1893 N°. 27.
Donderdag 2 Maart,
80
jaargang,
ste
VERKIEZING
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
by alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijsj^
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbendej
dankbetuigingen worden van 18 regels a1,berekend.
Dier.staanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzendiiig van advertentiën voor 8 uren #p den dag; der uitgave.
Vau het stembureau voor de
van een lid van den Gemeenteraad zijn ontvangen de processen-
verbaal van inlevering en opening der stembriefjes, welke
stukken ter secretarie voor een ieder ter inzage zijn nedergelegd,
terwijl afschriften daarvan zijn aangeplakt
Uit het proces*verbaal van opening blijkt, dat van de 473
geldig uitgebrachte stemmen o. a. op zich vercenigd hebben
de heeren VV. N. G. Coenen 252 en J. Donner 217 steramen
zoodat de heer W. N. G. Coenen is gekozen.
Goes, 1 Maart 1893.
Burgem:ester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 1 Maart 1898.
UITSLAG der verkiezing voor een
Lid van den Gemeenteraad.
Uitgebracht 493 stemmen blanco en
van onwaarde 20volstrekte meerder
heid 237.
Hiervan verkregen de heeren
W. N. G. Coenen len k252 st,
J. Donner 217
zoodat de heer W. N. G. COENEN is
gekozen.
en h. beteekent aanbevolen door de
liberalen en roomsch-katholieken a. door
de anti-revolutionairen.)
De heeren W. Cense, C. Oranje, M.
J. C. Harinck en A. Boosten bekwamen
ieder éen stem.
Maandagavond hield de beer H. Van Kol, O.-I.
ingenieur, die om gezondheidsredenen met een twee
jarig verlof bier te lande vertoeft, een voordracht
over„Socialisme en Christendom". Spreker was
daartoe door de Afd. Goes van den Soc.-Dem. bond
uitgenoodigd. De voordracht liep minder over Chris
tendom in het algemeen, dan over Katholicisme in
het bijzonder en wel naar aanleiding van een ency
cliek (omzendbrief), die in 1889 door den Paus, in
vereeniging met eenige bekwame kardinalen, is ge
sebreven. De Paus erkent daarin, dat vele maat
schappelijke toestanden verbetering eischen en wil
daarin trachten te voorzien, doch op eene andere
wijze, dan de soo.-dem. dit willen. Hij verdedigt in die
encycliek den persoonlijken eigendom en noemt dezen
een natuurlijk, onaantastbaar en heilig recht. De
socialisten noemen dien eigendom daarentegen een ge
volg van tirannie en hebzucht. Nieuws werd door den
spreker niet verkondigd. Het afgeven op privaat-bezit,
eigendomsrecht, langdurigen arbeid, gebrek aan werk,
verdrukking en slavernij, waren de onderwerpen, die
ook hier weer werden besproken op de wijze zooals
de socialisten dit reeds lang en overal hebben gedaan.
Na de encycliek van Paus Leo XIII moest bet laatst
verschenen werkje van ds. Koetsveld *Eene werk-
stakinghet ontgelden. Spreker zeide daarvan niet
te kunnen begrijpen hoe een verstandig menscb zulké
onverstandige dingen kon schrijven. De bedoeling
der brochure is te bewijzen, dat het socialisme bet
volk in de grootste ellende brengt, den werkman
wordt er in aangeraden zich te vernederen (zegt de
beer Van Kol) door te berusten in zijn lot en dit met
lijdzaamheid te dragen. Dat zulke leerstellingen de
goedkeuring der socialen niet kunnen wegdragen ligt
voor de hand. Evenmin kon betgeen tegenwoordig
voor de behoeftigen gedaan wordt door werkver
schaffing, genade vinden. De sociale quaestie is niet
op te lossen door liefdadigheid.
Thans kwamen de gebeurtenissen te Gent, Zwart
sluis en Sappemeer ter sprake, waar de kreten om
recht op bet leven gesmoord waren in bloed. Kunnen
we rekenen op de hulp en den steun der priesters
vroeg spreker verder. De priesters zijn eveneens
machteloos tegenover bet kapitaal. De Kerk heeft
nooit gewerkt om armoede te lenigen, maar waar
18 eeuwen lang de Kerk voor den verdrukte geen
redding heeft gebracht, daar zullen wij, socialisten
het doen. Socialisme is de gerechtigheid doorgevoerd
op staatkundig gebied. Ook industrie, kunst en
wetenschap geven den arbeider geen voordeel. Ten
slotte beweerde spreker: als Christendom en socia
lisme niet samengaan zal de Kerk verlaten worden,
waaruit wel ten duidelijkste de meening blijkt, dat
bet socialisme eenmaal over de Kerk zal zegevieren.
Den heer Van Kol mag een zekere mate van welspre
kendheid niet ontzegd worden. Dit bleek ten zeerste,
toen bij de preek vermeldde, die hij een tot het
socialisme overgegaan priester laat houden, ais deze
de laatste maal in de kerk voor zijne gemeente
leden zal optreden.
Van de gelegenheid tot debat werd gebruik gemaakt j
door den beer Elzinga. Deze verklaarde openlijk i
christen te zijn en voorstander van het privaat b9-
zit. Wie door arbeid en vlijt iets heeft verkregen,
moet als de rechtmatige eigenaar daarvan geëer
biedigd worden, zonder dat iemand anders recht
beeft daarvan een deel te eischen. De heer E.
zeide alleen klaagtonen te hebben gehoord, maar hij
meende, dat er in de tegenwoordige maatschappij
toch ook nog juichtonen kunnen aangeheven worden,
als ieder met vlijt, zuinigheid en oppassendheid zijn
brood tracht te verdienen. Wat de heer E. zou
willen in het leven geroepen zien is de gelegenheid
voor allen zonder onderscheid om zulk onderwijs te
genieten, als hij verlangt. De kennis van vreemde
talen o. a. stelt iemand in de gelegenheid zijn brood
in den vreemde te verdienen, waartegen hef, gemis
van taalkennis nu menigmaal een onoverkomelijk
bezwaar is. »Zoek de kracht tot ontwikkeling, tot
beter bestaan", zoo eindigde de heer E., »in u zelf."
Bij de repliek, die de heer Van Kol hierop gaf, was
bij minder bezadigd en scherper dan in zijn gehou
den rede, en trachtte hij ook de lachers op zijn kant
te krijgen. Uitgaande van de wetenschap, dat de
heer E. niet tot de proletariërs der maatschappij
behoort, maar tot den burgerstand, zeide de heer Van
Kol wel te kunnen begrijpen, dat iemand het kluifje,
dat hij van het groote beest heeft vleten machtig
te worden, zich zoo maar niet laat ontwringen.
Onderwijs noch ontwikkeling hebben den arbeider
ooit brood gegeven. Landverhuizing zal geen red
ding brengen, wij leven van de willekeur van ande
ren, en eindelyk, zeide spreker, het is schande te
zeggen tot iemand, die buiten zijn schuld in armoede
verkeertred u zelf. Hij eindigde met de verklaring,
dat het hem genoegen doet bestreden te worden,
daardoor toch ontstaat wrijving van gedachten en
zal men komen tot het doelzegepraal van het
socialisme.
De zaal was tamelijk bezet. Bij het verlaten der
zaal werd een collecte gehouden, waarvan de op
brengst moet strekken tot steun van het socialisme.
Gisteravond had in de concertzaal der sociëteit
V. O. V. alhier de eerste wetenschappelijke voor
dracht op natuurkundig gebied plaats door den
heer D ii h n e. De zaal was geheel gevuld en de
voordracht werd met de grootste aandacht gevolgd.
Zij was dit ook ten volle waard. De proeven, die
dezen avond alle betrekking hadden op de leer van
het licht, slaagden uitstekend en waren zeer interes
sant. Zoo kon men een gewone breinaald in vuur
en damp zien opgaan door de werking van het zoo
genaamde Voltasche licht, dat een warmte kan ont
wikkelen van 3600° C. Ook de ontleding van wit
licht in de zeven kleuren van den regenboog en do
verschijnselen, die daarop betrekking hebben, trokken
zeer de aandacht, evenals de proeven over de po
larisatie van het licht en het wetenschappelijk en
practisch gebruik, dat er van gemaakt wordt bij
het onderzoek van edelgesteenten, de mineralogie,
de suiker-industrie, de beproeving van lenzen voor
optische instrumenten enz.
Het slot, de verklaring en nabootsing der fontaines
lumineuses, de innerlijke reflexie van licht in een
waterstraal, was een der schoonste proeven van den
avond.
De verwachting van deze voordracht was hoog
gespannen en er mag van gezegd worden dat zij
nog werd overtroffen. Jammer, dat zij in het Duitsch
werd gehouden, waardoor velen, die niet of niet
genoeg met deze taal vertrouwd zijn, vooral wat
technische termen betreft, niet zoo konden genieten
als zij, die den spreker op den voet konden volgen.
De tweede voordracht, die heden (Woensdag)
avond gehouden wordt, belooft niet minder belang
rijk te zijn.
Toen in het jaar 1889 ook hier toebereidselen
werden gemaakt om het 40jarig Koningschap van
nu wijlen Koning Willem III feestelijk te herdenken,
en '„daarbij o. a. een optocht werd georganiseerd,
kwamen den 27sten Februari van dat jaar een 16tal
personen bijeen, die besloten eene »Goesclie
werkmansvereeniging: de Landbouw"
te stichten, welke in bedoelden optocht ook ver-
Ier jaren later alzoo jl. Maandag verga
derde deze vereeniging opnieuw. Vele leden hadden
reeds hun ontslag genomen, maar de overblij venden
steunden toch nog met hunne kleine contributiën
de kas, waardoor een keurig vaandel kon worden
ingezetenen boden hem o. m. eenen Hinken leuning
stoel aan.
Mapelle. Maandagavond werd alhier door de
Landbouwvereeniging »Voor uitgang
is ons streven" vergadering gehouden, teneinde
het bestuur verslag te hooren doen over het aan-
koopen van kunstmeststoffen. Er was in eene vorige
bijeenkomst besloten te trachten voor gemeenschap
pelijke rekening den benoodigden kunstmest aau te
schaffen en de uitvoering hiervan werd aan het be
stuur met nog een paar leden overgelaten.
Door de gezamenlijke leden werd opgegeven als
benoodigd 5300 kilo aardappel-guano, 2200 kilo
superphosphaat en 900 kilo Ckili-salpeter. Deze hoe
veelheid werd onder bepaling van gehalte aan 3
fabrikanten ter inschrijving tot levering aangeboden.
De firma G. J. Krol en Co. te Zwolle was de minste
inschrijfster en dientengevolge werd haar de levering
gegund en wel als volgt: de aardappel-guano a
f 5,75, het superphosphaat a f 4,15 en de Ckili-
salpeter a 12,25, alles per 100 kilo en onder con
trole van het proefstation te Breda. Van deze mest
stoffen voor eenige dagen alhier gearriveerd
is een zekere hoeveelheid ter onderzoeking naar het
proefstation opgezonden, waaruit gebleken is, dat
elke soort eene onbeduidend verschil met het opge
geven gehalte aanwees, zoodat het geleverde werd
Uit de rekening van den penningmeester bleek,
dat de kas nog een batig saldo van 12,18 aanwees.
Ovezaiid. Jl. Maandag vierde onze geachte
veldwachter A. Erasmus zijn 70sten geboortedag.
Uit vele woningen wapperde de driekleur. De ge
meente gaf den jubilaris eene gratificatie en eenige
Vervolgens werd door den penningmeester reke
ning en verantwoording gedaan over 1892, waaruit
bleek dat de ontvangsten hebben bedragen 33,05,
de uitgaven f 3,10, zoodat er een batig kassaldo
van 29,95 aanwezig is.
Verder werd nog door den voorzitter een brochure
voorgelezen, handelende over het Thomas-slakken-
meel. De grondstof hiervan, alsmede de aanwending,
en de elders hierdoor verkregen resultaten werden
breedvoerig besproken. Daarna werd de vergadering
Bij kon. besluit is benoemd tot bediende by
het ykkantoor te Middelburg C. Phernambueq.
Bij kon. besluit zijn benoemd tot ontvangers
der rijks-belasting te Hontenisse K. Van Schou
wen, thans te Zweelo te Lochem O. Verhagen
te Domburg te Nijkerk S. Begemann te Tolen.
Te Middelburg bestaat het voornemen eene
boter fabriek op groote schaal te bouwen. Het
kapitaal daarvoor is voorhanden. De heer Reijnierse
reist nu de provincie door en geeft op tal van
plaatsen inlichtingen, hoe het met de zaak gaan zal,
en beproeft zooveel mogelijk landbouwers over te
balen, hunne melk aan de fabriek te leveren. Er
zal een gemiddeld percentage gesteld worden, waar
aan de te leveren melk moet voldoen. Al wat daar
boven geleverd wordt, zal den inbrenger na elk half
jaar boven den vastgestelden prijs (5 cent per liter)
bijbetaald worden. Men denkt eiken dag 20,000 liter
melk te zullen kunnen verwerkenis er toezegging
van pl. m. 10,000 liter, dan heeft de zaak voortgang.
Op Walcheren hebben zich reeds velen verbonden.
Het leger der werkloozen bestaat,
zegt de Indépendanceuit grondwerkers, metselaars,
timmerlieden, leidekkers en uit lieden en deze
vormen de meerderheid welke geen enkel ambacht
uitoefenen. Daarop laat het blad volgen
Zeer veel andere burgers zouden het recht kunnen
eischen, onder de >werklooze" gerekend te worden,
als de lust hen er toe bekroop. Noemen wij maar
eensonderwijzers zonder plaats, leeraren zonder
leerlingen, advocaten -zonder processen, geneeskee-
ren zonder zieken, schilders en beeldhouwers zon
der koopers voor hunne werken, schrijvers zonder
uitgevers, muzikanten zonder plaats in de orkes
ten of elders, lesgevers zonder klanten, ambtenaren
van allerlei aard zonder ambt en om de vrouwen
niet te vergeten, die willen dat men ook aan haar
denkt, de naaisters, modisten, linnennaaisters, bloe-
menmaaksters zonder werk. Men zou nog een me
nigte andere personen van beide seksen kunnen op
noemen, die bekwaam zijn om beroepen of ambachten
uit te oefenen en die geen bezigheid vinden.
Die werkloozen" verdienen zeker niet minder
belangstelling dan zij die langs de straten loopen,
meetings houden en de stem verheffen om wat zij
hunne eischen noemen te doen hoorenzjj lijden
niet minder; zij lijden meer, want op straffe van
afstand te doen van alle mogelijkheid op verbete
ring in hun lot, moeten zij zeker uiterlijk bewaren,
waarover de werkloozen", van welke men zooveel
spreekt, zich niet te bekommeren hebben. Om be
hoorlijk gekleed te kunnen gaan, eten zij niet, en
vooral drinken zij niet. De kroeg wordt nooit
door hen bezocht.
Als do Staat werk moet verschaffen aan de grond
werkers, metselaars enz., moet hij ook schilderyen
koopen van de behoeftige schilders, processen aan
de advocaten en zieken aan de dokteis bezorgGn
enz. enz. Waar zouden zijn verplichtingen ophou
den Zeker, men moet de arme lieden, die in nood
zijn, beklagen, men moet meer doen dan ze bekla
gen men moet ze helpen. Dat is een plicht van
menschlievendheid, maar men kan niet aannemen,
dat er een categorie van werkelooze burgers is, aan
welke de Staat, als een bijzonder voorrecht, de mid
delen van bestaan moet leveren. Alle personen die
gebrek aan werk hebben, hebben dezelfde rechten.
De beslissing der regeering, dat de drie nieuwe
pantserschepen voor onze marine op N e d e r-
landsche werven zullen worden gebouwd, is
voor onze nijverheid een feit van beteekenis, daar
de bouw van dergelijke zeekasteelen velen werk en
brood geeft.
Zooals men weet, zal een dier schepen aan de
marine-werf te Amsterdam worden gebouwd. Daar
omtrent kan het ïlbl. uit de meest vertrouwbare
bron het volgende mededeelen
Op de fcoekenkamers van het gebouw der werf, waar
in de bureaux voor scheepsbouw zijn gevestigd, is
men druk in de weer, de voorbereidende maatre
gelen voor den houw te nemen. Do teekeningen
zijn grootendeels gereed en op een model van het
schip op 1/20 der ware grootte is men bezig, alles
af te teekenen wat noodig is.
Vermoedelijk zal het schip op 1 Mei e. k. op
stapel worden gezet. Voor het loopende jaar is een
som van f 160,000 aan arbeidsloonen uitgetrokken.
Had men aan de werf de opdracht voor dezen
bouw niet gekregen, dan zou er daar de schepen
Koningin Wilkelmina" en »Reinier Claaszen" dit
jaar gereed moeten komen, waarvoor een paar hon
derd man tijdelijk meer aan 't werk zullen moeten
worden gesteld - spoedig zoo goed als niets meer
aan de werf te doen zijn geweest.
Thans zal men met het gewone personeel voor
den scheepsbouw, een aantal bedragende van onge
veer 1000 man, weder geruimen tijd kunnen door
werken, daar de bouw van het type-schip A ongeveer
3 1/2 jaar zal duren. Er behoeft voor den bouw vau
dit schip dus geen extra-volk te worden aangenomen,
maar degenen, die aan.de werf werkzaam zijn, kun
nen de eerste jaren zeker zijn van arbeid, vooral
als de tegenwoordige minister van marine zijne
plannen ten opzichte onzer vloot geheel kan blijven
uitvoeren.
Hierbij komt nog, dat voor dit jaar bij de afdee-
ling t> uitrusting" aan arbeidsloonen is uitgetrokken
een bedrag van f 60,000, by de magazijnen 40,000.
Daaruit ziet men dat ook bij deze afdeelingen een
groot aantal werklieden dagelijks arbeid vinden. Ook
dat personeel had grootendeels moeten worden af
gedankt, ware de bouw van het type-scbip A niet
aan de marine-werf opgedragea.
Voor scheepsbouw zal aan de werf voor alle soort
werk dit jaar f 400,000 worden uitgegeven.
De bouw van het schip zal geschieden onder
leiding van den hoofd-ingenieur voor scheepsbouw,
den heer G. Turk, wien natuurlijk ingenieurs wor
den toegevoegd. Voor den bouw der schepen op
»Feijenoord" en aan »de Schelde" zullen aldaar
een hoofd-ingenieur en ingenieurs worden gedeta
cheerd.
Maandagavond is, na eene vrij langdurige
ziekte, te Scheveningen, in de kracht zijns levens,
overleden de heer M. A. R e i s s, directeur-generaal
van de maatschappij Zeebad Scheveningen," een
man die door zijn helder doorzicht en ruimen blik,
waar het de exploitatie van het »Kurhaus" en het
Zeebad Scheveningen" gold, genoemde maatschappij
ontegenzeggelijk groote diensten heeft bewezen. Steeds
trouw op zijnen post, zorgde de directeur voor een
goeden gang van zaken en heeft hij daardoor zeer
veel bijgedragen om het »Kurhaus" tot een gewild
verblijf voor badgasten en verdere bezoekers te
maken.
De bloei van Scheveningen in de laatste jaren is
dan ook voor een goed deel te danken aan de voor
treffelijke wijze waarop het badhuis werd geëxploi
teerd.
Aan de Eng. Economist wordt geschreven, dat
het koper vermoedelijk weldra door aluminium
zal worden verdreven. Volgens dr. Meyer's methode
kan dit laatste metaal voor 10 centen per Eng. pond
in baren worden geleverd. Het is sterker en harder
dan koper, smeedbaarder, verteert minder snel en
wordt geen vergif door oxydatie. Een kubieke voet
aluminium weegt 160 Eng. pond, en kost zelfs bij
den dubbelen prijs (20 centen) per pond 32. Een
kubieke voet koper weegt 555 pond en zou, tegen
den lagen prijs van slechts" 6 centen per pond, nog
33,30 kosten.