1893 N°. 5.
Dinsdag 10 Januari.
80sle jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit. blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bp alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prijs der gewone advertentiè'n is van 15 regels 50 cent, elke regel ineer 10 ets.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs|J
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 cfc.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzendiiig' van advertentlën voor 2 uren op den dn^ der uitgave.
Landverhuizing.
Een Amerikaansch blad, de Grondwetschrijft
hierover o. a. het volgende
»Nu reeds sedert vier jaren, en misschien langer,
ig er een gevoel levendig geworden bij het Ameri
kaansche volk, dat het wensehelijk ware om de deur
van dit land geheel of gedeeltelijk, voor immer of
voor eenen tijd, voor arbeiders zonder kapitaal uit
Europa te sluiten,
Verschillende oorzaken hebben er toe meegewerkt
om dit gevoel op te wekken.
Allereerst moet genoemd worden de begeerte der
arbeiders, die hier reeds zijn, om het werk met de
hooge loonen voor zich zei ven en voor hunne kinde
ren te houdeu en het werk niet te moeten deelen
met arbeiders, die hier nog eerst moeten komen en
wier komst naar men meent de loonen zal verlagen.
Zoedra deze begeerte door de in den laatsten tijd
tot stand gekomen of uitgebreide en bevestigd© or
ganisatie tot samenwerking der arbeiders geregeld
en verstaanbaar vernomen werd, kwam er een an
dere stem, die zich haastte om er zich bij te voegen.
Het was en is die van staatslieden, die zagen en
zien, dat de minst gewenschte soort van landverhui
zers zich het liefst naar de steden begeeft; dat ze
al spoedig de burgerrechten begeeren en verkrygen
om invloed op het bestuur dier steden uit te oefe
nen en dat die invloed, zichtbaar in de groote ste
den vooral, niet er toe meewerkt om het bestuur
zyn oorspronkelijken Amerikaanscken democratischen
eenvoud en eerlijkheid te doen behouden.
En eindelijk kwam daarbij nu verleden zomer nog
de vrees, door de feiten niet ongewettigd, dat de
landverhuizers uit Europa de besmetting der cho
lera zouden meebrengen.
De tweede door ons genoemde reden komt ons
meer afdoende voor dan de eerste. Want het kan
niet ontkend worden, dat een te groote verhouding
van burgers van buitenlandsche afkomst, natuur
lijk bijna nooit geheel van hunne vaderlandsche po
litieke begrippen ontdaan, verstorend moet werken
op de uitoefening der politiek in dit land naar de
zoo geheel van de Europeesche verschillende oor
spronkelijke Amerikaansche begrippen. Reeds is die
invloed van Europeesche begrippen niet gering en
altijd ongunstig geweest. Men lette maar alleen op
de min zuivere uitvoering van het Amerikaansche
publieke schoolstelsel, waaronder we nu reeds op
vele plaatsen gebukt gaan.
De eerste door ons genoemde reden, die der ar
beiders, is intusschen aan groote bedenkingen on
derhevig. 't Klinkt natuurlijk oppervlakkig heel mooi
om aldus te redeneerener is hier nu in 't land
zóo veel werk voor zóo veel arbeiders, tengevolge
waarvan de loonen nu zóo hoog zijnkomen er
meer arbeiders, zoo moet het werk onder meer ver
deeld en is er dus voor ieder minder werk, 'twelk
meentlager loon.
Maar men vergeet bij die redeneering dat iedere
arbeider, die naar hier overkomt, ook meer werk
meebrengt. Hij is toch niet alleen een voortbrenger
maar ook tegelijk een verbruiker. Indien men nu de
overkomst van landverhuizers verbiedt, dan sluit
men natuurlijk niet alleen den persoon uit, die het
hier zjjnde werk komt deelen, maar in den zelfden
persoon ook hem, die het hier zijnde werk komt
vermeerderen. Er zijn tal van nijverheidstakken, die
niet zouden kunnen bloeien dan door de gestadige
overkomst van nieuwe landverhuizers. Daar is bij
voorbeeld de landbouw. Wie is het, die nieuwe
gronden ontgint en onder bebouwing brengt? Is
het niet de landverhuizer? En nu zegt men wel,
dat men niet dezulken wil uitsluiten, die met geld
genoeg hier komen om eene boerderij te koopen,
maar men wil dan tóch dezulken wel uitsluiten,
die eerst enkele jaren als boereknecht moeten werken
en dan de om niet of voor zeer lagen prijs te verkrijgen
woest liggende gronden te koopen en daarvan boer
derijen maken. Met den landbouw staan natuurlijk
weer andere takken in verband. De fabriekatie van
landbouwgereedschappen zou heel wat minder worden,
indien hare producten geen gestadig toenemenden
afzet vonden door de landverhuizing.
Doeh, hoe het zij, dat de landverhuizing beperkt,
zoo niet gestaakt zal worden, schijnt hoogst waar
schijnlijk. De dagbladen berichten reeds, dat de ver
schillende stoombootmaatschappijen besloten hebben
om het vervoer van landverhuizers met 1 Januari
aanst. geheel te staken en den prijs voor den over
tocht per tweede en eerste klasse aanmerkelijk te
verhoogen. Dat dit een aanmerkeljjken en schade
lijken invloed op het bezoek van Europeanen aan
de wereldtentoonstelling te Chicago zal hebben,
spreekt van zelf.
In allen gevalle zal het verstandig zjjn om, zoo
men nog familie uit het oude vaderland wil laten
overkomen, zich hier mede ten zeerste te haasten,
voordat de deur van dit land voor hen gesloten
zal zijn."
Zaterdag jl. seinde men nog uit Washington
De commissie uit de volksvertegenwoordiging, be
last met een onderzoek naar de quaestie der land
verhuizing, heeft een gunstig verslag uitgebracht
over de faVZ-Chandler, in Juli door den Senaat aan
genomen, welke bill de toepassing van de wetten
op de landverhuizing vergemakkelijkt en de land
verhuizing moeilijker maakt.
Onder weinig wenschelijke land vei huizers worden
begrepen alle leden van genootschappen, die de ver
nietiging van het privaat bezit willen.
GOES, 9, Januari 1893.
In de Midd. Ct. van Zaterdag komt een bericht
uit Goes voor, waarin gemeld wordt, dat Woensdag
avond door een troepje jongelingen, onder wie »een
socialistische geest scheen te heerschen, aan de wo
ning van den burgemeester werd aangebelddat
deze op den drempel van zijne woning verscheen,
den troep aanmaande geen socialistische liederen te
zingen, en dat een uitroep, uit den hoop tot den
burgemeester gericht, waarbij werk of brood geëischt
werd, onbeantwoord bleef!"
Wy kunnen verzekeren, dat van dit bericht let
terlijk geen woord waar is.
Blijkens achterstaande advertentie zal de gym-
nasfciek-vereeniging »Sparfca" aanstaanden Don
derdag eene uitvoering geven. Daar deze vereeniging
op het gebied van gymnastiek een goeden saam
heeft, zal het bijwonen dier uitvoering zeker een
genoegelijken avond verschaffen. Behalve gymnastiek
zullen er ook een paar komische voordrachten en
een tooneelstukje gegeven worden.
De heer J. Ter Pelkwijk heeft zijne be
noeming tot lid der comm van toezicht op het
lager onderwijs te Goes aangenomen.
Scheepvaartbeweging van het Sas van Goes
gedurende 1892.
Ingevaren 741 schepen met 45920 tonnen inhoud
Uitgevaren 731 s -hepen met 45153 tonnen inhoud»
De vaart was gestremd van 21 tot en met 23
Januari wegens vorst; van 4 Mei tot 3 Juni wegens
de sluiswerken en herstelling der havenboorden
van 26 tot en met 31 December wegens vorst. Den
29 December heeft de stoomboot Admiraal de Ruiter
het ijs opgebroken, doch de vaart was den volgenden
dag weder gestremd.
In 1891 was een getal van 729 schepen met 45611
tonnen inhoud ingevaren en een getal van 733
schepen met 44555 tonnen inhoud uitgevaren.
Verleden Zaterdag had alhier vanwege de Ver
eeniging »IJ s v e r m a a k", het aangekondigde feest
plaats op de zoogenaamde kleine Vest, bij de Ganze-
poortbrug. Het bestond uit een wedstrijd in het
hardrijden op schaatsen, hardloopen op klompen,
hardrijden op een prikslede en het rollen van een
tonnetje over het ijs. Ruim 200 jongens uit den be-
hoeftigen stand namen er aan deel om de gelukkige
winner te worden v£n een der vele prijzen, die de
commissie heeft kunnen aanschaffen uit de contri
butie der Vereeniging en uit vrijwillige bijdragen
dér ingezetenen. De prijzen bestonden uit brood,
spek, vleesch, kalfs- en varkenskoppen, worst, boo-
nen, gort, rijst, steenkolen, turf, dekens en kleeding-
stukken. Ieder der deelnemers ontving een brood en
een halve kilo spek, en bovendien nog een prijs,
groot of klein, naar de mate zijner verdienste als
kampioen in den vreedzainen strijd. Na afloop daar
van werd, met de muziek aan het hoofd, nog een
wandeling door de stad gemaakt, hetgeen de feest
vreugde niet weinig verhoogde.
De commissie heeft een goed werk verricht en
zeer zeker een lichtstraal gezonden in völe woningen,
waarin tegenwoordig meermalen duisternis heerscht.
Zij mag zich dan ook den stillen dank bewust zijn
van hen, wien zij heeft welgedaan.
Men verzoekt ons te melden, dat de dienst der
Goesche boot is gestaakt totdat de vaart niet
meer belemmerd wordt door het ijs. Op Nieuwjaars
dag is de boot door het vele ijs genoodzaakt te
Willemstad binnen te loopen, wat met veel moeite
en onkosten gepaard ging, daar de haven aldaar ook
geheel vol met zwaar ijs was, dat eerst moest ver
wijderd worden. Door het ijs bekwam de Goesche
boot ook nog schade aan de schroef.
Der harmonie »Euphonia" alhier werd door
een kunstlievend lid eene belangrijke som geschon
ken, tot den aankoop van twee saxophones, welke
instrumenten by het koor tot heden nog ontbraken.
Men schrijft ons uit 's-Gravenhage
Den 7 Januari 1843 werd door vijf typographen
eene werkliedenvereeniging van dat vak
opgericht. Die vereeniging vierde jl. Zaterdag haar
vijftigjarig bestaan met eene soirée in het Gebouw
voor Kunsten en Wetenschappen", waarop de pa
troons der leden en eenige andere heeren en dames
uitgenoodigd waren. Nog een vijftal leden van 1843
is in loven, en dit vyftal begeleidde de banier, onder
de opwekkende tonen van de kapel in de feestzaal.
Na een welkomstwoord van den voorzitter W.
Yan der Salm werd eene kindercantate en door het
mannenkoor een welkomstlied gezongen, onder de
uitvoering waarvan aan de banier een gouden krans
(een geschenk van een onbekende) werd bevestigd.
De vrouwen der leden wilden een bewys van hare
achting geven en hadden eene nieuwe banier ver
vaardigd en doen in orde maken. Bij monde van den
heer De Swart, werd de vereeniging namens de
boekbandelaars van 's-Gravenhage en eenige letter
kundigen, als betrokken bij de typographie eene
feestgave geschonken, bestaande in eene gouden
medaille, om aan de banier gehecht te worden en
eene som van ongeveer 1000, voor het fonds tot
ondersteuning van hulpbehoevend© leden, en van de
weduwen en weezen van dezen. Het plan daartoe
was bij brief van 1 Dec. 1892 aan H. M. d© Koningin-
Regentes medegedeeld en reeds by brief van 3 Dec.
werd de commissie verblijd met eene bijdrage van
500, voor de helft van H. M. de Regentes, en
voor de andere helft van H. M. de Koningin.
De mededeeling van een en ander werd natuurlijk
met luid gejuich begroet en met het Wilhelmus"
beantwoord. Op recht gezellige wijze werd het feest
der vereeniging vervolgens door de leden en hunne
dames gevierd.
lYissekerke. In den loop dezer week werd
door eenige ingezetenen eene ampele bespreking ge
houden omtrent de vraag, of er in deze gemeente
ook geene aanleiding en gelegenheid zou zijn tot
we rkverschaffing aan werkloozen.
Tot een bevestigend antwoord gekomen, werd een
plan van uitvoering ontworpen en besloten eene
algemeene vergadering van landbouwers en andere
belanghebbenden uit te schrijven ter nadere bespre
king van de uitvoerbaarheid dezer zaak en om de
vraag te stellen, wie zijnen zedelijken en stoffelijken
steun daaraan zou willen verleenen.
Die vergadering had jl. Zaterdag in het lokaal
van G. J. De Smit alhier plaats. Door een veertigtal
personen was aan de oproeping gehoor gegeven.
Als inleider der bespreking voerde de heer A. T. C.
Swenne het woord. Deze ontvouwde het voorloopig
beraamde plan.
De werkverschaffing zal bestaan in het spitten van
land. Geen ander werk zal voor dez8 werkverschaffing
in aanmerking komen, dan hetgeen anders niet ge
daan wordt, om te voorkomen dat werk zou aan
gegeven worden, dat juist deze werkverschaffing weêr
moet doen ophouden, zooals b.v. het spitten van
tuinen, het delven van sloten, het in orde brengen
van wegen enz. alle werkzaamheden welke gerekend
woi'den te behooren tot het gewone voorj aars werk.
De kosten zullen gedeeltelijk door den werkgever,
gedeeltelijk uit de kas van het Burgerlijk Armbe
stuur bestreden worden. Het daarmee beoogde doel
is het uitreiken van aalmoezen aan bedeelden, die
werken kunnente doen ophouden om ze door de
betrokkenen te laten verdienen. De bestrijding der
kosten wordt zoo verdeeld, dat 5 cent per Schouwsche
Roede door den werkgever wordt betaald, terwijl
21/2 cent ten laste van dat Armbestuur komt. Het
gevolg zal dan zyn dat 71/.2 cent per Roede verdiend
wordt, terwijl eene dagelijksche taak van 10 Roeden
spittens aan eiken werkman zal worden opgegeven.
De verdiensten zullen alzoo 75 cent per hoofd zijn.
Van elk werkloos gezin zal het hoofd of de kost
winner in dienst worden gesteld. Er zal over de
werklieden een opzichter worden gesteld aan wien
de werkgever opgeeft hoe het spitten moet plaats
hebben, terwijl daarenboven aan deze het oppertoe
zicht wordt overgelaten.
Op verzoek der vergadering werd door den heer
Swenne voorlezing gedaan van een aan deze ver
gadering gericht schrijven van P. Dieleraan, land
bouwer, waarin deze de redenen opgaf, waarom
hy tegen deze werkverschaffing was. Dezelfde redenen
noopten den landbouwer C. de Kam zich eveneens
daartegen te verklaren. Ook de heer J. L. Boone
betoogde hierin homogeen te zijn met zijne beide
voorgangers, dat, indien gemeente- en polderbesturen
beter hunnen plicht deden in het onderhouden der
wegen aan hun beheer toevertrouwd, de onderwer-
pelijke werkverschaffing overbodig zou zyu.
Hiertegenover betoogde de inleider, dat schrijver
en sprekers vergaten, dat deze vergadering niet
byeengeroepen was om te gaan baoordeelen of ge
noemde besturen hunnen plicht deden, iets waarover
de klagers hunne bezwaren konden inbrengen by
degenen door wie die besturen waren aangesteld,
maar om te overwegen of nu, terwijl er thans
enkel maar gegeven werd, het niet beter was die
gaven met ondersteuning van werkgevers te laten
verdienenzooals in den geest van het aangegeven
plan lag.
Daarna werd de gelegenheid opengesteld om van
de al of niet instemming met het aangegeven doel
blijk te geven. Al dadelijk bewees de aangifte van
14 Seh. gemeten 220 R. land voor bespitting, dat
het geopperde plan in geen slechte aarde gevallen
was. En toen daarna aan hen, die thans geen
land ter bespitting voorhanden hebben maar wel-
licht in een volgend jaar wel, de gelegenheid
werd gegeven, om, door zich als lid van de nu ge
constitueerde Vereeniging van Werkverschaffing",
te doen inschrijven van hunne instemming met het
doel blyk te willen geven, sloten zich op 5 na alle
aanwezigen aan.
Thans werd aan eene uit de toegetredenen be
noemde commissie opgedragen uit haar midden een
bestuur te benoemen en in vereeniging met het
Burgerlijk armbestuur de uitvoering van het plan
verder te bewerkstelligen.
Tot leden der bedoelde commissie zijn benoemd
de heeren H. Meulenberg, Paulus De Regt, M. Ma-
ris, A. T. C. Swenne, C. N. v. d. Heijde, Adr. v.
Leeuwen, en J. L. Kluit.
Van af 1 December 189131 December 1892
werden in de kliniek en polikliniek voor
oog - en oorlijders van dr. Bijlsma te Mid
del burg behandeld 500 ooglijders, 175 oorlijders,
samen dus 675 patiënten.
In de kliniek werden verpleegd 13 patiënten met
208 verpleegdagen in het gasthuis te Middelburg
33 patiënten met 1018 verpleegdagenterwijl in
het ziekenhuis te Vlissingen 2 patiënten werden ge
opereerd en verpleegd.
Uit het getal der ernstige aandoeningen en der
lyders uit Middelburg blijkt, dat velen in Zeeland
slechts laat en door nood gedrongen de hulp van
een specialiteit inroepen. Natuurlyk ten nadeele van
de lyders zeiven.
Ten einde aan de geldelijke bezwaren tegemoet te
komen heeft dr. Bijlsma, oog- en oorarts te Middel
burg, voor minvermogenden kaarten van f 5 be
schikbaar gesteld, die recht geven op eene maand
behandeling. Onvermogenden (mits voorzien van een
bewijs) worden voortaan kosteloos geholpen.
Blykt door dezen maatregel de wenschelijkheid,
dan hoopt hij later tot de instelling van eene koste-
looze polikliniek te kunnen overgaan.
Even als vorige dagen, reed de j on ge Ko
ningin ook Zaterdag achter het Huis ten Bosch"
langs de boorden, gevolgd door Hare Moeder de
Koningin-Regentes.
Honderden toeschouwers, stonden aan den weg,
om de bewegingen van de jeugdige Vorstin op het
ys gade te slaan.
Nu en dan maakte Koningin Wilhelmina een
tochtje alleen, dan weder reed zij in eene rij van
dames en heeren der hofhouding aan een ijsstok, of
liet zij zich, gezeten in eene kleine slede, over de
baan heenglijden.
Een photograaf was op het terrein, om het winter-
tooneeltje, waarvan de Koningin het bekoorlijk mid
delpunt vormde, af te beelden.
Het Dagblad spreekt het bericht tegen, dat
de burgemeester van 's-Gravenhage mr. Roest in
ambtelijke kringen van zyn voornemen zou hebben
doen blijken, om in September a. s. voor eene her
benoeming te bedanken.
De Minister van Oorlog brengt ter kennis
van de belanghebbenden, dat in bet jaar 1893 geen
studenten in de geneeskunde aan univer
siteiten hier te lande zullen worden toegelaten tot
de verbintenis om, na het verkrijgen van den titel
van arts, eene benoeming tot officier van ge
zondheid by het personeel van den geneeskun
digen dienst der landmacht aan te nemen. St.-Ct
De Minister van Koloniën brengt ter kennis
van belanghebbenden, dat bij het korps genietroepen
te Utrecht de gelegenheid bestaat voor twee jonge
lieden, die op 1 April den vollen ouderdom van 16
jaar hebben bereikt, doch op 15 Mei daaraanvol
gende het 19 levensjaar niet zullen ingetreden zijn,
om te worden opgeleid tot korporaal en ser
geant by de Indische genietroepen,
en wel onder de volgende voorwaarden
de jongeling behoort zich met toestemming van
ouders of voogden te verbinden voor den tijd van
tien jaren, waarvan drie in dienst by het korps
genietroepen in Nederland te volbrengen. Bij het
aangaan van de verbintenis geniet hij een gratifi
catie van ƒ50. Als hy na drie jaren naar Indië
vertrekt, ontvangt hij een gratificatie van J 300.
•jfNaar gelang hij in dien fciji tot korporaal of
sergeant wordt bevorderd, wordt do in Indië te vol
brengen diensttijd van zeven jaren verminderd tot
op zes of vijf jaren.
