1893 N°. 78.
Dinsdag
4 Juli.
80ste jaargang.
De Overgangs-Examens
EERETEEKEX
De kosielooze Vergunningen
om te visschen,
SCHUTTERIJ
GOESC
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrydagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmaü te Rotterdam eu verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders
COURANT.
i
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending van advertentie» vóór 3 uren op den dagr der uitgave.
OPENBARE VERGADERING
van den
RAAD der gemeente GOES,
op DONDERDAG den 6 JULI 1893,
des avonds te 8J/2 uren.
Goes, den 3 Juli 1893.
De Secretaris,
H A R T M A'N.
Punten van behandeling:
I. Notulen.
II. Mededeelingen.
III. Ingekomen stukken.
IV. Adres van den heer P. Allan omtrent even
tueels benoeming te Bergen-op-Zoom, met
voorstel van B. en W.
V. Adres van Majoor F. N. Knebel otn toela-
1 ting van zijne dochter tot de Hoogere Bur
gerschool, met voorstel als boven.
VI. Ie Suppletoir kohier belasting op de Honden.
der leerlingen van den lopendeu cursus aan de Iloogere Bur
gerschool zullen in het openbaar gehoudea word-n op Zaterdag
en Maandag 16 en 17 Juli a. 8.
Het programma voor de overgangs examens, zjoals dit is
vastgesteld, luidt als volgt
Zaterdag 15 Juli.
Voorbereidingsklasse.
Van 1—11/2 uren Rekenen,
1V»2 t Geschiedenis.
Eerste klasse.
Van 2—21/2 uren Fransch.
2i/2~3 Aardrijkskunde.
maandag 17 Juli.
Tweede klasse.
Van 991/2 uren Engelscb.
9Vs—10 Aardrijkskunde.
10—101/2 Nat. Geschiedenis.
Derde klasse.
Van 101/211 Vi uren Wiskunde.
111/4—II3/4 Geschiedenis.
II3/4121/4 Fransch.
Vierde klasse.
Van 11/2—21/4 uren Natuurkunde.
21/4—2 s/4 Nederlandsch.
23/4—31/2 Duitsch.
De ouders der leerlingen en andere belangstellenden worden
dringend tot bijwoning van een en aader uitgenoodigd.
Goes, den 1 Juli 1893.
burgemeester «n Wethouders van Goes,
J G d W. HAMER
De Secretaris,
H ART M A N
Zij die verlangen begiftigd te worden met het
roor langdnrigen werkelijken dienst bij de SCHUTTERIJ,
worden uitgenoodigd. om, met overlegging van een staat van
dienst, waaruit blijkt, dat zij gedurende vijftien jaren
en langer voor zich zeiven in werkelijken dienst zijn
geweest en zich aanhoudend onberispelijk liebben gedragen,
vóór of uiterlijk op den 1 Augustus eerstkomende, zich aan
te melden ter secretarie van de gemeente.
Goes, den 1 Juli 1893.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J G d W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
voor 1892/93, kunnen tor Secretarie worden afgehaald.
Goes, 1 Juli 1893.
De Burgemeester van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
Da Commissie tot onderzoek der redenen van vrijstelling tff
uitsluiting, die zij vermeenen te hebben, welke dit jaar voerde
*ijn ingeschreven, zal in een der zalen van het Raadhuis hare
zitting houden op DONDERDAG DEN 13 JULI aanstaande,
des middags te 12 uren, wordende belanghebbenden opgeroepen
voor die Commissie te verschijnen, daar zij, die hierin nalatig
blijven, geacht worden geene redenen van vrijstelling te hebben
•n zullen worden ingelijfd.
Goes, den 1 Juli 1893.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Algemeen Overzicht.
Dat men niet slechts in Amerika, maar ook in
Gng-claiid sommige dingen in het groot kan doen,
moge blijken uit bet feit, dat nu reeds 1051 amende
menten op het home-ruïe-ontrrerp zijn voorgesteld,
waarvan nog slechts een driehonderdtal behandeld
zijn. Is het wonder, dat tegenover zulk een stelsel-
matigen geëst van oppositie, zelfs de heer Gladstone
het geduld gaat verliezen De eindeloos lange de
batten, uitsluitend gehouden om de aanneming van
het ontwerp zoolang mogelijk te verschuiven, hebben
hem eindelijk doen besluiten voor te stellen termijnen
te bepalen, binnen welke de afdeelingen van bet ont
werp moeten zijn afgehandeld. Den 6den Juli zal nu
artikel 8, den 13den artikel 26, den 20sten artikel
40 en eindelijk 27 Juli de rest van het ontwerp
moeten zijn afgehandeld. Het voorstel is met 299
tegen 267 stemmen aangenomen, zoodat er nu wat
meer voortgang zal gemaakt worden. Dan kan wel
licht het Hoogerhuis het ontwerp in Augustus be
handelen en verwerpen, en kan in den herfst
óf het ontwerp ten tweeden male door het Lager
huis worden in behandeling genomen of het Huis
kan worden ontbonden.
Het voorstel van den beer Gladstone ter beper
king van bet debat, heeft de vraag op den voor
grond gedrongen of het niet in strijd is met het
recht der parlementaire vrijheid. De unionisten
hebben dan ook niet nagelaten op dat aambeeld
te hameren, doch, jammer genoeg voor hen, hebben
zij in 1887 bij de behandeling der Iersche dwang-
wet precies hetzelfde gedaan. Wei beroepen zij er
zich nu op, dat het toen een ontwerp van grooter
urgentie gold dan thans, maar, dit geeft geen meer
der recht om den afgevaardigden, de vrijheid van
spreken te benemen. De unionisten hebben dus in
1887 zelf bet voorbeeld gegeven en ze plukken
nu de vruchten ervan, dat -ze toen moedwillig het
oor hebben gesloten voor de ernstige waarschuwing
hunner tegenstanders, dat ze met de sluiting van
het debat toen een gevaarlijk praecedent hebben
gesteld. Ze worden nu met hun eigen wapenen
bestreden.
Eenigszins worden dit echter thans de Gladstonianen
ookalthans er valt weinig in te brengen tegen de
bewering der oppositie, dat, als de meerderheid het
voorbeeld van 1887 znlk een gevaarlijk praecedent
vond, bet haar thans kwalijk past er zich op te
beroepen om hetzelfde te doen, wat toen werd af
gekeurd.
Men ziet, dat het voorstel tot regeling van het
home-rule-debat nog tot heel wat beschouwingen aan
leiding gegeven heeft, die ruimschoots gelegenheid
boden tot scherpe uitvallen over en wéér. Trouwens,
iets piquants mogen de zittingen wel hebben, wan
neer ze, zooals die van het Lagerhuis van jl. Donder
dagavond, tot 3.15 in den morgen duren.
Alleen de aaneengesloten meerderheid heeft Glad
stone ook hier weêr de overwinning doen wegdragen,
al was dan ook die meerderheid wat minder groot
dan anders, omdat sommige Gladstonianen geene be
perking van het debat langs wettelijken weg kunnen
goedkeuren. Maar men is gezwicht voor het betoog
van den grooten leider, dat de meerderheid in het
rijk, die zijne partij aan de regeering bracht, met
stijgend ongeduld, het einde van den strijd over
homu-rule te gemoet ziet, en dat andere belangrijke
zaken, die op afdoening liggen te wachten, niet aan
de orde kunnen komen.
Behoudens enkele aanvullingsverkiezingen, tenge
volge van de verkiezing van eenzelfden candidaat in
twee districten, is de Duitsche Rijksdag weder
compleet. Zooals we reeds in ons vorig overzicht
eenigszins te kenneu gaven, op grond van toen reeds
bekende cijfers, is de samenstelling van deze verte
genwoordiging op sommige punten niet onbelangrijk
gewijzigd. Voornamelijk de sociaal-democraten heb
ben bij de ontbinding voordeel behaaldde beide
fractiën der tot nutoe vereenigde vrijzinnige partij
hebben het grootste verlies geleden.
En de regeering Het valt moeilijk uit te maken
hoeveel voor- en hoeveel tegenstanders van de legerwet
de Rijksdag nu eigenlijk telt. De meeste bladen ver
wachten eene meerderheid voor de wet, maar in
ieder geval zal ze zeer gering zijn, hoogstens een
13 a 14 tal stemmen. Veel zal ook nog ervan af
hangen of de regeering het voorstel-Huehne nu on
gewijzigd zal handhaven, dan wel of zij b. v. ter
tegemoetkoming aan sommige anti-semieten de
dadelijke invoering van den tweejarigen diensttijd zal
voorstellen.
Zooals we reeds vroeger zeiden, heeft de partij
van Eugen Richter het meest bij de nieuwe verkie
zingen verloren, en onwillekeurig wordt het ver
trouwen in de beweringen van den leider van zulk
eene partij niet grooter. Toch schijnt er veel waar
heid te liggen in de berekening van Richter omtrent
de kansen van de legerwet in den nieuwen Rijksdag,
die we daarom hieronder in 't kort laten volgen.
Richter rekent natuurlijk in de eerste plaats tot
de tegenstanders der wetde vrijzinnige volkspartij,
wier leider hijzelf is, voorts de Zuid-Duitsche volks
partij, het centrum, de Beiersche agrariërs, de Welfen,
de Denen, de Elzassers en de sociaal-democraten.
Hij komt dan tot een cijfer van tegenstanders van
190 tegenover 204 voorstanders.
Evenwel, niet alle anti-semieten zullen stemmen
vóór de legerwet, wanneer deze in den vorm van
het voorstel-Huehne onveranderd door de regeering
wordt ingediend, aangezien velen hunner den twee
jarigen diensttijd eischen. Voorts is ook de houding
der Polen onzeker. De vorige maal stemden zij allen
voor de wet, omdat in eene partij vergadering met
eene zeer geringe meerderheid daartoe besloten was
en de minderheid zich ,door dat besluit gebonden
achtte. Van de nu gekozene Polen is echter de
meerderheid tegen de wet gekant en wordt dus
vooraf weder eene partij vergadering gehouden, dan
is er veel kans, dat zij ditmaal eenparig tegenstemmen
zullen. In dat geval zou de wet vallen. Het is der
halve te begrijpen, dat, waar het lot der wet zoo
van enkele stemmen afhangt, geheel Duitschland
in groote spanning verkeert.
De jongste onlusten in België hebben op de
Kamer aldaar geen blijvenden indruk gemaakt,
althans de arbeid der Grondwetsherziening vordert
nog niet precies met rassche schreden. Toch schijnt
nu eindelijk de rechterzijde, in overeenstemming
met de regeering, eene formule te hebben gevonden
voor de wijze van verkiezing voor den Senaat. Eén
derde van dat lichaam zou gekozen worden door de
tegenwoordige census-kiezers een tweede derde door
hen, die volgens de nieuwe kieswet drie stemmen
zuilen mogen uitbrengenhet laatste derde ein
delijk door al de overige kiezers. Al deze verkie
zingen zullen echter nog met een trap geschieden,
zoodat eerst gedelegeerden worden gekozen, die dan
op hun beurt de leden van den Senaat zullen aan
wijzen.
Begrijpelijkerwijze zijn de meer vooruitstrevenden
met dit stelsel allesbehalve ingenomen.
De Fransohc Kamer nadert haar einde. Hoewel
daaromtrent nog niets zekers bekend is, vermoedt
men, dat de regeering de nieuwe verkiezingen zal
bepalen op 20 Augustus, de herstemmingen op 3
September.
In afwachting van haar naderenden dood heeft de
Kamer de behandeling der begrooting voor 1894 ter
band genomen. Met het oog op de verkiezingen zijn
geene iinanciëele hervormingen voorgesteld, waar
door het debat aanmerkelijk zal worden bekort, zoo
dat men in een tweetal zittingen door de algemeene
beschouwingen hoopt heen te komen.
Het eindcijfer der begrooting bedraagt in ontvang
en uitgaaf 4.500.000.000 francs. Voor leger en vloot
wordt niet minder dan 1000.000.000 fres. gevraagd;
de uitgaven voor openbare werken zijn mede aan
merkelijk gestegen; voor onderwijs is 194.000.000
fres. uitgetrokken, terwijl eindelijk de Staatsschuld
eene uitgaaf vordert van 1.284.000.000 fres.
Omtrent de toestanden in Siam munten de be
richten niet uit in duidelijkheid, zoodat in ieder
geval daar nog niet alles is, zooals het moet zijn.
En thans komen ook van Madagascar tijdingen, die
weinig geruststellend zijn. De Hova's schijnen het
den Franschen kolonisten zeer lastig te maken en
hunne houding getuigt tegenover de Franschen vau
zoo vijandelijke gezindheid, dat de toestand als zeer
gespannen wordt voorgesteld.
Wat daaruit zal voortkomen zal misschien reeds
in een volgend overzicht kunnen worden aangegeven.
Neerbosch.
In de Kleine Courant verbreekt de heer J. Van
't Lindenhout bet stilzwijgen tegenover de besehul-
digingen, waaraan hij en de zijnen blootstaan. Hij
acht thans spreken piiebt, omdat zelfs zijne vrienden
begonnen te vreezen, dat zjjn stilzwijgen verkeerd
zou worden uitgelegd door velen, die zijner stichting
een goed hart toedragen. Vele telegrammen en brie
ven, door hem ontvangen, sporen hem dan ook aan
niet langer werkeloos te blijven tegenover zijne aan
vallers.
Daarom heeft dhr. V. 't L. in de eerste plaats
een paar zijner vrienden uitgenoodigd de leden te
willen aanwijzen eener commissie van enquête. (Vol
gens nader bericht zijn aangezocht om deel van die
commissie uit te maken de heerenmr. W. De
Beaufort te LeusdenJ. Den Boer te Almkerk
mr. H. C. C. Cazius te 's-Hertogenboschmr. W.
Elout te 's-Gravenhage mr. D. Engelberts te Zutfen
A. Gildemeester te Scheveningenprof. G. A. Van
Hamel te Amsterdamds. C. J. G. Van Hoogstraten
te 's-Gravenhagedr. Hermanides te Geldermalsen
W. Hovy te Amsterdam; mr. M. J. Van Lennep te
's-Graveland C. Van der Linden te Rijnsaterwoude
J F. Aylva baron Van Pallandt te Puttenjhr. mr.
I C. C. C. De Pesters te Groesbeekds. H, Pierson
te Zetten, directeur der Heldringgestichtenmr. M.
J. Pijnappel te Amsterdam; jhr. J. RoëlI te 's-Gra
venhage J. G. Sillem te AmsterdamJoh. Smit
te Amsterdam, voorzitter van het Burgerlijk Arm
bestuur E. graaf Van Limburg Stirum te 's-Graven
hage J. J. Verbrugh Hzn. te Velp, oud-regent,
secr.-penningm. van het Diac.-weeshuis te Utrecht
C. De Zwaan Jr. te Helvoirt, oud-regent van het
O. M. en V. huis der N. H. gem. te Amsterdam.)
In afwachting van het onderzoek dezer commissie
deelt de heer V. 't L. alleen het volgende mede
1. Alle bezittingen der weezen, bestaande in
gronden, gebouwen, kapitaal-inschrijvingen op het
grootboek en hypotheken, staan op naam van de
sVereeniging tot opneming en opvoeding van ver
waarloosde weezen, gevestigd te Nijmegen."
Dit kan alles onderzocht worden op het kantoor
van het kadaster en hypotheken te Nijmegen.
2. Al de bezittingen van mij zelf zijn verkregen
uit erfenissen van familiein de eerste plaats van
de ouders mijner vrouw, van eene nicht en van
een oom. Van mijne zijde de erfenis mijner moeder,
die overleden is, en nog onverdeeld is met die van
mijne beide ongehuwde zusters, en daarbij uit schen
kingen van mijne familie. Alles zonder eenige andere
bronnen, het minst door den arbeid onder de weezen.
3. Niet alleen dat wij met de grootste opoffe
ring werkzaam zjjn geweest voor de ouderlooze
kinderen, onzen persoon en ons leven daaraan hebben
gewijd, maar bet is hieraan ook te danken, dat door
middel van de weezendrukkerij de aanzienlijke som
van f 206,710,331/2 in de kas der weesinrichting is
gevloeid, en bovendien de drukkerij zelf uit de ver
diensten betaald is. De weezendrukkerij zou eene
zaak zijn, die meer schade voor de weesinrichting
zou hebben afgeworpen dan voordeel, indien de re
dactie en al wat daarmede in verband staat niet
door mij en de mijnen was waargenomen. Door onze
jaarlijkscbe rapporten, waarin de rekening van ont
vangst en uitgaaf in zijn geheel wordt opgenomen,
kan elk zich overtuigen van de waarheid van het
geen hier wordt medegedeeld.
4. Met mijn huisgezin heb ik geleefd te midden
van de weezen en daarom wat voeding aangaat en
alles wat daarmede in verband staat uit de kas der
weesinrichting. Dit kan niet anders en zal altijd ook
na mijn dood voor één huisgezin aldus moeten blijven.
Geen dag gaat er voorbij, dat geen weezen vrienden
met ons aan tafel zitten. Wij zijn het hotel geweest,
en wees verzekerd, dat de vrienden, die aldus bij
ons zijn ontvangen en geherbergd, de bus en de kas
der weesinrichting niet hebben vergeten. Onze groote
gastvrjjheid, dit weten onze vrienden zeer goed, is
alleen ten bate van de kas der weesinrichting ge
weest. Weelderig hebben we nooit geleefd en hopen
we nooit te doen. Toch hoop ik dat er nooit een
tijd aanbreke, waarop de vijanden van Neerbosch
ons als een dorsehenden os met den muilband zullen
voortdrijven. Een arbeider is toch ook zijn loon
waard. Voor de persoonlijke uitgaven, en die zijn
niet weinige, want 0. a. kloppen dagelijks collec
tanten enz. aan onze deur aan, heeft het bestuur
goedgevonden, mij eene toelage eerst van 1000, sedert
een tiental jaren van 2000 gulden aan te bieden.
Ik wil daar aanstonds aan toevoegen dat daarmede
iemand, die geen eigen middelen heeft, ai leeft men
nog zoo zuinig, onmogelijk als directeur van de
weesinrichting zou kunnen toekomen. Mijne beide
zonen hebben hetzelfde tractement, zonder echter
voor het onderhoud van bun gezin uit de kas der
weesinriebting iets te ontvangen. Daar bet niet zelden
gebeurt, dat de kas bijna ledig is, hebben zij altijd
gezegd ons het laatst. Zelfs hebben zij sedert hunne
aanstelling f6000, waarop zij recht hadden, aan de
inrichting gelaten.
5. De sterfte onder de weezen bedraagt (men
raadplege het bevolkingsregister te Nijmegen) onge
veer 2 pet. 's jaars, een zeer gunstig cijfer volgens
de sterfte-statistiek onder kinderen. De gezondheids
toestand is dus niet ongunstig.
6. Lichamelijke straffen worden zoo min mogelijk
en altijd in tegenwoordigheid van andere weezen
en medearbeiders toegepast. Ze geheel natelaten
is niet doenlijk, omdat sommige vergrijpen (inbraak)
te ernstig zijn. De gewone straffen zijnonthouden
van weekgeld en verbod om Zondagsche kleéren te
dragen. Meestal is een ernstig woord van vermaan
voldoende.
7. De voeding en kleeding is, overeenkomstig den
stand, waaruit de bevolking der stichting komt, een
voudig maar goed. Driemaal in de week wordt
spek, 's Zondags vleesch gegeven. Het eten is zooveel
mogelijk afwisselend, naar de groenten, die aanwezig
zijn, geregeld. Altijd gestampte pot, met vet of reuzel
gekookt. De boterhammen bestaan uit Geldersch rogge
brood met wittebrood. Driemaal daags eten gewoon
lijk de kinderen boterhammen. Des avonds, wanneer
zij melk met gort of rijst krijgen, is dit het maal
dat in plaats van brood wordt gegeven. De jongens,
die op de werkplaatsen arbeiden en de school ver
laten. hebben, krijgen gedurende de maanden April
