1894 N°. 25.
Dinsdag 27 Februari.
81stc jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en A&vertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heoren Nijgh Van üitmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopors en Brievengaarders.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzolfde advertentie wordt de prijs -s
slechts tweemaal herkend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regeis a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 cfc
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inxerctiing van advertentie» voor 8 urea oji den da» der uitgave.
Ingevolge bevel vau den heer Commissaris der Koningin in
deze provincie ia het
vervoer van vrachten op de wegen
overeenkomstig het reglement beperkt, aanvangende te midder
nacht tnsscheu den 25 en 26 Februari 1894.
De uitvoerige aankondigingen zijn ter gewone plaatsen aan
geplakt.
Goes, den 27 Februari 1894.
De Burgemeester van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
Het Kiesrecht-debat.
ii.
Art. 4 van het regeeringsontwerp luidt
«Zij acht het bezit daarvan (het kenteeken van
geschiktheid en van maatschappelijken welstand)
aanwezig bij hem, die
gedurende de drie laatstverloopen maanden,
in een zelfde woning is gehuisvest geweest, of,
gedurende het laatstverloopen burgerlijk jaar, hoog
stens eenmaal van woning is veranderd
gedurende het laatstverloopen burgerlijk jaar
zelf evenmin als zijn vrouw of minderjarige kin
deren, onderstand heeft genoten van een instel
ling van weldadigheid ot van een gemeentebestuur
niet gedurende de drie laatstverloopen burger
lijke jaren onherroepelijk is veroordeeld wegens
bedelarij, wegens 'landlooperij of tot plaatsing in
een Rijkswerkinrichting
niet wegens misdrijf onherroepelijk is veroor
deeld tot een vrijheidsstraf van vier jaren of
langer
niet door den militairen rechter is ontslagen
uit den militairen dienst, met oh waardig verkla
ring om bij de gewapende macht te dienen
zich niet opzettelijk aan den bij de wet opgelegden
krijgsdienst of aan 8en bjj de wet opgelegde ver
plichting ten aanzien van 's Rijks verdediging heeft
onttrokken
zijn over het laatstverloopen dienstjaar verschul
digde aanslagen in de Rijks directe belastingen en
in het laatstverloopen burgerlijk jaar in hoofdsom
en opcenten heeft voldaan
en, door een overeenkomstig de bepalingen der
wet ingerichte aanvraag om op de lijst der kiezers
te worden geplaatst, het bewijs heeft geleverd dat
hij kan lezen en schrijven".
Hierop zijn de volgende amendementen voorgesteld
a. door den heer Levy om het 3e lid van het
artikel te lezen
gedurende de laatstverloopen drie burgerlijke
jaren zelf evenmin als zijn vrouw of minderjarige
kinderen, onderstand heeft genoten van een in
stelling, hetzij van weldadigheid, hetzij tot voor
koming van armoede, of wel van een gemeente
bestuur".
b. door den heer Land om het 6e lid van het
artikel te lezen
niet wegens misdrijf onherroepelijk is veroor
deeld, met vervallenverklaring van den militairen
stand of ontzetting van het recht, of onwaardig-
verklaring om bij de gewapende macht te
dienen."
c. door den heer v. d. Feltz om aan art. 4 toe
te voegen:
♦Beweegbare en verplaatsbare woningen, schepen
van 25 ton inhoud en daarboven uitgezonderd,
worden niet als woningen aangemerkt. Verwisse
ling van woning tengevolge van eigendomsover
gang of het geheel of ten deele te niet gaan van
een gebouwd eigendom, of wegens verplaatsing in
'b lands dienst, wordt niet als verandering van
woning aangemerkt."
d. door de heerea AE. Mackay en Van Alphen,
zes wijzigingen, waard oor het art. in zijn geheel zou
luiden
Zij acht het bezit van het kenteeken aanwezig
bij hem, die in het laatstverloopen dienstjaar niet
aangeslagen geweest zijnde in eenige Rijks directe
belasting, gedurende het laatstverloopen burgerlijk
jaar in een zelfde woning is gehuisvest geweest
of hoogstens eenmaal van woning is veranderd;
in het laatstverloopen burgerlijk jaar zelf even
min als zijn vrouw of minderjarige kinderen, on
derstand heeft genoten van een instelling van
weldadigheid of van een gemeentebestuur;
in de drie laatstverloopen burgerlijke jaren zelf
evenmin als zjjn vrouw of minderjarige kinderen,
onherroepelijk is veroordeeld wegens bedelarij of
landlooperij, of niet, in die jaren, zelf, krachtens
vonnis, verblijf heeft gehouden in een Rijkswerk
inrichting
zijn over het laatstverloopen dienstjaar verschul
digde aanslagen in de Rjjks directe belastingen
in dat dienstjaar in hoofdsom en opcenten heeft
voldaan."
e. door den heer Gerritsen om het achtste lid
van het artikel te doen vervallen
f. door don heer Tydeman om het Se lid te lezen
Gedurende het laatstverloopen burgerlijk jaar
zelf evenmin als zijn vrouw of minderjarige kin
deren, van een instelling van weldadigheid of
een gemeentebestuur, betzij middellijk, hetzij on
middellijk, onderstand heeft genoten"
g. door de heeren Roel, Van der Kaay en Zijp
om aan het 3e lid toe te voegen:
♦zijnde onder onderstand te verstaan elke onder
steuning in geld of benoodigdheden, genees-, heel-
en verloskundige hulp en geneesmiddelen daar
onder begrepen, tot leniging van nood"
h. door de heeren Viruly en De hanter om het
4e lid aldus te lezen
niet gedurende de drie laatstverloopen burger
lijke jaren onherroepelijk is veroordeeld, wegens
bedelarij, wegens landlooperij of tot plaatsing iu een
Rijks werkinrichtingof niet gedurende hetzelfde
tijdsverloop onherroepelijk is veroordeeld, wegens
een der overtredingen, strafbaar gesteld bij art.
426 of art. 453 al. 2, 3 en 4 van het Wetboek
van Strafrecht" (ordeverstoring in staat van dron
kenschap en konnelijken staat van dronkenschap
bij herhaling).
i. door den heer 11aj'mans om het le lid aldus
te lezen
Zij acht het voorzien in eigen onderhoud en
in dat van het huisgezin aanwezig" enz.
Wanneer men iets, dat eenmaal goed geschreven
was, moet gaan wgzigen, dan ljjdt daaronder altijd
de redactie van het oorspronkelijke. Deze regel geldt
evengoed voor het eenvoudigste couranten-bericht
als voor het meest belangrijke wetsartikel, dat ooit
uit eea ministriöel brein is voortgekomen. Daarom
ook was d© redactie van bet oorspronkelijk kiesrecht-
ontwerp gelukkiger dan die van het tegenwoordige,
en speciaal art. 4, zooals het hierboven is afge
drukt, getuigt niet in al zijne onderdeelen van logi-
schen zin. Er zijn in dit artikel bewijzen van het
welstands- en geschiktheidsteeken (het voorzien in
eigen onderhoud en dat van het gezin) aangenomen,
die kwalijk als zoodanig kunnen gelden. Het meest
sprekende op dat punt is ongetwijfeld wel het 7e
lid, waarbjj bepaald wordt, dat het kenteeken niet
aanwezig is bij hem, die zich opzettelijk aan den
krijgsdienst heeft onttrokken. Dat men iemand, die
nalatig is in de vervulling zjjner plichten ook zijne
rechten ontneemt, is alleszins billijk, maar die nala
tigheid als bewijs aan te nomem van zijne onge
schiktheid om zichzelf en zijn huisgezin te onder
houden is weinig logisch.
Daarom was de redactie van bet oorspronkelijk
ontwerp, waaraan deze fouten niet kleefden, veel
gelukkiger. Maar zooals gezegd, eene gewijzigde
redactie is veelal minder dan eene oorspronkelijke
en in dit verband is het te vreezen, dat vele der
hierboven geplaatste amendementen, voorgesteld met
de goede bedoeling om het regeeringsartikel te ver
beteren, het nog erger zullen maken. Uit dien hoofde
verrichtten misschien de heeren Mackay en Van
Alphen ook ditmaal weder het meest verdienstelijke
werk met hun amendement, in zooverre, dat zij een
nagenoeg geheel nieuw artikel schiepen.
Wat overigens het lot van de verschillende amen
dementen en van het regeeringsarfcikel zal zijn, is
vooralsnog zelfs niet bij benadering te zeggen. Het
debat van jl. Vrijdag levert daaromtrent nog geen
enkel gezichtspunt op en behalve een enkele opmer
king van een paar sprekers is zelfs het geheele debat
van dien dag nauwelijks der bespreking waard. Twee
dingen kunnen echter vrij zeker gedecreteerd worden:
lo. dat hot regeeringsartikel tot nogtoe niet veel
sympathie wekt, en 2o. dat bij de bekende breed
sprakigheid onzer volksvertegenwoordigers en bij den
overvloed van stof, die hun thans wordt geboden,
het einde der discussiën nog niet is te voorzien. En
dit te minder, wanneer waar mocht zijn, wat ge
mompeld wordt, dat er nog één of meer nieuwe
amendementen in de maak zijn.
Nadat de voorstellers, zooals dit gebruikelijk is,
hunne amendementen hadden toegelicht, kwam jl.
Donderdagnamiddag nog de heer Rutgers van Ro
zenburg aan het woord om op da hem eigen spot
tende en scherpe wijze zijne meening te zeggen
over regeeringsartikel en amendementen beide. Eigen
lijk was niets van dit alles hem naar den zin. Nu,
verwonderen kan dit niet van den man, die reeds
bij de algemeene beschouwingen in Augustus van
het vorige jaar zich heeft doen kennen als een aarts
conservatief. Zoo iemand kan geen welgevallen
vinden noch in het regeeringsartikel, noch ook in
de amendementen, die meest alle een goest van
toenadering ademen. Maar dit had voor den heer j
Rutgers toch nog geeno aanleiding mogen zijn om
zijne medeleden te prikkelen en te ergeren, De
Standaard en de Liberale Unie opnieuw bij zijne
bedreigingen ten tooneele te voeren of den heer
Van der Feltz om zyne meegaandheid tebespotteD.
Vrijdag was het eerst de heer De Meyier aan
het woord, die blijk gaf van groote toenaderirgs-
gezindheid, maar die vooralsnog den grooten sprong j
niet durfde doen. Vele zijn zijne bezwaren tegen de
huidige redactie van het regeeringsartikel, dat hij
in tal van opzichten strijdig acht met art. 80 der
Grondwet. Spr. acht evenals de minister in zijne
toelichting de betaling van belasting een bewijs van
welstand. Wie dus zijne belasting wél betaalt, vol
doet aan het kenteekenmaar, vraagt spr., hoe
dan met hen, die niet in de belasting zijn aange
slagen Wie drie maanden onder éen dak woont
is kiezer. Is dus hij, die slechts eenmaal wegens
wanbetaling uit zijne woning wordt gezet, in het
bezit van bet welstandsteeken V Op deze wijze
opperde de heer De MGyier verschillende bezwaren,
niet tegen de groote uitbreiding van het aantal kie
zers, maar tegen de kenmerken, die het bezit van
het kenteeken moeten bewijzen.
Juist uit dat oogpunt was de rede van den heer
De Meijier ongetwijfeld de meest belangrijke, die tot
nogtoe gehouden is. Zijne stem was die van één, die
gaarne bereid is mede te werken, maar die nog niet
kan medegaan, omdat hij zijne bezwaren nog niet
kan overwinnen. Eene kleine handreiking is vol
doende om hem en andere politieke vrienden over
te halen. Daartoe is noodig eene formule te vinden,
die hunne bezwaren overwint zonder aan bet be
ginsel der wet afbreuk te doen. Zou het werkelijk
zoo moeielijk zijn die formule te vinden Men lette
b. v. op het hierboven aangehaalde bezwaar omtrent
de woningen. Het valt niet te ontkennen, dat dit
bewijs van het welstandskenteeken tot zonderlinge
resultaten kan aanleiding gevende heer Heldt
noemde er dien dag nog verschillende andere. Trou
wens de redenen, waarom iemand kan moeten ver
huizen, zijn talloos vele. Maar het zou te betreuren
zijn, wanneer de geheele herziening moest schipbreuk
lijden op het gebrek aan toenaderingsgezindheid bij
de regeering en we hebben altijd nog goede hoop,
dat hot haar gelukken zal door geven en nemen
velen te bevredigen.
Wie zeker niet bevredigd zal worden, is de heer
Van Karneheekdie niet zonder scherpte verklaarde
huiverig te zijn het anti-revolutionair amendement
van de heeren Mackay en Van Alphen te steunen,
omdat het dan wel weör kon worden ingetrokken.
Niet omdat hij en zijne politieke geestverwanten het
steunden, werd het amendement derzelfde heeren op
art. 3 ingetrokken, maar omdat de heeren V. Karne-
beek c. s. het wilden gebruiken als een stormram
om daarmede het geheele ontwerp om te werpen.
En daartoe wilden de heeren Mackay en Vau Alphen
hun amendement niet doen misbruiken.
Wie ook niet bevredigd zal worden, is dhr. Everts,
die zich in zijn maidenspeech een schoolvos noemde,
en die trachtte eene taalkundige verklaring te geven
van wat de Grondwetgever onder ♦welstand" had
verstaan. Die verklaring kwam ongeveer hierop néér,
dat daarmede geè'ischt wordt, dat de kiezer eeaig
welvaren geniet, dat hij wat overhoudt om zich eenige
gemakken te verschaffen. Zag de heer Everts daarbij
niet over het hoofd, dat het nog dezelfde Grondwet
gever is geweest, die ons de tegenwoordige kieswet
gaf, en dat toch waarlijk onder de huidige kiezers
er talloos velen zijn, die zulle een welstand niet
genieten
Als krachtige steunpilaren dor regeering deden zich
de heeren Lieftinck en Heemskerk kennen, die beiden
in warme bewoordingen het stelsel der regeering
verdedigden, al lacht aan laatstgenoemde het amon-
dement-Mackay meer toe dan het regeerings-artikel,
vooral ook omdat de schriftelijke aanvrage daarbij
vervalt. De heer Lieftinck bestreed bovendien nog
bet amendement Viruly-De Kanter, omdat de moreele
strekking daarvan beperkt blijft tot de dronkaards
en niet ook veroordeelden wegens laster, opruiïng
enz. daarin worden uitgesloten. Het amendement-
Roëll bestreed deze spreker vooral ook met het oog
op het platteland, waar ondersteuning door gratis
geneeskundige behandeling een redmiddel is tegen
blijvende armoede.
Men ziet, dat uit deze debatten nog weinig valt
te voorspellen. De beste wensch is voorzeker, dat
bet amendement, dat nog te wachten staat, eene
strekking moge ademen om velen, die thans nog
gedeeld staan nader tot elkander te brengen en die
allen te samen nader tot den Minister.
GOES, 20 Februari 1894.
De commissie, alhier gevormd voor de uit-
voering der kinder cantate M. A. de
Ruijter, doet al het mogelijke om baar plan te doen
slagen. De repetities zijn in vollen gang en a. s.
Woensdag hoopt de commissie door een persoonlijk
bezoek bij da ingezetenen do goede zaak nog te
bevordereB. Het spreekt van zelf, dat de uitvoering
met het oog op de voorbereiding, die zulk een
zangstuk eisebt, nog niet kan plaats hebben. Om
nu toch aan de werkverschaffing den zoo noodigen
steun te verleenen zal de commissie Woensdag 28.
Febr. persoonlijk rondgaan om reeds gelegenheid
te geven tot het nemen van kaarten. We vertrou
wen, dat de goede verwachting der commissieleden,
die zich voor deze zaak zooveel moeite getroosten,
niet zal worden beschaamd.
Wij herinneren belangstellenden aan de voor
drachten, Dinsdagavond door dhr. Willem Van
Z u ij 1 e n te houden in ♦de Prins van Oranje"
alhier. Het programma is geheel nieuw en over de
uitvoering daarvan verschenen in de Hollandsche
bladen de meest gunstige beoordeelingen.
Maandag 2 April a. s. zal in de schouwburg
zaal der sociëteit >V. O. V." alhier eene t o o -
neelvoor stelling gegeven worden door >Het
vrije tooneel" van Amsterdam, bij welke gelegen
heid zullen worden opgevoerd♦Zijn meisje komt
uit", het bekende Indische tooneelspel door mr.
Brooshooft, en >Men sterft niet van blydschap",
tooneelspel in éen bedrijf naar het Fransch van
mevr. Emile d© Girardin.
Deze stukken zijn, zoo ver wij weten, nimmer
hier opgevoerd.
De commissie tot onderzoek der blinden en
doofstommen in Nederland heeft de tusschenkomst
van de commissarissen der Koningin in de provin
ciën ingeroepen om bij de gemeentebesturen po
gingen aan te wenden, dat blinden en doof
stommen in staat gesteld worden nader genees
kundig te worden onderzocht, ten einde op deze
wijze niet alleen de verschillende oorzaken op te
sporen, waardoor deze ongelukkigen zijn beroofd
van edele organen, maar ook de middelen te kan
nen aangeven, die in het vervolg blindheid en doof
stomheid zooveel mogelijk kunnen voorkomen. In
verschillende provinciën reeds hebben geneeskundi
gen zich bereid verklaard patiënten kosteloos te
onderzoeken.
In Zeeland heeft zich daarmede belast dr. B ij 1 s m a
van Middelburg, die tot dat einde Maandag 5 Maart
zich te Goes zal bevinden. (Zie advertentie.) Wjj
vestigen gaarne de aandacht van belanghebbenden
op deze gelegenheid om zich aan het onderzoek van
een specialiteit op dit gebied als waarvoor dr.
Bijlsma ook hier bekend staat te onderwerpen.
Bij eene publieke verkooping door den li8er
Hollmann gehouden, werden voor gegadigden zit
plaatsen beschikbaar gesteld, tegen eene kleine ver
goeding, ten bate der werkverschaffing alhier. Door
deze regeling kon door dhr. A. Schrijver als op
brengst f 4,80 voor de werkverschaffing, aan den
penningmeester worden ter hand
Verplaatst met ingang van 1 Mei a. s. van
Goes naar Gouda de commies dar posterijen 3e kl.
J. W a a 1 e J r. en van Leeuwarden naar Goes de
commies der posterijen 2e kl. W. F. Van 01-
denborgh; de commies 2e kl. D. v. d. Hoek
van Rotterdam naar 't spoorwegpostkantoor no. 2.
In de algemeene vergadering op den 20 dezer
van het ♦Genealogisoh-Heraldiek Genootschap: de
Nederlandsche Leeuw", te 's-Gravenhage, is de heer
P. D. D e V o s A z. te Zieriksee, uit hoofde van de
belangrijke door hem geleverde artikelen in 't Maand
blad, benoemd tot correspondeerend lid van dat
Genootschap.
Bij de Marine te Hellevoetsluis is de zilveren
medaille voor 24 jaren trouwen dienst uitgereikt
aan den 1ste Provoost Levinus De Bakker
te Wolfertsdijk.
De gemeenteraad van Kapelle heeft
zich tot de Tweede Kamer gewend, om instemming
te betuigen met de motie des heeren Beelaerts Van
Blokland e. a. tot wettelijke invoering van
den Midden-Europeeschen tijd.
(N. R. Ct.)
Bij kon. besluit is, op zijn verzoek, eervol
ontslag verleend aan J. Van der Have, als
dijkgraaf van den Nieuwen Veerpolder en als plaats
ver v.-dijkgraaf vau den Jongepolder.
In de Zaterdagmiddag te Amsterdam gehouden
algemeene vergadering der Northwestern and
Pacific Hypotheekbank, onder voorzitter
schap van den president-commissaris, den heer M.
J. Waller, werd het verslag over het jaar 1893
uitgebracht.
De winst- en verliesrekening toont eene netto
winst aan van f 258,560,53. Door commissarissen
werd voorgesteld het beschikbare dividend niet goheeL
