1893 N°. 12.
jaargang»
I
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Aövertentiën voor dit blad
aangenomen bij de beeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs|j
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending: van advertentie» voor 8 isrea op den dag der uitgave.
Over de van 1S92 nog onvoldane
abonnemenls- en advertentiegelden wordt
na 31 Januari a. s. per poslquilantie
beschikt.
De Administratie.
Scheuring.
Wanneer den minister Tak van Poortvliet de be
doeling mocht worden toegedicht met zijn ontwerp-
kieswet zijne antirevolutionaire tegenstanders in eene
hachelijke positie te hebben willen brengeD, dan zeker
zon men kunnen getuigen, dat hem dit uitstekend is
gelukt. Nooit nog is dit beter gebleken dan uit het
hoofdartikel van de Standaard van beden, waarin
dx*. Kuyper met alle kracht aandringt op het behoud
van de eensgezindheid in zijne partij. Ongetwijfeld
beeft de bieronder in ons blad afgedrukte brief van
den beer V. d. Hoop uit Groningen tot het schrijven
van dat artikel in niet geringe mate bet zijne bij
gedragen.
De Standaard acht het zeker, dat, bij verwerping
van bet ontwerp-kieswet, de Kamer zal moeten ont
bonden worden. De dan te kiezen nieuwe Kamer
zal er eene zijn ad-hoc, die uitsluitend zal te beslissen
hebben over de electorale wet, niet zooals ze is inge
diend, maar zooals ze zal luiden op bet oogenblik
der verwerping. Binnen 40 dagen zal dan bet ge-
heele verkiezingswerk voor die nieuwe Kamer moeten
zijn afgeloopen met de oproeping der deputatenver-
gadering incluis.
»Nu komt men, zeg te Utrecht, weer uit alle
oorden des lands bijeen, en daar ryst vanzelf de
allesbebeerschende vraagZal de anti-revolutionaire
partij candidaten stellen, die aan de oude Kamer,
of die aan bet Kabinet gelijk geven
Bij hoofdelijke stemming wordt die vraag beant
woord, en tegenover elkander staat nu een meer
derheid en een minderheid.
Kan, zal nu op zulk een oogenblik de minderheid
berusten in haar nederlaag
Ge meent van ja.
En zoo we alleen rekenen met de stemming der
gemoederen, zouden ook wij durven zeggen, dat er op
zulk een oogenblik nog toewijding te over in ons
midden zou zijn, om de eenheid van onze groep bo
ven bet gelijk of ongelijk in zoo concrete quaestie
te stellen.
Maar éen ding vergeet ge, als ge zoo oordeelt
Uw Kamerleden
Aldus De Standaard. En dan volgt eene uiteen
zetting hoe bet onmogelijk moet geacht worden, dat
als »onze Kamerclub in tweeën gedeeld staat" ten
opzichte van de kieswet, de éene helft, die tegen
stemde, in de nieuwe Kamer vóór zal stemmen.
»Een voor de hoofdstrekking van de ontwerpen
sympathieke houding, met een poging tot amendee
ring in onzen geest, voor zooveel wij als minderheid
dit vergen mogen van de meerderheid, biedt nog
altoos kans, dat men bijeen blijve.
Veel ernst, veel goede wil, veel onderling vertrou
wen zal voor het vinden van zulk een parlemen
tairen uitweg vereischt worden maar niemand twij
felt er immers aan, of die gegevens zijn nog in ge
noegzame mate aanwezig.
Wat alleen dient afgewend is de goed bedoelde
goedhartigheid, die van vrede en geen gevaar roept,
alsof er van scheuring alleen in de nachtmerrie der
benepenen van geest sprake viel.
Eerste eisch is veeleer, dat men heel het land
doordat men in de persmaar bovenal dat men
onder onze Kamerleden helder inzie, hoe verwerping
der wet en daarop volgende ontbinding u, als uw
Club gedeeld stond, niet over jaren, maar reeds bin
nen ettelijke maanden, vlak voor die scheuring plaat
sen zou."
De redeneering van dr. Kuyper is volkomen lo
gisch, en eene scheuring in de antirevolutionaire
gelederen is inderdaad onvermijdelijk, wanneer man
nen als Beelaerts en Van Alphen ten opzichte der
kiesrechtquaestie zoo scherp tegenover elkander staan
als bg het begrootingsdebat bleek.
Maar de leider der antirevolutionairen oogst in
dezen niet anders dan hij gezaaid heeft. Het zal
toch voor hem wel volstrekt geen geheim geweest
zijn, dat de conservatieve elementen zijner party
allerminst de »Chrisfcelyk-democratische" richting
der antirevolutionairen van zins waren te volgen,
of er althans in hun hart sympathie voor konden
gevoelen. En nu zij dus dat hart eens lucht geven,
moet hij niet zoo verwonderd opkijken over de
scheuring, die aanstaande is, en de scheurmakers
trachten te sussen en hen vooral te bewegen toch
zoet en gehoorzaam en eensgezind te blijven.
De fout zit voor een groot deel in de wijze, waarop
de anti-revolutionaire partij hare candidaten stelt.
Eene vergadering van deputaten, afgevaardigd door
welker leden, öf niet of hoogst j
eenzijdig voorgelicht, de zaak nauwelijks kunnen
beoordeelen, hecht hare goedkeuring aan een program
van actie, dat in vrij vage bewoordingen de wenschen -f*
der partij omschrijft, en waarvan daw, als de partij
de macht in handen heeft, de uitvoering van de hoofd
zaak stillekens blijft rusten. Dit program wordt den
candidaten ter teekening aangeboden, en aannemen
de wat men eigenlijk nooit officiëel van elk af
zonderlijk te weten komt dat zij allen verklaren
het te aanvaarden, dan is ongetwijfeld de overtuiging,
dat de punten, die ernstig verschil kunnen opleveren,
toch niet aan de orde zullen worden gesteld, voor
velen wel de brug waarover zij tot hunne tegen
standers in de partij hopen te naderen.
Is het wonder, dat wanneer van liberale zijde
die brug wordt afgebroken, de anti-revolutionaire j
partij gedeeld" blijft staan i
De scheuring" moest komen, juist omdat de
anti-revolutionaire partij de kieswetregeling niet aan
durfde, wetende, dat haar club in de Kamer daar
over niet eensdenkend was, terwijl ze daarbij over
het hoofd zag, dat de liberalen ten slotte geroepen
zouden worden die regeling ter hand te nemen en
dat deze dan als een wig de beide helften van de
Kamerclub zou van éen drijven.
GOES, 25 Januari 1898.
De alhier opgerichte afdeeling van den
sociaal-demoeratischen bond telt thans
20 leden, waaronder een achttal geheime leden. Het
bestuur bestaat uit A. Blanker, J. Zom en W. Efdé,
respectievelijk president, secretaris en penningmeester.
De collecte voor de slachtoffers in de noordelijke
provinciën bracht gisteren f 1,641/2 op.
Voor een vrij talrijk publiek (de voorzaal was
geheel gevuld), meest uit den arbeidenden stand,
trad Maandagavond 11. de heer J. K. Van der
Veer in »de Prins van Oranje" als spreker op.
Na door den heer Blanker, voorzitter van de on
langs opgerichte Afd. Goes van den Soc. Dem. Bond
ingeleid te zijn, behandelde spreker zijn onderwerp
De onlusten in het Noorden des lands
en de houding der Regeering daarte
genover. Hij begon met te verklaren, dat de tal
rijke opkomst hem genoegen deed, maar hij meende
daarin tevens het droevige feit te zien, dat ook hier
ter stede veel werkeloozen zyn. Hg hoopte, dat de
opgerichte Afd. te Goes een zaadje moge zijn, dat, op
vruchtbaren bodem gevallen, spoedig zal ontkiemen.
De woelingen in het Noorden onzes lands moeten
niet toegeschreven worden aan de Soc. Dem., maar
zijn voortgesproken uit honger, armoede en ellende
tengevolge van gebrek aan werk. De brood vraag
was de drijfkracht. Een oogenblik van werkeloos
heid voor den arbeider zou hij niet ongewenscht
achten, als daarmede niet gepaard ging gebrek aan
brood. De werkman mag evengoed een tijd van rust
hebben als de meergegoede, die naar de baden gaat
of een pleizier-reisje doet. Bij al de ellende vond
spreker toch iets goeds in bet optreden der Socialen
daardoor werd een aanschouwelijke voorstelling ge
geven van de armoede, die geleden wordt. Vroeger
leden de armen in stilte, zij versuften door hun
lijdenthans verzamelen en vertoonen zij zich in het
openbaar om te werken op het gemoed der rijken,
door wie zij hun rechtmatigen eisch om brood door
werken trachten vervuld te zien.
Spreker schetste uitvoerig den toestand in het
Noorden en toonde zich vooral ontevreden over de
handelingen der Regeering, waarvan hij verlangde,
dat zij de noodige maatregelen zou nemen tot het
verschaffen van werkdit deed zij niet, maar zij
zond de gewapende macht, die het volk onthaalde
op sabelslagen en kogels. Omtrent werkverschaffing
zei spreker, dat het loon, dat zij geeft geen loon is,
en met den Volksbond niet is dan een filantropische
instelling om de hongerlijders te sussen. Van de
liberalen, meende spreker, was minder hulp te wach
ten dan van eenige andere partij. Liberale bladen
hebben gezegd, dat de opstand in het Noorden het
gevolg is van het prediken der socialen. Dit ont
kent hij ten sterkste. Luitjes is verwoed geworden
na het zenden der militaire macht. Te Zwartsluis
hebben eveneens beroeringen plaatsgehad en daar is
toch nooit een sociaal geweest. Alleen het verlangen
naar brood door werk is de drijfkracht, en de Staat
kan dat geven. Er moet in de maatschappij g«
gebrek geleden wordenwant er is groote voorraad
van voedsel, kleeding en brandstof. Bij een over
productie van graan, hebben velen gebrek aan brood
in de fabrieken in Twenthe is zooveel voorraad van
kleedingstoffen, dat de arbeiders maar halve daj
mogen werken om den voorraad nog niet te ver-
grooten en toch hebben zij geen kleeren om des
Zondags uit te gaan; in de mijnen is overvloed van
steenkolen en toch sterven er menschen. van de kou.
Zulk een toestand is dwaas en onhoudbaar. De maat
schappij staat op haar kop, en wij, zeide spreker,
zullen haar op pooten stellen. De armoede heerscht
omdat de produkien bet .eigendom-zjjm van enkelen.
De regeering moest besluiten maatregelen te nemen
om den behoeftige te voeden,, te kleeden en te huis
vesten en zij kan dat door de volgende middelen
lo. uitvoering geven aan het plan tot droogma
king van de Zuiderzee en 2o. onteigening van staats
wege van heidegronden, droogmaking van moerassen
en uitgeveende gronden en deze tot bouwland om
werken. Daardoor zouden vele werkeloozen aan arbeid
komen. De Staat kon het geld daarvoor vinden door
bezuiniging of door afschaffing van vele nuttelooze
uitgaven. (Hier kwamen de Biliton-Maatschappij en
de Indische suikerlords ter sprake Afgeschaft kon
den worden een aantal hooggeplaatste ambtenaren
(jonkheeren en baronnen) die samen een jaarlijksch
inkomen hebben van 660,500 gulden de ridderorden,
die 20,900 kostende acht secretarissen-generaal,
die ieder 5000 hebbenbuitenlandsche gezanten,
die elk jaar 783,862 aan de schatkist kosten
deze konden evengoed hunne functiën uitoefenen
van uit ons land als in den vreemde verblijt te
houden. Eindelijk, zei spreker, was op oorlog en op
de hofhouding de grootste bezuiniging te maken, en
de millioenen op een en ander bespaard of bezuinigd,
zouden een voldoend kapitaal vormen om de werke
loozen aan werk en dus aan brood te helpen. Treedt
de Regeering niet helpend op, dan is het, dat zij
niet wii. Het Nederlaudsch volk, maar vooral de
arbeidende klasse, moet protesteeren tegen dezen
onwil. Regeering en gemeentebesturen moeten ge
dwongen worden tot het stillen van den honger, die
ontstaat door gebrek aan werk. Spreker stelde nu
een lange motie voor, waarvan de korte inhoud was,
dat de vergadering ten sterkste protesteert tegen de
handelingen der Regeering, welke geen andere op
lossing weet te geven aaD de vraag om werk en
brood, dan door het zenden van gewapende macht,
die het volk onthaalt op sabelslagen en kogels. Deze
motie werd niet afgekeurd (men kan ook niet spreken
van aangenomen, als niemand er sympathie voor
betuigt).
Ten slotte verzocht spreker den aanwezigen zich
stil en rustig te houden en kalm naar huis te gaan.
De soc.-dem. zijn geen barbaren, maar zij handelen
als gedwongen door de maatschappelijke toestanden.
Verder spoorde hij aan tot overdenking, onderzoek
en oordeel en tot het toetreden als lid der afdeeling
van den dezer dagen alhier opgerichten Bond.
Van de gelegenheid tot debat werd geen gebruik
gemaakt. Alleen uitte een der aanwezigen eenige
onsamenhangende woorden, waaruit de vraag was
op te maken of ook in rechtzaken de mindere man
niet achterstaat, waarop de spreker antwoordde,
dat ook Justitie hare beteekenis heeft verloren en
soms recht spreekt naar aanzien des persoons.
De rede, die ongeveer 2 uren duurde, werd met
vuur en overtuiging uitgesproken, maar was tevens
doorvlochten met uitdrukkingen en zegswijzen, die
niet getuigden van sympathie voor de regeering,
hooggeplaatste personen en bezitters, van wien de
spreker toch redding verlangt en verwacht.
In de algemeene vergadering van de Maat
schappij van landbouw, afd. Heinkenszand, gisteren
in »de Prins van Oranje" alhier gehouden, werd
het programma vastgesteld voor de tentoon
stelling van zaaigranen.
Er werd besloten deze te houden op Dinsdag den
21 Februari 1893 in »de Prins van Oranje" te Goes.
De aanmeldingen moeten geschieden vóór Maandag
den 13 Febr. aan den secretaris der afdeeling jhr.
Van Reigersberg Versluijs te Kloetinge, terwijl de
inzendingen moeten plaats hebben vóór of op Don
derdag den 16 Febr., aan het adres van de tentoon-
stellings-commissie in »de Prins van Oranje" te Goes.
Deze commissie bestaat uit de heeren E. v. d.
Bosch te Goes, jhr. S. Van Reigersberg Versluijs en
jhr. H. F. De Jonge te Kloetiage, D. J. v. d. Have
te Kapelle en M. De Bokx te Goes.
De tentoonstelling is gesplitst in twee afdeelingen.
Eeno voor landbouwers, waarvoor in elke categorie
een eerste prjjs van 3 en als tweede een diploma
zal worden uitgereikt. Voor handelaren zija de prijzen
f 2 en een diploma. Voor de beste collectie land-
bouwzaden zijn prijzen van f 5 en f 3 vastgesteld.
Nadere bepalingen omtrent de tentoonstelling zullen
bij circulaire en advertentie aan belanghebbenden
worden bekend gemaakt.
Tot leden der jury werden benoemd de hoeren
B. M. Den Boer te Goes, J. Krijger te Krabbendgke
en P. Van den Dries te Heinkenszand. Tot plaats
vervangende leden C. Duvekot en J. Brouwer te
Goes en J. Van den Dries te Heinkenszand.
Gisteravond werd in eene vergadering der
vereeniging >Help u zei ven" alhier het 26e
jaarverslag uitgebracht over het verloopen boek
jaar 1892.
Uit dat vei slag bleek dat aan contributie ontvangen
was f 1548,55, aan huishuur f 1012,25, aan intrest
van tijdelijk uitgezette gelden f 34,91, aan boeten
f 3,30, aan entree-gelden f 1.
Aan aandeelen der leden werd uitbetaald f 1638,53 J/2.
Voor onderhoud der gebouwen werd van de winst
afgenomen f170, terwijl er een saldo van het vorige
jaar was van f0,4272- Voor het reservefonds werd
i/s der winst of f 153,52 genomen, terwijl het di
vidend werd bepaald op 5 pet.
Het ledental bedroeg 31 Dcc. 1892 96 en had
op gelijken datum een kapitaal in de vereeniging
van f 14269,061/2 of f 521,96 meer dan 31 De
cember 1891.
De schulden bedroegen 21 December 1892 f200,
zijnde 2 aandeelen van de leening van f 5000 die de
vereeniging in 1879 heeft aangegaan. Het bestuur
had besloten deze f 200 met Januari a. s. af te
lossen, zoodat die f 5000, van welke volgens voor
waarden ieder jaar minstens één aandeel of f 100
moest afgelost worden, in 13 jaren is afgelost, wel
een bewijs dat de vereeniging op eene soliede wijze
ruim aan hare verplichtingen heeft voldaan.
De balans-rekening is als volgt
Baten:
Kosten der gebouwen f 15424,54';2
Uitgezette gelden 1339,63
Contanten in kas 31
Dec. 1892 84,15
f 16798,32
Lasten:
Aan aandeelen der leden f 13656,26
winstverdeeling 615,37
schulden 200,
onverschenen in
trest daarvan10,
reservefonds 2146,27
onderhoud der ge
bouwen 170,421
De ontvangsten bedroegen
uitgaven
Saldo in kas 31 Dec. 1892
- 16798,32 V2
f 3486,24"/»
3452,09
~~f 34,15 V,
's-lSeer Arcinlskerke. Een paar voorbeelden
van zeldzaam langdurige ambts- en
plichtsvervulling vallen uit deze gemeente
te vermelden.
Den 27 Februari 1853 werd de heer C. Giltaij P. Az.
alhier in zijn dienstwerk, als predikant bij de Ned.
herv. gem., bevestigd, zoodat in de volgende maand
40 jaren zullen zijn verloopen sedert hij voor het
eerst optrad. Reeds 5 jaren te voren was ZijnBerw.
te Krabbendgke zijn predikambt begonnen en nog
steeds volbrengt de waardige grijsaard met opge
wektheid zijn dienstwerk onder onsook volvoert
hij getrouw zijne ringbeurten zelfs tot op zeer ver
ren afstand. Het laat zich wel vermoeden, dat de
dag van 27 Februari aanstaande, niet onopgemerkt
zal voorbijgaan.
Sedert het jaar 1843 en alzoo 50 achtereenvol
gende jaren is de arbeider Jacob Priester behulp
zaam bij het dorschen van den oogst op eenzelfde
hofstede, genaamd Veldzicht", in den Nieuwen
Kraaijertpolder, bewoond door d9Q eerzame» M.
Janse. Ook door dezen kan op éen welbesteed leven
worden teruggezien.
Bij de Oud-gereformeerde gemeente te Borsele
is in de plaats van den heer A. Karelse Cz. tot
kerkelijk ontvanger en administrateur benoemd de
heer J. Bras Sr.
Kruidingen. Onder het rundvee op den stal
van den landbouwer J. Wondergem is mond- en
klauwzeer uitgebroken.
Men is begonnen de stallen van den landbouwer
M. Kostense te ontsmetten, aangezien de ziekte daar
Bij miniatriëele beschikking wordt met in
gang van 1 Februari a. s. tot commies 4e klasse
te Meddeho (Gelderland) geplaatst de heer O. F. R.
Meijer te Hansweerd. (M. Ct.)
Men schrijft ons:
Voor de kleine visscherij op de Wester-
Schelde is deze winter al zeer nadeelig. Hebban
do meeste visschers vóór het begon te vriezen hunne
netten opgezet, de gewenschte vischschar, bot en
schol, deed op zich wachten. Zoodra het ijs zich
vertoonde, waren zij genoodzaakt hunne netten weg
te nemen, want een enkele ijsschots vernielt natuur
lijk met éen ruk een geheel net. En dit zegt iets,
want zoo'n vischnet vordert nog een betrekkei ijk
groote uitgave voor hom, die niet veel kan missen.