1893 N°. 12. jaargang» I De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond, uitgezonderd op feestdagen. Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75. Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent. Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Aövertentiën voor dit blad aangenomen bij de beeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders. De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets. Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs|j slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend. Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct. Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel. Inzending: van advertentie» voor 8 isrea op den dag der uitgave. Over de van 1S92 nog onvoldane abonnemenls- en advertentiegelden wordt na 31 Januari a. s. per poslquilantie beschikt. De Administratie. Scheuring. Wanneer den minister Tak van Poortvliet de be doeling mocht worden toegedicht met zijn ontwerp- kieswet zijne antirevolutionaire tegenstanders in eene hachelijke positie te hebben willen brengeD, dan zeker zon men kunnen getuigen, dat hem dit uitstekend is gelukt. Nooit nog is dit beter gebleken dan uit het hoofdartikel van de Standaard van beden, waarin dx*. Kuyper met alle kracht aandringt op het behoud van de eensgezindheid in zijne partij. Ongetwijfeld beeft de bieronder in ons blad afgedrukte brief van den beer V. d. Hoop uit Groningen tot het schrijven van dat artikel in niet geringe mate bet zijne bij gedragen. De Standaard acht het zeker, dat, bij verwerping van bet ontwerp-kieswet, de Kamer zal moeten ont bonden worden. De dan te kiezen nieuwe Kamer zal er eene zijn ad-hoc, die uitsluitend zal te beslissen hebben over de electorale wet, niet zooals ze is inge diend, maar zooals ze zal luiden op bet oogenblik der verwerping. Binnen 40 dagen zal dan bet ge- heele verkiezingswerk voor die nieuwe Kamer moeten zijn afgeloopen met de oproeping der deputatenver- gadering incluis. »Nu komt men, zeg te Utrecht, weer uit alle oorden des lands bijeen, en daar ryst vanzelf de allesbebeerschende vraagZal de anti-revolutionaire partij candidaten stellen, die aan de oude Kamer, of die aan bet Kabinet gelijk geven Bij hoofdelijke stemming wordt die vraag beant woord, en tegenover elkander staat nu een meer derheid en een minderheid. Kan, zal nu op zulk een oogenblik de minderheid berusten in haar nederlaag Ge meent van ja. En zoo we alleen rekenen met de stemming der gemoederen, zouden ook wij durven zeggen, dat er op zulk een oogenblik nog toewijding te over in ons midden zou zijn, om de eenheid van onze groep bo ven bet gelijk of ongelijk in zoo concrete quaestie te stellen. Maar éen ding vergeet ge, als ge zoo oordeelt Uw Kamerleden Aldus De Standaard. En dan volgt eene uiteen zetting hoe bet onmogelijk moet geacht worden, dat als »onze Kamerclub in tweeën gedeeld staat" ten opzichte van de kieswet, de éene helft, die tegen stemde, in de nieuwe Kamer vóór zal stemmen. »Een voor de hoofdstrekking van de ontwerpen sympathieke houding, met een poging tot amendee ring in onzen geest, voor zooveel wij als minderheid dit vergen mogen van de meerderheid, biedt nog altoos kans, dat men bijeen blijve. Veel ernst, veel goede wil, veel onderling vertrou wen zal voor het vinden van zulk een parlemen tairen uitweg vereischt worden maar niemand twij felt er immers aan, of die gegevens zijn nog in ge noegzame mate aanwezig. Wat alleen dient afgewend is de goed bedoelde goedhartigheid, die van vrede en geen gevaar roept, alsof er van scheuring alleen in de nachtmerrie der benepenen van geest sprake viel. Eerste eisch is veeleer, dat men heel het land doordat men in de persmaar bovenal dat men onder onze Kamerleden helder inzie, hoe verwerping der wet en daarop volgende ontbinding u, als uw Club gedeeld stond, niet over jaren, maar reeds bin nen ettelijke maanden, vlak voor die scheuring plaat sen zou." De redeneering van dr. Kuyper is volkomen lo gisch, en eene scheuring in de antirevolutionaire gelederen is inderdaad onvermijdelijk, wanneer man nen als Beelaerts en Van Alphen ten opzichte der kiesrechtquaestie zoo scherp tegenover elkander staan als bg het begrootingsdebat bleek. Maar de leider der antirevolutionairen oogst in dezen niet anders dan hij gezaaid heeft. Het zal toch voor hem wel volstrekt geen geheim geweest zijn, dat de conservatieve elementen zijner party allerminst de »Chrisfcelyk-democratische" richting der antirevolutionairen van zins waren te volgen, of er althans in hun hart sympathie voor konden gevoelen. En nu zij dus dat hart eens lucht geven, moet hij niet zoo verwonderd opkijken over de scheuring, die aanstaande is, en de scheurmakers trachten te sussen en hen vooral te bewegen toch zoet en gehoorzaam en eensgezind te blijven. De fout zit voor een groot deel in de wijze, waarop de anti-revolutionaire partij hare candidaten stelt. Eene vergadering van deputaten, afgevaardigd door welker leden, öf niet of hoogst j eenzijdig voorgelicht, de zaak nauwelijks kunnen beoordeelen, hecht hare goedkeuring aan een program van actie, dat in vrij vage bewoordingen de wenschen -f* der partij omschrijft, en waarvan daw, als de partij de macht in handen heeft, de uitvoering van de hoofd zaak stillekens blijft rusten. Dit program wordt den candidaten ter teekening aangeboden, en aannemen de wat men eigenlijk nooit officiëel van elk af zonderlijk te weten komt dat zij allen verklaren het te aanvaarden, dan is ongetwijfeld de overtuiging, dat de punten, die ernstig verschil kunnen opleveren, toch niet aan de orde zullen worden gesteld, voor velen wel de brug waarover zij tot hunne tegen standers in de partij hopen te naderen. Is het wonder, dat wanneer van liberale zijde die brug wordt afgebroken, de anti-revolutionaire j partij gedeeld" blijft staan i De scheuring" moest komen, juist omdat de anti-revolutionaire partij de kieswetregeling niet aan durfde, wetende, dat haar club in de Kamer daar over niet eensdenkend was, terwijl ze daarbij over het hoofd zag, dat de liberalen ten slotte geroepen zouden worden die regeling ter hand te nemen en dat deze dan als een wig de beide helften van de Kamerclub zou van éen drijven. GOES, 25 Januari 1898. De alhier opgerichte afdeeling van den sociaal-demoeratischen bond telt thans 20 leden, waaronder een achttal geheime leden. Het bestuur bestaat uit A. Blanker, J. Zom en W. Efdé, respectievelijk president, secretaris en penningmeester. De collecte voor de slachtoffers in de noordelijke provinciën bracht gisteren f 1,641/2 op. Voor een vrij talrijk publiek (de voorzaal was geheel gevuld), meest uit den arbeidenden stand, trad Maandagavond 11. de heer J. K. Van der Veer in »de Prins van Oranje" als spreker op. Na door den heer Blanker, voorzitter van de on langs opgerichte Afd. Goes van den Soc. Dem. Bond ingeleid te zijn, behandelde spreker zijn onderwerp De onlusten in het Noorden des lands en de houding der Regeering daarte genover. Hij begon met te verklaren, dat de tal rijke opkomst hem genoegen deed, maar hij meende daarin tevens het droevige feit te zien, dat ook hier ter stede veel werkeloozen zyn. Hg hoopte, dat de opgerichte Afd. te Goes een zaadje moge zijn, dat, op vruchtbaren bodem gevallen, spoedig zal ontkiemen. De woelingen in het Noorden onzes lands moeten niet toegeschreven worden aan de Soc. Dem., maar zijn voortgesproken uit honger, armoede en ellende tengevolge van gebrek aan werk. De brood vraag was de drijfkracht. Een oogenblik van werkeloos heid voor den arbeider zou hij niet ongewenscht achten, als daarmede niet gepaard ging gebrek aan brood. De werkman mag evengoed een tijd van rust hebben als de meergegoede, die naar de baden gaat of een pleizier-reisje doet. Bij al de ellende vond spreker toch iets goeds in bet optreden der Socialen daardoor werd een aanschouwelijke voorstelling ge geven van de armoede, die geleden wordt. Vroeger leden de armen in stilte, zij versuften door hun lijdenthans verzamelen en vertoonen zij zich in het openbaar om te werken op het gemoed der rijken, door wie zij hun rechtmatigen eisch om brood door werken trachten vervuld te zien. Spreker schetste uitvoerig den toestand in het Noorden en toonde zich vooral ontevreden over de handelingen der Regeering, waarvan hij verlangde, dat zij de noodige maatregelen zou nemen tot het verschaffen van werkdit deed zij niet, maar zij zond de gewapende macht, die het volk onthaalde op sabelslagen en kogels. Omtrent werkverschaffing zei spreker, dat het loon, dat zij geeft geen loon is, en met den Volksbond niet is dan een filantropische instelling om de hongerlijders te sussen. Van de liberalen, meende spreker, was minder hulp te wach ten dan van eenige andere partij. Liberale bladen hebben gezegd, dat de opstand in het Noorden het gevolg is van het prediken der socialen. Dit ont kent hij ten sterkste. Luitjes is verwoed geworden na het zenden der militaire macht. Te Zwartsluis hebben eveneens beroeringen plaatsgehad en daar is toch nooit een sociaal geweest. Alleen het verlangen naar brood door werk is de drijfkracht, en de Staat kan dat geven. Er moet in de maatschappij g« gebrek geleden wordenwant er is groote voorraad van voedsel, kleeding en brandstof. Bij een over productie van graan, hebben velen gebrek aan brood in de fabrieken in Twenthe is zooveel voorraad van kleedingstoffen, dat de arbeiders maar halve daj mogen werken om den voorraad nog niet te ver- grooten en toch hebben zij geen kleeren om des Zondags uit te gaan; in de mijnen is overvloed van steenkolen en toch sterven er menschen. van de kou. Zulk een toestand is dwaas en onhoudbaar. De maat schappij staat op haar kop, en wij, zeide spreker, zullen haar op pooten stellen. De armoede heerscht omdat de produkien bet .eigendom-zjjm van enkelen. De regeering moest besluiten maatregelen te nemen om den behoeftige te voeden,, te kleeden en te huis vesten en zij kan dat door de volgende middelen lo. uitvoering geven aan het plan tot droogma king van de Zuiderzee en 2o. onteigening van staats wege van heidegronden, droogmaking van moerassen en uitgeveende gronden en deze tot bouwland om werken. Daardoor zouden vele werkeloozen aan arbeid komen. De Staat kon het geld daarvoor vinden door bezuiniging of door afschaffing van vele nuttelooze uitgaven. (Hier kwamen de Biliton-Maatschappij en de Indische suikerlords ter sprake Afgeschaft kon den worden een aantal hooggeplaatste ambtenaren (jonkheeren en baronnen) die samen een jaarlijksch inkomen hebben van 660,500 gulden de ridderorden, die 20,900 kostende acht secretarissen-generaal, die ieder 5000 hebbenbuitenlandsche gezanten, die elk jaar 783,862 aan de schatkist kosten deze konden evengoed hunne functiën uitoefenen van uit ons land als in den vreemde verblijt te houden. Eindelijk, zei spreker, was op oorlog en op de hofhouding de grootste bezuiniging te maken, en de millioenen op een en ander bespaard of bezuinigd, zouden een voldoend kapitaal vormen om de werke loozen aan werk en dus aan brood te helpen. Treedt de Regeering niet helpend op, dan is het, dat zij niet wii. Het Nederlaudsch volk, maar vooral de arbeidende klasse, moet protesteeren tegen dezen onwil. Regeering en gemeentebesturen moeten ge dwongen worden tot het stillen van den honger, die ontstaat door gebrek aan werk. Spreker stelde nu een lange motie voor, waarvan de korte inhoud was, dat de vergadering ten sterkste protesteert tegen de handelingen der Regeering, welke geen andere op lossing weet te geven aaD de vraag om werk en brood, dan door het zenden van gewapende macht, die het volk onthaalt op sabelslagen en kogels. Deze motie werd niet afgekeurd (men kan ook niet spreken van aangenomen, als niemand er sympathie voor betuigt). Ten slotte verzocht spreker den aanwezigen zich stil en rustig te houden en kalm naar huis te gaan. De soc.-dem. zijn geen barbaren, maar zij handelen als gedwongen door de maatschappelijke toestanden. Verder spoorde hij aan tot overdenking, onderzoek en oordeel en tot het toetreden als lid der afdeeling van den dezer dagen alhier opgerichten Bond. Van de gelegenheid tot debat werd geen gebruik gemaakt. Alleen uitte een der aanwezigen eenige onsamenhangende woorden, waaruit de vraag was op te maken of ook in rechtzaken de mindere man niet achterstaat, waarop de spreker antwoordde, dat ook Justitie hare beteekenis heeft verloren en soms recht spreekt naar aanzien des persoons. De rede, die ongeveer 2 uren duurde, werd met vuur en overtuiging uitgesproken, maar was tevens doorvlochten met uitdrukkingen en zegswijzen, die niet getuigden van sympathie voor de regeering, hooggeplaatste personen en bezitters, van wien de spreker toch redding verlangt en verwacht. In de algemeene vergadering van de Maat schappij van landbouw, afd. Heinkenszand, gisteren in »de Prins van Oranje" alhier gehouden, werd het programma vastgesteld voor de tentoon stelling van zaaigranen. Er werd besloten deze te houden op Dinsdag den 21 Februari 1893 in »de Prins van Oranje" te Goes. De aanmeldingen moeten geschieden vóór Maandag den 13 Febr. aan den secretaris der afdeeling jhr. Van Reigersberg Versluijs te Kloetinge, terwijl de inzendingen moeten plaats hebben vóór of op Don derdag den 16 Febr., aan het adres van de tentoon- stellings-commissie in »de Prins van Oranje" te Goes. Deze commissie bestaat uit de heeren E. v. d. Bosch te Goes, jhr. S. Van Reigersberg Versluijs en jhr. H. F. De Jonge te Kloetiage, D. J. v. d. Have te Kapelle en M. De Bokx te Goes. De tentoonstelling is gesplitst in twee afdeelingen. Eeno voor landbouwers, waarvoor in elke categorie een eerste prjjs van 3 en als tweede een diploma zal worden uitgereikt. Voor handelaren zija de prijzen f 2 en een diploma. Voor de beste collectie land- bouwzaden zijn prijzen van f 5 en f 3 vastgesteld. Nadere bepalingen omtrent de tentoonstelling zullen bij circulaire en advertentie aan belanghebbenden worden bekend gemaakt. Tot leden der jury werden benoemd de hoeren B. M. Den Boer te Goes, J. Krijger te Krabbendgke en P. Van den Dries te Heinkenszand. Tot plaats vervangende leden C. Duvekot en J. Brouwer te Goes en J. Van den Dries te Heinkenszand. Gisteravond werd in eene vergadering der vereeniging >Help u zei ven" alhier het 26e jaarverslag uitgebracht over het verloopen boek jaar 1892. Uit dat vei slag bleek dat aan contributie ontvangen was f 1548,55, aan huishuur f 1012,25, aan intrest van tijdelijk uitgezette gelden f 34,91, aan boeten f 3,30, aan entree-gelden f 1. Aan aandeelen der leden werd uitbetaald f 1638,53 J/2. Voor onderhoud der gebouwen werd van de winst afgenomen f170, terwijl er een saldo van het vorige jaar was van f0,4272- Voor het reservefonds werd i/s der winst of f 153,52 genomen, terwijl het di vidend werd bepaald op 5 pet. Het ledental bedroeg 31 Dcc. 1892 96 en had op gelijken datum een kapitaal in de vereeniging van f 14269,061/2 of f 521,96 meer dan 31 De cember 1891. De schulden bedroegen 21 December 1892 f200, zijnde 2 aandeelen van de leening van f 5000 die de vereeniging in 1879 heeft aangegaan. Het bestuur had besloten deze f 200 met Januari a. s. af te lossen, zoodat die f 5000, van welke volgens voor waarden ieder jaar minstens één aandeel of f 100 moest afgelost worden, in 13 jaren is afgelost, wel een bewijs dat de vereeniging op eene soliede wijze ruim aan hare verplichtingen heeft voldaan. De balans-rekening is als volgt Baten: Kosten der gebouwen f 15424,54';2 Uitgezette gelden 1339,63 Contanten in kas 31 Dec. 1892 84,15 f 16798,32 Lasten: Aan aandeelen der leden f 13656,26 winstverdeeling 615,37 schulden 200, onverschenen in trest daarvan10, reservefonds 2146,27 onderhoud der ge bouwen 170,421 De ontvangsten bedroegen uitgaven Saldo in kas 31 Dec. 1892 - 16798,32 V2 f 3486,24"/» 3452,09 ~~f 34,15 V, 's-lSeer Arcinlskerke. Een paar voorbeelden van zeldzaam langdurige ambts- en plichtsvervulling vallen uit deze gemeente te vermelden. Den 27 Februari 1853 werd de heer C. Giltaij P. Az. alhier in zijn dienstwerk, als predikant bij de Ned. herv. gem., bevestigd, zoodat in de volgende maand 40 jaren zullen zijn verloopen sedert hij voor het eerst optrad. Reeds 5 jaren te voren was ZijnBerw. te Krabbendgke zijn predikambt begonnen en nog steeds volbrengt de waardige grijsaard met opge wektheid zijn dienstwerk onder onsook volvoert hij getrouw zijne ringbeurten zelfs tot op zeer ver ren afstand. Het laat zich wel vermoeden, dat de dag van 27 Februari aanstaande, niet onopgemerkt zal voorbijgaan. Sedert het jaar 1843 en alzoo 50 achtereenvol gende jaren is de arbeider Jacob Priester behulp zaam bij het dorschen van den oogst op eenzelfde hofstede, genaamd Veldzicht", in den Nieuwen Kraaijertpolder, bewoond door d9Q eerzame» M. Janse. Ook door dezen kan op éen welbesteed leven worden teruggezien. Bij de Oud-gereformeerde gemeente te Borsele is in de plaats van den heer A. Karelse Cz. tot kerkelijk ontvanger en administrateur benoemd de heer J. Bras Sr. Kruidingen. Onder het rundvee op den stal van den landbouwer J. Wondergem is mond- en klauwzeer uitgebroken. Men is begonnen de stallen van den landbouwer M. Kostense te ontsmetten, aangezien de ziekte daar Bij miniatriëele beschikking wordt met in gang van 1 Februari a. s. tot commies 4e klasse te Meddeho (Gelderland) geplaatst de heer O. F. R. Meijer te Hansweerd. (M. Ct.) Men schrijft ons: Voor de kleine visscherij op de Wester- Schelde is deze winter al zeer nadeelig. Hebban do meeste visschers vóór het begon te vriezen hunne netten opgezet, de gewenschte vischschar, bot en schol, deed op zich wachten. Zoodra het ijs zich vertoonde, waren zij genoodzaakt hunne netten weg te nemen, want een enkele ijsschots vernielt natuur lijk met éen ruk een geheel net. En dit zegt iets, want zoo'n vischnet vordert nog een betrekkei ijk groote uitgave voor hom, die niet veel kan missen.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1893 | | pagina 1