1893 N°. 9.
Donderdag 19 Januari.
80stc jaargang.
is buiten werking getreden
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen on Advertentie voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Botterdam en yerder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Do prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 et.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending van advertentiën voor 9 uren op den das; der uitgave.
jtaaaxxanauBuiiiiJ.
l)e op 15 Januari 1S93 aangekondigde BEPERKING VAN
HET VERVOER over de kunstwegen in deze provincie
met middernacht t"9schen den 16 en 17 Januari 1893.
Goes, dea 16 Januari 1893.
De Burgemeester van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Wageningsche quaestie
Te Wageniagen moest op het einde des voiigen
jaars een gemeente-ontvanger worden benoemd. De
antirevolutionaire meerderheid van den raad stoorde
zich niet aan de aanbeveling van B. en W., maar
benoemde iemand, die daarop niet voorkwam, nl.
den zoon van het te Wagen in gen woonachtig anti
revolutionair kamerlid mr. G. W. baron Van Dedem.
Deze handelwijze wekte te Wageningen algemene
afkeuring, waaraan op ondubbelzinnige wijze uiting
werd gegeven. Zelfs werd in de sociëteit, waarvan
de heer Van Dedem (de vader) lid was, herballo
tage van dezen geëischt, waarvan hij echter den
uitslag niet heeft afgewacht door zijn ontslag te
nemen.
Intusschen plaatste hij in de N. R. Ct. van den
14 Januari jl. een ingezonden stuk, waarin hij van
de leden van den Wageningschen gemeenteraad vor
dert, dat zij pertinent en openlijk zullen antwoor
den op de volgende vragen
j>lo. Heeft mr. G. W. baron Van Dedem u op
©enigerlei wijze verzocht, aangespoord of overgehaald
om zijn zoon tot gemeente-ontvanger te benoemen
2o. Heeft hij zelfs met een enkel woord zijn zoon
voor die betrekking bij u aanbevolen
8o. Heeft hij, bijaldien hij met u of in uwe te
genwoordigheid die benoeming mocht hebben be
sproken, niet reeds voorlang en voor alles uitdruk
kelijk verklaard, dat, ingeval zijn zoon voor de
betrekking in aanmerking zou komen, bij ter open
bare raadsvergadering, voor die benoeming bestemd,
niet zou verschijnen
Werd binnen 10 dagen geen antwoord ontvan
gen, dan zou de heer Van Dedem daaruit besluiten,
dat op de eerste twee vragen een ontkennend, en
op de derde vraag een bevestigend antwoord is ge
geven, tenzij wordt vermeld, dat omtrent het laatste
vraagpunt niets bekend is."
ZÖWG. wil daardoor een einde maken aan de
schandelijke verdachtmakingen enz. enz.
In antwoord hierop publiceeren nu de heeren
Andreae, Endt, Bergaeker en Costerus een stuk,
waaruit het volgende blijkt.
Op 29 Dec. heeft het Raadslid J. W. VanRooijen
bezoek gehad van het Raadslid J. Van Bay nam, om
hem te verzoeken zijn stem uit te brengen op den
zoon van den heer Van Dedem. De heer Van Rooijen
had bezwaren, doch stemde toe 's avonds een ver
gadering in 't Oranje-hotel te komen bijwonen.
Op die vergadering waren tegenwoordig, met
J. W. Van Roojjen, de heeren baron Van Dedem,
Snackers, Looijen, Van Omme en Van Beynarn. Na
herinnerd te zijn aan het doel der bijeenkomst, nl.
een beslissing te nemen op wien de stem door de
daar tegenwoordige leden zou worden uitgebracht,
stelde het Raadslid Van Bsynara voor, omtusschen
2 personen, nl. de heeren Van Dedem Jr. en Van
Heelsum Jr. aldaar, een keuze te doen. Na ver
schillende besprekingen werd aldaar het navolgende
besloten Baron Van Dedem Senior zou gaan naar
het op deze vergadering afwezige Raadslid T. S. G. J.
Roesindien die, evenals de op deze bijeenkomst
aanwezige leden, genegen was, om zijn stem uit te
brengen op den zoon van baron Van Dedem, zou
deze, nl. baron Van Dedem, wet ter Raadsvergade
ring, 31 December, verschijnen; was echter de heer
Roes eventueel daartoe niet genegen, dan zouden
die leden op den heer Van Heelsum hun stem uit
brengen.
De heer J. W. Van Rooijen beeft een en ander
aan den heer Costerus medegedeeld en hem gemach
tigd daarvan gebruik te majjjen.
Hierbijgevoegd is nog de volgende verklaring, door
den heer Van Rooijen afgelegd, en, naar die heeren
melden, door hem onderteekend.
De ondergeteekende, Jan Willem Van Rooijen,
lid van den Gemeenteraad van Wageningen, geeft
bg deze de verklaring, dat G. W. baron Van Dedem
hem persoonlijk in de vergadering in het Oranje
hotel over de benoeming van zijn zoon, A. C. A.
baron Van Dedem, heeft gesproken en hem, evenals
de andere aanwezigen ter vergadering, verzocht op
dezen te stemmen en zich zoodanig over den heer
G. De Haas, burgemeester van Ophemert (no. 1
van de aanbeveling), heeft uitgelaten, dat hij niet
van zich kon verkrijgen dezen persoon mede te stem
men en in de gemeente te helpen brengen.
Wageningen, 3 Januari 1893.
(get.) J. W. Van Rooijen.
Hierop is door den heer Van Dedem en vier
anderen een antwoord gepubliceerd.
Zij zijn van oordeel, dat de waarheid boven alles
behoort aan het licht gebracht te worden, maar
zullen zich niet verliezen in al den omhaal, deels
scheef voorgesteld, deels onwaar, doch zich voor
heden bepalen tot de leem der zaak, gelegen in de
verklaring
fdat G. W. baron Van Dedem hem JW. Van
t> Rooijen) persoonlijk in het Oranje-Hotel, evenals de
andere aanwezigen ter vergaderingheejt verzochtop
■zzijn zoon te stemmen
Nadrukkelijk getuigen zij niet alleen, dat deze
verklaring is ten eenenmale bezijden de waarheid,
maar bovendien leggen do vier laatste ondergeteeken-
den nog deze verklaring af, dat zij de twee eerste
vragen, door den heer Van Dedem gesteld, beant
woorden met een bepaald »neen".
Zij zijn be-eid dit onder e«de te bevestigen, bij
aldien de heer Van Rooijen niettemin mocht blijven
volhouden.
Ten einde de waarheid te doen zegevieren, som-
meeren zij in dat geval den heer Van Rooijen
»lo. Dat hg (VanRooijen) eenerzijds en de onder-
geteekenden te zamen anderzijds, ieder een onzijdig,
vertrouwd persoon zullen benoemen en door deze
twee een derde zal worden aangewezen, echter geen
Wageningers.
2o. Door de alzoo benoemde drie onpartijdigen zal
worden bepaald: plaats, dag en uur waarop J. W.
Van Rooijen en de ondergeteekenden voor ben zullen
verschijnen.
3o. De drie onpartijdigen zullen worden gemach
tigd, het drietal vragen door den heer Van Dedem
ter openlijke beantwoording gesteld, aan ieder der
ondergeteekenden afzonderlijk, aan J. W. van Rooijen
en desverkiezende ook aan de andere raadsleden
voor te leggen en de gegeven antwoorden met eede
te laten bevestigen, ten einde tot klaarheid te bren
gen, wie omtrent de gestelde vragen des heeren
Van Dedem waarheid of onwaarheid heeft gesproken.
4o. De drie onpartijdigen zullen worden uitge-
noodigd van een en ander proces-verbaat op te
maken en dit te publiceeren.
De heeren Andreae, Endt, Bergaeker en Costerus
zullen bij dit verboor mogen tegenwoordig zijn, ter
wijl door ondergeteekenden mede vier personen
daartoe zullen worden aangezocht.
Verder verklaren de ondergeteekenden zich bereid,
binnen drie dagen na de ontvangst eener aanzeg
ging van de tegenpartij tot benoeming van een per
soon, dezen aan te wijzen op de comparatie door
de drie onpartijdigen bepaald te verschijnen en aldaar
hunne af te leggen verklaringen met eede te be
vestigen en te teekeren.
Is binnen acht dagen na heden geen aanzegging
tot benoeming van een onpartijdige door mr. G.
W. baron Van Dedem ontvangen, zoo zullen de
ondergeteekenden daaruit besluiten, dat de heer
Van Rooijen erkent, dat zijn bovenaangehaalde ver
klaring is ten eenenmale onwaar."
GOES, 18 Januari 1893.
Gisteren had in de Prins van Oranje" een
algemeene vergadering plaats van de leden der a f-
deeling Heinkenszand" der Maat
schappij ter bevordering van land
bouw en veeteelt in Zeeland.
Tegenwoordig waren 31 leden. Na opening der
vergadering, lezing en goedkeuring van de notulen
der vorige, werd overgegaan tot de verkiezing van
een penningmeester in plaats van den heer L. A.
Van Weel, die aan de beurt van aftreden was, doch
zijn verlangen te kennen gaf niet herkozen te wor
den, meenende in navolging van andere afdeelingen,
dat de betrekkingen van secretaris en penningmeester
in één persoon dienden vereenigd te zijn. Met groote
meerderheid werd dan ook de secretaris, jhr. Van
Reijgersberg Versluijs, als zoodanig gekozen. Tot
leden van het bestuur werden met bijna algemeene
stemmen herkozen de heeren Labrijn en C. Koert,
terwijl in plaats van de heeren Van Weel, die ook
als lid van het bestuur verlangde niet meer in aan
merking te komen, en van J W. Van Nieuwen-
huijzen, die om gezondheidsredenen zijn ontslag heeft
genomen, verkozen werden de heeren D. J. Van der
Have van Kapelle en jhr. De Jonge van Kloetinge.
Daarna werd rekening gedaan over 1892, waaruit
bleek, dat de inkomsten bedroegen f 779,121/2
de uitgaven f 512,45 en dus de rekening sloot met
een saldo van f 266,67 i/j.
Na voorlezing van het rapport der vergadering
van het hoofdbestuur, zeide de voorzitter tot zijn
genoegen te kunnen mededeelen, dat de kaas niet
gering is, bet proefstation, thans gevestigd te Breda,
overgeplaatst te zien naar Goes, terwijl een winfcer-
cursus voor den landbouw in Goes evenzeer kans
van slagen heeft.
Tot lid van de suikerpeen-commissie werd, in
plaats van den heer Zuidweg, die bedankt beeft,
benoemd de heer Padmos, die als zoodanig de rechte
man op de rechte plaats werd geacht, aangezien hij
reeds een zeer werkzaam aandeel aan de proefne
mingen heeft gehad.
Na de bespreking van een tentoonstelling yan
zaaigranen werd besloten die te houden omstreeks
half Februari in »den Prins van Oranje" te Goes.
Zij zal gesplitst worden in twee afdeelingen eene
voor landbouwers en eene voor graanhandelaars.
De prijzen zullen bestaan in geld en in getuigschriften,
terwijl bet vaststellen van nadere bepalingen omtrent
de tentoonstelling wordt overgelaten aan bet bestuur.
In de commissie tot het keuren van stieren werd
in plaats van den heer Van Liere, die bedankt beeft,
benoemd de heer jhr. De Jonge.
De Voorzitter doelde mede, dat dr. Swaving,
directeur van het proefstation te Breda, op Vrijdag
den 27 Januari a. s. in Goes een lezing zal houden
over »het gebruik van kunstmeststoffen".
Nadat door den heer I. G. J. Kakebeeke tot de
leden een aansporing was gericht tot ruime inzending
op de aanstaande keuring van paarden en nadat een
zestal kleinere landbouwgereedschappen waren ver
loot onder de tegenwoordig zijnde leden, werd de
vergadering gesloten.
Twee onzer stadgenoofcen zijn van eene reis
naar het noorden des lands teruggekeerd en hebben
daar volop genoten van het schaatsen rijden.
In éen dag hebben zij alle steden van Friesland op
schaatsen bezocht. Voorts hebben zij verschillende
wedst.rgden bggewoond, waarvan die voor vrouwen
wel de eigenaardigste wasniet alleen door den
feilen strijd der mededingsters om de eerste te zijn,
maar ook om de costumes, bestaand© uit korte ja
ponnen, met even over de dijen reikende wollen
pantalons enz.
De beroepsrijders rijden allen op Deenscbe schaat
sen. Deze zijn ongeveer een hal ven meter lang en
raken over da geheel© lengte het ijs. De ijzers, of
liever de stalen roeden, hebben eene dikte van een
gewoon tafelmesje. Is het ijs zacht, dan snijdt de
schaats er niet diej) in, want iets booger zit aan
weerszijden eene vernikkelde stalen omlgsting, die
het voortglijden in dat geval zeer bevordert. Wan
neer men zulke schaatsen koopt, krijgt men er rijg
schoenen bij, die vooraf aan den voet gemeten wor
den die schoenen zitten vast aan de schaatsen.
Een paar Deensche schaatsen met schoenen kosten
32 gulden. De grootste kunst van het vlugrijden zit
in het uitslaan van den afstekenden voet en het
rechtuitrijden met den. glijdenden voet, welks schaats
niet in het ijs mag snijden, maar er over glijden
moet ora den gang te bespoedigen.
Gisteravond werd door de werkliedenvereeni-
ging »Eigen Hulp" alhier de gewone driemaande-
lijkscbe vergadering gehouden. Uit het verslag, op
die vergadering uitgebracht, bleek dat gedurende
dat tijdsverloop was ontvangen 156,81, terwijl was
uitgegeven 51,621I2, zoodat het kas-saldo op 31
December een bedrag aanwees van 710,521/2. De
reservekas vertegenwoordigde op dien datum eene
som van 121,14I/2.
Aan vijf personen was uitkeenng wegens ziekte
verstrekt tot een bedrag van f 31.
Het aantal gewone leden was op 108 gebleven,
doch van de buitengewone leden had de vereeniging
er twee verloren.
Tot lid in de commissie van toezicht op het bekeer
der gelden werd gekozen C. Touw, terwijl in de
vacature van een bestuurslid, ontstaan door het be
danken van C. Den Boer, werd voorzien door de
verkiezing van L. Glerum, die beiden hunne be
noeming aannamen.
Uit het in die vergadering uitgebrachte jaarverslag
bleek, dat het ledental in 1891 met 12 was toege
nomen, terwijl het aantal buitengewone leden met
tweo verminderde, twee nieuwe begunstigers op
traden en éen bedankte. De vereeniging telt door
deze mutatiëa thans 108 gewone en 20 buitenge
wone leden, benevens 10 begunstigers.
De ontvangsten der vereeniging bedroegen 674,26,
de uitgaven ƒ737,11, zoodat de rekening sloot met
een nadeelig saldo van t 62,85, waardoor de kas,
die op 31 December 1891 773,371j.l bedroeg, tot
i f 710,521/2 terugliep. De reservekas had aan ont
vangsten 115,70, aan uitgaven 18 en bedroeg
op 31 Dec. jl. 121,14%
j Waar de uitgaven der gewone kas o. a. een post
bevat van f666 aan uitkeering wegens ziekte, daar
blijkt het best de hoogst nuttige werking dezer ver
eeniging.
Men verzoekt ons de aandacht te vestigen op
de touneelvoo r stelling, die, blijkens achter
staande advertentie, de rederijkerskamer »Nut en
genoegen", eene onderafdeeling der warkmansver-
eeniging te Middelburg, zich voorstelt op Zondag
29 Januari a. s. alhier te geven.
Het oordeel over eene zelfde opvoering, ten vorigen
jare te Middelburg door die vereeniging gegeven,
was zoo gunstig, dat eene drukke opkomst mag
worden verwacht.
Door Gedeputeerde Staten van Zeeland is de
jaarwedde van den teekenaar-schrijver, den keer
R. J. A. L a g a s te Zieriksee, verhoogd tot 900,
en die van den klerk, den heer C. Hollestelle
te Ter-Neuzen, tot 550.
De Minister van Binnenlandsche Zaken brengt
ter algemeene kennis, dat, volgens de bij hem inge
komen ambtsberichten, in de afgeloopen week als
aan Aziatische cholera overleden zijn
aangegeven te Amsterdam en te Linschoten, 1 persoon.
H. M. de Koningin-Weduwe-Regentes heeft
zoowel uit eigen hoofde als namens Koningin Wil-
kelmina de aanzienlijke gift van 1500 doen toe
komen aan de Maatschappij tot bevordering van bet
natuurkundig onderzoek in de Ne de r-
landsche koloniën, ten behoeve van den voor
genomen onderzoekingstocht in Centraal Borneo.
Uit Rotterdam wordt aan het U. D. geschreven
De beteekenis, welke de voorgenomen grens-
verandering voor Rotterdam heeft, kan eenigs-
zins blijken uit de volgende cijfers. Vóór de annexatie
van Delftshaven besloeg de oppervlakte van Rotter
dam 1087 HA.de oppervlakte van oud-Delftshaven
bedraagt 589 HA.; alzoo is het tegenwoordige Rot
terdam 1676 HA. groot. De gemeente Kralingen,
die mot onze stad vereenigd staat te worden, beslaat
eene oppervlakte van 1474 HA., en de gemeente
Charlois eene van 2062 HA.
Komt de grensregeling tot stand, dan zal Rotter
dam, wat de uitgestrektheid van haar grondgebied
betreft, verreweg de grootste gemeente van het land
zijn. Daarbij dient echter in aanmerking genomen
te worden, dat voor verreweg het grootste gedeelte
dit grondgebied bestaan zal in vlak land, landerijen.
Voordat die gansche uitgestrektheid stad geworden
is, kunnen er eeuwen verloopen.
Wat intusschen dit ontwikkelingsproces niet weinig
bevorderen zal, is dat het nieuw aangewonnen grond
gebied zich voor een zeer groot deel uitstrekt langs
de rivier. Is eenmaal de grensverandering eene be
sliste zaak geworden, dan zal ongeveer 3/5 van de
oppervlakte der gemeente gelegen zijn op den rech
teroever, en 2/5 op den linkeroever d&r rivier, en
aan beide zijden zal het oevergebied over eene zeer
groote uitgestrektheid aan de stad beliooren. Dit
maakt tot in eene verre toekomst de uitbreiding der
handelsinrichtingen en het voldoen aan de eischen
der scheepvaart gemakkelijk. Er is zeker geen han
delsplaats in Europa, die, wat dit betreft, zoo gunstig
gelegen is.
Door geheel de geschiedenis van Rotterdam, van
den vroegs ten tijd af, is aldoor het streven zichtbaar
geweest om steeds dichter naar de zijde van de rivier
de stad uit te breidenmaar zeker hebben onze
voorouders nooit kunnen droomen, dat nog eenmaal
het rechtsgebied hunner stad over eene zóó groote
oppervlakte aan beide oevers zich zou uitstrekken,
en dat daar bovendien de toegang tot de zee zóó
gemakkelijk zou worden gemaakt. Wel worden zij,
die van de verbetering van den waterweg naar zee
groote dingen voorzagen, in het gelijk gesteld
De antir. kiesvereeniging te Leeuwarden heeft
definitief gecandideerd den heer P. Van Vliet Jr.
De R.-K. kiesvereeniging heeft besloten deze candi-
datuur te steunen.
En van radicale zijde, namelijk door de afdeeling
^Leeuwarden" van het Nederl. Werkl.-Verb., is nog
de heer Gerritsen gecandideerd. Zoo zijn er
dus 4 candidaten.
Blijkens een telegram van den Gouv.-Gen. van
Ned.-lndië van 15 dezer, wordt de gouverne-
ments-koffieoogst op Java voor dit jaar
geraamd op 144.496 pikols.
Naar men verneemt heeft de heer Van Houten
zijn ontwerp tot wijziging van de onteige
ningswet opnieuw bij de Tweede Kamer aan
hangig gemaakt. Naar aanleiding van de bedenkingen,
in het Voorloopig Verslag tegen het eerste ontwerp
ingebracht, zijn ;n de voordracht eenige veranderingen
gebracht. (Vad.)
Prof. Jac. Moleschott deelt de volgende resul
taten mede van zijn onderzoek naar den
groei der nagels van handen en voeten.
1. De voeten doen minder nagelmassa aangroeien
dan de handen en wel ongeveer s/4 in denzelfden tijd.
2. Over het geheel is de aangroei der nagels in
het warme jaargetijde grooter dan in het koade..
