al dien tijd te veel heeft
opgebracht.
Gedeputeerden van Limburg hebben nu in een
rapport aan de Prov. Staten die bewering herhaald
en komen tot de slotsom, dat de provincie in 25
jaren niet minder dan 1.730.504.50 te veel heeft
betaald, waarbij, zooals de heer Haffmans opmerkt,
de rente nog niet in rekening is gebracht.
Tegenover deze bewering stelt het Handelsblad
dat Limburg van 1834 1866, dus 22 jaren, te
weinig heeft opgebracht. De rekening is dus vereffend.
Maar de bewering is bovendien onjuist.
Onder de nieuwe peraequatie is ook in
andere provinciën de grondbelasting thans veel lager
dan vroeger het geval was. Dit is een gevolg van
gewijzigde toestanden, die in alle provinciën voor
vele gemeenten zeer uiteen liepen. Er is dus vol
strekt geen reden om uit de belangrijke verlaging,
die in 1893 voor Limburg is ingevoerd, af te leiden,
dat de taxatie van 1865 te hoog is geweest.
Het lijk van den overleden Keizer van
Rusland is Dinsdagavond te Livadië uit het kleine
paleis naar de groote kerk gedragen door den Keizer,
den troonopvolger, grootvorsten, prinsen en hooge
waardigheidsbekleeders. Achter de kist liepen de
Keizerin-weduwe, grootvorstinnen, prinsessen en hof
dames. De lijkstoet ging door het met fakkels ver
lichte park, tusschen eene dichte volksmenigte, en
onder het klokkengelui. De geestelijkheid schreed
den stoet tegemoet. Toen de lijkkist in de kerk op
de katafalk gezet was, werd een zielemis opgedragen.
Later werd het volk tot de open lijkkist toegelaten.
Volgens eene verklaring van professor Leyden was
de ziekte van den Tsaar eene chronische ontsteking
van de nieren en eene bijkomstige vergrooting van
het hart. In de linker long waren verscheiden ont
stoken plekkende maag was normaal. Deze diagnose
is door de sectie, welke in tegenwoordigheid der
doctoren door prof. Klein verricht werd, bevestigd.
Het verloop der ziekte was snel. Alle berichten over
kanker of vergiftiging behooren tot het rijk der
verbeelding. De ziekte ging van de nieren uit. Hare
ontwikkeling werd door de weigering van den Tsaar
om te eten verhaast. Alle vertoogen van Leyden,
dat de Tsaar zich aangrijpen en voedsel tot zich
nemen zou, bleven vruchteloos. Reeds te Spala drong
Leyden ten krachtigste daarop aan, en verzekerde
den Tsaar, dat van de voeding alles afhing. De
Tsaar behield een onverwinlijken afkeer voor eten.
Hij was door en door eene fatalistische natuur, en
beschouwde zijn lot als onafwendbaar. Eerst te Li
vadië hadden Leyden's pogingen om den Tsaar tot
eten te bewegen beteren uitslag, aangezien vader
Ioann in dezen een gunstigen invloed op den Tsaar
had en met de doctoren samenwerkte om hem te
laten eten. De daarop gevolgde beterschap duurde
echter slechts kort. De uitputting nam door de
komst der verwanten en door de godsdienstoefening
op den herinneringsdag van het ongeluk te Borki
toe. De Tsaar was tot een kwartier voor zijnen dood
bij zijn volle bewustzijn. De doodstrijd duurde vijf
minuten.
Had Tsaar Alexander zich niet tegen het gebruik
van voedsel verzet, dan zou hij, waar de sectie de
gezondheid van de maag heeft uitgewezen, langer
geleefd hebben.
13 ene nieuwe werkstaking-.
Thans hebben, zooals we reeds meldden, de dia
mantbewerkers, althans de diamantslijpers, te Am
sterdam het werk gestaakt, Men schat dat er in de I
hoofdstad ongeveer twaalf a veertienduizend dia
mantslijpers zijn en men kan dus nagaan wat eene
werkstaking in dat vak te beteeken en heeft. De
regeling der loonen bij de diamantslijpers is zeer
ingewikkeld en voor een oningewijde moeielijk te
begrijpen, maar men kan zich toch een denkbeeld
vormen over den teruggang in het vak als men weet,
dat dezelfde arbeid, waarvoor in den bloeitijd f 160
werd betaald, thans voor f 37 moet worden verricht.
Er schijnt nu echter plotseling eene opleving van
de diamant-industrie te zijn gekomen en daarvan
maken nu de slijpers gebruik om op verhooging van
loon tot f 64 en afschaffing van eenige gebruiken
aan te dringen.
Toen de werkstaking een aanvang nam, begrepen
de juweliers, de eigenlijke werkgevers, dat de toe
stand wel eens ernstig kon worden. Het comité der
werkstakers belegde toen een vergadering, waarin
besloten werd, behalve eenige andere eischen, 1e blij
ven staan op het minimumloon van f 64 en Woens
dagmorgen trokken de stakers naar een groot aantal
diamantslijperijen Amsterdam telt er zeventig
om de diamantwerkers tot staking over te halen.
Dit had ten gevolge, dat men omstreeks den middag
kon zeggen, dat 6r ongeveer 1500 aan de beweging
deelnamen.
Tegen 2 uur in den namiddag was eene verga
dering belegd in het lokaal »d'Geelvinck", waarin
het comité mededeelde, dat het om 5 uur eene bij
eenkomst zou hebben met eenige juweliers. Aange-
n het lokaal te klein bleek te zijn om allen te
bevatten (men schatte toen het aantal werkstakers
reeds op 2500 a 3000), werd besloten op het Am-
stelveld samen te komen, teneinde daar den uitslag
van die conferentie te vernemen.
Te vijf uur was het Amstelveld letterlijk zwart
van de menschen. Men kon het aantal gerust op
acht a tienduizend bepalen. De orde werd geen
oogenblik verstoord.
Kalm wachtte men de beraadslagingen af, welke
door het comité in een woning der heeren met de
juweliers werd gehouden.
Te zes uur was de conferentie afgeloopen. De
heer Van Zutphen, een der voornaamste leiders der
beweging, verscheen op de stoep en onder de diepste
stilte van de duizenden, die aanwezig waren, deelde
hij mede, dat het comité vergeefs had getracht voor
den avond een groot vergaderlokaal te huren. Daarom
noodigde hij allen uit, om den volgenden morgen
tegen half elf te samen te komen in den Park
schouwburg. Hij zou dan den stakenden het loon-
tarief voorleggen. Hij maande de stakers aan om
kalm te blijveneen daverend applaus steeg om
hoog en de menigte ging rustig uiteen.
De vergadering in den Parkschouwburg werd
Woensdagmorgen gehouden, doch de toevloed der
vakgenooten was zóo overweldigend, dat in den
grooten Parkschouwburg slechts voor een deel hun
ner ruimte was, zoodat zij, die buiten moesten blijven,
wegtrokken om naar een ander vergaderlokaal te
zoeken. De vergadering had eeu zeer ordelijk ver
loop. Van de bestuurstafel werden de voorstellen
der patroons medegedeeld, welke op eene verhooging
van ongeveer een gulden per week bleken neer te
komen bij vaststelling van de molenhnur op 75
cent per dag. De vergadering had nu te beslissen,
of deze voorstellen zouden worden aangenomen. Dit
bleek echter niet zoo gemakkelijk in zijn werk te
kunnen gaan, door het groot verschil in loon, dat
tot heden gegeven wordt. Immers, terwijl voor velen
de molenhuur van 75 ct. eene verbetering zou zijn,
bleek het daarentegen dat op vele slijperijen reeds
niet meer dan 60 cent per molen wordt betaald.
Er werd bij acclamatie eene motie aangenomen,
waarbij aan het werkstakingscomité de opdracht
werd verstrekt, in overleg met besturen van ver
schillende vereenigingen een uniform loontarief te
ontwerpen en dit in eene volgende vergadering ter
tafel te brengen en waarbij tevens de eisch van ver
korten arbeidstijd of behoorlijken schafttijd zal wor
den in acht genomen.
Daarna werd staande de vergadering eene com
missie naar den Burgemeester afgevaardigd, om
dezen te verzoeken, de groote koopmansbeurs voor
de vergadering der stakende diamantbewerkers af
te staan, wijl de Parkschouwburg daarvoor te klein
was gebleken. De commissie werd ten stadhuize bij
den burgemeester toegelaten, die het verzoek echter
van de hand wees, in de eerste plaats wijl de beurs
bij inwilliging van verzoeken als deze, niet aan hare
bestemming zou beantwoorden, in de tweede plaats
wijl hetzelfde verzoek vroeger aan eene andere werk
liedenpartij geweigerd was en de Burgemeester geen
verschil tusschen de eene en de andere partij kon
maken. De woordvoerder der commissie betoogde
dat de diamantindustrie in zeer nauw verband stond
met den handel, en waar vroeger de werklieden wel
licht de beurs hadden willen hebben alleen omdat
zij de beurs was, de diamantbewerkers hun verzoek
alleen deden wijl voor hen geen gebouw ruim ge
noeg in de stad bestond. De Burgemeester bleef
echter bij zijn eenmaal gegeven antwoord.
Intusschen was in den Parkschouwburg nog door
dezen en genen het woord gevoerd en was ten slotte
de algemeene verzekering gegeven, dat de stakers
het werk niet zouden hervatten dan na inwilliging
van den gestelden eisch 45 gld. voor 40 stuks, te
samen 4 karaat. Bij de terugkomst der commissie
was men reeds op straat, om gezamenlijk een tocht
te ondernemen, ten einde de Israëlietische slijpers
der slijperijen in den omtrek van Plantage en Joden-
breestraat tot neerleggen van den arbeid te overreden.
Gisteren is eene nadere conferentie gehouden tus
schen werkgevers en een comité uit de werklieden
in het vak der roosjesslijper ij. Van de zijde der
patroons werd den werklieden op het hart gedrukt,
dat de gevraagde loonsverhooging ad circa 15 pet.
onder de bijzondere omstandigheden, aan de diamant
industrie eigen, onmogelijk door de patroons kon
worden betaald. De pressie van de zijde der werk
lieden zou dus hoogstens kunnen uitwerken, dat de
patroons wel het tarief zouden aanvaarden, maar
velen tegen het gevraagde loon eenvoudig geen werk
zouden kunnen afgeven. Het comité bleef echter
den looneisch handhaven, waarna het tarief door de
patroons aanvaard werd, hetgeen dus beteekenen
zal, dat er waarschijnlijk minder werk uit handen
zal worden gegeven.
Een der patroons uitte de vrees, dat door deze
beweging weder een tak van industrie naar elders
zal worden verplaatst.
De stakende diamantbewerkers kwamen inmiddels
voor het Rijksmuseum bijeen en trokken vandaar
naar den Parkschouwburg, waar achtereenvolgens
twee vergaderingen werden gehouden, wijl ook daar
de zaal te klein bleek om allen tegelijk te bevatten.
De algemeene werkstaking is nu geproclameerd; aan
80 slijpergen is de arbeid neergelegd en het aantal
stakers wordt geschat op 8 a 10.000. In den Park
schouwburg werd het gestelde minimum-tarief aan
genomen.
De vergadering was ditmaal minder rustig dan
den vorigen dag, wijl 6en patroon aan het woord
wilds* komen en men hem dit niet toestond, en wijl
een afgevaardigde uit Antwerpeu werd voorgesteld,
hetgeen eenige sensatie verwekte. De Antwerpsche
diamantbewerkers hebben zich met de Amsterdamsche
werkstakers solidair verklaard.
De loonbeweging gaat zich thans ook uitbreiden
onder de snijders en snijdsters. De mannelijke en
vrouwelijke vakgenooten dezer branche kwamen gis
teravond in café Schlüsser bijeen. Er heerschte zoo
groot verschil van meening, dat de bijeenkomst een
niet zeer kalm verloop had. Ten slotte kwam men
overeen een comité van 21 snijders en snijdsters te
benoemen met de opdracht een uniform loontarief
voor snijders en snijdsters te ontwerpen en dit reeds
heden aan het oo.vdeel eener openbare vergadering
te onderwerpen.
Terzelfder tijd werd in »Plancius" eene vergade
ring van slijperskn echts gehouden, waarin werd be
sloten ten eerste drie fabrieken, waar men weder met
den arbeid wil aanvangen, te bezoeken, om dit te
voorkomenten tweede het daarheen te leiden dat
de werkgeveis, die de eischen hebben ingewilligd,
Maandag weder kunnen laten werken, en ten derde
j de snijders en snijdsters in zooverre te steunen dat
j men de staking niet zal eindigen vóór ook zij loons-
I verbetering hebben verkregen. Voorts werd nog de
vraag besproken, hoe in de toekomst onderkruiping
van eigen werknemers", die niet tegen loon maar
voor eigen rekening laten werken, belet zou kunnen
worden. Dit bezwaar meent men te zullen overwinnen
door een zeker gewicht aan grondstof gelijk te stellen
met den aangenomen loonstandaard.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Bedankt voor het beroep naar de Ned. Herv.
gemeente te St. Laurens en Brigdamme door ds. A.
Van Veen te Akkooi.
Dr. Louis A. Biihler, beroepen predikant bij
de Ned. Herv. gemeente te Schiermonnikoog, die
van den kerkeraad der Ned. Herv. gemeente te Gro-
ningen geen bewijs van zedelijk gedrag kon krijgen,
heeft er nu een bekomen van den kerkeraad te
j Woltersum, waar hij zich sinds 1 Mei jl. gevestigd
had. Dientengevolge zal hg binnenkort zijne bedie
ning aanvaarden.
Gisteravond is bij het gemeentebestuur vau
Goes ingekomen een verzoek van den onderwijzer
J. F. L. Flöeker om eervol ontslag uit zijne be
trekking.
