1893 N". 4.
Zaterdag 7 Januari.
80ste jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advortentiön voor dit blad
aangenomen bij de beeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
COURANT.
Do prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
ïinsseiaASmg vim a«lves*teiitieKi VÓ^E* S «aaren op den dlag; de? matgave»
GOES, 6 Januari 1893.
Wij vestigen de aandacht op de in dit nom-
mer voorkomende advertentie van de American
National Trust Company. Volgens een
door baar verspreid prospectus bedraagt bet kapi
taal der Maatschappij 500,000 geheel volteekend,
waarop gestort is 60 pet. of 300,000 750.000,
terwijl de restende 40 pet. dadelijk opeischbaar zijn.
De aandeelen zijn op naam.
Haar werkkring en doel is gelden voor te schie
ten op effecten en andere geldswaarden bij wijze
van prolongatie en beleening.
Deze effecten bestaan uit obligation van spoorweg
maatschappijen, steden, graafschappen, gemeenten,
enz.
Do diverse voorschotten worden door de Trust
Company gegeven tegen onderpand met een ge
middeld surplus of overwaarde van veertig percent,
terwijl de leeningen worden gesloten voor een tijd
perk afwisselende tusschen een maand en een jaar.
Zij sluit ook hypotheken, echter meestal voor
zeer korten termijn.
De Maatschappij kan verder in de diverse hoe
danigheden optreden, waartoe Trustmaatschappijen
in de Vereenigde Staten bevoegd zijn.
Daar deze hoedanigheden alle van administra
tieven aard zijn, loopt de Maatschappij hierdoor
geen risico, ofschoon uit deze bron aanmerkelijke
voordeelen kunnen voortvloeien.
Ierseke. Gisteren vierde de heer W. "Van
O e v e r e n oud-burgemeester van Ierseke, onder
vele blijken van belangstelling zijn SOsten geboorte
dag. Het fanfarengezelsehap Mozart" bracht hem
des avonds eene serenade. De oude heer vierde reeds
zijn gouden bruiloft en verheugt zich, evenals zijne
echtgenoote, nog in het bezit van eene uitstekende
gezondheid en liet volle gebruik zijner zintuigen.
Baarland. Tot liehtwackter bij het kustlicht
alhier is benoemd de heer J. De Mol.
Kolijnsplaat. Uit de vele sollicitanten voor
landbouwer op Java (naar aanleiding eener adver
tentie in dit blad) is gekozen de heer E. L. D
L o o f f J z. alhier.
De Minister van Binnenlandsche Zaken, over
wegende, dat de heer dr. J. Zaaijer Az. ontslag
heeft genomen als lid van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal en dat dientengevolge eene verkiezing
van een lid dier Kamer moet plaats hebben in het
hoofdkiesdistrict Leeuwarden, heeft bepaald, lo. dat
dez® verkiezing zal plaats hebben op Dinsdag 24
Januari; 2o. dat de herstemming, is die noodig,
zal geschieden op Dinsdag 7 Februari.
Naar men verneemt, heeft de oud-inspecteur
vau den waterstaat de heer J F. W. Conrad
van de Spaansche regeering de uïtnoodiging ont
vangen tot het doen van eene opneming vau de
waterstaatswerken in de golf van Valencia.
Aan de rijksveldwachters zijn pakjes
met parafme, verbandgaas en verbandlinnen met
gebruiksaanwijzing uitgereikt, om deze bij zich te
dragen en bij voorkomende gevallen van ver
wondingen, wanneer geen dokter aanwezig is,
de eerste hulp te kunnen verleenen.
In de zitting van den Geneeskundigen Raad
van N.-Brabant en Limburg, te 's-Hertogenbosch ge
houden, werd bitter geklaagd ov6r Maastricht,
waarde wetten, in het belang der volksge
zondheid gemaakt, schandelijk worden overtre
den. De inspecteur, de heer Wintgens, had er het
Gemeentebestuur herhaaldelijk op gewezen, dat, be
halve de 113 kinderen, die met diphtheritis in het
ziekenhuis werden opgenomen en waarvan er 54
overleden, er geen enkel geval ten stad huize werd
aangegeven, dat geen enkel briefje van diphtheritis
aan de huizen te vinden was en dat derhalve het
grootste getal lijders verzwegen werd. Uit een on
derzoek, door hem ingesteld, bleek, dat ruim 300
kinderen van de lagere scholen wegens ziekte thuis
moesten blijven, hetgeen duidelijk aantoont, dat die
gevaarlijke ziekte te Maastricht hevig woedde. Een
verzoek aan het Gemeentebestuur om de scholen te
sluiten had geen gevolg, en alle den inspecteur ten
dienste staande middelen waren onmachtig de over
treding der wetten te beletten.
Bovenstaande wordt ook in de Noordbrobanter
vermeld, maar dat blad verzwijgt wat er verder van
's-Hertogenboseh ia den Geneeskundigen Raad werd
gezegd. Dr. Rozenburg deelde toch mede, dat er in
Den Bosch weinig of niets was gedaan om de cholera
te voorkomen en dat zelfs zijn verzoek, om door
standpijpen der waterleiding goed water in de achter
buurten verkrijgbaar te stellen, geen gevolg had
Men schrijft aan de Arnh. Ct.»Dat de toe
stand der werklieden, inzonderheid ook in de noorde
lijke provinciën, verbetering vordert, zal niemand'
tegenspreken maar de ongeregeldheden, zoo
deelt men ons in een particulier schrijven mede,
zijn het werk van ophitsers. Hoe is het
nu mogelijk, dat terwijl men door militairen het
volk in bedwang houdt, men de opstokers onge
hinderd hun gang laat gaan en de menschen laat
aansporen tot verzet tegen de orde, Als die op
ruiers het zoo ver gebracht hebben, dat de menigte
in opstand komt, zorgen zij wol, dat zij zich bij
tijds uit de voeten maken.
Ik ben een groot voorstander van vrijheid van
gedaehtenuiting en van vrijheid om zich te ver
eenigen en te vergaderen maar brengt die vrijheid
mede, dat men openlijk mag opruien tot verzet
tegen de overheid en tot moord en brandstichten
rechtstreeks en middelijk mag aansporen
De op 1 Januari jl. aan verscheidene hoofd
ambtenaren bij de ötaatspoorwegen toege
kende verhooging van salaris, waarvan
de mindere ambtenaren verstoken bleven, heeft veel
kwaad bloed gezet.
In verband hiermede is door eenige dier hoofd
ambtenaren aan den directeur-generaal in overweging
gegeven, op de dezer dagen te houden vergadering
van commissarissen voor te stellen, de aan het per
soneel onthouden 10 percent verhooging van salaris
alsnog toe te kennen. (Avondpost.)
De minister van financiën, in Portugal
bereidt ontwerpen voor, die strekken om aan de
schatkist belangrijke inkomsten te verzekeren, welke
het evenwicht op de begrooting volkomen zullen
waarborgen en aan de houders van buiten
en binnenlandsche schuldbrieven van
den staat de volledige uitvoering van de verbinte
nissen, overeenkomstig do bepalingen der wetten van
26 Februari en van 13 Juni, zullen verzekeren.
Kerkelijks Zaken en Onderwijs.
-Op 1 Januari waren bij de Ned. Hervormde
Kerk 377 predikantsplaatsen vacant, waarvan in
Zeeland 42.
Yoor al deze vacaturen zijn nog slechts 6 candi-
daten beroepbaar, en wel de beeren P. A. Steen
bakker Monlyon Loysen, te Schoonhoven A. Lauts,
te OttolandJ. Q. Callenbach, te Nijkerk a/d.
YeluweA. J. Montijn, te Groningen N. De Jager
Mezenbroek en H. D. Hellema te Leiden. De vier
laatstgenoemden hebben zich nog niet beroepbaar
gesteld.
De Minister van Binnenlandsche Zaken brengt
ter kennis van belanghebbenden, dat op 1 Mei e. k.
bij de Rijkskweekscholen voor onderwijzers te 's-Her
togenbosch, Haarlem, Middelburg, Deventer, Gro
ningen en Maastricht, kweekelingen kunnen worden
geplaatst.
Zij, die voor plaatsing in aanmerking willen komen,
moeten zich vóór 1 Maart e. k. aanmelden bij den
directeur der Rijkskweekschool, die zij wenscheu te
bezoeken.
Zij moeten op 1 April e. k. hun 15de jaar inge
treden zijn en hun 16de jaar nog niet volbracht
hebben. Verdere bijzonderheden vermeldt de St.-Ct.
no. 4.
Landbouw en Veeteelt.
Wie zijn paard goed behandelt, vermeerdert
daardoor de bruikbaarheid en verlengt het leven er
van. Er zijn een aantal schijnbare kleinigheden, die
men niet telt of verzuimt toe te passen en die toch
van zooveel invloed kunnen zijn op de gezondheid
en de deugd van onze huisdieren. Hoe menigmaal
ziet men niet, dat een paard, wanneer het vermoeid
of bezweet is, langen tijd moet stil staan in kou,
wind of tocht. De nadeelen, die daaruit voor het
dier voortvloeien, zijn grooter dan men denkt. Het
wordt n.l. vroeger stijf of gaat lijden aan eenige
ongesteldheid in de borst. Wilt gij het daarvoor
vrij waren, zorg dan dat het goed gedekt is, wanneer
het aan de koude buitenlucht is blootgesteld en dek
het dan niet maar alleen op den rug met eeu lap,
een zak of des noods een vest, maar neem daarvoor
een deken, die reikt van den hals en de borst tot
over de lenden. Het zijn deze lichaamsdeelen, die
tegen de koude beschut moeten worden. Het moge
voor het paard aangenaam zijn den rug warm te
hebben, maar tegen kouvatten helpt het niet. Beden
ken we slechts waar wij, menschen, ons het meest
bedekken tegen koude. Immers niet aan de beenen,
maar wel aan den hals, op de borst en op den rug V
Hieruit is genoegzaam af te lsiden, welke deelen
van het lichaam onzer dieren wij moeten beschutten
t tegen de gevolgen van weer en wind.
Rechtszaken.
Arrondissements-liechtbank te Middelburg.
Heden zijn veroordeeldF. v. d. M., 86 j., te
Kruiningen, wegens meineed, tot 8 maanden gevan
genisstraf; J. M., 21 j., te's-Heerenhoek, wegens
mishandeling, tot 6 maanden gevangenisstraf;
M. K., 22 j., te Hansweerd, wegens huisvredebreuk,
tot 7 dagen gevangenisstraf; M. L., 46 j., te
Wemeldinge, wegens diefstal, tot 3 maanden gevan
genisstraf; J. 019 j., C. O., 19 j., beiden te
Kamperland, wegens vernieling, ieder tot 14 dagen
gevangenisstraf.
Vrijgesproken werden C. S., 19 j., J. De W.,
19 j. en P. De K., 19 j., allen te Ierseke, beklaagd
van beleediging van een ambtenaar;W. R., 19 j.,
te Kamperland, beklaagd van vernieling.
Brieven uit den Haag.
VH.
Hoe het gegaan is, zullen wij in het midden laten,
waarde lezer. Of het oudejaars-hoofdartikel in dit
blad mij inspireerde, dan wel of op de eene of andere
wijze van mijn geest daarin is gekomen het doet
weinig ter zakemaar zooveel is zeker, dat ik in
de laatste dagen werd bezig gehouden met het uit
werken van den gedachtengang van dat artikel en
dat wel bijzonder voor zooverre die het sociale vraag
stuk raakt.
En daar ik nu in vroeger dagen aan het positieve
wiskundevak niet geheel vreemd was, heeft zich in
mijn brein een denkbeeld genesteld, dat ik gaarne
ontwikkelen wil op do wijze, waarop mij destijds
de wiskundige stellingen werden duidelijk gemaakt
en waarbij ten slotte de helderheid niet te w enschen
overlie.t.
En helder als glas te zijn, moet toch het ideaal
wezen voor elk betoogdie helderheid is even on
misbaar als de meest onkreukbare oprechtheid bij
hem, die trachten wil voor een oogenblik zich zeiven
te geven.
Bij zulke stellingen dan onderscheidde mijn leer
meester (en zijne methode was en is nog juist)de
onderstelling, de stelling, het bewijs en de gevolgen.
De onderstelling bevat de waarheid, die in beginsel
of door vroeger bewijs als vaststaande kan worden
aangenomen. Welnu, de mijne iser is onder de
arbeidende klasse in ons vaderland, zoowel als elders,
en in de eene provincie wellicht nog meer dan in
de andere, een toestand geboren, di9 onhoudbaar
wordt, die inwerkt op de minder ontwikkelden en
hen op den duur leidt tot verzet tegen de meer
bevoordeelden in de maatschappij en tegen de open
bare macht, die hen dwingt, recht en wet te eer
biedigen en zicb te onthouden van verzet of van
daadwerkelijke uitingen van hun haat tegen de
meergegoeden.
Mij dunkt, dit is eens onderstelling, die als vast
staand© kan worden aangenomen; hoe die toestand
ontstond, kunnen wij veilig in het midden laten
zeker is het, dat het toenemen der bevolking, de
ongelijke verdeeling van het kapitaal, de lage loon-
standaard en in verband met dit alles het allengs
ontstaand gebrek aan arbeid, die dienen kan om
allen voor broodsgebrek te bewaren, zoowel afzon
derlijk als gecombineerd, daaraan niet vreemd zijn.
Verschil van landaard zal in de eene streek meer
kans tot uitbarstingen verwekken dan in de andere.
Aangeboren geneigdheid tot verzet en vechterij zijn
daarbij hebbelijkheden, die het volk niet ten goede ko
men en de onwillekeurige neiging tot nieuwsgierigheid
en aansluiting aan de zwakkere partij, zullen vaak de
kleinste aanleiding tot oproer enorme verhoudingen
doen aannemen. Dit alles zijn uitvloeisels vau de
onderstelling, die wij thans tot groote schade van
land en volk dagelijks waarnomen, en die ons met
huivering doen uitzien naar middelen om den toe
stand, die te gespannen geraakt, te verbeteren en
zoo het nog tijd is, alsnog in het voordeel van de
klasse, die in zoo ongunstige omstandigheden ver
keert, te wijzigen.
Echter, en dit is een euvel, dat ons als een
dreigend spook in den weg treedt echter kan
het noch aan éón man, noch aan eene zekere klasse
flof vereeniging van lieden gelukken, een toestand,
die in de opvolging van jaren of wellicht eeuwen
ontstond, zóódanig in eeu spanne tijds te wijzigen,
dat elk gevaar zou kunnen woiden afgewend. De
steen is aan het rollen en wee hem, die zich waagt
om midden op de helling, zij het met eigen lichaam,
het gevaarte te stuiten, dat blind en zonder aanzien
des persoöns, hem zou verbrijzelen.
Maar het staat ons vrij, neen het is onze eerste
plicht, onze gedachten te laten gaan over de mid
delen, die aan de maatschappij en in het bijzonder aan
de arbeidende klasse ten dienste staan, om den
stroom van bedding te doen veranderen. En daar
toe verkeert ons land wellicht in gunstiger voor
waarden dan anderen. Bij ons geen schandalen van
ingrijpenden aard, die de hartstochten ontteugelen
bij ons geen ingeroeste maatschappelijke fouten,
noch gebreken aan bodem of staatsbestuur, die on
overwinnelijk zijn. Bijna overal goede wil, bijna
overal medegevoel maar onmacht.
Want, niet waar, met liefdadigheid een pallia
tief alleen komen wij er niet. Zij kan veel ver
zachten, veel te hulp komen, en zij moet dat, maar
de oorzaken der kwaal worden er niet minder ge
vaarlijk noch minder voortwoekerende door. An
dere middelen dus en daarbij in de eerste plaats
de wil en de macht bij het volk om in eigen belang
voorstellen te doen, wetten to maken, plannen uit
te voeren. Alzoo mijne stelling is
»Door geweld is het verbroken evenwicht niet te
herstellen, maar geraakt de klasse, die in ongunsti-
gen toestand verkeert, op een dwaalspoor. Geweld
wekt verbittering, die in de allerlaatste plaats mag
ontstaan, en misverstand. Geweld moet zoo spoedig
mogelijk vervangen worden door de kracht van sa
menwerking en van overreding. Geweld brengt ten
val."
Dit is de stelling. Yolge het bewijs. Wanneer in
den gewonen huiselijken kring, het onderdeel,
de basis van ons maatschappelijk leven een ver
keerd begrepen woord met drift beantwoord wordt
zonder nadenken en dus zonder werking van het
verstand, dan komen in kleinen kring allerlei demo
nen aan het werk. Een bits antwoord, een snibbig
wederwoord zijn aanleiding soms tot tijdelijke he
laas te dikwijls tot blijvende-vervreemding. En is
verwijdering ontstaan, dan komt er een breuk voort,
vaak uit de nietigste kleinigheid, en wanneer dan
werkelijk een kwaad te bestrijden, een ingeslopen fout
te herstellen is, dan is dit ten eenenmale onmogelijk
geworden, 't Berouw over het uitgesproken woord van
verbittering zal -na de feiten komen, dus te laat.
Een uitgedeelde klap zal een onuitwischbaar spoor
achterlaten bij den beleedigd© en te dikwijls volgt
het treurige»De toestand kan toch nooit meer
worden als vroeger." Zoo is 't in het klein, zoo zal
het helaas in 't groot zijn. Zie, men behoeft geen pro
feet en geen ziener te zijn om te voorspellen, dat het
met het volk in de toekomst op die wijze moet gaan.
En wee dan hun, die den arbeider aanspoorden tot
verzet en tot volhouden in het misverstand. Wee hun,
die eigenbelang verhieven op den troon van liefde
voor het volk. Schandelijk misbruik van het denk
beeld liefde 1 Is het liefde, die valsche theorieën doet
verdedigen en den werkman voert tot vóór het
vuurwapen van de openbare macht, die zich heeft
te verdedigen, zelfs ten koste van diens leven Is
het liefde, die naast de ambitie om genoemd te
worden als leider en vertegenwoordiger, den arme
opoffert en verblindt Of is het liefde, die hem,
volgens zijn eigen bekentenis, lood voor brood zendt
Schande over zulke leiders, want zij, als meer
ontwikkelden, konden voorzien, dat brandstichting
en dyDamiet den verdrukte zouden doen dalen be
neden bet peil van de menschwaardigheid, dat zij
verbittering zouden wekken, waar verbroedering
eerste eiseh was. Schande over zulke leiders, want
zij hebben het bloed van den arbeider doen vloeien
en zijn eer, zijne braafheid met één slag vermoord,
terwijl zij zelf buiten slag bleven.
Want waren zij in de eerste gelederen, om hunne
theorieën te doen zegepralen Hebben zij lijf en
geld, welstand en eer opgeofferd om den arbeider,
wien zij te hulp kwamen, te beschermen, en des
noods met de daad te verdedigen Hebben zij
werk gegeven met hun kapitaal en brood aan den
arme, totdat zij zelf gebrek leden? Want nietwaar,
wij moeten immers deelen, kapitaal en brood, ge
vaar en eerzucht, wij moeten immers alles ter
wereld deeleu en gelijk maken. Hebben zij dan de
borst ontbloot voor de vuurwapenen van de ver
dedigers der orde, die zij met voeten wilde treden
En zijn ze als helden gevallen om de vaders voor
hunne gezinnen te sparen en de eersten te zijn op
de bres
Niets van dat allesMen gaf wel les in het
maken van dynamiet, maar men liet het aan het
misleide volk over om daarmee om te gaan. Daarom,
mag van deze volksopruiers gezegd worden, dat zij
verleiders zijn van de roekeloozen en dat juist zij
elke poging tot geleidelijke opheffing, tot richtige
oplossing van den socialen nood in de geboorte ver
stikken.
Gewold brengt ten val.
Want verbittering voert het met zich en klassen
haat. Tegenover geweld staat overreding, staat liefde.
En die moeten gezocht, die zijn de eenige mid
delen om den ondergang te voorkomen, de eenige
om geluk te doen geboren wouden uic den ramp
spoed, waarin valsche apostelen ons arm volk dreigen
te brengen.
Waar zij te vinden zijn
Onze constitutioneele monarchie, die gelukkig uog
