1893 N°. 148.
Donderdag 14 December.
80ste jaargang.
week-, boter- en graanmarkt
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent. Geboorte-, huwelgks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad /5 v dankbetuigingen worden van 110 regels a f 1,berekend,
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaaiders. ^05» Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending van advertentiën voor t uren op den dag der uitgave.
Wegens het KERSTFEEST zal ie gewone
alhier iu de laatste week van dit jaar gehouden worden op
Woensdag den 37 December.
Goes, den 13 December 1893.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
In bewaring is genomen een opgevangen
Hioisro,
zijnde middelmatig groot, zwart, langharig, met pluimstaart
eu hangende ooron welke niet in de gemeente te huis behoort
De rechthebbende kan dezen ten bureele van politie terug
bekomen tegen betaliug der kosten van voeding.
Indien dit niet voor Zaterdagavoud a s. is geschied, zal de
hond, iugavilge art. 7 der betrokken verordening worden
afgemaakt.
Goes, den 13 December 1S93.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 13 December j893.
De heden alhier gehouden Nieuwjaars
collecte bracht f 201,921/2 op, tegen f241,45
in 1892. Toen kwam tevens] nog f 62,90 aan na-
giften in.
De toestand van mr. Keuchenius
was gisterochtend, gelijk de laatste dagen, achteruit
gaande; de krachten waren zeer afnemende. (Bs.)
Volgens mededeeling aan de woning van mr. J.
Kappeyne van de Cappello, is genoemde
■taatsman in ruste niet ziek en beweegt zich door
het huis. Tengevolge van eene lichte verwonding
aan het been is hij echter verplicht te huis te blijven.
Met het afnemen der proeven van be
kwaamheid voor meester en gezel, uit
gaande van de »Nederlandsche Maatschappij tot be
vordering van nijverheid" en dat reeds geruimen tijd
in voorbereiding was, is ook te Middelburg een aan
vang gemaakt.
Verder worden deze proeven afgenomen te Zwolle,
Groningen, Alkmaar en Utrecht.
Dit betreft alleen het practische gedeelte van het
onderzoekhet theoretische wordt in de Kerstweek
te 's-Gravenhage gehouden.
Over heel Nederland hebben zich 40 candidaten
aangemeld voor de volgende vakkentimmeren,
meubelmaken, smeden, koperwerken en schilderen.
Te Middelburg zijn 4 candidaten, allen voor het
timmervak, en wel twee voor meester en twee voor
gezel. Van deze candidaten wonen er één te Middel
burg, één te Goes en twee te Roosendaal.
Het praktisch onderzoek heeft plaats onder toe
zicht van sub-commissiën, die omtrent dat gedeelte
verslag uitbrengen aan de hoofdcommissie; te Middel
burg bestaat deze sub-commissie uit de heeren J. A.
Frederiks, architect, correspondeerend lid der hoofd
commissie, H. P. Van de Ree en C. A. Goethals,
als bouwkundigen.
Het door de candidaten te vervaardigen werkstuk
bestaat uit een dakvenster van samengestelde con
structie. De candidaten werken in de werkplaatsen
van de heeren Van de Ree en Goethals, daartoe
door dezen belangloos voor dat doel beschikbaar
gesteld.
De werkstukken worden na voltooiing naar Den
Haag opgezonden. Alvorens zal, naar wij vernemen,
belangstellenden gelegenheid worden gegeven om
kennis te nemen van deze zeer bezienswaardige
bouwdeelen. (M. Ct.)
Vóór eenigen tijd trad in een meeting te
's-Gravenhage op de heer Koeleman, toen nog
burgemeester van Krommenie, ter bespreking van
een plan tot bescherming der kleine fortuinen in
ons land. In verband daarmede zal binnenkort te
's-Gravenhage een kantoor in dien geest worden
opgericht. Directeuren zullen, naar wij vernemen,
zijn, de heeren Koeleman en J. F. Schill.
Bij de opening van de vergadering der Tweede
Kamer gisterochtend, heeft de voorzitter, wijzende
op den laaghartigen aanslag, waaraan de verte
genwoordiging van Frankrijk, een be
vriende natie, blootstond, voorgesteld de sympathie
en deelneming der Kamer te vertolken.
Dit voorstel werd met daverend applaus begroet.
Namens de Regeering verklaarde de Minister van
Justitie, mede onder toejuiching, zich hierbij aan
te sluiten.
De polemiek over het ontzetten uit zjjn ambt
van d r. T h ij m kan nu veilig gestaakt worden. De
Standaard toch verklaart nu zelf:
Natuurlijk moet deze delinquent afgezetmaar
het is de eere der Kerk hoonen, als de rechter ook
maar onderstelt, dat de Kerk zulk een man in het
ambt zou houden".
Bij zulk eene eenstemmigheid, was het toch waar
lijk niet noodig er zooveel water voor vuil te ma-
j ken, merkt de Arnh. Ct. hierbij op. De rechter heeft
i slechts de wenschen van de Kerk voorkomenhad
hij Tliijin niet ontzet, dan had hij plaats gegeven
aan de »hoonende" onderstelling, dat de Kerk dien
persoon misschien in haar dienst had willen houden.
Den 24en November beeft de heer D o m e 1 a
Nieuwenliuis in een openbare vergadering te
Amsterdam gezegd Luther heeft eens gezegd die
brood steelt en hij heeft geen honger, is een dief;
maar een mensch, die brood steelt en wel honger
heeft, is geen dief;" en daarbij vermeld, dat ook
Jezus zich in dien geest had uitgelaten, dat hon
gerlijders zich niet aan de bestaande wetten behoe
ven te storen.
Het Handelsblad had naar aanleiding van het
citaat van Luther prof. Loman en dr. Van Gorkoin
geraadpleegd, die verklaard hadden, »zieh die woor
den niet te herinneren" maar daarbij opgemerkt
hadden, dat men, als men wilde zoeken, nog wel
krasser paradoxen bij Luther kon vinden.
De heer Nieuwenhuis beantwoordt deze opmer
kingen in een ingezonden stuk in het Hdbl. Hier
deelt hij mede, dat de aan Luther in den mond ge-<
legde woorden te vinden zijn in den Grooten Kate-
chismus, bij de behandeling van het zevende gebod
(s&mmtliche schriften Ed. Walch X.) Weiezen daar:
(vertaald)
anders weet ik wel welke scherpe rechten men
kan invoeren maar nood breekt ijzer, kan ook wel
eens recht breken; daar nood en geen nood zeer
scherp onderscheiden zijn, ook ongelijke tijden en
personen maken. Wat buiten den nood recht is, dat
is den nood onrecht. En wederom wie bij den bakker
een brood uit den winkel neemt zonder hongersnood,
die is een diefdoet hij het in hongersnood, dan
doet hij recht, want men is verschuldigd het hem
te geven.
En wat de meening van Jezus betreft, bier haalt
de heer Nieuwenhuis aan Mark 2 23—27, de ge
lijkenis van de toonbrooden, die echter, naar het
Hdbld. opmerkt, uitgesproken werd in een debat
met de Phariseeën, als voorbeeld, dat de wet der
ceremonieën niet de hoogste wet was.
Doch de hoofdgrief van het Handelsblad is de ont
zettende verantwoordelijkheid, welke volksleiders op
zich laden, die hun volgelingen tot daden van ge
weld aanzetten. Zij hebben toch aan het voorbeeld
der dynamietaiannen te Chicago, Barcelona en Parijs
kunnen zien, hoe lichtvaardig het is daden van ge
weld te vergoelijken en zoo lichtzinnig goeden raad
te geven."
Door het bestuur der vereeniging »De Am-
sterdamsehe Pers" is aan den minister van justitie
een adres gezonden, waarin bezwaren worden geop
perd tegen de gewoonte der justitie om, waar het
geldt vervolgingen tegen personen, die in openbare
vergaderingen als spreker optreden, bij voorkeur de
verslaggevers der dagbladen als ge -
tuigen op te roepen.
Het bestuur wijst er op, dat dit de positie der
verslaggevers zeer bemoeilijkt, en verzoekt den mi
nister, zoo mogelijk, maatregelen te nemen, opdat
voortaan de thans door de politie gevolgde weg in
deze worde verlaten.
De heer Valckenier Kips geeft in de Haagsche
Courant een studie over eenige middelen, die ter
wegneming van de volksnooden zouden
aangewend kunnen worden. Ook op een daartoe in
toepassing gebracht middel in Pruisen vestigt hij
de aandacht in de volgende woorden
In Pruisisch Polen zijn er sinds lang vele Pool-
sche edelen, die hunne landgoederen op de treurigste
wijze verwaarloozen. Gemis aan kunde, gemis aan
kracht bij den adel dompelt ook daar het gansche
land in ellende. De Pruisische Regeering echter weet
raad. Zij heeft voor eenige jaren eene Staatscom
missie benoemd. Eene Staatscommissie is daar te
lande namelijk een lichaam, dat werkt, weet gij, en
in korten tijd veel tot stand brengt. Deze »Ansied-
lungscommission" koopt achtereenvolgens alle ver
waarloosde of met hypotheken overladen landgoe
deren, wier eigenaars toch voortdurend in de stad
leven, op staatskosten op. Natuurlijk ziet men wel
toe, er niet te veel voor te betalen. Zij maakt ver
volgens een plan, hoe zij er een of meer dorpen of
gehuchten op aanleggen wilsoms aaneengesloten,
soms verspreide boerenhoeven, naar gelang van om
standigheden. Staat alles vast, tot de teekeningen
en plattegronden der huisjes toe, dan worden met
selaars en timmerlieden aan het bouwen gezet. En
dan komen de boeren er in, hetzij uit Saksen, hetzij
uit de Pfalz, hetzij uit andere strekenbij voorkeur
jonge, krachtige boerenzoons, die, als tweede of
derde in het gezin, nooit eene eigene hoeve zouden
hebben gekregen. Verschillende bepalingen zorgen er
voor, dat zij gemakkelijk binnen korten tijd eigenaar
van hun land en hoeve kunnen worden. Mocht dat
evenwel niet meeloopen, dan is er ook in verschil
lende vormen de gelegenheid om staatspachter te
blijven. Op deze wijze worden bevolkte streken van
overtollige mee-eters ontlast, en worden dezen zeiven
in de gelegenheid gesteld, zich een eigen bestaan te
verzekeren. Gelijk reeds werd aangestipt, gaat de
commissie volmaakt practisch en naar gelang van
omstandigheden te werkdwang wordt niet uitge
oefend, noch op de verkoopers, nóch op de koopers,
en voor alle mogelijke vrijheid en verscheidenheid
is gezorgd. Men reglementeert in Pruisen minder
dan ten onzent, maar men handelt.
Maakte de Arnh. Ct. melding van een voor
nemen, dat bestaan heeft bij de bakkersgezel
len te Arnhem, om op het laatst der volgende
maand tot eene werkstaking over te gaan, thans
heeft de aldaar bestaande gezellenvereeniging een
anderen stap gedaan om afschaffing van den nacht
arbeid te verkrijgen. De gezellen willen laags regel-
matigen weg dit doel bereiken. Aanstaanden Zondag
half drie zullen zij in het »Cafó Kelholt" op de
Steenstraat eene vergadering houden, waartoe ook
de patroons zijn uitgenoodigd, en waar overlegd zal
worden hoe tot de afschaffing te komen van den
nachtelijken arbeid.
Staten-Generaai.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren werd de behandeling
der Justitie-begrooting voortgezet.
Bij de afdeeling rijks veld wacht betreurde de heer
G. Van Dedem dat tot inspecteur der rijksveldwacht
bij voorkeur gepensionneerde officieren en niet ver
dienstelijke brigadiers-majoor benoemd worden, maar
de Minister had tegen bevordering der laatstgenoem
den bezwaren.
Tegen de stichting van een gevangenis te Haarlem
op een plaats achter het nieuwe rechtsgebouw aldaar
maakten de heeren Sanders en De Kanter bezwaren
uit vrees, dat daardoor het rechtsgebouw het dag
licht zou worden ontnomen.
De Minister beloofde nader onderzoek, ofschoon
de verbinding van gevangenis met rechtsgebouw
wenschelijk achtende.
De heer Roessingh gaf in overweging op de pen
sioenen, die verpleegden in de rijkswerkinrichtingen
genieten, in te houden de kosten van hun onderhoud
in de gestichten, omdat bij ontslag dat geld ge
woonlijk wordt verbrast.
De Minister herinnerde dat de pensioen-inhouding
vroeger door de Kamer uit de armenwet is wegge
nomen, doch erkende het nadeel.
De begrooting is zonder stemming aangenomen,
waarna die voor binnenl. zaken aan de orde kwam.
Vooraf hield mr. Levy zijne reeds bij de bedrijfs
belasting aangekondigde interpellatie teg8n beperking
der bandels- en bedrijfsvrijkeid door plaatselijke
verordeningen, een vrijheid steeds door den Hoogen
Raad in bescherming genomen, maar door bet cen
traal regeeringsgezag niet geëerbiedigd door goed
keuring van verordeningen, die de bedrijfs vrijheid
aan banden leggen, met name van kleine kooplieden.
Hij vroeg meer bepaald of na opheffing der pa
tentwet voldoende gewaakt kan worden tegen in
breuk op de bedrijfs vrijheid en wat de Regeering
zal doen om die te beletten.
De heer Tijdens wensebte dat de regeering de
tractementen van gemeenteveldwachters aanvulde,
zoodat zij aan die der rijksveldwachters gelijk worden.
De heer Roëll drong juist met het oog op kies
rechtuitbreiding aan om de controle op de gemeenten
in de toekomst te versterken en de bevoegdheid der
gemeentebesturen eenigszins te beperken, b. v. in
den aanleg van werken om werkloosheid te bestrij
den, het toekennen van subsidiën, ontslag van ainb-
tenai'en, van verkoop van gemeenteeigendoinmen.
Ook kwam hij op, tegen vergoeding van uitgaven
voor uitvoering van rijkswetten aan de gemeenten.
Ten slotte waarschuwt hij ernstig tegen uitbreiding
van het rijkssubsidiestelsel.
De Minister beantwoordde de verschillende spre
kers, verklaarde aan mr. Levy, dat de vrijheid van
nering en .bedrijf voldoende is gewaarborgd en ont
kende tegenover de heeren Roëll en Hintzen, dat
subsidiën zijn verleend voor werkverschaffing.
In de avondzitting vorderde de behandeling tot
afdeeling »hooger onderwijs", nadat verworpen was
een amendern.?ut-Mackay om den post onderstand
voor hulpbehoevende gemeenten" met f 1000 te ver
minderen, teneinde de regeering daardoor aantespo-
ren tot spoed ten opzichte van eene betere regeling
der gemeente-financiën.
Kerkelijks Zaken en Onderwijs.
Beroepen bij de Ned. Herv. Gem. te Kerk-
werve de heer O. J. Veenhuijsen, cand. te Neder-
horst den Berg; te Joure ds. J. Van Paassen,
te Langweer.
De heer W. H. Oosten, predikant bij de Ge-
reformeeide kerk te Middelburg, heeft voor het be
roep naar Maassluis bedankt.
EleinkensK&nd. Bij de Ned. Herv. gem. alhier
zijn herkozen tot ouderlingen de heeren G. Nijsse Az.
en Abr. Cappon en tot diaken de heeren Jan Zuid-
weg en Jobs. Kristelijn.
Boekaankondiging.
De 12de aflevering van den lOden jaargang
van het Tijdschrift ter beoefening van het Administra
tief Recht, hoofdredacteur H. G. Hartman Jz., uit
gave van F. Kleeuwens Zoon te Goes, bevat:
De artikelen 24 en 26 der Gemeentewet. Beant
woording der door de redactie gestelde vragen.
Losse stukken uit de portefeuille. Vragen ter
beantwoording.
W erkloosheid.
Het comité voor de werkloozen te Amsterdam
heeft een manifest in het licht gegeven, waarin een
hongertocht van werkloozen naar Den Haag krach
tig wordt aanbevolen. Zooveel mogelijk wil het co
mité dien tocht te voet doen afleggen, en aansluiting
van werkloozen uit alle oorden des lands is dringend
gewenscht.
Ook de vrouwen worden aangespoord mee te trek
ken en allen werkloozen wordt aanbevolen, zich niet
te laten verblinden door de giften, die nu weer
worden ingezameld.
In eene correspondentie uit Amsterdam in het
U. D. over de werkeloosheid komt de volgende
opmerking voor
Reeds van Mei af hebben de sociaal-democraten
een soort van organisatie der werkloosheid over het
land in het leven geroepenzij poseeren zich als
de mannen, die brood en arbeid zullen verschaffen,
wijzen met veel ostentatie, zooals Geel de vorige
week, op het gevaar dat zij voor hunne persoonlijke
vrijheid loopen, en komen, zooals Reens, tot de tot
vervelens toe herhaalde conclusie, dat die werkloos
heid is ontstaan omdat de maatschappij zoo verrot
is, en dat er geen werkloosheid meer zal wezen, als
die hoogopgevijzelde sociaal-democratische Staat zal
zijn gesticht. Men hoopt zoodoende de gelederen te
versterken, met honderden werkloozen, voor wie wel
is waar die sociaal-democratische Staat veel te ge
leerd is, die den kluts kwijt raken bij het socialis
tisch bargoensch, maar die bij zichzelven denken
laten we 'tmaar eens probeeren; slechter dan we
't nu hebben zullen we 't wel nooit krijgen
Het is zeker de schuld der maatschappij, dat
zich achter den vierden stand een vijfde stand vormt,
wi6ns gelederen dagelijks aangevuld worden door da
werkloozen, door hen die buiten hunne schuld door
de omstandigheden gedoemd zijn tot leeg loopen.
Deze menschen behoorden vroeger tot den vierden
stand, maar zooals het N. v. N. terecht opmerkte,
het weerstandsvermogen van ons volk neemt af, de
werklieden dalen en dalen al meer, en vormen einde
lijk de klasse, die de Duitschers het »Lumpenprole-
tariaat" noemen. Onder dezen is het revolutionaire
element, gevormd door honger en domheid, het beste
te recruteeren, en waar nu in de gelederen der ont
wikkelde socialisten zich meer en meer eene neiging
begint te openbaren, om zich niet op de banen van
bloed en geweld te begeven, slaat de leider der
sociaal-democraten, Domela Nieuwenhuis, reeds lang
zijn blik op dien wordenden vijfden stand, omdat
hij daarin zijne meest gehoorzame volgelingen hoopt
te vinden. Want deze ex-predikant is niet meer,
ook onder zijn partij, de groote man van 1886, dat
reeds duidelijk in het oog sprong op het congres
der sociaal-democraten, gedurende de Kerstdagen van
1891 alhier gehouden. Ook wat de voorstellen be
treffende de organisatie, de tactiek en de pers der
partij, welke op het aanstaande congres, te Gronin
gen te houden, aan de orde zijn gesteld, blijkt dat
er eene strooming bestaat om in het gezag en den
invloed van den bestaanden Centralen Raad en in de
redactie van R. v. A. eenige wijzigingen te brengen.
Bij de commissie voor de Amsterdamsche werk
loozen kwam Maandag f 10.487 in, waaronder e,en
gift van 4000; totaal in vier dagm ongeveer
19.000.
