1894 N°. 105.
Donderdag 6 September.
81s,e jaargang.
Personeele Belasting
FEUILLETON.
Het raadsel van Hildburghausen.
GOESCHE
COURANT.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrgdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bjjblad 10 cent.
Behalve' aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bg de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bg alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Imendini van
advesrtentfën voor 9 uren op den
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnwelpks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel,
dag der uitgave.
Het primitief kohier no. 1 run de
voor deze gemeente over het dienstjaar 18941895 ia op heden
ter invordering gesteld in handen vun den ontvanger dier
belasting binnen dize gemeente en zal ieder aangeslagene ver
plicht zijn, het verschuldigde ten gestelden tijde te voldoen.
Goes, den 5 September 1894.
De Burgemeester van Goes,
J. J. RAMONDT, 1. b.
De geboorteplaats van De Ruyter.
De heer G. T. Mes, archivaris te Bergen-op-Zoom,
meent Vlissingen de eer te moeten betwisten van
de geboorteplaats te zijn van Miehiel Adriaansz. De
Ruyter. Hij beroept zich op een in 1761 te 'sGra-
venhage uitgekomen werk van Jean Faure >Histoire
abrégée de la ville Bergen-op-Zoom", waarin ver
meld wordt, dat De Ruyter in 1607 in een kleine
hoeve op een kwartier afstand van Bergen-op-Zoom
geboren is, en op een inschrijving in het doopboek
der hervormde gemeenten te Bergen-op-Zoom, waar
staat te lezen
8 Julius 1607.
V. Adnae Michielss. M. Susanna Verbrugghen
K. Michael p. Henr. Gouarts, Claes Pieterss, Miehiel
Bekemans, Neeltken Anthonis, Susanna Jans.
De heer C. P. I. Dommisse, conservator bij de
oudheidskamer te Vlissingen, voert tegenover de ver
melde bewering van den heer Mes, dat De Ruyter
uit Bergen-op-Zoom geboortig is, Brandt's levens
beschrijving van De Ruyter aan, waarin vermeld
wordt de verwoesting van de landhoeve De Groot,
bg Bergen-op-Zoom (waar de grootvader van De
Ruyter woonde), alsmede de redding van den vader
van den admiraal door diens moeder.
Verder echter bljjkt uit de geschriften, in het
bezit van den heer J. C. De Ruyter de Wildt,
kapitein t.z., inspecteur van het loodswezen te Vlis
singen, dat Adriaen Michielsen of Machielsen van
Bergen-op-Zoom, den 18 Januari 1598 te Vlissingen
trouwde met Halken Jans, die den 11 Maart 1599
van haar eerste kind beviel en kort daarop overleed.
Hg hertrouwde 20 Maart 1601 te Vlissingen weder
met een Halken (Alida) Jans, die 24 Maart 1607
(niet 8 Juli) van een zoon Miehiel beviel, zijnde de
latere admiraal.
Dat er in het doopboek van de Hervormde ge
meente te Bergen-op-Zoom melding wordt gemaakt
van Miehiel, zoon van Adrian Miehiels en Susanna
Verbrugghen, kan onmogelijk op den admiraal be
trekking hebben, aangezien de moeder, en dit is te
algemeen bekend, niet Verbrugghen maar Jans heette.
Hierop nu antwoordt de beer Mes zijnerzijds, dat
het verhaal van Brandt niets met de quaestie te
maken heeft, en dat de algemeens bekendheid"
omtrent den naam der moeder van den zeeheld geen
bewijs levert. Van grooter beteekenis acht de heer
Mes hetgeen uit de familie-papieren van den heer
De Ruyter de Wildt blijkt, maar toch doet hij de
vraag of men dit »biyken" ook >bewgzen" mag
heeten en of de doopaete of een afschrift ervan
of wel eene correspondentie over den familienaam
van MichiePs moeder bestaat
Naar het Duitsch van A. E. Brachvogel.
57) Vervolg
>Wel", riep Hermann de binnentredenden tegemoet,
»is hg eindelijk ontmaskerd Zullen we nu ten minste
eens te weten komen, wat we van dezen lichtschu-
wen avonturier te denken hebben?"
Onder ademlooze stilte nam Trommel aan de tafel
in het midden der zaal plaats. >Het spijt mij, heeren 1
al uwe illusies te moeten vernietigen. Wie die man
was is nu duideljjk^ waarom hij zoo leefde eveneens."
»Wat ge zegtl" riep Findeisen. Ge hebt derhalve
gewichtige papieren en brieven gevonden."
»Van de hand van den graaf zelf geen letter; maar
de weinige overige papieren maken alles duideljjk."
>Maar zeg dan toch hoe Laat ons toch niet zoo
lang op heete kolen zitten 1" sprak Mankei ongeduldig.
Trommel, die zich inwendig reeds verheugde over
de verrassing, die volgen zou, vestigde een spottenden
blik op Hermann. >We vonden in de eerste plaats
den pas van den overledene, voorts eene verzameling
brieven van eene vrouw en eindelgk ook eenige door
een man geschreven. Volgens den pas is de geheim-
graaf nooit graaf geweest, heette hg volstrekt niet
Va veil en ook niet Versay, maar was hij een Hol
lander, genaamd* Leonardus Cornelius Van der Valk,
Naar aanleiding van deze quaestie ontvangen we
het volgende ter plaatsing:
Is Miehiel Adriaanszoon De Ruyter al of niet
een Vlissinger?
Naardien door het schrgven van den heer G. J. F.
Mes, archivaris te Bergen-op-Zoom, eene twijfeling
is opgeworpen of onze de Ruyter wel van Vlissingen
geboortig zou zgn, vind ik mij, als hoogen prijs er
op stellende van Zeeuwschen bloede te zijn, terstond
opgewekt om den roem, waarop Vlissingen mag
bogen, te handhaven.
En nu moge de heer C. P. J. Dommisse te Vlis
singen mij bereids hierin zijn voorgegaan, zoo meen
ik toch mgne repliek daarom niet te moeten terug
houden, mij vleiende, dat de geëerde redactie van
de Qoesche Courant mg daarvoor nog wel de vereischte
ruimte zal gelieven toe te staan.
Voorzeker zou ik gaarne, tegenover de aanhaling
uit het doopboek te Bergen-op-Zoom, met eene der-
gelgke aanhaling uit het doopboek te Vlissingen
voor den dag komenmaar het is bekend, dat, bij
het bombardement van Vlissingen door de Engelsehen
in 1809, het stadhuis aldaar in brand geschoten is,
en dat de doopboeken, aldaar berustende, met zoo
vele andere gewichtige bescheiden, door die ramp
vernietigd zgn, en alzoo niet meer geraadpleegd
kunnen worden.
Doch, al bestonden die ook nog, dan zal een archi
varis, wanneer deze, gelijk ik, die gedurende mijn
leven zoo menigwerf doopboeken heb moeten door
snuffelen, wel de overtuiging hebben opgedaan, dat
die bronnen voor eenig ingesteld onderzoek, veeltgds
al zeer gebrekkig, onduidelgk, ja ongeschikt bevonden
worden, om met volle zekerheid aan te toonen, dat
men gevonden heeft, wat gezocht wordt.
Wat toch is het geval Alleen van voorname
familiën, voerden de leden in vroeger tijd eenen ge
slachtsnaam, al waren deze er zelfs dikwerf genoeg
niet erg stipt op, om in de spelling van die na
men willekeurig wijzigingen te brengen. Maar bij
den minderen stand bestonden geen geslachtsnamen,
of zoo al, dan werden die nagenoeg steeds verzwe
gen. Trouwens, bij hen bestond de gewoonte, dat
een zoon van Jan, diePieter heette, alleen bekend
was als Pieter Janse, en had deze nu wéér een zoon,
wiens naam Hendrik was, die noemde zich Hendrik
Pieterse, en zulks ging gedurende tal van jaren zoo
voort, totdat er later, om verwarring te voorkomen,
van lieverlede willekeurige geslachtsnamen werden
aangenomen, wat zelfs, toen wg in het begin dezer
eeuw onder het Fransche Bestuur verkeerden, ver
plichtend werd gesteld, zoodat velen, die toen als
Janse, Cornelisse en dergelijke bekend stonden, zulks
als geslachtsnaam zgn big ven voeren. Van daar, dat
onder de bg ons in zwang zgnde geslachtsnamen er
een aantal zijn, die uit het gebruik van vroeger
zgn voortgevloeid, waartoe wij slechts behoeven te
wijzen op Adriaanse, Boudewgnse, Davidse, Frede-
rikse, Gerritse, Lucasse, en zooveel anderen. En juist
van deze familiën, bg aldien zg geene bizondere aan-
teekeningen bezitten, is de genealogie uit de doop
boeken onmogelgk op te maken.
Hier komt nog bij, dat, lang nog na de Reformatie,
bg de Hervormden de kinderen zeer vroeg gedoopt
werden, zoodat de moeders daarbij niet tegen woor-
gedoopt 22 September 1769 in de katholieke kerk
te Amsterdam, zoon van den koopman Adriaan Leo
nard Van der Valk en Maria Johanna Van der Morsel.
Hij was vóór de revolutie officier in Franschen dienst,
toen tot 1799 secretaris van het Hollandsche gezant
schap te Pargs en ging met behulp van bedoelden
pas den Isten Juni 1799 naar Duitschland. Dat hij
werkelijk niemand anders dan een Van der Valk ge
weest is, bewijzen de brieven van zijne Hollandsche
bloedverwanten, waarvan de laatste gedateerd is op
nieuwjaarsdag van dit jaar en die meest alle de
onderteekening dragen van een Xaverus Van der
Valk I"
>Dat is onmogelgk 1" riep Hermann. >Dan zou hg
dus werkelijk de man zijn, die te Ingelfingen door
dezen pas werd aangewezen Die pas zou dus in orde
zijn geweest? Ik geloof het nooit."
De toehoorders trokken zeer lange gezichten.
Waarde geheimraad", antwoordde Trommel, »die
twijfel zal u even weinig helpen als ons, zoolang ge
niet in staat zgt te bewijzen, dat de papieren ver-
valscht zgn en gg de echte niet kunt overleggen."
>Maar dat is onzin", riep Scheidewind. >Waarom
leefde hg dan zoo eenzelvig? Waarom verborg bg
zgne vrouw, die zoogenaamde Sophie Botta? Waarom
deden Arnold en allen, die met hem te maken had
den, zoo geheimzinnig?"
>Dat is zeer natuurlgk", sprak Trommel lachend.
>We hebben namelijk eene reeks van brieven ge
vonden, die, zoo het al niet bepaald minnebrieven
waren die zouden toen ook misschien te gevaar-
Ijjk geweest zgn toch van eene zeer innige vriend-
dig konden zijn, en wier namen alzoo veeltijds niet
eens vermeld worden. Alleen bg eiken doopeling
werden de vier doopgetuigen vernoemd, en wjjl in
derzelvar kouze toen een bepaalde orde werd gevolgd,
heeft men daaraan soms nog eenigszins te danken,
dat het duidelijk wordt, tot welke familie het ge
doopte kind behoort.
Dat er te Bergen-op-Zoom nu in 1607 van Adriaan
Michielse een kind, Miehiel, gedoopt is, en ten zelfden
jare te Vlissingen van een anderen Adriaan Michielse
mede een kind, Miehiel geheeten, bewijst dus niets.
Maar dat te Bergen-op-Zoom de moeder van het
kind Susanna Verbrugghen heet, terwgl onze de
Ruyter's moeder Alida Jans was, naar wie de Ruyter's
tweede dochter dan ook Alida vernoemd is, mag
reeds tot een beslissend bewijs verstrekken, dat de
aanhaling uit het doopboek van Bergen-op-Zoom
geene de minste waarde heeft.
Intusschen hebben wg uit vroeger tgden toch nog
deugdelijke bronnen voor de aanwijzing van iemands
geboorteplaats. Ik bedoel de trouw- of liever gezegd,
de ondertrouwboeken, en die zijn te Vlissingen in
de consistoriekamer der Groote of St. Jacobskerk
bewaard gebleven.
Trouwens, zg, die zich tot den ondertrouw kwamen
aangeven, moesten een extract uit het doopboek
hunner geboorteplaats, waarvan dan ook in de on-
dertrouw-acte steeds melding gemaakt wordt als
jm. of jd. van als wedr. of wed. van
(den naam der geboorteplaats).
In die boeken nu te Vlissingen worden de vol
gende aanteekeningen gevonden
>15 Febr. J.631. Miehiel Adryaenssen, jm. van
Vlissingen, varende man, en Maeiken Velders, jd.
van Grijpskerke. Zg wonende in de lange Noort-
strate."
>14 Juni 1636. Miehiel Adriaenssen, wedr. van
Maeiken Velders, varende man, en Neeltgen Engels,
jd., beide van Vlissingen."
Deze beide letterlgk door mg overgenomen aantee
keningen kunnen alzoo tot een overtuigend bewijs
dienen, dat onze de Ruyter van Vlissingen geboortig
was.
En wanneer wg, ten slotte, nu ook nog weten,
dat de Ruiter, telkens, wanneer hg uit groote ge
varen, voor vaderland, gade en kroost gespaard was
geworden, den armen zijner geboorteplaats begiftigde,
in 1666 eens met 300, en andermaal met 600 gulden;
in 1667 met 630 en in 1672 met 300, waarna er in
1677 nog 2000 gulden inkwam, welke milde gift
de vrome held, bij uiterste wilsbeschikking dezen
armen had toegedacht, gelijk de aanteekeningen
hiervan te Vlissingen nog voorhanden zgn, dan dunkt
mij, dat een echte Zeeuw grond genoeg bezit, om
zich niet zoo gemakkelijk te laten berooven van den
roem, den grootsten onzer Vaderlandsche zeehelden
onder de Zeeuwen te mogen rangschikken
Wolfaartsdijk. J. VAN DER BAAN.
GOES, 5 September 1894.
Bg kon. besluit is aan jhr. S. M. V a n Rei
gersberg Versluys, op zgn verzoek, eervol
ontslag verleend als burgemeester van Kloetinge.
Bij kon. besluit zgn benoemdtot voorzitter
schap en dankbaarheid getuigen, en die in het Fransch
geschreven zijn door eene mevrouw Agnes Barthelmy,
geboren Daniëls, uit Le Mans en gedateerd uit de
jaren 1798 en '99."
>De vrouw van den generaal, die in het jaar 1813
bg u was ingekwartierd, mgnheer Hermann 1" zeide
Munkel op een toon vol verbazing.
>En die niemand anders geweest is dan de acht
jaar geleden gestorven Sophie Botta!" sprak Trom
mel glimlachend. >Ge ziet, dat het geheim langzamer
hand hoogst eenvoudig wordt. Terwijl bedoelde Bar
thelmy op het slagveld was, begon diens vrouw met
mgnheer Van der Valk een minnargtje en liep met
hem weg naar Duitschland, waar de Hollander al
leen voor zijne verwijderde bloedverwanten zichzelf
bleef, maar voor ieder ander de rol speelde van den
Franschen zonderling de Versay. Natuurlgk was ge
heimzinnigheid dubbel geboden, wanneer hij den be
drogen echtgenoot wilde ontwijken, die hem hier
reeds aardig op het spoor was en tegen wien hg
ook niet beveiligd kon zijn, zoolang deze leefde".
»En daarom zou de regeering hier hem beschermd
hebben Een man zonder rang of betrekking
merkte Findeisen bits op. >Zond men mg daarom
met gewapende lieden naar Eishausen ten spot van
de geheele wereld, opdat deze Van der Valk in den
Oudejaarsnacht maar rustig zou kunnen slapen
Ja maar, mgnheer" antwoordde Ziesenhenne fijn
tjes, >hg was een Hollander, die veel geld bezat.
Met geld begoochelde hij de Eishausensche boeren,
met geld veranderde hg alle aanklachten in zegen-
wenschen. Ter wille van zgn geld verleende men
voor het waterschap de Valkenissegeul O. C. W e 1-
leman; tot lid voor het waterschap der uitwate
ring van de vereenigde polders der sluis tegen den
Magdalenapolder, P. L. Dossche; tot dijkgraaf
voor don Nieuweveerpolder, J. C. Van derHav
tot gezworen voor het waterschap Nieuw-Bomme-
nede, M. Van Putte.
De Zeeuwsehe Maatschappij van Landbouw
heeft besloten met de bieten verbouwers der Noordbr.
Mpg. van Landbouw samen te werken voor de op
richting eener beetwortel-suikerfabriek.
Daar het water in Zeeland ongeschikt is, is voors
hands als plaats aangenomen de linkeroever van de
Beneden-Mark, onder Dinteloord, alwaar een geschikt
terrein aanwezig is. Het bedrijfskapitaal zal ten
minste f 600,000 moeten bedragen. Binnen eenige
eenige dagen zal de Zeeuwsehe commissie met de
Noordbrabantsche bijeenkomen tot het nemen van
een besluit.
Gisteren deed de nieuw-benoemde burgemees
ter van Zeist, mr. J. J. Clotterboeke P a|fc ij n
van Cloetinge, zgn feestelgken intocht. Ge
heel het dorp was in groen en vlaggentooi gehuld.
Meer dan 20 eerepoorten waren opgericht in de
straten, die de burgemeester met zijne jonge echt-
genoote zou passeeren, Te één uur werd de heer
Patijn aan bet station Zeist-Driebergen opgewacht
door eenige leden der commissie uit de burgerg,
die hem tot aan de grens der gemeente Zeist ge
leidden. Daar werd het echtpaar opgewacht door
eene eerewacht, die hen op hun verderen tocht door
het dorp vergezelde.
Bg den intocht heerschte eene zeer geestdriftige
stemming. De burgemeester, in ambtskostuum, met
zgne echtgenoote gezeten in een landauer, werd aan
de grens der gemeente toegesproken door jhr. Huy-
decoper, die hem het welkom toeriep en den wensch
uitsprak dat de gemeente Zeist onder zijn bestuur
zou bloeien. De burgemeester antwoordde kortelgk.
Onderweg werden bloemen in het rijtuig van het
jeugdig echtpaar geworpen en overal weerklonk ge
juich. In het geheele dorp heerschte de vroolijkste
stemming. Des middags en avonds was er concert
en groot vnurwerk.
De Koningin heeft van Hare Moeder een
prachtig rgtuig ten geschenke gekregen, vervaardigd
bg de firma Ingenhout te De Bildt. Zondag maakten
de Koninginnen met dit rgtuig een rijtoer.
De Haagsche briefschrijver der N. Gr. Ct. zegt
>Er is weinig of geen politiek nieuws. Alleen heb
ik dezer dagen uit een zeer vertrouwbare bron ver
nomen, dat in het weldra te openen nieuwe parle
mentaire zittingjaar van een regeling van het
kiesrecht niets zal komen. Aan de gewestelgke
besturen toch zgn, nog zeer onlangs, nieuwe en
veelomvattende opgaven gevraagd, waarvan de be
werking maanden en maanden vorderen zal. Trou
wens een politiek medestander van mr. Van Houten
gaf mg voor eenige dagen de verzekering, dat de
Minister van Binnenlandsche Zaken zichzelf een
termgn van twee jaren gesteld heeft voor de in
diening van zgn kiesrechtregeling.
Daarentegen verwacht men bij de aanstaande
troonrede wel de aankondiging van een regeling der
hem éhetJ eere-burgerschap der stad, hg maakte alle
tongen en alle gewetens stom en toch was hg niets
dan een vrouwenroover".
för>Dat mag nu alles waar zgn" mengde Brtickner
zich in het gesprek, >hefc mag ook waar zgn, dat
deze Van der Valk gegronde redenen had om de
dame, die zich vermoedelijk zeer gaarne liet schaken,
zoowel als zichzelf voor generaal Barthelmy te ver
bergen, wat drong hen dan daartoe nog, zelfs toen
de generaal weg en Napoleon ten val gebracht was?"
>Hm!" bromde Hermann. Na den slag bij Leip
zig, zoo zegt men, is niet ver van Eishausen een
Fransch officier doodgeschoten gevonden. Szlenka,
de dienaar van den geheimgraaf, heeft eens tegenover
mij gebluft, dat hij Barthelmy voor den kop gescho
ten heeft, natuurlgk op bevel van zgn meester en
de noodweer, waarop hij zich in oorlogstijd kon be
roepen, was een geschikte dekmantel voor den be
taalden moord 1"
>U beweert derhalve dat de geheimgraaf een vrou
wenroover en een moordenaar was" aldus wendde
de burgemeester Nöhring zich tot den laatsten spre
ker, alleen om diens verborgen leven te kunnen
verklaren, dat hg zelfs voortgezet heeft na den dood
dier vrouw Het is inderdaad eene fraaie uitvlucht l
Omdat al uwe vermoedens in duigen vallen, en de
graaf met zgne aanzienlijke dame, zgne prinses, thans
blgkt een gewoon Hollander te zgn, die misschien
alleen wat menschenschuw was, wilt gg door allerlei
romantische voorstellingen een belangwekkend tintje
aan de geschiedenis geven Ik denk, dat een zoo rijk
man, wien alle financiëele hulpbronnen ten dienste