1893 N°. 127.
Donderdag 26 October.
80ste jaargang.
GOESCHE
Do uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- 6n Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Pegs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de hoeren Nijgh Van Ditmah te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaatders.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending vnn advertentie» voor 9 uren op den dag der uitgave.
Naar Transvaal? De Standaard zet
zich in een hoofdartikel tot de beantwoording dezer
vraag. Vóór tien jaren werd vrij algemeen en niet
zonder geestdrift de landverhuizing naar Transvaal
aanbevolen. Men voedde toentertijd den scboonen
droom, het Nederlandsche element ginds door aanvoer
uit het moederland te sterken tegen den Engelsch-
man, en tegelijk onze wel wat afgeleefde natie langs
nieuwe historische paden door krachtige kolonisatie
te verjongen.
Die verwachting heeft men moeten opgeven. Kru-
ger bleek in zijne vroomheid, zijn calvinisme, zijne
wgsheid eene uitzondering, niet bet type van den
Transvaalscben boer. Zelfs waren in bet drieman
schap, dat ons land bezocht, Smit en Dufcoifc van
eenen anderen geest. Aansluiting aan ons vaderland
werd niet bij de calvinisten, maar bij modernen en
ethischen gezocht.
Na de ontdekking der goudvelden kwamen Ivape-
naren en Engelschen als sprinkhanen over Transvaal
heengestreken, de Transvalers zeiven werden materia
listisch gezindde Nederlanders, die er kwamen,
brachten onzen naam niet in eere. De Engelsche
invloed is nu reeds zoo groot, dat welhaast het
Engelsche element politieke gelijkheid van rechten
zal vragen, desnoods afdwingen. Actief, energiek en
superieur in elk opzicht, dringt het Angel-Saksi
sche ras in alle bedrijven en instellingen in. Van
een tegenwicht, dat het aangekomen Nederlandsche
element in de schaal zou werpen, is zelfs van verre
geen sprake. De verengelsching van Transvaal is
zoo sterk, dat een Engelsch minister in het parle
ment openlijk verklaard heeft, dat het Engelsche
element reeds nu overwegend is in Transvaal.
Onder deze omstandigheden is landverhuizing naar
Transvaal voor ons geheel van karakter veranderd.
De verleidelijke gedachte om naar Transvaal in massa
te emigreeren daardoor het oud-Hollandsche en cal
vinistische element aldaar te sterken en zoo, ten
spijt van Engelands drijven, voor den Nederlandschen
stam eene toekomst in Zuid-Afrika te openen, is in
rook opgegaan. De immigratie naar Transvaal staat
nu met immigratie naar Amerika tamelijk wel op
eene lijn. Huiselijk en in den stille, kerkelijk des
noods, zal men het Hollandsche element er kunnen
laten voortkwijnen, de bovenstroom, die de richting
bepaalt en het scheepke meevoert, is nu reeds drie
kwart Engelsch en zal het nog meer worden.
Of immigratie naar Transvaal ver boven eene naar
Amerika de voorkeur verdient, aarzelt De St. te be
slissen. Uit een godsdienstig oogpunt staat de Hol
landsche kolonie in Michigan en Iowa hooger dan
in Transvaal. Ware het niet uit aanhankelijkheid
aan Kruger en het betere element in Transvaal, het
blad zou om die reden de immigratie kunnen ont
raden. Men kieze dan zelf, ons land is bevolkt ge
noeg om aan Amerika en Transvaal beide een sterk
Hollandsch contingent af te staan. En De St. ein
digt aldus
«Slechts tegen dit éene waarschuwen we, dat
toch niemand moge voortleven in de onhoudbaar
gebleken voorstelling, alsof in Transvaal een nieuwe
dageraad voor den Nederlandschen stam ware op
gegaan. Nog altoos meenen we, dat dit zoo had
kunnen zijnmaar door onhandige vrienden is wel
zorg gedragen, dat die toekomst in en voor Trans
vaal thans voorgoed verspeeld is."
Daarentegen komt mr. Everwijn Lange in het
Handelsblad nog al op voor de emigratie naar Trans
vaal. Hij geeft daartoe het volgende plan aan
«Voor jonge ongehuwde landbouwers zullen, tegen
borgtocht hier te lande, de reiskosten worden be
taald. In Transvaal worden zij twee jaren bij een
boer in de leer gedaan. Vervolgens krijgen zij, als
hun leermeesters tevreden over hen zjjn, een stuk
grond met huis in huur en bedrijfskapitaal, zooveel
mogelijk in natura. Daarvoor betalen zij een matige
pacht en moeten hun schuld (reiskosten) delgen
en het bedrijfskapitaal teruggeven. Ten slotte krij
gen zg het land in eeuwigdurende erfpachtzij
kunnen het niet koopen, eensdeels om hun allerlei
lasten te besparen en anderdeels om de stijging van
de waarden der gronden die mr. E. L. stellig
voorziet ten voordeele der geldschieters te laten
komen.
In deze onderneming ziet de heer E. L. een
goede geldbeleggingvoor Transvaal de winst van
goede werkkrachten, en voor vele Nederlandsche
mannen een toekomst.
«De markt toch", zegt hij, «is in Transvaal nog
beperkt, er is weinig export, en daarom is een veel
zijdig boerenbedrijf, de bebouwing van een aantal
producten wenschelijk. Nu hebben cultuurmaatschap
pijen, geschoeid op de leest der Oost-Indische, in
Transvaal geen kans op welslagen, maar wel is
Transvaal voor dat veelzijdig boerenbedrijf geschikt
voor den enkelen landbouwer, hij zij pachter of
eigenaar.
«De grond is vruchtbaar, het klimaat prachtig
van de hoofdproducten valt er tweemaal in het jaar
te oogsten. Behalve de voortbrengselen van onzen
Hollandschen bodem gedijen er allerlei tropische
gewassen, althans op beschutte plaatsen. Voor de
veeteelt is Transvaal een onbegrensd gebied. Heel
Transvaal is weidegrond. Er zijn wel bezwaren, maar
geen overwegende. De bevolking en derhalve ook
de behoefte nemen toede middelen van vervoer,
de spoorwegen kunnen niet uitblijven en de ossen
wagen is nog zoo verwerpelijk niet."
En toch zegt mr. E. L., den Nederlandschen boer
niet onvoorwaardelijk te kunnen aanbevelen met zijn
gezin, op eigen risicodaarheen te gaan, en wel,
omdat hij zeker is, dat de Nederlandsche boer er in
de eerste jaren niet dan ellende zal lijden. Hij is er
vreemd, kent klimaat en seizoenen niet, zal den
grond, dien hij koopen wil, omdat bijna geheel Trans
vaal particulier eigendom is, zeer duur moeten be
talen, heeft irrigatie werken aan te leggen, waar hij
geen verstand van heeft enz.
Vandaar het boven ontwikkelde plan.
Hierop zegt weder de Standaard:
«Worde hierdoor niemand misleid, alsof dat be
doelen zou, dat wij, Nederlanders, er zoo hoog zouden
staan aangeschreven, of met open armen zouden
ontvangen worden.
Een kundig waarnemer schreef ons nog onlangs
uit Transvaal
«Gij voelt u aangetrokken omdat de Transvalers
stamverwanten zijn. Eilieve mijnheer, zet u toch die
gedachte van stamverwantschap uit het hoofd. Voor
het aangezicht des Heeren, die een Kenner is der
harten, bstuig ik u de volle waarheid te zeggen
als ik u meödeel, dat er geen natie op de wereld
is, die dieper en meer door Transvalers wordt ver
acht als de Hollandsche natie. Wel is waar houdt
de president, Paul Kruger, de Hollanders de hand
boven het hoofd, doch de president is niet de natie.
Buitendien, waar men in naam den Hollander eert,
is dat meer uit een politiek oogpunt dan uit hoog
achting.
Alleen door politiek gedreven dulden zij de Hol
landers, doch in hun hart verachten zij ze. Hol
lander" is meer een scheldnaam dan een eerenaam,
en zelfs de kleine kinderen schreeuwen dikwijls op
straat u achterna: «verd.mde Hollander".
Onlangs kon men zelfs hier in een courant, die
aan het schrijven was over de paarden-ziekte, waar
aan zoovele beesten stierven, de verzuchting lezen
Ach waarom bezoek di Uwe God ons toch zoo bange
swaarwaerom stuur Hij ni livers een ziekte onder
die Hollanders ni dat ons van die pest verlos wor
En op een andere plaats las men»Ach liewe God
ons weetjij heb menschen geschapen en ossen en paar
den en schapenmaar vanwaar zijn toch die verd.mde
Hollandsche platpooten gekomen
Zoo denkt men hier over de Hollanders. Onge
lukkig is het waar, dat vele Hollanders van zelf
zooveel aanleiding tot dien haat geven door hun
slecht en goddeloo3 gedrag."
En, helaas, dit is zoo, zegt de Standaard. Damned
Dutch" is in Transvaal een bfjna vaste uitdrukking
gewordenen damned Dutch" wil nu eenmaal
zeggen verdomde Hollanders".
Zoo is nu eenmaal de stand van zaken.
GOES, 25 October 1893.
Wij vestigen nogmaals de aandacht op de
tooneelvoorstelling, die Donderdagavond
te half 8 in den schouwburg der soc. «V. O. V."
alhier zal gegeven worden. Het geannonceerde stuk
is ons onbekend, maar do degelijkheid van höt ge
zelschap van dhr. A. Van Lier is te zeer bekend
om niet te verwachten, dat een aangename avond
den bezoekers zal verschaft worden, terwijl de ge
legenheid om op dat gebied eens wat goeds te hooren
waarlijk hier tot de zeldzaamheden behoort.
In de vergadering van den Protestanten
bond, gisteravond in een der zalen van de sociëteit
V. O. V. alhier gehouden, werd de heer Ph. M.
Van der Mandere herbenoemd als lid van het be
stuur en in plaats van den heer G. J. Kooman,
naar elders vertrokken, benoemd de heer H. J. Van
Ebbenhorst Tengbergen.
Nog werd besloten voor de in dezen winter te
houden lezingen sprekers uit te noodigen, die ook
in Middelburg en Vlissingen optredon.
Benoemd tot volontair bij de politie alhier
de heer J. Lakeman.
Hoedekenskerke. Door den Gemeenteraad is
in zijne vergadering van gisteren besloten tot het
begrinten van bet noordeinde van den weg door
Kwadendamme.
Dit besluit zal door vele voerlieden, die langs dien
wog suikerbieten naar de haven alhier moeten ver
voeren inzonderheid, doch door de ingezetenen van
Kwadendamme niet minder, met ingenomenheid wor
den begroet.
Bes-seke. De mazelen heerscken hier nog
altijd zeer hevig en het aantal gevallen neemt nog
eer toe dan af. Zij komen nu ook voor in het gezin
van het hoofd van school 2, en daar er nu op die
school maar éen onderwijzer over is, wordt zij heden
(Woensdag) gesloten. Op school I worden 2 lokalen
gesloten, er waren daarin van de 130 kinderen slechts
19 meer over. Op die school ontbreken de onder
wijzeressen door de mazelen.
Overgeplaatst de klerk der posterijen le kl.
A. B e d i n van Ierseke naar Oudenbosch.
De vrijwillige oefeningen in den
wapenhandel zullen in de provincie Zeeland
o. a. plaats hebbente Kruiningen onder leiding
van den 2e luit. L. C. Wortman, te Ierseke van
den le luit. R. G. H. A. Vorsterman Van Oyen en
te Rilland-Bath van den le luit. P. J. Geill.
Omtrent de oefeningen te Goes moet door den
Minister van Oorlog nog een beslissing genomen
worden.
Middelburg. In de a. s. najaarsverga
dering der Prov. Staten zullen o. a. de vol
gende punten worden behandeld Verkiezing van een
lid voor Ged. Staten in plaats van wylen den heer
mr. N. J. C. Snouck Hurgronjemededeeling of
voorstel van Ged. Staten betreffende het verleenen
van een renteloos voorschot voor wegsverbetering aan
de gemeente Driewegenalsmede het bouwen van
een steiger (omtrent dit adres is door Ged. Staten
thans nog geen voorstel aan de Staten gedaan).
Verder zal in behandeling komen het adres van den
gemeenteraad van Iersekeom subsidie en renteloos
voorschot voor wegsverbetering. Ged. Staten stellen
voor omtrent dit adres diligent verklaard te worden,
uit oorzaak van het langdurig wachten van B. en W.
van Ierseke, daar Ged. Staten eerst wilden weten
hoeveel de gemeenten Kruiningen en Ierseke wilden
bijdragen. Van B. en W. van Ierseke was evenwel
tot nu toe geen antwoord ontvangen, terwijl B. en W.
van Kruiningeu bericht hebben gezonden, dat de
Raad besloten had hoogstens f 1000 bij te dragen
in de bekeiing van den weg.
Nog komt als punt op de agenda voor Kon. be
sluit, houdende goedkeuring van het gemeenschap
pelijk besluit der Staten van Zeeland en Noord-
Brabant tot ojerichting van het waterschap «de
Damespolder" en tot vaststelling van een reglement
voor dat waterschap.
Omtrent het verzoek van F. Staal en 113 anderen
tot afschaffing van de tolgelden op de provinciale
wegen, wordt door Gedep. Staten voorgesteld afwij
zend te besluiten. De opbrengst hiervan levert de
provincie op in 1890 f 39730,30 in 1891 f 40953,30
en in 1892 f 40624,67 1/2waarvan Zuid-Beveland
respectievelijk f 1026,83 f 1045,90 en f 1105,10.
Gedep. Staten vragen wie dat nadeel zou moeten
vergoeden De provincie Doch dan zou op haar
een inderdaad drukkende last worden gelegd.
Gedep. Staten stellen nog voor om diligent te
worden verklaard ten aanzien van het adres van
J. Mulder c. s., ambtenaren bij den provincialen
waterstaat, om bij overlijden aan hunne weduwen
en weezen een pensioen te verleenen en ten aanzien
van bet adres van het bestuur der afdeeling Zeeland
van de Vereeniging «bet Nederlandsch Rundvee
stamboek", om een jaarlijksch crediet van f 1100,
gedurende drie jaren.
Middelburg. De liberale kiesvereeniging «Ge
meentebelang" stelde gisteravond tot v 0 0 r 10 0-
pige candidaten voor het lidmaatschap van
den gemeenteraad vacature-Snijders de heeren
J. H. Snijders (aftr.), A. A. Mes Gz., D. J. Mes
(beiden Kath.), J. O. Van den Broeeke en jhr. mr.
J. F. Schuurbeque Boejje.
Middelburg. De exploitatie der gemeente-
duinwaterleiding levert voor 1893 een na-
deelig saldo op van 11745,50.
Mevrouw P 01 te Tolen heeft met goed gevolg
examen in de stenographic afgelegd.
Met machtiging van H. M. de Koningin-Re
gentes, beschermvrouw van de vereeniging Trouw
aan Koning en Vaderlandwordt dezer dagen in ge
heel Nederland eene collecte gehouden voor
het fonds, dat die vereeniging wil vormen, ter
ondersteuning van behoeftigen, gerechtigd tot het
van het Metalen Kruis of de Citadelmedaille.
September jl. volgens welke, tot wering van de
besmetting van Aziatische cholera, toezicht wordt
gehouden op de schepen, die langs Hansweerd
(gem. Kruiningen) het land binnenvaren, met ingang
van 28 dezer wordt opgeheven. (St. Ct.)
Aan de Telegraaf wordt, volgens het blad
»uit goede bron", medegedeeld, dat niet te veel ge
wicht moet worden gehecht aan pessimistische be
schouwingen omtrent den stand der kiesrecht-
quaestie. De tegenstanders doen het gaarne voor
komen alsof de val van het ontwerp zeker is en
men gaat zich verdiepen in de vraag wat er volgen
zal, Kamerontbinding of aftreding van het ministeriel
»Doch de voorstelling van mr. Van Houten alsof
de liberale partij, op enkelen na, die hij als afvalli
gen beschouwt, tegen den minister over zou staan,
is ten eenenmale valsch de meerderheid der liberalen
wil de voorgestelde uitbreiding. En men heeft de
verkiezing van het nieuwe bestuur der liberale club
wel degelijk te beschouwen als een eerste uiting
van de besliste bedoeling om openlijk van die gezind
heid te doen blijkenhet oude bestuur moest vallen
omdat het niet homogeen dacht met de meerderheid
der liberale Kamerleden.
«Dit feit heeft men van zoo groote beteekenis te
achten, dat het den vrienden van kiesrechtuitbreiding
alle hoop op de toekomst mag inboezemen.
«De behandeling van bet ontwerp mag men tegen
Maart 1894 tegemoet zien. Van het lot der ver
schillende amendementen is nog niet veel te zeggen
bijna zeker is, dat de Minister de «schrijfproef" zal
moeten opofferen, en al valt dit sommigen voorstan
ders zwaar, niet te betwijfelen echter is het, dat
hierin aan de tegenstanders zal worden toegegeven.
Welingelichten rekenen op 60 stemmen vóór het
(gewijzigde) ontwerp."
In het kiesdistrict Veendam wordt naast den
heer Treub als candidaat voor de Tweede Kamer
vooral genoemd, de heer Mr. P. J. G. van D i g-
gelen, te Zwolle. Te Veendam en te Sappem^er
wordt zeer voor deze candidatuur geijverd.
In de kiesvereeniging «Beneden-Oosterdiep" is
tot candidaat voor de Tweede Kamer in het district
Veendam gekozen de heer Treub, met 18 stem
men. De heer mr. P. J. G. Van Diggelen verkreeg
14 stemmen.
Naar de Amsterdammer verneemt, zal de heer
Treub bereid bevonden worden, eene eventueel^hem
aangeboden candidatuur te aanvaarden.
In de Zondag gehouden vergadering van de
R. K. kiesvereeniging Roermond is met 43 stemmen
candidaat gesteld voor het lidmaatschap van de
Tweede kamer Mgr. dr. W. Everts, oud-directeur
van Rolduc. Een blanco-biljet werd in de bus ge
vonden.
Met uitzondering van den Limburger Koeriertoont
de geheele Limburgsche pers zich met de candida
tuur van Mgr. Everts ten zeerste ingenomen.
Naar men verneemt, zou de regeering wel
genegen zijn, in den bestaanden toestand, met be
trekking tot de borgstellingen van aan het
rijk rekenplichtige ambtenaren wijziging te
De minister van binnenlaudsche zaken brengt
ter algemeeno kennis, dat zijne beschikking van 9
Blijkens een telegram van den gouverneur
van Nederlandsch-Indië van 22 dezer, wordt
de gouvernements-koffieoogst op Java voor
dit jaar thans geraamd op 71,768 picols.
Van particuliere zijde is in Den Haag het tele-
graphisch bericht ontvangen van het sneuvelen
in Atjeh van den len luitenant van het O.-I. leger
Wegerman.
Volgens een telegram van onzen correspondent
te Berlijn wordt uit Rome aan de Vos. Zeit. ge
seind, dat de Italiaansche regeering bij de betaling
der coupons van de Italiaansche rente in
het buitenland afziet van de vroeger gestelde voor
waarde van afstempeling der stukken. N. RCt.
Door de redevoering, in de vorige week door
den Italiaanschen minister-president gehouden te
Dronero, is er zekere vrees ontstaan dat het in de
bedoeling der Italiaansche regeering zou liggen, de
door baar beoogde verhooging van de inkomstenbe
lasting ook ten laste van de buitenlandsche houders
van Italiaansche schuldbrieven te doen komen. Dat
deze vrees ongegrond is, blijkt uit eene officiëale
mededeeling van de genoemde regeering aan de Ita
liaansche Kamer van koophandel te Londen, behel-.
zende dat aan de bedoelde verhooging der inkomsten
belasting uitsluitend de inkomens van Italiaansche
burgers zouden worden onderworpen en dus de
Italiaansche Rente in het buitenland van
die verhooging geheel vry zonde blijven.
