1893 N°. 98.
Zaterdag 19 Augustus. 8öste jaargang.
Personeele Belasting
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertenfïën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar. te Rotterdam /en verder
bij alle Boekvevkoopers en Brievengaaiders.
De prijs der gewone advertentiön is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
ësiKeuiimg van advertenties* voor nren op den dag der uitgave.
DE PATENTEN
over het dicusljsav 1893/94, loopende van 1 Mei 1893 tot
ultimo .April 1894, alsmede de suppletiebladen <n die over liet
le kwartaal, kunnen ter Sfie^ptarie afgeknald worden van Maan
dag deu 21 Augustns t- t en met Donderdag 7 S'*ptemljer
daaraanvolgende, uitgenomen des Zondags, dagelijks van des
voormiddags 9 tot des namiddags 2 uren.
De «fhaling moet in persoon geschieden, terwijl de onaf
gehaalde patenten of de afschriften daarvan later door den
deurwaarder der di-ects belastingen worden uitgereikt tegen
betaling van 10 ceuts.
Goes, deu 18 Aug istus 1S93
De Burgemeester van Goes,
J G d. VV. HAMER.
Het primitief kohier no. 2 van de
voor deze gemeente over het' dienstjaar 18931894 is op
heden ter invordering gesteld in bandon van den ontvanger
dier belasting binnen deze gemeente.
Goes, deu 18 Augustus 1893.
De Burgemeester van Goes,
J. G. d. VV. HAMER.
Politiek Overzicht.
Slechts vijf leden (de heeren Geertsema, De Geer
van Jutfaas, Roëll, Tydens en Valette) ontbraken
op het appèl, wel een bewijs, dat er eene gewichtige
quaestie in de Kamer te behandelen zou zijn. Het
was niet om de kredietaanvrage voor de scheepvaart
regeling in Atjeh, waarmede de Kamer zich Woens
dag in den aanvang bezighield, dat de banken der
afgevaardigden zoo dicht waren bezet. Neen, de
beslissing zou vallen betreffende de voortzetting dei-
behandeling van de kieswetontwerpen en daarom
waren voor- en tegenstanders van eene spoedige
voortzetting zoo talrijk opgekomen.
De beslissing is onzen lezers reeds bekend. Een
voorstel van de meerderheid der commissie van rap
porteurs (de heeren JE. Mackay, Van der Feltz en
Hatlmans) om de amendementen naar de afdeelingen
te verzenden, is aangenomen met 62 tegen 33 stom
men. Het komt ons voor, dat bij de discussiën over
dit voorstel de tegenstanders ervan wel wat hard
van stal liepen. Het moge waar zijn, dat vele der
thans ingediende amendementen in hoofdzaak reeds
bij het vorig sectie-onderzoek zijn ter sprake geko
men, in zoo absoluten vorm als waarin ze thans
zijn ingediend, zijn ze toen toch voorzeker niet in
behandeling geweest In elk geval is hun aantal zoo
groot, en het neemt nog steeds toe, dat het niet wel
mogelijk is ze zonder nader onderzoek dadelijk in
discussie te nemen, tenzij men de meening zij toe
gedaan, dat elk lid der Kamer reeds zijne gevestigde
opinie hebbe, in welk geval zelfs discussie overbodig
kan heeten. Wel is waar wordt do behandeling dei-
artikelen door dit besluit vertraagd, maar aan eene
wet van zoo ingrijpend belang, en die voor zeer
langen tijd zal gelden, schaadt alle overhaasting.
Maar gestadig voortarbeiden is geheel iets anders.
En daarom valt het te betreuren, dat de Kamer
niet heeft willen besluiten dadelijk met de behan
deling der amendementen in de sectiën een aanvang
te maken. Daardoor is eene beëindiging van de
kiesrechtquaestie vóór 1 Januari 1894 vrij zeker
uitgesloten en het zal derhalve niet meer mogelijk
zijn vóór den zomer van dat jaar de nieuwe ver
kiezingen te doen plaatshebben. Op zichzelf moge
dit uitstel nu niet van zoo overwegend en ingrij
pend belang zijn, daar het op enkele maanden wel
niet zal aankomenmaar het geeft een vreemden
dunk van deu ijver der Kamer, dat zij het sectie-
onderzoek tot 20 September heeft verdaagd. Toch
is het een verblijdend verschijnsel, dat nog 42 van
de 95 aanwezige leden van eene andere meening
waren dan de meerderheid, en dat onder die 42
niet minder dan 33 liberalen waren. Aan de re
geering, die zoo duidelijk getuigenis heeft afgelegd
van hare gezindheid om het kiesrecht-vraagstuk
zoo spoedig mogelijk tot eene beslissing te brengen,
hadden we echter gaarne een anderen uitslag ge
gund. Zij had althans op den algomeenen steunder
linkerzijde moeten kunnen rekenen.
Het debat over de voortzetting van de behan
deling der kiesreehtontwerpen kenmerkte zich door
groote hartstochtelijkheid, zooals in het Nederland-
sche parlement slechts hoogst zelden valt op te mer
ken. De regeering bleef daarbij onpartijdig; alleen
toen de heer Beelaerts aan het besluit tot verzending
der araendementen naar de afdeelingen eene poli
tieke beteekenis, in den vorm van eene veroordee
ling der wetsontwerpen in on veranderden vorm,
hechtte, stond de minister Tak op om deze meening
te wraken en nogmaals te verklaren, dat de geheele
"regeering ten opzichte van de ontwerpen volkomen
homogeen is, en dat zij ingrijpende voorstellen, die
den kern der wet raken, blijft afwijzen.
Xntusschen blijft nu alles tot 20 September ruston
Alsnog zijn de volgende amendementen ingediend
Door den heer Land om in art. 3 als kenteekenen
van geschiktheid en maatschappelijlcen welstand aan
te nemena. voor hem, die als hoofd van een gezin
op de bevolkingsregisters staat ingeschreveneen
aanvraag om op de lijst der kiezers te worden ge
bracht, onder vermelding, dat hij niet tot de na te
noemen uitgestotenen behoortb. voor hem, die
niet als hoofd van een gezin is ingeschreven, gelijke
aanvrage en verklaring, benevens eene verklaring,
dat hij gedurende minstens zes achtereenvolgende
maanden in dezelfde woning of in hetzelfde huis is
gehuisvest; c. voor hem, die op de kiezerslijst voor
komt, het feit, dat hij niet van die lijst is afgevoerd.
Voorts om in art. 4 geschiktheid en maatschap
pelijke n welstand niet aanwezig te verklaren bij
hem lo. die niet voorkomt op de bevolkingsregisters
2o. van wion het bij rechterlijke uitspraak is ge
bleken, dat hij de in art. 3 bedoelde verklaringen
valsehelijk heeft afgelegd deze uitsluiting geldt voor
de 3 volgende burgerlijke jaren; 3o. die zich in
eene Rijkswerkinrichting bevindt, welke uitsluiting
dan ook voor het volgende burgerlijke jaar geldt.
4o. die den verschuldigden aanslag in 's Rijks di
recte belasting niet heeft voldaan welke uitsluiting
dan geldt voor het burgerlijk jaar, volgende op het
belastingjaar 5o. die door mi-ddel van een tusschen-
persoon onderstand heeft genoten van een instelling
van weldadigheidwelke uitsluiting dan ook geldt
voor het volgende jaar6o. die veroordeeld is tot
gevangenisstraf van 4 jaar of langer, welke uitslui
ting dan geldt voor 5 jaren daarna; 7o. die wegens
desertie is veroordeeld, als voren8o. die door den
burgerlijken of militairen rechter is veroordeeld met
ontzetting van het recht, of on waardig-verklaring
om bij de gewapende macht te dienen9o. die ver
oordeeld is, hetzij wegens eene overtreding, waarbij
de plaatsing in een Rijks-werkinrichting is toege
laten hetzij wegens een misdrijf, waarbij de dader
van het kiesrecht is vervallen verklaardlOo. die
is veroordeeld overeenkomstig een der artikelen 426,
451, 452, 453 (2e en 3e lid) en 454 Wetb. van
Strafrecht.
Artikel 5 zou gelezen worden als volgt«het kies
recht wordt niet uitgeoefend door hem, die niet
voorkomt op de van kracht zijnde kiezerslijsten.
Bij een nieuw artikel 5bis wordt eindelijk voor
gesteld om van de uitoefening van het kiesrecht
uit te sluiten hen lo. bij wie de wettelijke ken
teekenen van geschiktheid en maatschappelijken wel
stand niet aanwezig zijn2o. wien dat recht bij
rechterlijke uitspraak ontzegd is3o. die in gevan
genschap of hechtenis zijn 4o. die bij rechterlijke
uitspraak de beschikking of het beheer over hunne
goederen verloren hebben5o. die in het jaar vóór
de vaststelling der kiezerslijsten van een instelling
van weldadigheid of van een gemeentebestuur onder
stand hebben genoten.
Door den heer Van der Feltzis voorgesteld om
art. 4 te lezen als volgt
Deze wet houdt voor kenteeken van maatschap
pelijken welstand het voorzien in eigen onderhoud
en in dat van het huisgezinzij acht het bezit van
dit kenteeken niet aanwezig bij hem, die
a. niet voorkomt op de krachtens wettelijk voor
schrift aangelegde en bijgehouden bevolkingsregisters.
b. gedurende het laatst verloopon burgerlijk jaar
onderstand heeft genoten van een instelling van wel
dadigheid of van een gemeentebestuuronderstand
aan vrouw of minderjarige kinderen verstrekt, wordt*4
geacht door den echtgenoot of vader te zijn ge
noten
c. die niet dan een verplaatsbare woning bewoont,
schepen van 50 ton inhoud of meer daarvan uitge
zonderd
d. die in het jaar, aan het opmaken der kiezers
lijst voorafgaande, binnen dezelfde gemeente meer
dan tweemalen van woning is veranderd.
Verwisseling van woning tengevolge van eigen
domsovergang of geheel of gedeeltelijk te niet gaan
van een gebouwd eigendom wordt niet als verhuizing
aangemeld.
e. die binnen de laatste drie jaren, aan het op
maken der kiezerslijst voorafgaande, tot opzending
naar een der Rijkswerkinrichtingen veroordeeld
werd en
f. die bij het opmaken der kiezerslijst zijn ver
schuldigden aanslag en Rijks-directe-belastingen niet
heeft voldaan.
Door den heer De Ras is nog als amendement
voorgesteld om ook de sergeants of met dien rang
gelijkstaan den onder de kiesgerechtigden op te nemen.
GOES, 18 Augustus 1893.
Vanwege de Vereeniging voor Volksvermaken
zal een volksconcert gegeven worden op Donderdag
24 Augustus, des avonds te 81/4 uren, in de tent op
de Groote Markt, door de harmonie H o s a n n a",
directeur dhr. L. De Beste.
Daarbij zal het volgende programma worden uit
gevoerd 1, «Souvenir de Maassluis", pas red., To-
relli2, »Mignonnotte", ouverture, J. Baumann
3. Liedaren naar Sankey e. a.4, »Mosaiquo de
Stradella", M. J. JET. Kessels5, »Iu Vlaanderen",
pas redG. Feremans6, «En Ballon", pas red.,
D. Bauwens7, «La Fëte triomphale", fantasie,
Joh. G. Van Dam; 8, Liederen naar Sankey o. a.
9, «l'Esponent", ouverture, Reichardt10, »Lo
Matador", pas red., G. Renaud.
Bij Kon. besluit zijn, met ingang van 26 Aug. j
a. s tot plaatsvervangers van den districtsveearts,
wien Dordrecht als standplaats is aangewezen, be
noemd de veeartsen J. Kooyman te Hontenisse
en J. Z. R i s c h te Scherpenisse.
De remonte-commissie heeft in op
dracht, voor het loopende jaar 90 paarden aan te
koopen. Waarschijnlijk zal zij dit aantal op 120
brengen, waarvan er tot heden 53 zijn gekocht.
Voor 21/2 a 3jarige paarden besteedt zij f525 a
f650.
De aardappelziekte, die zich een week
geleden nog maar op enkele plaatsen van het ei Sand
Tolea vertoonde, heeft zich thans over alle velden
verspreid en in zoo hevige mate dat do struiken
maar weinig groene bladeren meer vertoonen van
groeien is dus geen sprake meer en van verre ruikt
men reeds de leelijke lucht, die de tegenwoordigheid
van aardappelvelden aankondigt. Tot nu toe zijn nog
geen zieke knollen gevonden, dank zij het droge
weder, dat we thans hebben.
Woensdagavond is te A.msterdam eene meeting
gehouden om te protesteeren tegen de houding,
die sommige Kamerleden hebben aan
genomen tegenover de kie s4w e t - o 111 -
werpen. In deze bijeenkomst, waarin verschillende
socialisten het woord voerden, is d9 volgende motie
aangenomen
»De openbare volksvergadering, gehouden in «Mai-
son Stroucken" op 16 Aug 1893, spreekt hare ver
ontwaardiging uit over de wijze, waarop verschil
lende leden der Tweede Kamer bij de algemeene
beraadslagingen over het kiesrecht-ontwerp-Tak zich
hebben uitgelaten over het niet-vertegenwoordigde
deel des volks protesteert tegen de verdachtmakingen,
waaraan de arbeiders hebben blootgestaan, over
tuigd als zij is, dat dit zoo belasterde deel der natie
ter zijner tijd zal toonen verheven te zijn boven de
aantijgingen van de zoogenaamde vertegenwoordigers".
De heer A. Rot stelt voor deze motie te brengen
aan den heer Rutgers van Rozenburg, wonende
Sarphatistraat 2.
Nu begaf zich eene groote menigte naar het Fre
deriksplein, en vormde langs de Weteringschans een
langen trein, die, gelijk reeds op andere plaatsen
menigmaal geschiedde, het tramverkeer min of meer
stremde. De politie was evenwel met het plan be
kend. Eene afdeeling agenten was aan de stille zijde
van het Frederiksplein opgesteld, terwijl er ook voor
de woning van den heer Rutgers, het perceel tus-
schen den noordelijken ingang der galerij en den
noordelijken muur van het Paleis voor Volksvlijt,
de wacht hielden. Bij de nadering van den stpet
begaven zich ook de: op het plein gereed staande
agenten tot vóór de bewuste woninghot hoofd van
den stoet raeetinggangers bevond zich echter toen
onmiddellijk achter hen. «Rutgers Rutgers werd
er geroepen, terwijl men op de woning aantrok. De
politie dreef de menigte met den wapenstok terug
en op hetzelfde oogenblik werd er met steenen ge
worpen. Vluchtende voor de agenten, stoof men in
alle richtingen uiteen en weldra was ruim baan ge
maakt. Bij dit eerste feit werd een verslaggever ta
melijk ernstig aan de kin gekwetst.
Het voor hen gunstige terrein gaf de betoogers
echter gelegenheid te over zich weder op verschil
lende plaatsen te verzamelen. Zoo kwam het op het
Oosteinde, op het Frederiksplein, op de Sarphati-
kade en den Binnen-Amstel meermalen tot botsin
gen, waarbij de politie van sabel en wapenstok ge
bruik maakte. Herhaaldelijk toch werd er met steenen
geworpen. Op de helling der Hooge Sluis geraakten
eenige agenten zoo deerlijk in het nauw, dat uit
die richting onafgebroken hunne noodsignalen klon
ken. Bij hun ontzet bleek het dat een brigadier
aan hoofd en handen zwaar was gekwetsthalf
bewusteloos werd hij. weggevoerd. Nog langen tijd
bleef het onrustig in den omtrek en zelfs zeer laat
bleven in de ütrechtsche straat nog groepen, waar
schijnlijk nieuwsgierigen, in afwachtende houding
vertoeven. Omstreeks half een echter scheen men
te mogen onderstellen, dat geene nieuwe botsingen
meer zouden voorkomen.
Prof. v. Geer, de bekende statisticus, bespreekt
naar aanleiding van de ingekomen kieswet-amende
menten de vraag, welken invloed het vaststellen van
een zekeren leeftijd en het weder aannemen van
een census W6l op het aantal kiezers zal
hebben.
Ter beantwoording van de eerste vraagden in
vloed van den leeftijd, maakt de hoogleeraar gebruik
van de uitkomsten der volkstelling, zooals deze zyn
neergelegd in de tafel van de mannelijke bevolking,
voor het geheele land gerangschikt naar den leeftijd,
en houdt hij zich aan do schatting van Minister
Tak dat zijn ontwerp 800,000 kiezers zal brengen.
De uitkomst van zijn onderzoek is deze
Brengt men den leeftjjd op 24 jaar dan houdt
men 97 proc. van het door Tak opgegeven getal
kiezers 776.000), op 25 jaar 94 proc. 752.000),
op 26 jaar 91 proc. 728,000), op 27 jaar 88
proc. 704.000), op 2S jaar 85 proc. 680.000),
op 29 jaar 82 proc. 656.000) en op 30 jaar
79 proc. 632.000).
«Dit is, zegt prof. v. Geer, de uiterste der in
amendementen voorgestelde grenzen, doch men ziet
hoe de keuze kan dienstbaar gemaakt worden tot
beperking of vermindering van het aantal kiezers.
Geen ander kenmerk leent zich hiertoe zoo gemak
kelijk als dit. Men zou zelfs vooraf kunnen bepalen
hoe groot men het aantal kiezers wilde hebben en
daarnaar den leeftijd vaststellen, waarop men tot de
stembus wordt toegelaten. Ook zou men de uitslui-
tiug niet alleen van beneden, maar ook van boven
af kunnen nemen, door te bepalen, dat men op zeke
ren leeftijd het kiesrecht verliest, gelijk men op be
paalden leeftijd de bevoegdheid verliest tot het
waarnemen van enkele ambten. Hierbij is echter
de invloed op het aantal kiezers gering, omdat de
bevolking op hoogeren leeftijd sterk afneemt."
De bekende katholieke historie-schrijver, dr.
W. J. F. N u ij e n s, te Westwoud, viert heden zijn
zeventigsten verjaardag.
In zijn lang en werkzaam leven heeft hij menig
maal het bewijs mogen ontvangen, dat zijn arbeid
waardeering vond, zoowel in als buiten den kring
zyner geestverwanten. En het zal hem zeker op
zijn 70en verjaardag niet ontbreken aan vele blijken
van belangstelling en genegenheid.
- Naar men verneemt, heeft zich onder voor
zitterschap van den heer W. P. Nagel, inspecteur
der posteryen, eene commissie gevormd van post
en telegraafambtenaren, ten einde uit vrijwillige
bijdragon een monument op te richten voor
wijlen den hoofddirecteur der poste
ryen en telegraphie.
Verschenen is het jaarverslag van de Maat
schappij van Weldadigheid over 1892.
Daarin wordt 0. a. gewezen op het treurige feit,
dat het ledental voortdurend achteruitgaat en. op de
noodzakelykheid, dat velen zich bereid verklaren om
de kleine contributie van f2,60 pet jaar bij te dra
gen, zal de maatschappij aan hare roeping kunnen
beantwoorden.
Staien-Seneraal.
TWEEDE KAMER.
De Kamer is gisteren tot nadere bijeenroeping
uiteengegaan, na aanneming van de onteigeningswet
voor de verbreeding van de Nobelstraat te Utrecht
,en van het ontwerp, regelende het recht op en het
pensioenbedrag voor de weduwen van ambtenaren,
die voor 1836 in dienst waren (de zoogenaamde
oude weduwen).
Een der bepalingen is op voorstel van den heer
De Beaufort (Amst.) uit het ontwerp gelicht, nl.
die waarbij het pensioen voor den onder de oude
wet gepensioneerden maar later herplaatsten" ambte
naar naar de nieuwe wet dus naar een voordeeliger
grondslag kan berekend worden.
Tevens is ongepraejudiceerd gelaten de regeling
van de bezoldiging der leden van den Pensioenraad.
Er werden verschillende rapporten over verzoek
schriften uitgebracht bij oen van welke de heer
v. d. Velde zich voorbehield tegelegenertijd tor sprake
te-brengen de tot klachten aanleiding gegeven heb
bende toepassing der maatregelen tegen het mond
en klauwzeer, tengevolge waarvan schade was ge
leden door reclamanten-landbouwers.
Kerkelijke Zaken en Qns&rwijs.
Doopsgezinde kerk. Zondag 20 Augustus 1893.
's voormiddags 10 uur: ds. Van Lakerveld te Helmond,
Geslaagd voor akte Fransch 1. 0. mej. J. J.
Pleune, van 's-Heer Arendskerke en dhr. G. Jurry,
van Ter-Neuzen.
Benoemd tot leeraar in de natuurkunde enz.
aan de Hoogere Burgerschool to Zieriksee de heer
d.r. A. D. Van der Harst, te Amsterdam.
