1894 N°. 121.
Zaterdag 13 October.
81s,e jaargang.
Bij dit nommer behoort een bijvoegsel.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heoren Nijgh Van Ditmar te Botterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending van ad verten tl en vóór uren op den dag der uitgave.
Nieuwe Geweren.
Verschillende bladen wijden dezer dagen kortere
of langere beschouwingen aan het plan der regeering
om over te gaan tot eene nieuwe bewapening van
het leger. Men weet, dat de regeering een supple
toirs begrooting van oorlog voor 1895 heeft inge
diend, waarop uitgetrokken zijnf 2,097,800 als
eerste termijn van aanschaffing of aanmaak van
geweren van 65 m.M. enz.f 180,000 als eerste
termgn van aanschaffing van üieuwe patroontasschen
en geweerriemenen f 150,000 als eerste termijn
van oprichting van een patroonfabriek alsmede van
werkplaatsen voor draagbare wapenen en ernst
vuurwerk.
Het plan bestaat om de werkplaatsen van Delft
binnen de stelling van Amsterdam te doen over
brengen en daarin mede te begrijpen de overige
werkplaatsen voor ernst-vuurwerken.
In het geheel zijn er benoodigd 140,000 geweren
en karabijnen, een eerste voorraad van 400 scherpe
en losse patronen per geweer of karabijn voor de
dadelijke behoefte van het leger en 116,000 patroon
tasschen en geweerriemen,
Alles te zamen zal (voor zoover de kosten van
de oprichting der nieuwe werkplaatsen voor rekening
van Oorlog komen) f 9,000,000 kosten, maar aan
vankelijk heeft men slechts te rekenen, met inbe
grip van eenige reserve, op de voorziening in het
noodige voor 52000 geweer- en karabgndragenden
van het leger en op het vestigen van de werkplaatsen
binnen de stelling van Amsterdam. De kosten daar
van worden gesteld op f 5,000,000, over 2 jaren
te verdeeleu, waarvan ten laste van 1895 het cijfer
van f 2,427,800 en voor 1896 f 2,572,200. De
verdere aanschaffing van wapenen en patronen zal
dan na 1896 geleidelijk zijn voort te zetten en over
2 jaren te verdeelen.
De vraag rijst of de Minister van Oorlog deze
suppletoirs begrooting zal zien goedgekeurd door de
volksvertegenwoordiging. Ongetwijfeld zal er eene
sterke oppositie tegen worden gevoerd, zoowel om
dat velen van meening zijn, dat, zoolang de levende
strijdkrachten niet naar den eisch des tijds zijn ge
reorganiseerd, groote uitgaven voor bewapening etc
toch goed geld naar kwaad geld gooien is, als om
dat anderen oordeelen, dat de voortdurende ver
betering der vuurwapens op den duur voor een
klein land niet bij te houden is. Overigens vindt de
wijze, waarop de kosten der voorgestelde nieuwe
bewapening over een groot aantal jaren zijn ver
deeld, bij vele anderen weinig sympathie.
Evenwel zijn juist diezelfde argumenten voor weer
andere redenen om adhaesie aan de plannen des
Ministers te verleenen. Zij meenen veeleer, dat de
geweren er moeten zijn vóór de levende strijd
krachten, omdat bij gebrek aan genoegzame man-
schajtpen de weerbaarheid nog het best verhoogd
wordt door eene uitstekende bewapening, terwijl
door deskundigen wordt beweerd, dat het voorge
stelde Mannlicher-geweer zoovele voovdeelen bezit
boven het thans bij het leger in gebruik zijnde
vuurwapen, dat men vertrouwen mag voor lange
jaren met de nieuwe bewapening te zullen kun
nen volstaan. De verdeeling der kosten over 20
jaren, en de dekking daarvan door eene herziening
van sommige invoerrechten, is voor hen, die altijd
bgzonder de zuinigheid betrachten willen en daarom
wars zijn van nieuwe leeningen, een lokaas te meer
om het plan van den Minister te steunen.
De hierboven gestelde vraag of de suppletoire
begrooting zal worden goedgekeurd is derhalve niet
wel vooraf te beantwoorden. Voor- en tegenstanders
zullen beiden talrijk zijn. Toch vertrouwen we, dat,
wanneer de minister zijn voorstel goed verdedigt,
er veel kans bestaat, dat hij de overwinning weg
draagt. Niet alleen toch, dat niemand gaarne de
verantwoordelijkheid draagt van de mindere weer
baarheid van ons leger, maar er zijn andere punten
van meer politieken aard, naar welker afdoening
ieder hunkert, en waarin men dus ongaarne stagnatie
zal brengen door het in het leven roepen van een
nieuw conflict met een of meer ministers.
Maar bovendien blijkt meer en meer, dat het
nieuw voorgestelde geweer aan hooge eischen vol
doet en zoo verre boven bet tegenwoordige staat,
dat het gerust tot de beste gerekend mag worden,
waaruit derhalve mag geconcludeerd worden, dat we
langen tijd voor eene nieuwe wijziging zullen zijn
gevrij waard wanneer deze wordt aangenomen, terwijl
de nieuwe geweren zeker niet aan eene reorganisatie
der levende strijdkrachten in den weg staan, aangezien
zij slechts in waarde kunnen winnen naarmate zij
aan betere handen worden toevertrouwd. Eindelijk
is het zeker niet een der minste voordeelen van het
plan des ministers, dat hij deze gelegenheid aangrijpt
om een begin te maken met de overbrenging der
werkplaatsen voor draagbare wapenen binnen de
stelling van Amsterdam, en daarin mede te begrijpen
de overige werkplaatsen voor ernst-vuurwerken. Zoo
iets, dan behooren zeker deze wel binnen het centraal
reduit onzer verdediging en daarmede mag niet wor
den gedraald.
Wij hebben daarom goeden moed voor den mi
nister, dat hij, zij het dan ook niet zonder veel
tegenkanting, het pleit zal winnen.
Intusschen blijkt heden uit de groote bladen, dat
de Minister van Marine, zooals te verwachten was,
het voorbeeld van zijn ambtgenoot van oorlog heeft
gevolgd, door thans ook eene suppletoire begrooting
voor zijn departement voor het dienstjaar 1895 in
te dienen, ter verbetering van de draagbare vuur
wapenen der marine. De Minister berekent dat voor
de bewapening onzer marine met hetzelfde systeem
geweer als voor het leger wordt aangevraagd, in
het geheel benoodigd zal zijn f489,000, welke uit
gaaf over twee jaren zal worden verdeeld, zoodat
voor 1895 wordt aangevraagd f244,500.
De nieuwe bewapening van leger en vloot te
samen zal ons land derhalve op ongeveer 10 millioen
gulden komen te staan.
GOES, 12 October 1894.
Blijkens achterstaande advertentie heeft de heer
J. Magielse zich alhier gevestigd als photograaf.
Wij gaven gevolg aan de uitnoodigiug zijne inrich
ting te bezichtigen en bevonden, dat die aan hooge
eischen beantwoordt. Een flinke woning biedt vol
doende ruimte aan voor werkplaatsen, terwijl het
ruim en net ingerichte atelier voorzien is van de
nieuwste toestellen. Voegt men hierbij dat de heer
Magielse in de gelegenheid is geweest een degelijke
opleiding in het vak te genieten, dan mag zijne
onderneming zeker op succes reksnon.
Tot gezworen van het waterschap »Ovezand"
is door ingelanden benoemd de heer M. Van 't
W estende.
Itflland-Bntli. Het gemeentebestuur heeft het
besluit genomen eenige binnenwegen, die
naar de verschillende polders loopen, te b e g r i n-
t e n. Tot uitvoering van dit werk heeft het een
renteloos voorschot aangevraagd bij de provincie.
Mocht dit voorschot worden verstrekt dan zouden
de polderbesturen van de belanghebbende polders
naar evenredigheid gedurende 20 achtereenvolgende
jaren zooveel subsidie geven, dat aflossing van kapi
taal en onderhoud der wegen gedurende dien tijd
niet ten laste van de gemeente zouden komen.
's-IIeerenhoek. Door den gemeenteraad is
besloten in het begin van December '94 en het
laatst van April '95, eene veemarkt te houden,
waarvan de dagen later zullen worden bekend ge
maakt
Naar men verneemt, zal de e e r e w a c h t
te Vlissingen, die H.H. M.M. den 23en Aug.
jl. heeft begeleid, het haar door eenige Vlissingsche
dames geschonken vaandel aan H. M. de Koningin
ten geschenke aanbieden.
Dr. A. Kuyper is uit Brussel vertrokken
naar Pau, in het zuiden van Frankrijk. Vermoede
lijk zal hij daar den geheelen winter doorbrengen.
{Ned.)
De directeur-generaal der poster ij en en
telegraphie heeft aan de drie afgevaardigden, die
zich onlangs ten zynent vervoegden, medegedeeld,
dat in 1896 alle beambten voorzien zullen wor
den van uniformjassen, in plaats van de
onpractische mantels. Verschillende andere verbete
ringen, die werden voorgedragen, zijn bij den direc
teur-generaal in goede aarde gevallen en hij heeft
dan ook zijne medewerking beloofd om deze tot stand
te brengen.
Men zal zich herinneren, dat uit de laatste
uit Indië ontvangen telegrammen werd opgemaakt,
dat Mataram eindelijk geheel veroverd
i s. Door het dienzelfden dag gepubliceerde regeerings-
telegram, waarin werd gezegd, dat de slechting van
Mataram wordt voortgezet, werd men in die meening
versterkt.
Thans noemt echter het Haagsche Dgbld. het
bericht, als zou geheel Mataram reeds in onze handen
zijn, beslist onjuist en het blad voegt er bij, dat
dit ook officieel als voorbarig wordt beschouwd.
Als dit waar mocht zijn, dan zou dus hieruit moeten
volgen, dat Oostelijk Mataram op dit oogenblik nog
niet in ons bezit is.
Het fabriceeren van eieren schijnt
thans een voldongen feit te zijn. In Engeland moe
ten in een enkele inrichting meer dan duizend stuks
per uur vervaardigd worden, en wel uitsluitend
harde eieren.
Het recept luidt als volgt
De dooiers worden gevormd met een deeg, sa
mengesteld uit meel, stijfsel en andere ingrediënten.
Het eiwit wordt van albumin© gemaakt. Chemisch
zijn deze eieren zeer gelijk aan natuurlijke eieren.
Het vlies van het oi bestaat uit een huidje gelatine
de schaal is van gips, doch een weinig dikker dan
die van het origineel.
De dooier wordt tot een kogel gerold en sterk
afgekoelddaarna wordt hij in de albnmine gedaan
en aan een zeer snelle draaiende beweging onder
worpen, waardoor hij eivormig wordtdaarop wordt
hij opnieuw sterk afgekoeld.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting der Tweede Kamer van gisteren
werd met 43 tegen 42 stemmen aangenomen het
wetsontwerp tot teruggaaf van het waarborgkapitaal
van de spoorwegconcessie Samarang—Cheribon en
werd aangevangen het debat over het wetsontwerp
tot ondetsteuning van het Indische officieren-wedu-
wenfonds.
Kotkelsjke Zaken en Onderwijs.
Doopsgezinde Kerk. Zondag 14 Oct. voorm. 10
uur ds. B. Cupérus van Zutfen.
Bij de Donderdag gehouden verkiezing van
acht leden voor het kiescollege der Hervormde ge
meente alhier zijn alle periodiek aftredenden her
kozen, nl. de heeren: J. Van Asperen Vervenne,
C. Harinck, J. De Bruijne, T. A. Van der Heil,
M. De Koster, J. B. Huijsse, G. Timmerman en
J. Steketee.
Van de zeven sollicitanten is tot organist der
Ned. Herv. kerk te 's Heer Hendrikskinderen be
noemd de vijftienjarige Joost Goetheer, te Wolferts-
dijk.
's-lleercnhoek. Tot hoofd der R. C. bijzon
dere jongensschool alhier is benoemd de heer L. C.
Adriaansen, onderwijzer aan bovengenoemde school.
Akte-examens in Zeeland. Gisteren werden ga-
examineerd 6 vrouw, candidaten. Geslaagd zijn de
dames W. Avé van Tolen, M. Brock van Vlissingen,
A. W. Westdorp van Breskens en S. P. Geertsema
Beckering van Schoondijke.
Rechtszaken.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Zitting 12 October 1894.
Heden zijn veroordeeld: H. O., 39 j., huisvrouw
van B. A. V. d. V., te Wissekerke, wegens diefstal
tot f10 of 10 dagen;J. L., 23 j, te Rilland -
Bath, W. V. d. V., 23 j., te Biezelinge, A. T.,
27 j., te Biezelinge, wegens huisvredebreuk tot f3
of 3 dagen iederP. d. K., 20 j te Ierseke,
wegens mishandeling tot f 5 of 5 dagen P. V. d.
L., 22 j., te Kapelle, wegens mishandeling tot 2
maanden gevangenisstrafJ. W. v. D., 31 j., te
Heinkenszand, wegens huisvredebreuk tot f3 of 3
dagenF. J. V. d. R21 j., te Goes, wegens
mishandeling tot 3 weken gevangenisstraf; lo.
P. A. H, 33 j., 2o. II. V. d. B 19 j., 3o. P. A.
Le C., 19 j., allen te Goes, wegens strooperij de
le en 3e ieder tot 3 dagen gevangenisstraf, de 2e
tot f 3 of 3 dagenF. J. T., 20 j., te Goes,
wegens mishandeling tot 45 dagen gevangenisstraf.
In zake J. D., 54 j., te Goes, appellant van een
vonnis van het kantongerecht te Goes, waarbjj hij
ter zake van overtreding der drankwet is veroor
deeld tot 3 dagen hechtenis, is het vonnis des eer
sten rechters bevestigd en appellant veroordeeld in
de kosten.
De rechtbank te Groningen veroordeelde gisteren
den predikant dr. Bükler wegens eenvoudige belee-
diging tot f 200 boete, subsidiair 60 dagen hechtenis.
Het huwelijk, tusschen den voormaligen predi
kant Joh an Barger, thans als veroordeeld wegens
moord opgesloten in de strafgevangenis te Leeuwarden,
en zijne echtgenoote, is door de Leeuwarder recht
bank ontbonden verklaard.
De kantonrechter te 's-Gravenhage heeft de
14 personen, beklaagd van het deelnemen aan een
verboden optocht op 9 Aug. 11. bij de begrafenis
van den sociaal-democraat Van Veelen, te dier zake
van alle rechtsvervolging ontslagen op de volgende
overwegingen dat de beklaagden (met anderen) door
in aaneengesloten rijen met een drietal banieren en
een tweetal vlaggen naar de algemeene begraafplaats
te loopen zonder vergunning van den burgemeester
achter en bij een lijkwagen, niet geacht kunnen
worden een ongeoorloofden optocht te hebban ge
houden aangezien tusschen het volgen van een
lijkwagen naar eene begraafplaats en het houden
van een optocht niet alleen in de gewone spreek
taal een groot verschil bestaat, maai- dat ook de
algemeene politieverordening voor 's-Gravenhage on
derscheid maakt tusschen begrafenissen en optochten,
en dus volgens die verordening begrafenissen niet
onder optochten kunnen worden gerangschikt; dat
voor het houden van eene begrafenis en voor het
deelnemen aan eene begrafenis, hetzij met hetzij
zonder vlaggen en banieren, al of niet omfloersd,
geene voorafgaande vergunning van den burgemeester
noodig is; en dat dus, daar alleen is bewezen dat
de beklaagden met vlaggen en banieren op ordelijke
wijze aan een begrafenis hebben deelgenomen, bet
geen ook zonder voorafgaande vergunning van den
burgemeester een ieder vrijstaat, de beklaagden van
alle rechtsvervolging behooren te worden ontslagen.
LOMBOK.
Het Nieuws van den Dag gaf gisteren het navol
gende bulletin
»Ida Bagoes Rai (een Balisch hoofd) heeft zich
met 200 volgelingen onderworpen. De bevolking van
Tjakranegara geeft teekenen van onderwerping".
Over de rol, die Djilantik heeft gespeeld, ismen
het in de Indische bladen vrij wel eens. Het is een
verrader, daar twijfelt men niet aan.
Mr. R. H. Klein komt in de J.-B. nog eens uit
allerlei omstandigheden aantoonen, dat Djilantik reeds
van den aanvang af gewantrouwd had moeten worden.
Dat hij in den avond van de overrompeling zelf met
zijne mannen afgetrokken is, lijkt toch zijne schuld
overvloedig te bewijzen.
Het Soer. Hbl. vernam te Ampenan van vele kanten
dat de controleur Liefrinck niet het betreurenswaar
dige vertrouwen zijner chefs in Goesti Djilantik heeft
gedeeld. Men verzekert zelfs dat, ware Liefrinck altijd
in het hoofdkwartier geweest, wij beter omtrent de
plannen van den vijand zouden zijn ingelicht geworden.
De Loc. begrijpt het loslaten van kapt. Lindgreen
en de zijnen niet. Zou het ook kunnen zijn dat er
verband is tusschen dat vrijlaten en den vrijen af
tocht, dien generaal Yetter aan Djilantik gelaten heeft?
Werkstaking van Typografen.
De werkstaking op de Zuid-Hollandsche Boek
en Handelsdrukkerij te 's-Gravenhage is geëindigd.
De werkstakers zijn weder op het oude loon aan
genomen, op een aantal na, die door anderen zullen
worden vervangen.
Ook ter drukkerij van gebr. Belinfante, firma
A. D. Schinkel te 's-Gravenhage, is de gedeeltelijke
werkstaking als geëindigd te beschouwen, daar de
meesten der werkstakende gezellen den arbeid hebben
hervat.
Het personeel van de firma Oppenheim te Gro
ningen heeft het werk hervat tegen het oude loon,
met vooruitzicht evenwel op eene verhooging, als
de firma hiertoe door hare werkgevers in staat wordt
gesteld. De zetters, die lid waren van den Alg.
Nederl. Typografenbond, hebben voor dat lidmaat
schap moeten bedanken. Voorts zal het personeel
aan de firma zijne excuses aanbieden.
Bij de Erven Van der Kamp zijn weer twee der
werkstakers, door bemiddeling van een predikant,
tot de werkplaats toegelaten.
Gemengde Berichten.
Naar wij vernemen heeft de Nederlandsche
maatschappij van brandverzekering, gevestigd te Tiel,
eene gratificatie van f 25 ter hand gesteld aan de
directie der brandweer alhier, ter uitkeering aan
hen, die bij den brand op 27 Sept. jl. bij den heer
Van 't Westeinde, Korte Kerkstraat alhier, hunne
flinke en doeltreffende hulp tot blussching hebben
verleend.
Dat het zaak is de aanbevolen maatregelen
van voorzorg tegen tongblaar bij menschen o. a.
bestaande in het flink koken van melk en water
niet over het hoofd te zien, is te Nieuwersluis
gebleken, waar eene jeugdige lijderes aan de ge
volgen dier ziekte is bezweken.
Naar men verneemt is Zondag jl. door een
der beambten in de gevangenis te 's-Bosch, bij ver
gissing natuurlijk, ruwe carbol voor wijn geschon
ken. De ziekenoppasser belast met de toediening
van spijzen en dranken aan de zieke gevangenen
moet daarop van dien drank hebben gebruikt en
kort daarop zijn overleden.
Omtrent een en ander is reeds een onderzoek
door de justitie ingesteld en gisteren hebben een
drietal doctoren, de heeren Hagens, Hoogveld en
Woltering, een sectie op het lijk gehouden.
De omstandigheid dat de flesch met carbol niet
op de gewone plaats stond, schgnt aanleiding tot
deze treurige zaak te hebben gegeven. N.b
