1893 N°. 45.
Zaterdag 15 April.
80sle jaargang.
Bij di( nommer behoort een bijvoegsel.
Aan wie de schuld
GOGSGHG
COURANT.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, "Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bjj de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders,
Üacendliis van
advertentiën voor 8 uren
op den
De prijs der gewone advertentiön is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel,
dag; der uitgave.
Wanneer we in deze dagen van politieke rust de
vraag moeten beantwoorden»Wachter, wat is er
van den nacht dan kan, dunkt ons, een bedenke
lijk hoofdschudden niet uitblijven. Het zal binnen
korten tijd twee jaar geleden zjjn, dat het huidige
ministerie aan het bewind kwam, voortgesproten uit
eene, wel niet overtalrijke, maar toch voldoende
meerderheid om op den noodigen steun bij de volks
vertegenwoordiging te kunnen rekenen,en niet
temin zijn de vruchten, die Nederland tot nogtoe
van de kentering in de politiek van 1891 heeft ge
plukt, nog uiterst schaarsch.
Bij de regeering ligt hiervan de schuld allerminst.
Niemand zal voorzeker durven beweren, dat het
ministerie Van TienhovenTak niet werkzaam is,
niet in wetsontwerpen belichaamt wat het heeft be
loofd en wat er van werd verwacht. Belastingwetten,
kiesreebtontwerpen, militiewet, ontwerp-leerplicbt,
om van andere kleinere, maar daarom niet altijd
minder belangrijke, te zwijgen, zjjn ingediend of
liggen gereed nu de Kamers te bereiken. Inderdaad,
het ministerie openbaarde genoegzame werkkracht,
voldoenden arbeidslust, het leverde zelfs werk, dat
menigmaal der tegenpartij eerbied afdwong door
degelijkheid en politiek inzichten toch
De vermogensbelasting is met grooten spoed ge
reed gemaakt, met bekwamen spoed door de Kamers
behandeld en aangenomen, en zal met voldoenden
spoed worden ingevoerd. Minister Pierson kon ge
rust die invoering op 1 Mei a. s. voordragen en
daarbij de verzekering geven, dat tegelijk met haar
de bedrijfsbelasting zou kunnen worden ingevoerd,
dat het althans aan hem niet liggen zou, wanneer
dit niet het geval was. Dit laatste nu is slechts ten
deele waar. Al koestert men ook grooten eerbied
voor de capaciteiten en den arbeid van een minis
ter, daarom toch behoeft eene volksvertegenwoor
diging zich niet neerteleggen bij elke wetsvoordracht
van zijne hand en, al droeg ook het eerste ontwerp-
bediijfsbelasting onmiskenbare blijken van goed te
zjjn overwogen, vooral in verband met de vermo
gensbelasting, zoo is het toch ©en feit, dat haar
fouten aankleefden, die voor de meerderheid der
kamers bezwaren zouden hebben opgeleverd om haar
te accepteeren. Men mag dit verschil van inzicht
niet uitsluitend wijten aan de vertegenwoordiging,
en dus in zooverre is de minister mede verantwoor
delijk voor de te late behandeling dier belasting.
Maar wat in dezen goed te maken was, heeft
minister Pierson gedaan. Als antwoord op het voor-
loopig verslag der kamer omtrent zijn eerste ont
werp, heeft hij een gewijzigd ontwerp met grooten
spoed gereedgemaakt, waarbij aan tal van geopperde
bezwaren is tegemoet gekomen. Omtrent dat nieuwe
ontwerp heeft de commissie van rapporteurs beslist,
dat geen nieuw afdeelingsonderzoek noodig was.
Waarom komt dan de wet niet in behandeling
Het is bijna zeven maanden geleden, dat de kies
recht-ontwerpen zijn ingediend, de ontwerpen, die
den geheelen politieken toestand van het oogenblik
beheerschen, de voorstellen tot regeling eener aan
gelegenheid, die oorzaak was van het optreden van
dit Kabinet, van de verplaatsing der politieke meer
derheid in de 2e Kamer. Hoe ver is de voorbereidende
arbeid ten opzichte van deze ontwerpen gevorderd
Het voorloopig verslag met zijn eindelooze reeks
bezwaren is reeds een paar maanden oud, maar thans
is schijnbaar weder een tijd van stilstand ingetreden.
Schijnbaar zeggen we, want vermoedelijk zal in de
bureaux van het betrokken departement wel worden
gewerkt, maar de tallooze vragen van het voorloopig
verslag ©ischen weder het verzamelen van zooveel
nieuwe gegevens, die meestal via de gewestelijke be
sturen van de gemeenten moeten worden gevraagd,
dat daarmede een lange tijd is gemoeid.
Wanneer men tegenover den langzamen voortgang
van den parlementairen arbeid hier te lande eens
stelt de wjjze van werken in Engeland, het land,
dat men zich op dat gebied zoo vaak ten voorbeeld
kan stellen, en men ziet, dat Gladstone reeds nu
zijn home-rule-bill in openbare behandeling heeft, niet
tegenstaande hij nog slechts enkele maanden aan het
bewind is, dan voorzeker blijkt overtuigend dat er
bjj ons te lande aan de staatsmachine iets hapert.
Wat dit is? Wjj kunnen het niet met zekerheid
zeggen. Soms schynt het of er te veel raderen aan
die machine zijn, soms of de gewenschte samenwer
king tusschen de verschillende deolen niet altijd aan
wezig is. Maar hoe dat zij, een feit is het, dat de
arbeid er onder lijdt, dat hij niet de resultaten af
werpt, die ervan verwacht worden, iets wat vooral
in een tijd als deze in het oog springt, nu de gan-
eehe natie met meer dan gewone belangstelling dien
arbeid nagaat en de vruchten ervan verbeidt.
Eén feit is echter opmerkelijk, namelijk dat de
Kamer haar taak dikwerf zoo zonderling opvat.
Wanneer zij bijeen is worden ellenlange redevoeringen
gehouden van soms zeer middelmatig belang, ja,
waarvan het voor de natie allerminst schade zou
zjjn, wanneer zij nooit waren uitgesproken. En ter-
wjjl zij nu eens op die wijze veel kostbaren tijd zoek
maakt, neemt zjj dan weder zooals thans een rust
tijd, terwijl dan toch de bedrijfsbelasting ter behan
deling zoo goed als gereed is.
Het komt ons voor, dat de regeling der werk
zaamheden van de Kamer veel te wenschen overlaat,
en dat zij de zaken lang niet altijd behandelt met
dien ernst en die toewijding, die het belang des lands
eischt. Zij kan daardoor den schijn van zucht tot
obstructionisms niet ontgaan, en al is die nimmer
goed te keuren, bij de tegenpartij is zij nog te be
grijpen, maar bjj de regeeringgpartjj is zij ten zeerste
te laken.
Zjj juist moet de prikkel zjjn, die de regeering
voortdurend tot handelen aanzet, zij moet altijd
gereed zijn om te doen wat de regeering haar ter
afdoening aanbiedt. Want steeds is de tegeripartjj
erop uit de werkzaamheid van een ministerie te
miskennen, en haar te toetsen aan de ontwerpen,
die wet geworden zjjn. Welnu, dat de Kamer dan
niet de oorzaak zjj, dat zoo weinig wetten in het
Staatsblad komen.
Reeds meermalen is de schampere opmerking
gemaakt, dat dit ministerie zooveel wetten indient,
eene opmerking, die allerminst logisch verband houdt
met den herhaalden aandrang der oppositie om bv.
eene organisatie onzer levende strijdkrachten. Her
haaldelijk is daarop aangedrongen, en nu de militie-
wet er is, vraagt menwaartoe, de kieswet is
immers bet einde van deze Kamer en dit ministerie
Het komt ons voor, dat het ministerie zeer terecht
handelt met zjjne verschillende ontwerpen in te
dienen. Wanneer dan straks de verkiezingen, ten
gevolge van de nieuwe kieswet voor de deur staan,
weet althans de natie wat van deze regeering te
wachten is.
Maar wanneer de Kamer voortgaat met 's lands
zaken zoo piano-aan te behandelen, zal de tegen
woordige regeering zeker bjj die verkiezingen het
onderspit delven, wat te betreuren zou zjjn, omdat
zij vele uitnemende elementen telt.
Daarom is het te hopen, dat de slentergang,
waaraan de Kamer zich bij haren arbeid zoo dikwerf
overgeeft, eens moge wijken voor een geregelder en
logischer wjjze van werken. Dit zal der natie ten
goede komen en de waardigheid van 's lands bestuur
verhoogen.
Vooral de jongere leden der Kamer kunnen in
dit opzicht wellicht een grooten prikkel ten goede
uitoefenen.
GOES, 14 April 1893.
Zooals uit het verslag der gemeenteraadszitting
van gisteren in dit nommer blijkt, is het thans zeker
dat de Rjjks-landbouw-wintercursus,
waarvan reeds lang sprake was, hier zal gevestigd
worden, een feit, waarover wjj ons harteljjk ver
heugen, omdat dit ongetwijfeld voor onze gemeente
van belang is te achten. Niet alleen toch, dat dien
tengevolge hier een paar leeraren zullen geplaatst
worden, maar het is te verwachten, dat verscheidene
jongelieden, die zich in den landbouw willen be
kwamen, van elders hierheen zullen komen om dien
cursus bjj te wonen.
Wanneer nu nog een Rjjksproefstation hier ge
vestigd wordt waarop, naar wjj vernemen, nog
altijd goede kans bestaat dan zal ons stedeke
wéér wat meer vertier krijgen, wat in de eerste plaats
den ingezetenen en vooral den neringdoenden ten
goede zal komen.
-De voordrachten van den heer Willem
Van Zuijlen, Woensdag in »de Prins van Oranje"
alhier gehouden, werden door een talrijk publiek
bjjgewoondde zaal was geheel bezet. Onnoodig te
zeggen, hoe die voordrachten voldedende goede
naam van den heer Van Zuijlen is daarvoor borg.
Het programma bevatte een zevental nommers, die
zoowel door inhoud als door de wijze, waarop zij
werden voorgedragen, ieders goedkeuring wegdroegen
en de lachspieren in ruime mate in beweging brachten.
Onder de voordrachten was er echter éen, getiteld
»Teunis Ruwhart", van ernstigen aard, waardoor de
heer Van Zuijlen blijk gaf ook op tragisch gebied
een meester in de kunst van declameeren te zjjn.
Als extra-nummer werd nog gegeven: »Een vers,
dat als een nachtkaars uitgaat", van dr. Laurillard.
De verschillende personen, daarin voorkomende, wer
den op geestige wjjze in hun spreken en handelen
weergegeven.
Dat zooveel nommers door denzelfden spreker
werden voorgedragen, zonder dat de aandacht of
belangstelling ook maar een oogenblik verflauwde,
is wel het beste bewjjs, dat zjj de toehoorders ten
zeerste boeiden.
We hopen, dat de heer Van Zujjlen nog meer
malen ons het genot van zijne schoon© voordrachten
zal schenken.
Zoo lang het koffiehuis »de Prins van Oranje"
te Goes bestaat, zullen er nog wei nooit zooveel
menschen samen in vergaderd geweest zijn als
gisteravond het geval was bjj gelegenheid van het
Leo-Feest. Van af het tooneel in de kolfbaan
tot aan de gangdeur in de voorzaal was gebruik
gemaakt van elk plekje, dat gelegenheid aanbood
om voor een oogenblik een mensch te bergen. De
geheel© Prins" een zaal geworden, was netjes ver
sierd en prjjkte hier en daar met toepasselijke op
schriften. Behalve door den ZeerEerw. heer Deken
en den Eerw. heer Kapelaan van Goes, werd het
feest bjjgewoond door de R. K. geesteljjken van
Heinkenszand, 's-Heerenhoek en Kwadendamme be
nevens door het bestuur van »Euphonia".
Nadat het door deze harmonie met den »Leo-
marsch" geopend was, riep de heer P. J. Van de Ven
den aanwezigen een hartelijk welkom toe. Toen op
den gedenkdag van het 50jarig jubileum van Z. H.
den Paus de geheele R. K. wereld feest vierde, heeft
ook Goes het kerkelijk gevierd met een Te Deum,
maar men wilde nogmaals door het feest van dezen
avond de Katholieken nauwer aan elkander verbinden
in gehechtheid aan den Paus. Voorts deelde spr.
mede, dat ook de armen der gemeente heden niet
waren vergeten. Aan een vijftigtal gezinnen was een
bedeeling gedaan bestaande uit brood, spek en steen
kolen.
Na dezen welkomstgroet werd door den ZeerEerw.
Heer Everstein, Deken en Pastoor te Goes, de feest
rede uitgesproken. Ook hij riep don aanwezigen een
welkom toe en hoopte, dat deze avond voor allen
een feestavond mocht zjjn. Al sprak het programma,
dat zeer uitgebreid was, van Feestrede", Z. Z.Eerw.
zou slechts een korte toespraak houden, ook omdat
de dagbladen r6eds uitvoerig van het feest van Z. H.
den Paus hebben melding gemaakt. Spreker trad
in een beschouwing van den Paus als Diaken, als
PrieBter en als Bisschop. Als plaatsvervanger van
Jezus en als opvolger van Petrus is de Paus de
opperste leermeester, de hoogste bedienaar der Hei
lig© Sacramenten en de Bestuurder der geheele R. K.
kerk op aarde. Zjjne uitspraken zjjn onfeilbaar en
de wetten en encyclieken, die hij uitvaardigt, zjjn
verbindend voor alle kerken, op straffe van het ana
thema. Wat zet aan dit feest bijzondere waarde bij
De wjjze, waarop Z. H. zjjn hooge waardigheid uit
oefent. Hjj heeft reeds vele encyclieken uitgevaar
digd, die strekten tot onderwijzing van zjjne kinde
ren hjj leert het gezag der overheden te eerbiedigen
om rust en vrede te bewarenhjj heeft getracht
een gunstige verhouding te brengen tusschen werk
gevers en werklieden, zijn wijsheid straalt door in
zjjn ganscbe bestuur en zelfs is hij door vorsten
meermalen geroepen tot scheidsrechter en deze hebben
zich aan zijne uitspraken onderworpen. Nog tjjdens
het leven van Pius IX viel reeds om zjjn bekwaam
heden de aandacht op Leo XIII.
Spreker wenschte, dat dit feest in vreugde en
broederlijke liefde zou gevierd worden op zoodanige
wjjze, dat ook Paus Leo zich met de feestvierenden
zou verheugen. Daarna bracht hij een woord van
dank aan de feest-eommissie en aan allen, die in
meerdere of mindei'e mate een werkzaam aandeel
aan dit feest namen en aan de milde gevers voor
hunne geldelijke bijdragen, waardoor ook voor de
armen der R.-K. gemeente van Goes deze dag tot
een feestdag kon gemaakt worden.
De verdere nommers van het programma werden
alle op verdienstelijke wijze uitgevoerd. Zij beston
den uit twee bljjspelen, een studentengrap" en >de
kwakzalver"; uit drie muziekstukken, uitgevoerd
door de harmonie >Euphonia"; uit vier zangstukken,
gezongen door het gezelschap Cecilia"; benevens
uit twee tableaux-vivants»Tu es Petrus" en Hulde
aan den Paus". Het eerst© tableau werd vertoond,
terwijl het lied »Tu es Petrus" door eemge meisjes
achter de coulissen werd gezongen. De beide tableaux
waren schoon en, dankbare nommers als tableaux
altjjd zjjn, vielen ook deze zeer in den smaak;
vooral het tweede was prachtig.
Alien, die aan het slagen van het Leo-feest hebben
medegewerkt, en daaronder de teest-commissle in de
eerste plaats, mogen met voldoening op hunne moei
lijke taak terugzien.
Vóór de uitvoering van het laatste nommer van
het programma, bracht de heer Z. D. v. d. Bilt
La Motthe een woord van dank aan de regelings-
commissie voor de uitstekende organisatie en leiding
van het feest, waarna ter harer eere een fanfare
werd gegeven. Ook de heer Van de Ven, voorzitter
dier commissie, betuigde zijn erkentelijkheid aan allen,
die welwillend hunne medewerking verleend hebben,
om het Leo-feest te doen slagen.
Eerst te ongeveer 2 uur was het programma
geëindigd.
De nieuwbenoemde paardenarts le kl. (kapitein)
E. A. L. Quadekker blijft in garnizoen bjj de
Kon. Mil. Academie te Breda.
Heinkenszand. Gisteren is alhier eene ver
gadering gehouden van landbouwers tot oprichting
eener o n derlinge brandwaarbo rg-ma at-
s c h a p p ij voor eigenaars van boerenhofsteden, land
bouwers en veehouders in Zuid-Beveland. Ongeveer
30 personen woonden de vergadering bij, waarin
voorloopig tot oprichting der maatschappij werd
besloten. Zjj zal bestaan uit twee afdeelingen, eene
voor onroeröade en eene voor roerende goederen
zoodra in een van beide afdeelingen een bedrag van
f 500,000 ter verzekering is aangegeven, treedt de
maatschappij op nader te bepalen tijdstip in wer
king. Het ontwerp reglement der op te richten
maatschappij zal behandeld en het bestuur gekozen
worden zoodra zij in werking kon treden. Staande
de vergadering is voorloopig een bedrag van pl m.
800,000 ter verzekering aan roerende goederen
aangegeven.
Wisse. Bjj de herstemming voor een lid van don
gemeenteraad alhier zijn uitgebracht 46 geldige stem
men, waarvan dhr. D. De Winter er 27 en dhr.
A. Nieuwenhujjse 19 verkreeg, zoodat eerstgenoemde
gekozen is.
Men schrijft ons
Een nieuwigheid op onderwijsgebied
is zeker, dat men te Kralingen een volontair-onder-
wjjzer of -onderwijzeres vraagt tegen een jaarljjksche
belooning van f 300. Let wel, e®n geëxamineerde
krijgt hier en dat nog wel onder nadere goed
keuring de kapitale soin van 300 gulden. Op
deze wjjze worden een gemeentebestuur en de onder
wijzer of de onderwijzeres, die moeiljjk plaatsing
kan krijgen, fiaaneiëel gebaatmaar het wets
artikel, dat de minimumjaarwedde op ƒ400 bepaalt,
wordt een wassen neus. En het onderwijs zelf moet
er slecht bij varenwant men kan em volontair
niet aan dezelfde bepalingen binden als een ander;
men dient bij een zoodanige soms zaken door de
vingers te zien, die niet door den beugel kunnen.
Doch de volontair zelf verkeert ook niet in zoo
bijzonder gunstige conditieimmers, men kan hem
zonder vorm van proces aan den dijk zetten, al be
staat er niet de minste aanleiding toe.
(Het komt ons voor, dat de interpretatie omtrent
art. 8 der wet op het L. O. aanleiding geeft om de
aanstelling van een volontair, zooals hierboven is
medegedeeld, volkomen wettig te maken, zonder zelfs
eene hoogere goedkeuring op het salaris noodig te
doen zijn. Bedoeld artikel toch spreekt van »kweeke-
lingen", en er is geen bezwaar die kweekelingen te
beloonen door eene toelage. Het raadsbesluit daartoe
is niet aan hoogere goedkeuring onderworpen.
Doeltreffender evenwel zou zjjn de kweekeling
wanneer hjj de akte als onderwijzer heeft, als
tijdelijk onderwijzer aan te stellen. Red.)
Middelburg. In de verschillende liberale kies
verenigingen op Walcheren waren tot voorloopig
candidaat voor de Prov. Staten gesteld de heeren
J. Verkuijl Quakkelaar te Vlissingen met
113, dr. J. P. Berdenis van Berlekom met 22 en dr. A.
Yan der Swalme, beiden te Middelburg, met 7 stem
men. Aangezien de lieer Quakkelaar dus meer dan de
volstrekte meerderheid van stemmen beeft verkregen,
is deze de candidaat der centrale liberale kiesver-
eeniging.
De Staats-Courant bevat den tekst der bekend
making nopens de wederopenstelling der Belgische
grens voor den invoer van hoornvee uit
Nederland, zooals die voorkomt in den Belgi
schen Moniteur van 12. dezer:
»Bjj besluit gedagteekend van 8 April 1893, en
te rekenen van den I4den derzelfde maand, laat de
minister van landbouw, nijverheid en openbare wer
ken toe, tot nadere beslissing en bjj nieuwe afwjj-
king aan zjjn besluit van 15 October 1892, den in
voer van rundvee herkormstig uit Nederland, onder
de volgende voorwaarden:
A. Yoor de dieren herkomstig uit de provincie
Zeeland.
lo. De invoer zal geschieden op de volgende dagen
en uren, langs de tolbureelen en hulpfcolbureelea
Selzate (station), des Donderdags
Stroobrugge (Maldegem), des Maandags en des
Woensdags namiddag
Watervliet, des Maandags en des Woensdags, van
8 tot IL uren voir middag
