81ste jaargang.
1894 N". 127.
Zaterdag 27 October.
Bij (li! noinmer behoor! een bijvoegsel.
Wat leeren ons tie Belgische verkiezingen?
•IpES
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; mot bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditjur to Rotterdam en ^eraer
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaa triers.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Ba directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
van advertvóór 38 uveïs ogf den dag der «StR'»ve.
■f&f.'JBczjexnuenKa ASatnxsMaaaK EBHB
Het jongste nommer van het weekblad de Amster
dammer bevat eene plaat, waarop Keizer Wilhelm
van Duitsohland aan Koning Leopold van België de
socialistische leden van den Rijksdag aanbiedt, ten
einde aldus iu België eene proef te nemen met eene
socialistische meerderheid in Kamer en Senaat, en
eens te zien hoe dat gaan zou. Het is zeker slim
van den Keizer, dat hij (altijd op die plaat) een
ander zulk een proef wil doen nemen en er niet
zijn eigen land voor beschikbaar stelt, maar vermoe
delijk zou zijn cousin" Leopold weinig trek hebben
het aanbod te aanvaarden.
Toch valt uit de voorstelling van de Amsterdammer
de goode leering te trekken, dat, wie zich aan een
andor spiegelt, zich zacht spiegelt, en daarom ook
is het wijs, dat men by ons te lande, waar de kies
recht quaestie nog altijd de hoofdschotel vormt van
het regeeringsprogramma, zijne conclusion trekt uit
de resultaten, die de jongste verkiezingen in België
volgens de daar ingevoerde kieswet hebben opge
leverd. Men zij 8chter op zijne hoede, dat men niet
de zeer verschillende omstandigheden uit het oog
verlieze, dia zich bij eene verkiezing bij onze zuide
lijke naburen en bij ons doen gelden, want dan komt
men allicht tot zeer verkeerde gevolgtrekkingen.
Zoo gaat het b. v. niet op te beweren, zooals wjj
dezer dagen hoorden zeggen»Ziet ge nu wel, uit
breiding van het kiesrecht waait alleen in 't zeiltje
van de socialisten" en daaruit dan te komen tot de
conclusie, dat zulk eene uitbreiding nist zou zijn in
het belang van land en volk. Het is ons niet recht
duidelijk, hoe velen zoo verrast zijn geworden door
den uitslag der Belgische verkiezingen. Het mocht
toch waarlijk wel verwacht worden, dat België met
zijne groote mijndistricten, waarvan de meeste be
kend, zoo niet berucht, zijn door hunne vele werk
stakingen, dat België mat zijne talrijke industrie
plaatsen, die eene aanzienlijke arbeidersbevolking
huisvesten, na eene vör strekkende uitbreiding van
het kiesrecht verscheidene socialistische leden in
zyne volksvertegenwoordiging zou krijgen. Evenzoo
kan het evenmin verbazing wekken, dat in een land,
waar de geestelijkheid zulk een grooten invloed
bezit op een groot deel der bevolking, ook de cle-
ricale partij nog in stemmental hoeft: gewonnen. Dat
de dorde partij, de liberale, derhalve het slachtoffer
zou worden, was slechts een logisch gevolg, en dit
te eerder, omdat bij een opgewonden en heethoofdig
volk als do Balgen, vooral wanneer de onderste
lagen der bevolking tot de stembus worden toege
laten, zoo weinig plaats overblijft voor eene kalme
en voorzichtige middenpartij. Dit alles lijkt ons
zoo duidelijk, dat schier niet anders verwacht kon
worden.
Maar eene andere quaestie is of mea nu uit de
resultaten der Belgische verkiezingen eene gelijken
uitslag mag profefceeren voor ons land, wanneer
daar ooit nog eene kiesrechtuitbreiding zoover de
Grondwet toelaat" tot stand mocht komen Men
ag daarmede zeer voorzichtig. Nog daargelaten, dat
eene eerste verkiezing volgens een nieuw stelsel
zelden een betrouwbare maatstaf is voor de ware
gezindheid des volks men herinnere zich, dat ons
tegenwoordig kiesstelsel de eerste maal eene anti
liberale, de tweede maal eene liberale meerderheid
gaf, welke bij de jongste verkiezing nog in stem-
mental won houde men in het oog, dat wij in
ons land schier nergens zulke centra van industrie
hebben als België en dat dus, zoolang het land in
districten blijft verdeeld, er weinig kans bestaat,
dat de arbeiderspartij in meerdere districten haren
candidaat zal zien zegevieren. Bovendien is de aard
van ons volk vrij wat kalmer, bezadigder en meer
overwegend, dan die der Belgen, waardoor al da
delijk uitersten zullen worden vermeden. Wij kun
nen ons althans niet voorstellen, dat, met uitzon
dering van een paar groote steden en van een
•nkel district in het Noorden, ergens de meerderheid
der toekomstige kiezers zich zou vereenigen op
mannen, aan wien geen zetel in de Kamer mag ten
deel vallen.
Want men ouderscheide te dien opzichte wel.
Niet ieder die men liever niet in eonig regeerings-
Iichaam zou zien plaats nemen, mag zulk een zetel
onwaardig worden gekeurd. We verwachten weinig
heil b. v. van een of meer socialisten in onze volks
vertegenwoordiging, maar daarom kunnen toch aan
de kalmsten dier partij niet het recht en de geschikt
heid worden ontzegd om lid der Kamer te zijn. En
wanneer zjj zich daar slechts mochten willen ont
houden van datgene, wat hunner onwaardig is, nl.
het bezigen van tartende woorden ten opzichte van
andersdenkenden, of van personen en instellingen,
die boven de partijen staan, in één woordwanneer
zij zich daar kunnen bepalen tot het voeren van
eene practische politiekdan zien wij niet in, waarom
zij stiet even goed een sieraad der Kamer zouden
kunnen worden als zoovele andersdenkenden.
Het >roode spook", dat sommigen bij ons te lande
reeds in het verschiet zieD, nu in België zoovele
socialisten gekozen zijn, kan ons daarom nog weinig
vrees aanjagen. We gelooven, dat zelfs bij een zeer
uitgebreid kiesrecht hier slechts zeer enkele socialisten
zouden worden gekozen, die wellicht, wanneer ze
hunne positie goed begrepen, even goed tot heil
van land en volk in de Kamer zouden kunnen werk
zaam zijn als tal van anderen.
Eene andere, minder gemakkelijk te behandelen
quaestie is de houding, dia do liberalen in België
hebben aangenomen bij do herstemmingen, waar ze
op tal van plaatsen zijn overgegaan op de socialistische
candidaten als die in herstemming kwamen met
elericalen. Oppervlakkig beschouwd kunnen we niet
zeggen, dat wa deze tactiek zeer toejuichen, en het
komt ons voor, dat onthouding in deze de weg was,
dien de liberalen hadden te bewandelen. Evenwel,
ook hierbij dient men rekening te houden met bij
zondere toestanden. In de eerste plaats gold het
/rerstommingen, waarbij men derhalve beperkt was
in zijne keuze, en in de tweede plaats hing met
die keuze het behoud van enkele zetels voor de
liberale party ten nauwste samen. Zoo kon h"t
steunen van een tegenstander op de eene plaats,
eene overwinning der eigene partij geven op eene
andere.
Maar toch mag niet ontkend worden, dat bij vele
liberalen in België blijkbaar de hoofdzaak is geweest
het bestaande (de meerderheid der elericalen) te ver
nietigen, en iets af te breken zonder dat men zeker
weet wat komen zal, lijkt ons altijd, eene slechte,
weinig vruchtdragende, in vele gevallen zelfs gevaar
lijke tactiek. Daarom hebben we die ook altijd ver
oordeeld bij onze politieke tegenstanders, wanneer
ze bij eerste stemming al vaak zich coaliseerden met
andere minderheden, van wien ze hemelsbreed af
stonden. Hoe weinig vruchtbaar de arbeid van zulk
eene coalitie is, heeft trouwens bij ons te lande de
regeerperiode van het kabinet-Mac-kay bewezen, dat
slechts gesteund word tot de onderwijsquaestie van
de baan was.
Veteranen als Frère-Orban en Bara in België, die
pal bloven staan voor de beginselen hunner partij
en van geen transigeeren wilden weten, dwingen
daarom grooten eerbied af.
Wanneer we derhalve op de vraag hierboven ge
steld een antwoord moeten geven, dan luidt dit
aldus De verkiezingen in België geven, uithoofde
van hot groote verschil in den aard der bevolking,
weinig maatstaf ter voorspelling van de r-sultaten
eöner eventueele sterke kiesrechtuitbreiding ten
onzent, maar ze leeren ons, dat do liberale partij,
al wordt ze wellicht tijdelijk met ondergang bedreigd,
zich niet onnadenkend mag werpen in de armen
eener andere politieke partij, die slechts wacht op
eene geschikte gelegenheid om haar dood te drukken.
Lettende op de teekenen des tijds, en trachtende
daarmede hare beginselen in overeenstemming te
brengen, past het haar voor die beginselen te blijven
pal staan en liever tijdelijk tot machteloosheid to
wordeu gedoemd dan zich te laten mc-êsleepen door
een stroom, die haar voert waar ze niet wil zijn.
GOES, 26 October 1894.
Bjj Kon. besl. zijn benoemd tot voorzitters en
burgerlijke leden en hunne plaatsvervangers van de
militieraden, voor de lichting der nationale
militie van 1895 in de provincie Zeeland: tot voor
zitter, J. H. Snijders, lid der Prov. Staten; tot zijn
plaatsv. mr. C. Lucasse, lid der Prov. Statentot
lid dr. A. Van der Swalme, lid van den gemeente
raad van Middelburg; tot zijn plaatsv. mr. A. P.
Snouck Hurgronje, lid van den gemeenteraad van
Middelburg.
Wtssenkerke. Jl. Woensdag werd, tijdens zijn
bezoek aan deze gemeente, den Commissaris
der Koningin in Zeeland, door het muziek
gezelschap Apollo" voor het gemeentehuis eene
serenade gebracht. Als blijk van waardeering
daarvan beloofde Z. E. het gezelschap eene herinne
ringsmedaille aan dezen dag te zullen schenken.
Molijnsplnat. Bij zijn bezoek aan Noord-Be
veland bezocht de Commissaris der Ko
ningin deze gemeente Donderdag 11. Na audiëntie
gegeven te hebben, deed Z.Ex. eene wandeling door
het dorp, vergezeld door den Burgemeester ea be
zocht bij die gelegenheid de school en de beide kerken.
In den namiddag begaf hij zich naar Kats en van
daar naar Kortgene.
JHIIewoudsdijk. In de Woensdag jl. alhier ge
houden ge meonto raadsvergadering werd
de heer A. J. Vroegop herbenoemd tot lid van het
burgerlijk armbestuur.
Verder is de jaarwedde van hofplaats vervangend
hoofd der school, den heer P. Stouten, vastgesteld
op 800 gulden.
Het bestuur van de afdeeling Heinkenszand
der Zeeuwsche Maatschappij van landbouw verga
derde Dinsdag met de leden aan wie was opgedragen
inet de door het hoofdbestuur dier Mij. verstrekte
lijsten voor de oprichting der coöperatieve
suikerfabriek in hunne omgeving werkzaam
te zijn.
Aanvankelijk bleken aangemeld van Goes 23, Wol-
fertsdijk 14, 's Heer Arendskerke 10, 's Heerenhoek
8, Hoodekenskerke 3, 's Gravenpolder 2 en van
Kapelle als gevolg der aldaar gehouden dorpsver-
gadering 231/2» samen 831/2 hectaren.
Het succes der vergadering te Kapelle leidde tot
het besluit dat deze wijze van werken als de beste
moost worden beschouwd, wanneer de zaak op duide
lijke, eenvoudige wijze door een spreker toegelicht
en geopperde bezwaren uit den weg geruimd kunnen
worden.
Op de hem gedane vraag gaf de voorzitter, de
heer E. van den Bosch, to kennen zich gaarne als
zoodanig beschikbaar te stellen doch de begeleiding
van een of meer bestuursleden daarbij zeer op prijs
te zullen stellen.
Besloten werd die besprekingen in te leiden te
's Heerenhoek, Driewegen, Kwadendamme, 's Graven
polder, Klootinge, Kattendijke, Wemeldinge, 'sHeer
Arendskerke, Heinkenszand en Wolfertsdijk, dag, uur
en plaats nader te bepalen, terwijl de vóór die data
beschikbare tijd zal gebruikt worden om de land
bouwers zooveel mogelijk persoonlijk tot de bijwoning
dier vergaderingen uit te noodigen. (N. R. Gt.)
De centrale Roomsch-katholieke kiesvereeni-
ging Eendracht" te Helder beeft den heer J. J.
Kraakman, kapt.-luit. ter zee-titulair te 's-Hage,
candidaat gesteld voor het lidmaatschap van de
Tweede Kamer.
De Antirev. kiesvereeniging to Holder heeft
tot candidaat gekozen den hoer J. Korver, lid
van den gemeenteraad aldaar.
De correspondent der N. R. Ct. te Batavia
seint onder dagtoekening van gisteren
Morgen zal de Radja van Goa een nieuw contract
teekenen, hoofdzakelijk behelzende, dat hij h9t Ne-
derlandsche oppergezag accepteert.
Do uitbarsting van den Galoonggoeng heeft geen
onheilen veroorzaakt.
Naar Bet (Amsterdamsche) Dagblad verneemt,
is het wetsontwerp, houdende een credietaan-
vraag voor nieuwe geweren, door de
commissie van rapporteurs gerenvoyeerd aan den
Minister van Oorlog, aangezien naar hare berekening
de kosten komen op 15 millioen in plaats van 91/2
millioen, zooals door den Minister wordt begroot.
Over de beweerde zending van den heer
Van Dedem naar Siam, ter bescherming van
Nederlandsche onderdanen van Chineeschen landaard,
verneemt Het Vaderland uit betrouwbare bron hot
volgende
Er moet een geschil gerezen zijn tusschen onzen
consul-generaal, don heer Keun, en het Siameesche
Hof, dat een onderzoek dooreen onpartijdig persoon
wenschelijk maakt. Toen de gouverneur-generaal,
mot het verlangen der regeering in kennis gesteld,
verklaard had niemand voor deze taak beschikbaar
te hebben, beeft de heer Van Dedem zich op ver
zoek der regeeriog bereid verklaard zulk een zending
aan zijn voorgenomen reis te verbinden. Daar de
heer Van Dedem voornemens was van Bombay naar
Java te vertrekken en dus een belangrijken omweg
moet maken, was het alleszins billijk, dat de schat
kist de kosten dezer zending droeg. Intussehen heeft
de heer Van Dedem niets anders bedongen dan ver
goeding der reiskosten van Bombay naar Siam.
Omtrent den bouw van het nieuwe
postkantoor te Amsterdam wordt gemeld, dat
de oppervlakte voor den bouw aan de Voorburgwal
te klein is gebleken en pogingen zijn gedaan om de
Bodega" en »Port van Cleve" te koopen, doch dit
plan moest men laten varen, omdat daarvoor een
kolossale som gelds werd gevraagd.
Men zon dus op andere plannen en liet het oog
vallen op het gedempte Damrak. Het Rijk stelde
aan de gemeente Amsterdam voor, van haar te koopon
een terrein, ter grootte van 1200 M% gelegen op
I het Damrak tusschen de Oudebrugsteeg en het tegen-
woordige hulp-postkantoor. Kon men dien grond
I krijgen dan zou men er een gebouw kunnen plaat
sen, beantwoordend aan de eischen des tijds en zoo
danig ingericht tevens, dat het voor de allengs toe-
netnende bevolking der hoofdstaf eone vermeer
dering die ongeveer 10,000 zielen 's jaars bedraagt
in de eerste 50 jaren voldoende zou wezen. Het zou
verder zoo gebouwd worden, dat bet aan alle vier
zijden voldoende licht erlangt en de postrijtuigen
het gebouw zouden kunnen inrijden. Aan de zijde
van het Damrak zou men krijgen een straat ter
breedte van 30, aan de zijde tusschen het gebouw
en Damrak stille zijde een straat van 20 M. breedte.
Het Gemeentebestuur, of beter de afdeeling Pu
blieke Werken, heeft, volgens het A. H., echter op
dit voorstel met een kort non possumus geantwoord.
In den Raad, althans in de openbare Raadszittingen,
is er geen woord over gerept en ook in de vergade
ringen van de Kamer van Koophandel is er niet over
gesproken.
Kerkelijks Zake» es öntierwii?.
Bedankt voor het beroep bij de Ned. Herv.
gem. te Vlieland door ds. S. G. Geertsema Becke-
ringh te Schoondijke.
- De heer A. L. Van Melle, oud-leerling der
Rijks-normaallessen alhier, die de vorige week slaagde
voor de onderwijzersakte, is benoemd tot onderwijzer
aan de chr. school der hervormde gemeente te Dom
burg.
Te Utrecht is geslaagd bij bet prop. ex. theo
logie de heer L. A. Van Melle.
Rechtszaken.
Arrondisseinents-Rechtbank te Middelburg.
Zitting 26 October 1894.
Heden zijn veroordeeld: J. H., 11 j., te Kolijns-
plaat, wegens strooporij tot 7 dagen gevangenisstraf;
C. O., 11 j., J. W., 12 j., C. F., 12 jallen te
Ierseke, wegens strooperg ieder tot f 3 of 3 dagen
G. G. Az., 28 j., te Ierseke, wegens diefstal tot 7
dagen gevangenisstraf; J. D., 33 j., te Goes, we
gens overtreding van het reglement op de spoor
wegen tot f 10 en f 3 of 10 en 3 dagenJ. B.,
33 j., te Baarland, wegens beleediging en mishande
ling van een ambtenaar tot 1 maand gevangenisstraf.
De arrondissements-rechtbank te Middelburg
heeft heden J. E. W., 40 j. te Vlake, thans gedeti
neerd te Middelburg, boklaagd van meineed vrij
gesproken, met bevel, dat hij onmiddellijk in
vrijheid zal worden gesteld, terwijl do rechtbank
omtrent het hem bij dagvaarding ten laste gelegde
doen eener valsche aangifte een nader onderzoek
heeft bevolen, te dien einde de stukken in handen
van den rechter-commissaiis, belast mot de instructie
van stratzaken, heeft gesteld, en de verdere behan
deling geschorst tot na afloop van dat onderzoek.
Eveneens is vrijgesproken P. L 34 j., huisvr.
van bovengenoemden J. E. W., te Vlake, gedetineerd
te Middelburg, beklaagd van meineedmet bevel,
dat zij onmiddellijk in vrijheid zal worden gesteld.
(Zie verder het bijvoegsel
Gemengde Berichten.
Door den plaats ver vangend-district veearts te
Scherpenisse is te St. Filipsland en te St. Annalani
het eerste geval van mond- en klauwzeer gecon
stateerd.
Te Scbijodel hebben eenige onverlaten, op het
oogenblik dat de sneltrein van 9.30 daar zou voor
bijkomen, een boomstaai van 75 centimeter in om
trek in schuine richting over de rails gelegd en
dezen met een ijzerdraad aan de dwarsliggors vast
gebonden. Gelukkig heeft de trein met zijn baanveger
den stam op zijde gesmeten, met verlies evenwel
van een zijner scheppers en het verwringen van den
anderen.
De politie heeft een ijverig onderzoek ingesteld
en hoopt de bedrijvers van deze lage daad spoedig
op te sporen.
De jager Frans Baens te Rozendaal heeft on
der de gemeente Wouw een varkensdas geschoten,
een der grootste en zeldzaamste soorten. Bij het
eerste schot ia den rug beet hot dier zich uit nijd
in het lijf, dat er de haren uitvlogen. De jachthond
durfde hem niet aan. Een tweede en derde schot
velden hem neer. Het beest is bestemd voor het
museum van de Antwerpsche diergaarde.
Bij de verpachting te Rheden word dezor dagen
van een stukje land 110 procent onkosten betaald.
De pacht was f 1 en beliepen do onkosten f 1 voor
percaelgold on nog éóa dubbeltje voor don notaris-
