1893 N°. 24.
Donderdag 23 Februari.
80ste jaargang.
W. N. G. CQENEN.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Djtmar te Rotterdam en verder
by alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs[j
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende]
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 et.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending van advertentiën voor 8 uren #p den dag: «Ier uitgave.
Voor de verkiezing van een lid voor
den gemeenteraad van Goes, op Dinsdag
SÉS Februari a. s ondersteunen wij met
den meesten aandrang de candida'uur
van den heer
Prof. Noordtzij contra de emigranten
naar Colorado.
Wij ontvingen van prof. Noordtzij het volgende
schrijven
*U zult mij zeker wel de gelegenheid gunnen een
kort antwoord te geven op een brief van den emi
grant Moerman uit de St. Luis Valley (N.-Amerika),
voorkomende in uw nummer van 18 Febr.
Vrees niet dat ik zal ingaan op de onjuiste voor
stellingen en personaliteiten waarvan, helaas, dat
schrijven wemelt. Reeds bij mijn laatste vertoef in
die vallei werd mij door een emigrant, die weêr
tot de Maatschappij was teruggekeerd, verklapt,
dat er dergelijke brieven komen zouden om de
Maatsch. zooveel mogelijk te nekken.
Daarom temeer zal ik mij thans tot een paar
opmerkingen bepalen. Zij zullen duidelijk genoeg
doen zien van welk allooi de voorstellingen van dat
schrijven zijn.
a. Een kleinigheid. Volgens dat schrijven zou ik
nog enkele huisgezinnen met een vroom praatje
hier vandaan (de kolonie waar Moerman vertoefde)
getrokken (hebben) en liefst wel op Zondag
des middags een wagen afgehuurd en de menschen
een contract laten teekenen".
M. d. R. De menschen zijn eerst in den nacht
van Zondag op Maandag ten 2 uren (4 uur was
door ons bepaald) begonnen te verhuizenreeds
Vrijdags te voren had ik in Denver een extra-trein
afgehuurdeen contract met één hunner heb ik
mondeling of schriftelijk evenmin afgesloten als u,
die in Goes zat.
Dat alleen is de naakte waarheid
h. Maar meer schijnt te beteekenen de bewering
dat »bij de landen, die wij nu gekocht hebben, geen
water kan komen en de menschen van armoede uit
dat land zijn vertrokken" enz. enz.
Welnu, deze mededeelingen van den burgemeester
van Alam., die ook als meelverkooper belang heeft
bij de »St. Luis-valley", is niets dan een praatje
nagepraat door genoemden predikant, zonder behoor
lijk onderzoek.
Wat toch is 't geval.
lo. Dat land is ons door niemand anders aange
wezen dan door den tegenwoordigen Gouverneur
van Colorado, als bij uitstek geschikt voor Hol
landers. ZEd. had, gelijk mij gebleken is, geen 't
minste belang bij dat land.
2o. De South Platte rivier, die ons land besproeit
en van water voorziet, heeft deze eigenaardigheid,
dat zij, ofschoon uit de bergen voortkomende, nu
bij Denver, op 5000 voet hoogte, volkomen droog
was, terwijl zij reeds éen uur boven onze landen,
op 3800 voet hoogte, gevuld was met water, niet
tegenstaande de sneeuw op de bergen nog niet aan
't smelten was.
3o. Vandaar dat ons kanaal nu reeds wel voor
zien was van water en de reservoirs gevuldéen
met meer dan 3 millioen kubieke voet. Wij zagen
dit alles met eigen oogen.
4o. Bovendien weten wij van 't Gouvernements
kantoor, dat het kanaal volkomen in staat is 't
noodige water te geven, alsmede dat,
5o. gelijk wij ook van de vrije- en huur-boeren
nevens en op onze landen konden vernemen, dat
'8 Burgemeesters praatjes in geen enkel opzicht op onze
landen van toepassing zijn.
Doch genoeg. Ik ben tamelijk gerust. Ten opzichte
van dergelijke praatjes zal spoedig de juistheid van
't spreekwoord blijken
Al is de leugen nog zoo snel,
De waarheid achterhaalt haar wel I
De feiten zullen van lieverlede tevens wel duide
lijk maken, dat men zich hier te lande, onvoorzichtig
genoeg, ook bjjna uitsluitend liet voorlichten door
berichten in de Denver Republicain en nog een enkele
courant in Colorado, door den misleider Henry en
zijn vrienden geïnspireerd." M. NOORDTZIJ.
Enkele dagen geleden zond prof. Noordtzij reeds
het onderstaande schrijven aan de Standaarddat
wij thans volledigheidshalve aan onze lezers meenen
te moeten mededeelen
•Woensdagavond thuis gekomen van mijne reis
naar Noord-Amerika, ondernomen in 't belang van
de Emigi'aaten, die in November ten vorigen jare
op aanbeveling en onder geleide.van de Ned.-Am.
Land- en Emigratie-Maatschappij naar de St. Luis
Valley gingen stel ik er prijs op zoo spoedig
doenlijk het publiek een kort verslag aan te bieden
van den gang der zaken.
Daar de vergadering \an aandeelhouders reeds
komende week in Utrecht zal worden gehouden,
kan ik thans nog niet in bijzonderheden treden.
Spoedig na mijn aankomst werd het mij duidelijk,
dat, gelijk ook het rapport van den Nederl. gezant
zegt, geen bezit kon worden genomen van de lan
den, waarover de Maatschappij een koopcontract
had gesloten met den heer F. C. Henry. De reden
daarvan lag echter niet aan de Maatschappij. De
eerste betaling was einde September reeds geschied.
De laatste betaling werd door de Maatschappij aan
Henry naar 't contract vóór 1 December aangebo
den, waarna de landen onmiddellijk ons eigendom
zouden geworden zijn. Doch de verkooper kon aan
de voorwaarden van verkoop niet voldoen, hij maakte
tot dekking van zijn gedrag allerlei chicanes en
zaaide verdeeldheid onder de boeren enz. enz.
Do emigranten moesten dus geholpen.
Van verschillende zijden waren en werden ons
gronden in Colorado te koop aangeboden. En daar
onderscheiden mannen van recht en van zaken ons
ten zeerste waarschuwden, om met den bedriegelij-
ken Henry geen zaken te doen, wijl daarvan de
emigranten weer de prooi zouden worden, trachtten
wij zoo spoedig mogelijk andere gronden in koop
te verkrijgen, daarbij rekening houdende met het
oordeel van enkelen der emigranten.
Hen, die zich toen reeds van ons afgezonderd
hadden, waarschuwden wij toch geen contracten aan
te gaan met Henry, wijl de landen publiek verkocht
zouden worden.
Reeds den 26sten Januari konden wij een koop
contract sluiten voor 32,000 acres in de »Platte-
Vallei," met het daarbij behoorende waterkanaal.
Naar de woorden van dat contract, konden wij nu
•in het onmiddellijk bezit van al de landen, wonin
gen en eigendommen treden", zoodat reeds den 2den
Februari ongeveer honderd emigranten zich daar
vestigden en dadelijk zijn begonnen met land te
kiezen en den arbeid aan te vangen, van wie ik
nog voor mijn vertrek uit Amerika verbiedende
berichten ontving."
In antwoord hierop schreef gisteren dhr. Robert
F. Manders, General Agent of the Empire Land-
and Canal-Company in Colorado, aan de N. R. Gt.
•In uw blad van 18 Februari jl. las ik een stuk
onderteekend door M. Noordtzij omtrent de emigra
tie naar de San Luis Vallei, Colorado, U. S. A.
Als generaal-agent voor de landerijen der •Em
pire Land Canal Company" en volkomen bekend
met de wijze waarop de Hollandsch-Amerikaansche
Land- en Emigratie Maatsch. zaken trachtte te doen
in do San Luis Vallei, waarvan ik op Woensdag jl.
in Holland ben gearriveerd, stel ook ik er den hoog-
sten prijs op, dat het Hollandsch publiek wete den
juisten gang van zaken en wat aanleiding heeft ge
geven dat de bovengenoemde emigratie-maatschappij
de door haar geadverteerde 15,000 acres land niet
kon verkrijgen.
Het is waar, zooals Noordtzij zegt, dat de eerste
betaling op dat laud groot 1000 geschied is. De
tweede betaling moest geschieden op 1 December jl.,
doch de vertegenwoordigers der Utrechtsche Land
en emigratie-maatschappij verschenen op dien dag
niet en lieten ook niets van zich hooren, niettegen
staande haar contract voor die 15,000 acres na 1
December jl. verliep. Nadat Mr. Henry verschillende
dagen te vergeefs op hen had gewacht, ontbood hij
Van der Hoogt en Zoutman, agenten der Neder-
landsch Amerikaansche Compagnie per telegram naar
Denver, aan welke uitnoodiging zij eerst op 8 De
cember jl. gevolg gaven. Ook toen boden zij Mr.
Henry het bedrag der tweede betaling niet aan.
Indien Mr. Henry, zooals Noordtzij zegt, niet in
staat was om het land te leveren (John R. Hanna,
President der »City National Bank" van Denver
schrijft in een open brief, voorkomende in de Denver
Times van December 17 jl. dat hij zulks wel kon
doen), hoe komt het dan, dat noch door Noordtzij
noch door de vertegenwoordigers van de Utrechtsche
Emigratie Co. ooit eene poging is aangewend om van
Mr. Henry het bedrag der eerste betaling 1000)
terug te krijgen
Het is duidelijk dat de kolonisten moesten ge
holpen worden en een comité, bestaande uit 5 per
sonen, allen Hollandsche kolonisten van de San Luis
Vallei, brachten een bezoek aan Mr. Henry te Denver
en na hem te hebben verzekerd dat zij door Van
der Hoogt en Zoutman waren bedrogen, vraagden
zij hem of hij hun land wilde verkoopen. Dit be
loofde hij te zullen doen en hij heeft zulks gedaan
tegen 17.50 dollars per acre in plaats van 25 dollars
per acre, de prijs der genoemde Utrechtsche Emi
gratie compagnie.
Omtrent de volmaaktheid der eigendomsbewijzen j
voor de landerijen, door de Hollandsche kolonisten j
inj de San Luis Vallei van Mr. Henry gekocht, be-
staat niet de allerminste twijfel, en verwijs
ik hiervoor iedereen naar John. R. Hanna, president
der »City National Bank" van Denver, naar Eugene
Engley, procureur-generaal van den staat Colorado
en naar H. E. Johnson, burgemeester van Alamosa.
De Hollanders die land hebben gekocht in de San
Luis Vallei zijn volgens een op heden door mij ont
vangen schrijven tevreden in hunne kleine kolonie
Rilland", alwaar zij hun eigen school en kerk hebben.
Noordtzij zegt dat 100 kolonisten zijn vertrokken,
hetgeen echter niet het geval is. Ongeveer 60 per
sonen, met inbegrip van kinderen en zuigelingen,
zijn overgehaald geworden om zich elders in Colorado
te vestigen.
Noordtzij noemt Mr. Henry een »bedrieger". Ik
zou hem er aan willen herinneren dat schelden"
geen argument is en een zwakke zaak verraadt. Ter
wijl hy in Colorado was, bezat Noordtzij geen moed
genoeg om een onderhoud te hebben met Mr. Henry,
waarop de kolonisten krachtig hadden aangedrongen
en hetwelk hij hun had beloofd. Ook hebben de
hoofdambtenaren van de Denver- en Rio Grande
Spoorweg te Denver er sterk bij Noordtzjj op aan
gedrongen, dat deze laatste Mr. Henry zoude ont
moeten, doch te vergeefs.
De brief van de Hollandsche kolonisten in de
San Luis Vallei, welke in de laatste dagen in ver
schillende Hollandsche bladen is verschenen, toont
ten duidelijkste aan waar de schuld ligt. De on
derteekenaars daarvan zijn eerlijke en verstandige
menschen".
Voegen we hierbij nu nog, dat de M. Gt. gisteren
eene correspondentie bevatte omtrent het wedervaren
onzer kolonisten in Colorado, waarin o. a. het vol
gende gezegd wordt
Dat de houding van prof. Noordtzij bij zijn be
zoek aan de kolonie onder de kolonisten een zeer
ongun8tigen indruk heeft gemaakt, bevestigde ook
de bedoelde zegsman.
Vooral door diens hooghartig optreden, zijn partij
trekken voor de heeren Zoutman en Van der Hoogt,
tegen wie zulke sterke bewijzen van ongeschiktheid
en onbekwaamheid voor de hun opgedragen taak
werden ingebracht, werd het vertrouwen, door de
kolonisten aanvankelijk in prof. Noordtzij gesteld,
geheel verzwakt. Velen komt zijn houding raadsel
achtig en onverklaarbaar voor en te meer daar hij
zich, op grond van zijne positie in de kerkelijke
wereld, op zulk een hoog voetstuk plaatste, niet
tegenstaande hij van den toestand in Amerika, van
emigratie enz. niet het minste begrip, niet de ge
ringste kennis toonde te bezitten. Alle pogingen,
aangewend door de commissie hierboven genoemd,
om prof. Noordtzij tot andere gedachten en inzichten
te brengen, stuitten af op zijne onverzettelijkheid,
zijn hooghartigheid. Zoo gaarne hadden de kolonisten
met hem en de Utrechtsche maatschappij blijven
samenwerken, maar dit werd hun totaal onmogelijk
gemaakt. Ten zeerste werd dit betreurd door hen,
aan wie ten slotte de belangen der kolonisten waren
toevertrouwd; eene eerlijke bekentenis van prof.
Noordtzij, dat hij op een dwaalspoor was gebracht,
dupe was geworden van de heeren Zoutman en Van
der Hoogt, had waarschijnlijk aan de zaak een ge
heel anderen, voor beide partijen gunstiger verloop
gegeven.. Toch zijn er nog enkele kolonisten, die zich
aan de zijde van prof. Noordtzij blijven scharen,
hoogstwaarschijnlijk daartoe gedreyen door den in
vloed, dien deze als gezaghebbend persoon op ker
kelijk gebied nog op hen heeft."
Wij kunnen natuurlijk in deze quaestie geen uit
spraak doen. Maar wanneer we nog wijzen op den
brief van onzen vroegeren stadgenoot, den heer S.
Hartog, thans in Colorado, die hier bij velen heeft
gecirculeerd, en welks schrijver wij allen kennen als
een kalm, bezadigd en waarheidlievend man, dan wil
het ons toeschijnen, dat men, op zijn zachtst uitge
drukt, een geschikter man had kunnen uitzenden
dan prof. Noordtzij, om de kolonisten ia Colorado
te redden uit de moeielykheden, waarin zij daar,
door wiens schuld dan ook, maar zeker niet door
de hunne, zyn of waren geraakt.
GOES, 22 Februari 1893.
De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft
bepaald dat de rijkslandbouwleeraar I. G. J. K a k e-
b e e k e, zal werkzaam zijn binnen de provincie Zee
land en hem als standplaats aangewezen de gemeente
Goes.
Bp beschikking van den Minister van Finan-
oiën is, met ingang van den «len Maart a. s., ver
plaatst de kommies by 's Rijks belastingen A. V a n
H u e t van Hansweorl naar Bade! (N.-B
JEllewoudsdïjk. Manndagnamiddag hield onze
gemeenteraad eene vergadering, waarin o. a. behan
deld werd het bekende verzoek van het gemeente
bestuur van Driewegen ter vaststelling van bedra
gen in de kosten van aanleg en onderhoud van een
kunstweg van laatstgenoemde gemeente door
Coudorpe naar de Schelde ten behoeve van een
steiger aan de Staartnol te Borsele.
De gemeenteraad besloot daarvoor geen bydragen
te verleenen.
174 landbouwers uit de omstreken van Zwolle,
hebben een adres aan Hare Majesteit de Koningin-
Regentes gezonden, verzoekende om medewerking,
tot verkrijging van de heropening van de grenzen
voor den invoer van levend vee in Duitsch-
land.
Nu de Belgische grenzen mede gesloten zyn, kan
er geen koe verkocht worden en wordt de toestand
van den landbouwer en veehandelaar met den dag
ernstigei*.
Zondag hield de heer Heydenryck, lid
der Eerste Kamer, te Helmond eene rede over het
pausdom. Aan het slot daarvan zeide hy volgens
het verslag in de Tijd:
Men scheen verwacht te hebben, dat spreker een
politieke rede zou komen houden. Hy zou een der
gel yke rede op het pausfeest ongepast hebben ge-
oordeeld. Om die reden dan ook zal hy niet spreken
byv. over de jongste grondwetsherziening, die hy
nog steeds als een bron van onheilen blijft beschou
wen, ook niet over dienstplicht of motiën. Bestaat
er onder de Nederlandsche katholieken eenheid van
overtuiging in geloofszaken, dit is, helaas, niet het
geval, als de politiek in het spel komt.
Hy richt daarom de bede tot God, dat Hy de
politieke mannen, die voor de rechten der katholieken
te waken hebben, met den geest van eenheid, kracht
en liefde moge bezielen. Men toone eerbied voor elke
oprechte overtuiging en schare zich eendrachtig
rondom het hoogwaardige episcopaat. Doch éen zaak
moet spreker van het hart, nooit kan de Christus
van Kuyper de Christus der katholieken zyn.
Naar het U. D. verneemt moet by H H. MM.
de Koninginnen het voornemen bestaan onge
veer half April het paleis Het Loo weder te be
trekken.
De toestand van den heer W. M. Oppedyk
te IJlst, is beterende. Zyn geneesheer liaeft hem
toegestaan, by zacht weder, buiten te wandelen.
By koninklyk besluit van 18 dezer is de heer
Daniel De Lange, dirigent van het a-capella-
koor, benoemd tot ridder der orde van den Neder-
landschen Leeuw.
Deze koninklyke erkenning van zeer groote ver
diensten zal algemeene instemming vinden.
Met zekerheid kan de Telegraaf meidon, dat
de nieuwe wet op de nationale m i 1 i§t i e
vóór 28 Febr. by de Tweede Kamer zal worden in-
In eenige artikelen besprak de vorige week de
N. R. Gt. de o p r u i n g en de uitspraken van den
Hoogen Raad omtrent de strafbaarheid in verschil
lende gevallen, waarin de opruiïng al of niet recht-
streeksch kon worden geacht.
Zij li9eft hierin aanleiding gevonden om de wet
geving van het land der vrijheid bij uitnemendheid,
Zwitserland, te raadplegen en schrijft daarover
De wetboeken zyn daar, zooals men weet, kan
tonnaal maar toch bestaat daarnevens voor sommige
onderwerpen een bondsstrafrecht. Welnu, ter aan
vulling van dat bondsstrafrecht is in 1889 bewerkt
en door e9n rechtsgeleerde commissie in 1890 goed
gekeurd een ontwerp-novelle, waarin o. m. deze j
bepaling voorkomt: »Wie ni9t betrekking tot een
gewelddadige omverwerping der maatschappelyke
orde tot het begaan van misdryven opruit, ophitst
of aanwyzing geeft, of wie op een den openbaren
vrede in gevaar brengende wijze opruit of ophitst
tot gewelddadige aanranding van geheele klassen der
bevolking, wordt gestraft met gevangenisstraf en in
zware gevallen met tuchthuisstraf."
De N. R. Gt. wil niet dadelijk aanraden dat ar
tikel over te nemen, maar het denkbeeld, daarin
neergelegd, komt haar juist voor, ook in het stelsel
van het Nederlandsch wetboek, dat openbare oprui
ing tot strafbare feiten in 't algemeen reeds heeft
verboden.
De heer Donner heeft geantwoord op het voorloo-
pig verslag der Tweede Kamer over zyn voorstel be
treffende de wyziging der schut, ter y w e t.
Hy blyft het handhaven, omdat vooreerst wel geon
wet op den dienstplicht tot stand' zal komen. Zya
voorstel is uitsluitend gegrond op godsiieaAige
