1894 N°. 130.
Zaterdag 3 November.
81sle jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prgs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmah te Rotterdam en verder
bg alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prgs der gewone advert6ntiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Intending v*n advertentie» voor uren op den dag der uitgave.
Eene mythologische" voorstelling.
Uit andere bladen zullen velen onzer lezers wel
licht kennis genomes hebben ran bet onverkwikke
lijk onderwijsdebat de vorige week in de Amster-
damsche raadszaal gevoerd, een debat, dat maar al-
tezeer de waarheid bewijst van de bewering der
tegenstanders der pacificatie van 1889, dat die paci
ficatie den onderwijsstrijd alleen van het Binnenhof
zou doen verdwjjnen om hem in de gemeenteraden
des te krachtiger te doen herleven.
Wij hebben over de Amsterdamsche quaestie met
voordacht gezwegen, omdat ons de aanleiding ertoe
waarlijk niet belangrijk genoeg voorkomt om er lang
bjj stiltestaan. Dat de radicale heer Den Hertog
gesproken heeft van mythologische voorstellingen"
bewjjst alleen hoe hij over zekere zaken denkt, maar
die meening van éen oud-onderwijzer der openbare
school, bewijst nog niets omtrent den algemeenen
geest der openbare onderwijzers, evenmin als zekere
gebeurtenissen te 's-Hage en te Harlingen iets be
wijzen tegen de moraliteit van godsdienstleeraren
in het algemeen.
Maar zelfs al werd de opvatting van den beer
Den Hertog door alle openbare onderwijzers gedeeld,
dan nog zou dit niets tegen de neutrale school be-
wjjzen. Zoolang zij niet ontkennen, dat de beginselen,
waarop de Christelijke godsdienst steunt, ook de be
ginselen zijn, die de maatschappij moeten veredelen,
dan blijft juist het karakter der neutrale school ge
handhaafd in de volkomen vrijheid van geloof om
trent de meerdere of mindere goddelijkheid" dier
beginselen, eene vrijheid, die ieder het recht heeft
te eischen, maar die de clericalen zoo gaarne zouden
willen den kop indrukken.
Maar we willen daarop niet verder ingaan, juist
omdat we even willen opmerken, dat er over de
geheele quaestie reeds veel te veel geschreven is.
De antirevolutionaire en Katholieke pers heeft na
tuurlijk de gelegenheid met hare gewone handig
heid aangegrepen om haar gal uit te spuwen over
de openbare school en hare onderwijzers. Aan eene
uitdrukking in het vuur van bet debat aan iemands
mond ontvallen en door hem later door eene nadere
toelichting in de juiste bedoeling gerectificeerd, wordt
door zijne tegenstanders eene beteekenis gegeven,
die zij niet verdient en die ook geheel in strijd is
met de waarheid. Zoo maakt de anti-liberale pers
die uitdrukking langzamerhand zelve tot eene ♦my
thologische" voorstelling.
En op dat gevaar wilden we even wijzen. De
woorden van den heer Den Hertog zullen nog jaren
lang, te pas en te onpas, bjj tal van gelegenheden
door onze tegenstanders worden gebruikt om den
haat tegen de openbare school aan te wakkeren.
Daarom kan het zjjn nut hebben op die tactiek nu
reeds te wijzen, opdat ieder later wete wat hij ervan
te denken hebbe, als ze in practgk wordt gebracht.
Anders loopt men de kans, dat de openbare school
bestreden wordt niet op grond van de mythologische
voorstelling" van den heer Den Hertog, maar van
de mythologische voorstelling," die zjjne tegen
standers van zjjne mythologische voorstelling" ge
lieven te geven.
Den Helder.
Voor de verkiezing van een lid der Tweede Ka
mer in het hoofdkiesdistrict Helder, ter vervanging
van wijlen den heer Land, waren uitgebracht 1950
geldige stemmen. Er moet eene herstemming plaats
hebben tusschen de heeren A. P. Staalman (anti-
revol.) die 558, en J. J. Kraakman (R.-K.), die
281 itemmen bekwam.
Verder hadden da heeren ds. H. Van Calcar (lib.)
256, J. C. Jansen (lib.) 242, J. J. Stooker (lib.) 213,
dr. P. O. F. Frowein (lib.) 158, Van den Bosch (lib.)
91, J. Korver (antirevol.) 75, J. B. Verhey (lib.; 40,
A. Maas (lib.) 14 en B. J. G. Volck (lib.) 7 stemmen.
In het geheel zjjn dus (15 verspreide stemmen
buiten rekening gelaten) 1021 stemmen uitgebracht
op liberale en 914 op anti-liberale candidaten en
het is derhalve alleen aan de verdeeldheid onzer
partygenooten te wgten, dat geen hunner candidaten
in herstemming komt. Dit geeft vertrouwen, dat het
district Helder een volgende maal weör door de
onzen zal herwonnen worden, maar het mag toch
voor het vervolg een prikkel zgn voor de kiezers
om zich eerst met elkander te verstaan en voor
enkele liberale candidaten om ter wille der party
voor eene candidatuur te bedanken ten gunste van
hem, die het meest kans van slagen heeft.
Opmerking verdient nog, dat, hoewel een anti
revolutionaire candidaat de meeste stemmen ver
wierf, de candidaat door de Standaard aanbevolen
het niet verder kon brengen dan 75 stemmen.
Jntusschen mag uit de Standaard van heden wor
den afgeleid, dat de heer Staalman niet anti
revolutionair is; althans dit blad voegt aan bet
bericht van den uitslag dezer verkiezing de opmer
king toe
Dat het stemmencyfer op den antirevolutionairen
candidaat, den heer Korver, zoo laag is, bewgst, dat
men onzerzgds niet ernstig meegestreden heeft".
Wy wenscben te vragenwie en wat is de heer
Staalman dan nu eigenlyk wel? Tot dusver zagen
we zijn naam niet als candidaat genoemd. Is die
candidatuur dan zoo maar uit de lucht komen vallen
't Is eene vreemde geschiedenis, die zeker nadere
opheldering vereischt.
Nader meldt men ons omtrent den heer Staalman
heden uit Den Helder, dat by de richting is toe
gedaan van den redacteur van het bekende blad
Extra-tijding en waarschijnlijk anti-revolutio
nair is.
Czaar Alexander.
De dood heeft een einde gemaakt aan het ernstig
ïyden van den Keizer van Rusland. Gistermiddag
te kwart na tweeën is hg zacht en kalm overleden.
Hoewel deze tgding reeds dagen werd verwacht en
de ongunstige keer in den toestand van den lgder zelfs
op een spoedig einde wees, maakt de dood van den
Czaar zoowel in als buiten Rusland een diepen in
druk, omdat men allerwege beseft, dat in hem een
vorst is heengegaan, die het wel meende met zgn
volk en wiens hoogste streven het was den vrede
in Europa te bewaren.
Zgn opvolger Nicolaas II, die binnen enkele dagen
als Keizer 2al gekroond worden, is nog niet in de
gelegenheid geweest op eenigerlei wjjze te toonen,
wat Rusland en Europa van hem te wachten hebben.
Hg is steeds buiten de regeeringszaken gehouden
en derhalve valt er nog geene maening te uiten
over het beleid, dat aan zgne regeering ten grond
slag zal liggen. Alleen bestaat er goede kans, dat
de geloofsvervolgingen in Rusland een einde zullen
hebben of althans veel zullen verminderen, want de
voorzitter der Heilige Synode, die van die vervol
gingen de ziel was, staat bg den nieuwen Czaar
slecht aangeschreven wegens zgn overdreven bekee-
ringsgver tegenover de aanstaande gemalin van Keizer
Nicolaas.
Omtrent de laatste oogenblikken van Czaar Alexan
der wordt uit Livadie naar St. Petersburg gemeld
»De Keizer was bg het volle bewustzgn. De
Keizerin bleef steeds bg hem. De Keizer blies zacht
den laatsten adem uit, omringd door zgn geheele
gezin. Van het lgk namen de kinderen en bloed
verwanten des Czaren afscheid, gevolgd door de
hofbeambten, de leden van het keizerlgk gevolg en
de paleisbedienden. De keizerlgke vlag werd op het
paleis halfstok geheschen, onder het gebulder der
kanonnen. Kort na 4 uren 's namiddag werd aan
Keizer Nicolaï Alexandrowitsj op het plein voor het
paleis de eed van trouw gezworen, eerst door de
hier aanwezige grootvorsten, toen door de hofbe
ambten en bedienden, militaire beambten enz.
GOES, 2 November 1894.
Hoe hooger de verwachting gespannen is, die
men van eenige voorstelling, op welk gebied ook,
koestert, des te grooter is de kans dat men daarin
wordt teleurgesteld. Uittreksels van persbeoordee-
lingen" omtrent séances door den heer Char
les W o 11 o n elders gegeven op het gebied van
hypnotisme, waren reeds te voren alhier verspreid
en vermeldden zulke merkwaardige proeven, dat
velen zich gisteravond naar de schouwburgzaal der
sociëteit >V. O. V." hadden begeven om dezen »we-
reldberoemden" hypnotiseur werkzaam te zien. En
werkelgk hij heeft zgn publiek niet teleurgesteld.
Na een kort overzicht te hebben gegeven van do
geschiedenis en het wezen van hypnotisme, magne
tisme en suggestie, liet hij de sujetten, die zich tot
proefneming hadden aangeboden, ongeveer 10 mi
nuten lang onbewegelgk en in een bepaalde houding
op een horloge of een ander blinkend voorwerp
staren en overtuigde zich daarna of hg den wil
van een ander al dan niet aan de zgne kon onder
werpen. Sleohts met enkelen gelukte dit, maar met
hen had hg dan ook een volkomen succes.
Hoezeer de heer Wolton den wil van anderen
weet te beheerschen, bleek uit vele proeven, die
bgna alle slaagden. Zoo konden zgn mediums den
mond of de oogen niet sluiten of openen, niet
spreken, niet verder tellen dan tot een bepaald ge
tal, eenige bepaalde letters van het alphabet niet
uitspreken, de armen of beenen niet buigen, strekken
of heffen, niet gaan, niet zitten, niet opstaan en
dit alles niet, omdat zg door den hypnotiseur waren
in den waan gebracht, dat zg dit werkelgk niet
konden. Zelfs bracht hg iemand in zulk een diepen
slaap, dat deze ongevoelig bleek voor een speld,
die hem door het oor gestoken was. De sterkste
proeven waren wel dat twee der gehypnotiseerden
den heer Wolton overal volgden, waarheen hij hen
geleidde, enkel door hen gedurig aan te staren of
op het geluid zgner voetstappen, en dat éen hunner
een stuk papier van zeer gering gewicht, nauwe
lijks kon optillen, alleen omdat zgn beheerscher hem
verzekerde, dat het verscheidene centenaars zwaar was.
Nadat de mediums weer uit hun hypnotischen
slaap waren gewekt, gevoelden zg zich allen normaal,
zoodat de ondergane proeven geen den minsten na-
deeligen invloed op hen hadden uitgeoefend.
Een dankbetuiging van den heer Wolton en een
luid applaus der tegenwoordigen bewezen dat allen I
over deze séance waren voldaan.
Kamperland. Ook hier is mond - en klauw- I
zeer geconstateerd bg 2 stuks vee van den land-
bouwer L. Wisse, terwgl als vermoedelijk daaraan
lgdende is aangegeven 1 stuk vee van den landbou- 1
wer J. P. Leendertse.
Bg Kon. besluit zijn benoemdtot dijkgraaf
voor den polder Oost-Nieuwland J. Goetheer; i
tot dgkgraaf voor den Nieuwen polder (annex Sta- j
venisse) J. C. L u y ktot heemraad voor het wa
terschap Schouwen T. Gast; tot raad voor den
polder Walcheren P. Pouwer Az.
Bg Kon. besl. is benoemd tot commissaris van
politie te Amersfoort J. G r o e b e thans commis
saris van politie te Zieriksee.
Uit Pau meldt men aan De Standaard, dat
de vooruitgang in dr. Kuyper's toestand
aanhoudt, zoo zelfs, dat hg eerlang een deel van
zgn taak weer hoopt op te vatten.
Zoolang deze langzaam voortgaande beterschap
mag aanhouden, zullen er, op verlangen van dr.
Kuyper zei ven, geen berichten omtrent zgn onge
steldheid meer in De Standaard worden opgenomen.
Bjj- de Woensdag te Amsterdam gehouden her
stemming tusschen de heeren Roelvink (lib.) en mr.
L. Povel (kath.), ter verkiezing van een lid der
Provinciale Staten van Noord-Holland, blgken uit
gebracht te zgn 3325 geldige stemmen, waarvan
1812 op den heer Roelvink en 1513 op mr. Povel,
zoodat de liberale candidaat, de heer Roelvink,
gekozen is.
Algemeen is in de afdeelingen der Tweede
Kamer met bevreemding en ergernis vernomen, dat
in de jaren 1888'93 voor aanschaffing van kleeding
en uitrusting voor miliciens wegens de verlenging
van dienstfcgd buiten de begrooting f 1,400,000 is
uitgegeven. Men begreep niet hoe 't mogelgk is
geweest zulke groote uitgaven buiten de
begrooting te doen. Zgn, zoo vroeg men, te
dezer zake onregelmatigheden gepleegd, welke aan
leiding geven tot verhaal van de gedane uitgaven
op degenen, die daartoe hebben medegewerkt, en
tot het instellen van eene strafvervolging
Daaromtrent wilde men reeds dadelijk inlichting,
onafhankelijk van de door den minister van finan
ciën toegezegde regularisatiewet.
Tot die toezegging alléén had de minister zich
niet behooren te bepalen. De zaak scheen toch ern
stig genoeg om te vermelden of en in hoeverre maat
regelen te nemen zgn naar aanleiding van het voor
gevallene en ter voorkoming van dergelgke misbruiken
voor 't vervolg. Eenige andere leden vonden in het
gebeurde aanleiding om op herziening der wet op
de ministeriëele verantwoordelgkheid aan te dringen.
In 1892 kocht het Rgk te 's-Heeren berg een
st uk gronds van Z. K. H. den vorst van Hohen-
zollern, om daarop een Rgksontvangerskantoor te
bouwen. De koopsom werd betaald. Daarna bleek,
dat het gekochte voor het beoogde doel ongeschikt
was. Toen achtte men 't beste om den grond weer
aan den vorst te verkoopen. Deze toonde zich tot
dien koop genegen, mits het Rgk de kosten betaalde.
Men kwam tot een accoord. Bg de wet van 2 Ja
nuari 1893, St.bl. no. 2, werd goedgekeurd de on-
dfcrhandsche verkoop van het bewuste perceel aan
den vorst. Diens administratie heeft nu al maanden
de koopsom (f 800) ter storting gereed en deed zelfs
pogingen om te betalen. Tot heden is dat echter
niet gelukt, ofschoon het Rgk daarop reeds ongeveer
2 jaar aanspraak heeft.
Wie kan dat verklaren, vraagt Het Centrumhet
bovenstaande mededeelend.
Het gerucht loopt, dat de burgemeester
van 's-Gravenhage, mr. Roest, naar aanlei
ding van de bekende motie-Michiels, zgn ontslag als
zoodanig zal nemen. Ook spreekt men er van, dat
het geheele Dagelgksch Bestuur zou aftreden.
Aan de Ko n. Mil. Academie te Breda
scbgnt een zeer ontevreden geest te heerschen. Dezer
dagen werden zelfs biljetten aangeplakt, waarin aller
lei hatelgkheden voorkomen. Een groot aantal ca
detten zit dientengevolge in de provoost op water
1 en brood. (D. v. A.)
Kerkelijke Zaksn en Onderwij».
Beroepen bg de Christ. Ger. gemeente te Rot
terdam ds. F. J. Wessels ta Zieriksee.
De heer L. P. J. Vermeulen, leeraar in de
Fransche taal en letterkunde aan de H. B. S. alhier,
staat no. 1 op de aanbevelingslgst van benoembaren
voor dezelfde betrekking te Schiedam en tevens op
eene dergelgke lijst voor leeraar aan het gymnasium
aldaar.
Als no. 2 wordt voor beide betrekkingen aanbe
volen de heer H. De Leeuw te Winschoten, onlangs
benoemd tot leeraar aan de R. H. B. S. te Middelburg.
Den heer A. W. Wisse, gewezen hoofd der
school te Ellewoudsdgk, werd Woensdag, vóór zgn
vertrek naar Heinkenszand, door zgne leerlingen een
tweetal stoffelgke bewgzen van hoogachting aange
boden. (M. Ct.)
De heer A. Prince vierde gisteren zgn 25jarig
jubilé als leeraar in de wiskunde, geschiedenis, aard-
rgkskunde en Nederlandsche taal aan de burger
avondschool te Vlissingen, waarvan hg sedert 1 Sept.
directeur is.
De leeraren boden hem een stoffelgk blijk van
sympathie aan, en ook van zgne tegenwoordige en
oud-leerlingen ontving hg blgken van belangstelling.
Rechtszaken.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Heden zgn veroordeeldM. V., 29 j., huisvrouw
van P. H., te Heinkenszand, wegens mishandeling,
tot f 1 of 1 dag; J. d. W., 28 j., te Wemeldinge,
wegens eenvoudige beleediging, tot f5 of 5 dagen;
J. O., 33 j., te Iarseke, wegens straatsehenderg, tot
f 3 of 3 dagen; C. v. S., 21 j., te Ierseke, wegens
mishandeling, tot f 5 of 5 dagenJ. F. J., 22 j.,
te Ierseke, wegens mishandeling en vernieling, tot
1 maand gevangenisstraf; A. v. d. B., 13 j., te
Ierseke, wegens diefstal, tot 50 cent boete of 1 dag;
J. v. d. H., 11 j., te Goes, wegens diefstal, tot f3
of 3 dagen.
Vrggesproken werd: E. d. J., 29 j., huisvrouw
van A. d. V., te Wemeldinge, beklaagd van een
voudige beleediging.
Het gerechtshof te 's-Gravenhage heeft be
vestigd het vonnis der rechtbank te Middelburg,
waarbg C. P., arbeider te Hoedekenskerke, wegens
meineed werd veroordeeld.
LOMBOK.
Gisteren ontving het Centraal Comité voor het
bgeen brengen van een Nationaal Fonds ter onder
steuning van de nagelaten betrekkiagen van mili
tairen van leger en vloot, in of door den strgd in
Indië gesneuveld of overleden, een schrgven van
directeuren en commissarissen der Deli-maatschappg,
luidende
Bg gelegenheid der herdenking van het vgf-en-
twintig-jarig bestaan der Deli-maatschappg hebben
directeuren en commissarissen persoonlgk de eer u
aan te bieden een bedrag van vgftig duizend gulden,
als hulde aan het Nederlandsch-Indische leger, dat
op Sumatra gestreden en geleden heeft ten behoeve
van rust en orde op dat eiland".
De Loc. meldt:
De toestand van overste Bglevelt, kapitein Manders
en luitenant Boerma, alle drie in bet hospitaal te
Soerabaja, is nog niet zeer bevredigend. Overste
Bglevelt heeft nog steeds den kogel in de borst.
Kapitein Manders heeft één arm verbrgzeld en de
andere doorboord. De beide voeten van luitenant
Boerma zullen waarschijnlgk behouden big ven, maar
intusschen lijdt de patiënt ondragelgke pgnen.
Holland" schrgtt van Lombok dd. 19 Sept. aan
de J.-B.
Heden is het drie weken geleden dat onze troep
om zoo te zeggen vernietigd werd, zegge drie weken.
Als ellendelingen, van alles beroofd, dankten wjj den
hemel Ampenan bereikt te hebben. De overmoedige
Baliër, sterk door zgne mannen, zgne muren, zgne
repeteergeweren en zijn groot succes, gaf toen maar
den raad dat ons berooide boeltje maar weer aan
boord zou gaan. En, na drie weken I De Balische
kampongs op Ampenan en Kapitan verwoest. Aroeng
Aroeng verwoest, Pagasangan en Pasinggahan ver
woest, Pagoetan verwoest en verlaten, Mataram
uitgebrand en door het invallen der projectielen
onbewoonbaar, Poenia verlaten. Niets rest de Balische
bevolking meer als schuilplaats dan Tjakranegara,
waar nu alles is heengevlucht. Daar wonen thans
dertigduizend menschen, en gzingwekkend is de
gedachte hoeveel verwoesting elke invallende granaat
onder die opeengehoopte menschenmassa brengen
moet 1 En onbarmhartig gaat het oorlogswerk door.
Terwgl ik dit schrgf, gaat 't boem, boem 1 uit Aroeng-
Aroeng en uit de benting bij Pi\gasangan. Ea iets
