1894 N°. Ill
Donderdag' 20 September. 81s,e jaargang.
Bij dil Dommer behoort een bijvoegsel.
Meinee d.
FEUILLETON.
Het raadsel van Hildburghausen.
DE TROONREDE.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5-cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiëa voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmax te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetnigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending v»n advertentiën vóór 1 uren op den day der uitgave»
Er is reeds veel geschreven over de waarde van
den eed, zoowel als over het meer of minder ge-
wenschte van de afschaffing daarvan. Waar aan de
eene zijde de tegenstanders van den eed beweren,
dat het aanroepen van God's naam bij het afleggen
eener getuigenis of verklaring in strijd is met hunne
beginselen, daar houden aan den anderen kant de
voorstanders angstvallig vast aan het behoud van
de eedsformule, omdat zij meenen daarin een waar
borg te vinden voor de juistheid der af te leggen
verklaring, vooral bij individuen met gebrekkige
moreele ontwikkeling.
We willen op deze beide tegen elkander over
staande beweringen thans niet ingaan; maar toch
mogen we wel verklaren, dat wat we in den laatsten
tijd in onze omgeving bij herhaling waarnemen,
schijnt te pleiten voor de opvatting der voorstanders
van den eed. We bedoelen de zoo veelvuldig voor
komende gevallen van meineed.
In de laatste dagen hebben voor de arrondisse-
ments-rechtbank te Middelburg drie personen terecht
gestaan en eerstdaags zullen weder twee personen
zich voor diezelfde rechtbank te verantwoorden heb
ben wegens het afleggen eener valscbe verklaring.
Al deze beschuldigden zijn afkomstig uit het kanton
Goes. De eene stond terecht, omdat hij eene valsche
verklaring deed ten gunste van een beklaagdede
tweede omdat hij zulks deed om van eene schuld
vordering bevrijd ta worden; een derde ontkende
valschelijk, dat eene schuldvordering gekweten was;
de vierde en vijfde zullen terecht staan, omdat zij
ten nadeele van beklaagden getuigd hebben, die in
verschillende strafzaken reeds veroordeeld zijn en
waarvan sommigen bereids hunna straf hebben on
dergaan.
Hebben deze allen nooit de waarde van den eed
begrepen, hebben zij althans nimmer overwogen wat
de gevolgen konden en moesten zijn van hunne val
sche verklaringen, gevolgen zoo in hooge mate droe
vig voor heDzelven, of, zooals in laatstbedoeld geval,
ook voor anderen De personen, waarvan hier sprake
is, zijn man en vrouw, ouders van een vijftal kin
deren, menschen van fatsoenlijke landbouwersfami-
liën; thans zijn ze beiden te Middelburg gedetineerd,
de moeder met zich nemende een wichtje van nau
welijks zes maanden. Vreeseljjk lot voor de ouders,
zoowel als voor het kind, wanneer het later eenmaal
zal vernemen, waar het zijne eerste jeugd heeft
doorgebracht en aan wie het dit te wijten heeft.
Maar oneindig smartelijker toch blijft het lot van
hen, die door dien meineed onschuldig veroordeeld
zijn, niet alleen om hetgeen ze tijdens hunne gevan
genschap hebben geleden, maar ook omdat de terug
keer in de maatschappij voor dezulken zoo licht met
groote bezwaren gepaard gaat.
We zeiden daar straks, dat de veelvuldige ge
vallen van meineed, die zich in den laatsten tijd
hebben voorgedaan, kracht bijzetten aan de argumen
ten van de voorstanders van het behoud van den
eed. Wellicht zullen de tegenstanders beweren, dat
integendeel de waardeloosheid van den eed slechts
Naar het Duitsch van A. E. Beachvogel.
63) Vervolg.
Voor de bevrijding der jeugdige prinses was nu
al onze hoop gevestigd op Barthelmy. Deze schurk
schaamde zich niet Oouthon te pluimstrijken, Robes
pierre zijn parapluie, overjas en portefeuille in de
vergadering achterna te dragen om maar voor den
meest vurigen patriot door te gaan. Ik ben over
tuigd, dat hij het geweest is, die Micbonix aangaf,
want dadelijk na diens dood werd hij eerste gevangen
bewaarder in den Temple. Iedereen sidderde daar
voor hem. Deze man nu stelde ons voor zijne hulp
bij de bevrijding éene afschuwelijke voorwaarde, die
we echter verplicht waren aan te nemen, wilden
we niet door hem verraden worden. Hij verlangde
namelijk, dat zijn vader Armand Barthelmy, wien
hg het burgemeestersambt in zijne geboorteplaats
Le Mans had weten te bezorgen, en zijne drie broe
ders de prinses in gezelschap van zijne vrouw Agnes
naar Le Mans zouden brengen en dat ze daar onder
hunne hoede zoolang verborgen zou blijven tot de
republiek gevallen en de herstelling van het koning
schap waarschijnlijk zou zijn. Aan Van der Valk en mij
zou alleen vergund worden de prinses uit den Temple
te bevrijden en aan de zijnen over te geven. Het
te duidelijker uit de aangehaalde feiten blijkt. Tot
op zekere hoogte is dit juistde waarde van den
eed wordt in niet geringe mate verminderd, wanneer
men ontwaart, dat zij geen voorbehoedmiddel is
tegen meineed. Maar toch ligt het vermoeden voor
de hand, dat bij afschaffing van den eed het aantal
gevallen van valsche verklaringen nog veel aanzien
lijker zou worden. Ontkend kan toch niet worden,
dat de eedsformule in woorden is vervat, die voor
velen nog zulk eene hooge waarde hebben, dat zij
terughouden van het afleggen eener valsche getuige
nis, ook bij hen, die moreel niet genoegzaam ont
wikkeld zijn om zonder aanroeping van God even
zeer voor eene onware verklaring terug te deinzen.
De veelvuldig voorkomende gevallen vau meineed
in onze omgeving leveren inderdaad een hoogst
treurig bewijs omtrent de waarheidsliefde, goede
trouw en eerlijkheid van vele personen, en het is
te vreezen, dat slechts strenge middelen hen, die er
zich aan hebben schuldig gemaakt, van eene her
haling zullen kunnen terughouden of anderen nog
tijdig op het rechte pad zullen doen blijven. We
hopen daarom, dat met kracht tegen het blijkbaar
voortwoekerend kwaad zal worden opgetreden en
we laten ter waarschuwing hier volgen artikel 207
van het wetboek van strafrecht, waarin over den
meineed wordt gesproken.
Dit artikel luidt als volgt
Hij die in de gevallen waarin 6en wettelijk
voorschrift eene verklaring onder eede vordert of
daaraan rechtsgevolgen verbindt, mondeling of
schriftelijk, persoonlijk of door een bijzonder daar
toe gemachtigde, opzettelijk eene valsche verklaring
onder eede aflegt, wordt gestraft met eene ge
vangenisstraf van ten hoogste zes jaren.
Indien de valsche verklaring onder eede is af
gelegd in eene strafzaak ten nadeele van den be
klaagde of verdachte, wordt de schuldige gestraft
met gevangenisstraf van ten hoogste negen jaren.
Met den eed staat gelijk de belofte of bevesti
ging, die krachtens de wet voor den eed in de
plaats treedt.
Ontzetting van de in artikel 28 no. 1—4 ver
melde rechten (het bekleeden van ambten of van
bepaalde ambten, het dienen bij de gewapende
macht, het kiezen en de verkiesbaarheid bij krach
tens wettelijk voorschrift uitgeschreven verkiezin
gen, het zijn van raadsman of gerechtelijk bewind
voerder en het zijn van voogd, toeziende voogd,
curator of toeziende curator over anderen dan
eigen kinderen) kan worden uitgesproken."
Armenzorg.
In het begin van dit jaar heeft onze medewer
ker Adspirant in een zijner brieven het denkbeeld
geopperd, dat wanneer de armenzorg in éene hand
berustte en niet over zoovele lichamen en vereeni-
gingen was verdeeld, indien er althans meer samen
werking was tusschen de corporation, die zich met
de armenzorg belasten, dit zeker aan de armen,
zoowel als aan de ondersteuning verleenenden ten
goede zou komen, en de bedelarij aanmerkelijk zou
doen verminderen.
In het orgaan der Haagscbe vereeniging t>Armen
zorg" wordt thans een denkbeeld aan de hand ge
daan, dat eenige overeenstemming vertoont met het
velensgevaarlijke deel der redding was dus voor ons
weggelegd, het voordeel bleef voor hem en zijne
familie. Op onze schouders, zelfs op onze stervende
lichamen wilde hij zich tot redder van Thérèse
Charlottte verheffen; zijne hand zou den prijs voor
haar leven ontvangenMaar ach Godwat gaven
wij om roem, als het onschuldige kind maar bevrijd
werdAlleen de voorgestelde nabijheid van Agnes,
aan wier borst de prinses eens als aan die eener
tweede moeder gerust had, stelde ons eenigszins
gerust. Bovendien kon ik in het ergste geval met be
hulp mijner bloedverwanten beproeven baar door
een list uit hare hachelijke positie te Le Mans te
redden.
Prinses Thérèse Charlotte had sedert drie weken
eene deelgenoote in haar lijden gekregen, namelijk
de hertogin van Condé, prinses van Bourbon, de
dochter van den maarschalk, die aan den Rgn het
bevel voerde over de emigranten tegen hun eigen
vaderland. Men zeide, dat zij eene natuurlijke dochter
was en hare latere mémoires wanneer die ten
minste werkelijk van haar en niet van de prinses
Conti zijn hebben de waarheid van die bewering
bewezen. Zij was onder verschillende vermommingen
in Frankrijk achtergebleven tot ze ten laatste door
de speurhonden der conventie word ontdekt. Al de
andere cellen van den Temple waren meer dan vol,
en daarom werd ze bij de dochter des Konings in-
gekerkerd. De prinses van Condé was onder dan
Charlotte en veel stoutmoediger; eene zekere man
nelijke zelfbewustheid kon men haar niet ontzeggen.
Het kwam er nu op aan of ze opofferingsgezind
zijne, en dat naar wij gelooven, het voordeel heeft
dadelijk uitvoerbaar te zjjn.
Bedoeld orgaan wijst namelijk op betgeen door
Louis Paulian wordt aangegeven in diens werk over
»de bedelaais te Parijs", het denkbeeld namelijk,
I 2>dat alle stichtingen en vereenigingen van welda-
j digheid zoowel als particulieren hun ondersteuning
j door éen en denzelfden kassier laten uitbetalen."
f Het groote voordeel van zulk eene regeling is,
j dat op die wijze terstond wordt ontdekt, welke ar
men van verschillende zijden gaven ontvangen, en
in hoever daarvan misbruik wordt gemaakt.
Aan het adres van hen, die bezwaren opperen,
zegt de sehr.
Vreest men soms, dat de zelfstandigheid van
armbesturen daaronder lijden zal Maar biervan kan
geen sprake zjjn. Alles blijft hetzelfde. Elke ver
eeniging gaat haar gewonen gang. Alleen in de plaats
van klinkende munt aan de ondersteunden te geven,
geeft zij een bewijs af, waarop de arme dit aan het
kantoor van uitbetaling krijgen kan.
Is men bezorgd voor de kosten? Deze kunnen
niet van beteekenis zijn. Werd de maatregel alge
meen, zeker zouden zij een percent van bet totaal
bedrag niet te boven gaan. En zou bet niet heel
wat meer waard zijn om te voorkomen, dat zooveel
geld in verkeerde banden komt
Inderdaad, met een weinig goeden wil ware op
deze wijze een uitstekend werk te verrichten. Het
gruwelijke bedrog, dat overal door bedelaars gepleegd
wordt, zou opééns onmogelijk worden gemaakt. Schat
ten, die thans weggeworpen worden aan bedriegers,
zouden de werkelijke armoede ten goede komen.
Nog eenswat is tegen zulk een maatregel
Antwoordbehoudzucht, bekrompenheid en on
wil anders niet."
De Fr. Ct. merkt op, dat, ook zonder dat er be
drog in het spel is, en zonder dat men met bedelaars
van professie te doen heeft, de onderlinge onwetend
heid der geldgevers omtrent elkanders doen, kwaad
sticht.
De Fr. Ct. vraagt: wordt hier niet een ei van
Columbus aan de hand gedaan Waar in een onzer
groote steden is een vereeniging, die het initiatief
wil nemen om het in toepassing te brengen
Wij zouden op die laatste vraag willen antwoor
den, dat evengoed in eene kleine stad eene proef
met het denkbeeld van Paulian zou kunnen genomen
worden. Zou het bezwaar opleveren hier eens eene
poging tot zulk eene samenwerking te wagen?
Hare Majesteit de Koningin-Weduwe, Regentes,
beeft gisteren de zitting der beide Kamers van de
Staten-Generaal geopend met de volgende troonrede
i> Mijne Heeren
Het is mij aangenaam, mij wederom te bevinden
te midden der vertegenwoordigers van het Neder-
landsche volk, gereed om hunnen gewichtigen arbeid
te hervatten. Met erkentelijkheid mag ik er op wijzen,
dat de toestand des lands in menig opzicht tot tevre
denheid stemt. De betrekkingen tot alle buitenland-
sche mogendheden zijn van den meest vriendsehappe-
lijken aard.
genoeg was om alleen in de cel achter te blijven
en desvereischt zichzelf voor de ontvluchte prinses
uit te gevenIk moet eerlijkheidshalve bekennen,
dat zij met onverschrokkenheid bereid was de rol
der Koningsdochter op zich te nemen, en dat zij in
het ongeluk zich vrij wat edeler en heldhaftiger be
toonde, dan toen ze later, in gelukkiger omstandig
heden verkeerde. Gelijke gestalte en hetzelfde donkere
haar maakten, dat zij moeielijk te onderscheiden
waren. Bovendien werden de gevangenbewaarders,
met uitzondering van Barthelmy, elk oogenblik ver
wisseld, teneinde mogelijke verstandhouding met de
gevangenen te belettenhet zou dus zeer moeielijk
zijn uit te maken welke der beide jonge vrouwen
eigenlijk de dochter van Lodewijk XVI was.
De 8ste Juni 1794 was een nationale feestdag
en daarom hadden we dezen voor de volvoering van
ons plan gekozen. De oude burgemeester van Le
Mans en zijne drie zonen stonden in de nabijheid
van de achterpoort van den Temple met een wagen
met vier paarden gereedAgnes zat reeds met het
hoogstnoodige in het rijtuig. Ik, met de papieren
van Cornelius bij mij, Van der Valk zelf en Scharre
wachtten in een onaanzienlijk herbergje tot de sche
mering gevallen was. We hadden met Barthelmy
afgesproken, dat ik met hem in den toren, waarin
de prinses gevangen zat, gaan en deze bevrijden zou,
dat Cornelius en Scharre op de binnenplaats der
gevangenis ons zouden opwachten, dat deze ons
kalm zouden laten passeeren en ons daarna lang
zaam volgen zouden, zoodat Van der Valk het laatst
de gevangenis zou verlaten. Mijn* vader en mijn
Aan de sedert 1875 tusschen Nederland en de
vereenigde staten van Venezuela bestaande geschillen
is tot mijne voldoening op bevredigende wijze een
eiüde gemaakt. Zee- en landmacht gaan voort, zich,
zoowel hier te lande als in de koloniën, op loffelijke
wijze van hare taak te kwijten. Van onze krijgs
macht in Nederlandsch-Indië werden opnieuw zware
offers gevorderd, welke ik met diepen weemoed her
denk. Ik vertrouw, dat de eer onzer wapenen op
Lombok, ook na ondervonden tegenspoed, krachtig
zal worden gehandhaafd.
De algemeene gezondheidstoestand is bevredigend.
Voor een ernstige uitbreiding der Aziatische cholera
mochten wij bewaard blijven. De gunstige verwach
tingen, die de te velde staande oogst aanvankelijk
opwekte, zijn tot mijn leedwezen in onderscheidene
deelen des lands niet verwezenlijktaanhoudende
regens hebben daaraan veel schade toegebracht. Of
schoon de veestapel van ernstige ziekten bevrijd
bleef, beeft bet daaronder uitgebroken mond- en
klauwzeer aanleiding gegeven tot verbod van vee-
invoer in de aangrenzende rijken.
De toestand van handel en nijverheid is overigens
in bet algemeen niet onbevredigend.
Tot belangrijke werkzaamheden zult gij worden
geroepen.
Ontwerpen tot regeling van het kiesrecht, alsmede
tot herziening der personeele belasting zullen in dit
zittingjaar bjj U worden ingediend, terwijl met de
voorbereiding eener nadere regeling van de gemeente-
fiaanciën inmiddels wordt voortgegaan.
De conferentie voor internationaal privaatrecht
op mijne uitnoodiging ook dit jaar te 's-Gravenhage
bijeengekomen, zal, naar ik grond heb te verwachten,
leiden tot verdragen, welke uwe goedkeuring zullen
behoeven.
Ontwerpen tot vaststelling van een wetboek van
militair strafrecht en van eene wet op de krijgs
tucht zullen Uwe aandacht vorderen.
Omtrent onderscheidene onderwerpen van handels
recht en strafvordering zullen U voorstellen tot aan
vulling of wijziging der bestaande wetgeving worden
gedaan. Wetsvoordraehten betreffende het land- en
tuinbouwonderwijs, alsmede omtrent het subsidiëeren
van scholen van middelbaar onderwijs voor meisjes
zijn in bewerking.
Tot vermeerdering van de weerbaarheid des lands
door verdere vernieuwing van het materiëel dei-
zeemacht, betere bewapening der krijgsmacht te
land en te water en instelling eener herhalings
oefening voor de zeemilitie, zult gij worden in de
gelegenheid gesteldterwjjl ontwerpen tot aanvul
ling der bepalingen op de bevordering der officieren
van de landmachtbetreffende den staat van oorlog
en beleg en aangaande het stellen van militaire
innndatiën U zullen bereiken.
Tot verhooging der opbrengst van bestaande be
lastingen en tot herziening der belastbare opbrengst
van de gebouwde eigendommen zullen U voorstellen
worden aangeboden.
Wets voordrachten tot instelling van Kamers van
Arbeid, tot regeling van het toezicht bij de op- en
inrichting van fabrieken en werkplaatsen, met het
oog op de belangen der arbeiders en tot het openen
der gelegenheid, om door het Rijk gewaarborgde
lijfrente te verkrijgen, worden in gereedheid gebracht.
oom zouden het rijtuig op eenigen afstand tot Charfcres
volgen. Met Cornelius en Scharre zou ik dan des
nachts in alle stilte naar Le Mans trekken om daar
het oog te houden op de bewakers der prinses. Ter
eere van den feestdag waren de gevangenbewaarders
tamelijk door den wijn beneveld, zoodafc alles ons
plan scheen te begunstigen. Met een stommen bard-
druk hadden Cornelius en ik voor alle gevallen af
scheid van elkaar genomen.
Toen het volslagen donker geworden was betraden
Barthelmy, Van der Valk, Scharre en ik, behalve
eerstgenoemde allen in de uniform van officiereu
der nationale garde, de gevangenis. Voor Barthelmy
met zijne koude gelaatstrekken en zijn hart zonder
mededoogen week ieder met eerbied terzijde. Op de
binnenplaats bleven Cornelius en Scharre achter,
Barthelmy en ik klommen in den toren. Ik streed
met alle kracht tegen de ontroering, die zich van
mij meester maakte, toen ik mij in dit hol dei-
ellende bevond. Weldra stonden we voor de ijzeren
deur van de cel, waarin de beide prinsessen waren
opgesloten.
»Gaat in den gang staan, burgers! en geeft mij
den sleutel van den kerker van de dochter van
Oapet 1" beval Barthelmy den wachthebbenden sol
daten. »Deze burger-officier Marmaduc heeft haar
eenige vragen te doen over bare deugdzaamheid.
Ik hoop, dat ze ook spoedig aan de beurt zal komen,
dan krijgen we wat ruimte
Barthelmy kreeg den sleutel, de wacht trok zich
tot bij de trap terug en wij traden het sombere
vertrek binnen. Daar zaten t door eene kleine lamp
