1894 N°. 117.
Donderdag 4 October.
81ste jaargang
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrgdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bgblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bg de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bg alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
COURANT.
De prgs der gewone adverl6ntiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Insendlng van Advertentiën voor M uren op den dag der uitgave.
GOES, 3 October 1894.
De liberale kies vereeniging in het kanton Oost
burg heeft vergaderd tot het stellen van een can-
didaat voor het lidmaatschap der Provinciale Staten»
ter voorziening in de vacature, ontstaan door het
overigden van den heer J. Otto Risseeuw.
Op het drietal werden geplaatst de heeren Iz. Van
Houte, burgemeester van Oostburg met 41, mr. P.
J. N. Van Dam, kantonrechter te Oostburg met 33,
en J. G. Gerritsen, burgemeester van Breskens,
Groede en Nieuw vliet, met 31 stemmen.
Na herstemming met den heer Gerritsen, werd de
heer I z. Van Houte tot candidaat der vereeni-
ging geproclameerd.
Wissenkerke. In de gisteren gehouden raads
vergadering deelde de burgemeester, dhr. W. J.
Vader, mede dat hij als zoodanig zgn ontslag
had aangevraagd tegen 1 Nov. a. s.
Met ingang van 1 November a. s. zijn bij de
administratie der directe belastingen, invoerrechten
en accijnsen o. a. verplaatstde kommies le klasse
M. J. Bosman van Goes naar Vlissingen (stad)
de kommiezen 2e kl. L. V o o t van Kortgene naar
Breskens, J. J. H o d d e van Breskens naar Kort
gene, P. Praag van Renesse naar Heinkenszand
de kommiezen 3e kl. C. Fortuin van Hansweerd
naar Goes, C. J. De Brurjne van Heinkenszand
naar Hansweerden de kommiezen te water 2e kl.
C. De M e jj van Bath naar Vlissingen (haven), P.
De M e ij e r van Vlissingen (haven) naar Bath, H.
Van Keulen van Lobith naar Bath en J. De
Jonge van Bath naar Lobith.
Als een verblijdend verschijnsel mag wel op
gemerkt worden dat met de booten der Maat-
s chap pij »Z eel and" in de maand September
ruim 2400 passagiers meer vervoerd werden dan in
dezelfde maand van het vorige jaar, dat wel een
bewijs is dat de lijn Vlissingen Queenboro de
scherpe concurrentie, haar van verschillende zijden
aangedaan, het hoofd weet te bieden.
In het geheel werden in de maand September
vervoerd 7650 passagiers tegen 5220 in dezelfde
maand van het vorige jaar.
Bij Kon. besluit is aan J. De Visser,
geneeskundige, thans te Leiden, op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend als plaatsvervangend lid van
den geneeskundigen raad voor Zeeland en Westelijk
Noord-Brabant.
Men schrijft uit Philippine aan de Ter-
Neuzensche Ct.»Naar aanleiding van alle treurige
berichten, die omtrent den toestand onzer
gemeente in de nieuwsbladen voorkomen, zal
het wel overbodig zijn te zeggen, dat het meer dan
sukkelen wordt voor onze wakkere bevolking. Ver
zoekschriften, zelfs eene audiëntie bij H. M. de
Koningin-Regentes hebben tot heden nog niets uit
gewerkt. We leven altijd op hoop, wanneer de Tweede
Kamer aan het werk gaat, dat onze haven een der
eerste onderwerpen zal zijn, die de Minister van W.
H. en N. ter tafel zal brengen. Allerlei plannen zijn
reeds ontworpen en toch toch vreezen wg. Aan
de eene zijde hopen wij, dat toch do regeering, de
merkwaardigste en meest winstgevende tak van
nijverheid in deze streek niet zal ten doode doemen
aan den anderen kant vreezen wij, dat, met het oog
op de kosten, onzen besten wenschen de bodem zal
worden ingeslagen.
De taak, die der regeering wacht, is moeilijk. De
vraagzal een kanaal rendeeren kunnen wij even
min beantwoorden ais de regeering. Wel gelooven
wij, dat een kanaal groote verandering zal brengen,
dat Philippine de losplaats zal worden van vele
artikelen, die nu langs anderen weg hunne bestem
ming bereiken, dat daardoor de schippers, meer dan
anders in de gelegenheid zullen zijn hun brood te
verdienen, maar zekerheid daarvan geven is niet
mogelijk.
De handel in mosselen gaat jaar op jaar vooruit
en 't geen de schatkist daarvan ontvangt is niet
gering. Komt er ^en kanaal, dan zal onze gemeente
weldra door de natuur van de zee zijn afgesloten,
of zal het gemeentebestuur, dat tot heden een open
oog heeft gehad voor de voornaamste belangen, de
burgers met eene ongehoorde belasting moeten druk
ken om geld disponibel te hebben voor het uit
diepen der haven, om het volgende jaar opnieuw
te beginnen."
De Prinses van Wied, geboren Prinses
Maria der Nederlanden, heeft f 1000 gegeven aan
het centraal-comité tot hulpbetoon aan nagelaten
betrekkingen van gesneuvelde en vermiste militairen
in Indië.
Het huldeblgk, dat den oud-minister
Tak van Poortvliet door Nederlandsche werk
lieden zal worden aangeboden, ziet er oogenschynlijk
hoogit eenvoudig uit, doch bij eene meer nauwkeu
rige bezichtiging ontwaart men, dat de heer J. A.
Loeber te Leiden, die het album vervaardigde, een
mooi stuk beeft geleverd.
Op den bruin lederen omslag prijkt het naam- j
cijfer van den heer Tak van Poortvliet op een gou- i
den schild. Het titelblad is karakteristiek. Het be
vat het uitmuntend gelijkend portret van den oud
minister, staande in de omgeving der plaats van den
staatkundigen en parlementairen strijd. Zijne hand
rust op eene over een balustrade gelegde rol met
het opschrift: Kiesrechthervorming". In de verte
ziet men talrijke werkliedenverenigingen met ba
nieren gegroepeerd, als het ware een hulde-betoo-
ging brengende aan den staatsman, wiens streven
om ook den werkman in ruimer kring het kiesrecht
te verzekeren, de grondgedachte der voorgenomen
ovatie vormt. Op de verschillende bladen van het
album zijn de namen van de vereenigingen, die deel
nemen aan bet huldebewijs, geoalligrafeerd.
Het boek, goud op snee, rust op een lezenaar van
blank notenhout, gedragen door eene sierlijk ge
modelleerde kolom, een fraai werkstuk.
De regeering heeft een suppletoire begrooting
van Oorlog voor 1895 ingediend, waarop uitgetrokken
zijnf 2.097.800 als eerste termijn van aan
schaffing of aanmaak van geweren van
6.5 m.M. enz.f 180.000 als eerste termijn van
aanschaffing van nieuwe patroontasschen en geweer-
riemen, en f 150.000 als eerste termijn van oprich
ting van een patroonfabriek, alsmede van werk
plaatsen voor draagbare wapenen en voor ernst
vuurwerk.
Uit de Mem. van Toelichting blijkt, dat het
nauwkeurig beproefde klein kaliber geweer de uit
stekende eigenschappen van het vuurwapen heeft
aangetoond, (stelsel-Mannlicher) en dat het plan
bestaat om de werkplaatsen van Delft binnen de
stelling van Amsterdam te doen overbrengen en
daarin mede te begrijpen en de overige werkplaatsen
voor ernst-vuurwerken.
In het geheel zijn er noodig 140.000 geweren en
karabijnen, een eerste voorraad van 400 scherpe en
40 losse patronen per geweer of karabijn voor do
dadelijke behoefte van het leger in 116.000 patroon
tasschen en geweerriemen.
Alles te zamen zal (voor zoover de kosten van de
oprichting der nieuwe werkplaatsen voor rekening
van Oorlog komen) f 9.000.000 kostenmaar aan
vankelijk heeft men slechts te rekenen, met inbe
grip van eenige reserve, op de voorziening in het
noodige voor 52.000 geweer- en karabijndragenden
van het leger en op het inrichten van de werk
plaatsen. De kosten daarvan worden gesteld op
f 5.000.000, over 2 jaren te verdeelen, waarvan ten
laste van 1895 het cijfer van f 2.440.300 en voor
1896 f 2.572.200.
De verdere aanschaffing van wapenen en patronen
zal dan na 1896 geleidelyk zijn voort te zetten.
Het So er. Hbl. meldt
In verband met de beslissing, genomen op de te
Zwolle gehouden landelijke meeting tot opheffing
van hot privaatbezit, heeft de heer Van Kol
(een der vele sprekers) getelegrafeerd aan de firma,
die Van Kol's gedurende zijn ambtenaarsloopbaan
opgespaarde, nog al belangrijke, kapitalen admini
streert, om die te verdeelen onder de opgezetenen
van die gewesten, waar hij als ingenieur van den
Waterstaat is werkzaam geweest.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen bij de Ned. Herv. Gem. te Nieuw-
Helvoet (toez.) ds. A. Wunder te Noordgouwe.
Kloetinge. Heden had alhier eene verkiezing
plaats van drie leden van het kiescollege der Her
vormde gemeente. De aftredende leden, zijnde de
heeren J. Goedbloed, Adr. Van Liere en A. Van de
Linde, werden allen herkozen.
middelburg1. Hier ter stede zal een request
aan den gemeenteraad ter teekening worden gelegd
met verzoek tot invoering van een progressieve
schoolgeldheffing op de scholen D, E en G, zooals
die reeds eenige jaren zeer gunstig werkt op de
meisjesschool E te Goes.
Tot hoofd der openb. school te Spijk, gem.
Heukelom, is benoemd de heer F. De Dreu te Sta-
venisse.
Bg Kon. besluit is voor bet tijdvak van 16
November 1894 tot en met 15 Juli 1895 benoemd
tot leeraar aan de rijks hoogere burgerschool te
Winterswijk dhr. M. Van den Ende, civiel-ingenieur
te Zieriksee.
Benoemd te Lekkerkerk tot onderwijzeres mej.
A. Van der Graaf te Ierseke.
Enkele maanden geleden wendde zich het be
stuur der vereeniging »Thugatör" te Amsterdam,
tot den Minister van Binnenl. Zaken, met het ver
zoek ook vrouwen in de examen-commissiën te be
noemen, en wel niet alleen voor de vr. handwerken
en de vrije en orde-oefeningen, maar ook voor de
andere vakken.
Of deze poging bij Minister Van Houten er op
van invloed is geweest is nog niet bekend, doch een
feit is het, dat als deskundigen bij de acte-examens
voor onderwijzer en onderwijzeres te Groningen,
daartoe uitgenoodigd door den voorzitter der com
missie, den schoolopziener in het district Winschoten,
zullen optreden mej. A. M. L. Birnie, hoofd der
meisjesschool voor u. 1. o. te Groningen voor ge
schiedenis, en mej. I. Kooistra, hoofd der leerschool
bg de kweekschool voor onderwijzeressen aldaar voor
rekenen.
Rechtszaken.
Ter openbare terechtzitting der arrondissements
rechtbank te Middelburg van Vrijdag den 12 October
a. s. des voormiddags te 10 uur, zullen worden
behandeld de zaken tegenJ. E. W. oud 40 jaren,
landbouwer te Vlake, gemeente Schore en diens
huisvrouw P. L. oud 34 jaren, landbouwster, beiden
gedetineerd te Middelburg, teneinde te worden te
rechtgesteld ter zake dat zij, ieder voor zich, op 5
Maart 1894 ter openbare terechtzitting van het
kantongerecht te Goes als getuigen onder eede ge
hoord in de bij akten van dagvaarding bedoelde
strafzaak, opzettelijk, in strijd met de waarheid eene
valsche verklaring onder eede hebben afgelegd ten
nadeele van beklaagdende le beklaagde bovendien
ter zake dat hij op 11 Mei 1894 bij den rijksveld
wachter van Schalkwijk te Hansweert eene valsche
aangifte heeft gedaan.
Van wege het openbaar ministerie zijn ter zake
als boven 14 getuigen gedagvaard.
Voor beide beklaagden zal mr. M. Jacq. de Witt
Hamer, advocaat te Middelburg, als verdediger op
treden.
LOMBOK.
Het N. v. d. D. ontving uit Batavia het volgend
telegram:
»Door een valsch spionnenbericht, als zou er een
verborgen kruitmagazijn zijn gevonden, is een detache
ment in hinderlaag gevallen.
Gesneuveld kapitein K. Van Erpecum en luitenant
Van Oppen; gewond kapt. C. J. Van Griethuijzen
en 9 soldaten."
Waarschijnlijk betreft dit bericht dezelfde zaak als
de offic. mededeeling in ons vorig nommer.
Volgens den eerstaanwezend dokter te
is de toestand van de gewonden betrekkelijk gunstig.
Volgens een telegram uit Soerabaja aan 't Nieuws
blad werden de gewonden aldaar gedebarkeerd, zijnde
negentien officieren en 303 minderen, waarvan hon
derd zwaar. De transportmiddelen voor het vervoeren
der minderen waren ontoereikend, de aanwezige bur
gers gaven hun equipages, alle doctoren hielpen. De
deelneming is algemeen.
De Handels vereeniging vormde eene algemeene
commissie tot ondersteuning der verminkten en na
gelaten betrekkingen. Staande de vergadering werd
voor zes duizend gulden ingeteekend.
In welke overhaasting onze legermacht op Lom
bok op de vlucht gegaan is, zoo schrijft het Bat.
H.bld., blijkt hieruit, dat generaal Vetter, gekleed
in nachtbroek en kabaya, te Apenan is aangekomen.
Zijn uniform en wapens, al zijne kleederen zijn in
het bivouac te Tjakra achtergelaten.
Zijn eerste werk te Ampenan was aan zijne echt-
genoote, te Batavia, te telegrafeeren om dadelijk
voor hem een nieuwe uniform en een geheel nieuwe
uitrusting te doen aanmaken.
Hetzelfde koopje snapten verscheidene officieren
en minderen. Nu beteekent, zegt het Bat. Hbl., dit
op zich zelf zoo veel niet, maar de zaak kan ernstige
gevolgen hebben, wanneer, wat te wachten is, de
Baliërs zich van die kleedingstukken meester maken
en zich daarin steken om aldus ongehinderd binnen
onze bivouacs te sluipen en dan hun slag te slaan.
Aan de Java-Bode werd van verschillende zijden
verzekerd, dat generaal Van Ham en de le luitenant
adjudant Kotting in den slaap werden afgemaakt
officieel scheen daarvan echter niets bekend te zijn.
Aan het Bat. Hbl. werd nog uit Soerabaya geseind,
dat het vaandel vanhet7ebataillon, dat gedecoreerd
is, in handen van den vijand viel. Ook daarvan is
officieel niets bekend gemaakt.
Naar aanleiding van de mededeeling dat de Baliërs
vrouwen en kinderen hebben omgebracht vóór zij
den strijd begonnen, wordt gemeld, dat het dooden
van vrouwen en kinderen bg de Baliërs het bewjjs
is, dat zij een wanhopigen strijd op leven en dood
gaan voeren. Bij zulk eene gelegenheid kleedt het
Hoofd zich bovendien met allen, die hem willen
volgen, geheel in het wit, en loopen ze allen met
een korte lans gewapend woedend op den vijand
in. Zij sneuvelen, zoo deze den aanval weerstaat,
tot den laatsten man. Een dergelijk gevecht heet
poepoetan.
Deze mededeelingen, ontleend aan het werk van
Weitzel over »De derde militaire expeditie naar
Bali", kunnen nog aangevuld worden met de volgende
beschrijving van de wijze van krijgvoeren der Baliërs,
gelyk die insgelijks door generaal Weitzel worden
vermeld
In geval van oorlog wordt de geheele weerbare
bevolking door den vorst te wapen geroepen en van
een lans of geweer voorzieneene kris heeft ieder
Balinees, en velen ook pijl en boogveldgeschut eu
ruiterij hebben zij niet. In het open veld zgn zij
gewoonlijk verdeeld in eene voorhoede, een hoofd
korps met twee vleugels, en eene achterhoede. Zij
zgn groote voorstanders van omtrekkende bewegingen,
en trachten steeds den vijand in den rug of in de
flank te vallen. De eerste aanval geschiedt doorgaans
door zoogenaamde amakloopers (voorvechters, die
geheel in het wit gekleed zgn en zich dood vechten)
of schutters en tirailleur. De piekeniers blijven in
gesloten gelederen, buiten bereik van het schot, het
oogenblik tot den algemeenen aanval afwachten
als dit gekomen is, strijden zij dapper zoolang hunne
hoofden stand houden. De vorsten trekken zelf mede
te velde doch zijn meestal slechts aanschouwers van
den strijdzy voeren als onderscheidingsteeken eene
zwarte en eene zilveren of witte pajoeng (zonne
scherm), het kenmerk hunner waardigheid.
In het maken van versterkingen zijn de Balineezen
zeer bedreven. De borstweringen zijn van aarde,
hout of steen, en voorzien van schietgaten voor
kanonnen en lillays en van eene menigte bamboezeh
kokers, waardoor zg met klein geweer vuren. Yoor
de borstwering ligt een diepe en steile grachtde
buiten-grachtsboord is doorgaans met eene dichte
heining van levende bamboe doeri beplant.
Achter de borstweringen maken zij somtijds stevige
afdaken, en daarachter kuilen, welke met water
worden gevuld, om de granaten langs die daken
daarin te doen rollen en onschadelijk te maken. De
toegang tot hunne versterkingen wordt altijd met
Soengga's (voetangels) beplant of door wolfsklemmen
omgeven.
Bij het departement van koloniën is gisteren van
den gouverneur-generaal van Nederlandsch-Indië ont
vangen het navolgende telegram betreffende de ex
peditie op Lombok
t> Eenstemmig bericht dat troonsopvolger van Lom
bok op 29 September gesneuveld is."
Deze troonsopvolger draagt den naam van Anak
K'toet Karang Assemhij was de oudste wettige
zoon van den Balineeschen vorst Ratoe Agoeng G'dó
Ngoerah Karang Assem. Zooals men weet, heeft de
onwettige zoon Anak Agoeng Made zich indertijd
uit eigen beweging gekrist.
Gemengde Berichten.
Behandelde telegrammen en telefoonberichten
over September 1894.
Het rijkstelegraafkantoor te Goes verzond gedu
rende de maand September 792 telegrammen, ontving
767, opgenomen en verder geseind werden 899,
totaal behandeld 2458.
Ver- Ont-
Kantoren. zonden, vangen. Totaal.
Baarland24 32 56
Borsele39 30 69
Driewegen13 11 24
Ellewoudsdijk 40 27 67
's-Gravenpolder 30 49 79
's-Heer Arendskerke 25 27 52
's-Heerenhoek 39 38 77
Heinkenszand 36 24 60
Hoedekenskerke 12 18 30
Ierseke204 585 789
Kamperland63 56 119
Kloetinge12 26 38
Kolijnsplaat38 46 84
Nieuwdorp15 11 26
Ovezand20 16 36
Wolfertsdgk32 36 68
Wissekerke8 21 29
Het is aan de politie alhier in den nacht van
Maandag op Dinsdag gelukt een hond dood te schieten,
die onbeheerd liep en die verdacht wordt de moorde
naar te zgn van de vele konijnen, die in de laatste
dagen op verschillende erven dood gevonden wer
den. Zoo is dan nu de moordenaar zelf vermoord
j en tevens uitgemaakt, dat het werkelijk een hond
en geen ander dier is geweest, die zooveel schade
heeft aangericht.
