1893 N°. 3.
Donderdag 5 Januari.
80ste jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, "Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Inzending van
advertentie» vóór 9 uren op den
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs g
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ot.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
dag der uitgave*
In het belang van de oestercultuur.
Met meer dan gewone belangstelling namen wij
dezer dagen kennis van een opstel in een weten
schappelijk tijdschrift, betrekking hebbende op eene
reeks van onderzoekingen aan het Zoölogisch Station
te Arcachon, door den heer M. H. Viallanes aldaar
verricht, waaruit overtuigend is gebleken dat in
dezelfde tijdruimte de gewone Fransche oester 1
Liter, de Portugeesche oester 5.5 Liter en een mossel
van middelbare grootte 3 Liters water door de voe
dingsorganen filtreert en daaraan het voedsel ont
trekt met ander© woorden, (daar, voor zooveel de
Oosterschelde betreft, van Portugeesche oesters geene
sprake behoeft te zijn), verbruikt een mossel dezelfde
hoeveelheid voedsel als drie oesters. Het komt ons
voor dat de resultaten van dit onderzoek hoogst
belangrijk zijn voor de oesterteelt, en voor vele kwee
kers in de praktijk verklaart, waarom op die ge
deelten der Oosterschelde, waar veel mossels zijn of
de eigenlijke mosselteelt wordt uitgeoefend, de oes
ters minder goed ontwikkelen en steeds zeer mager
van visch blijven. Maar bovendien is dit naar onze
meening eene vingerwijzing voor allen, dat het eigen
belang dringend vordert, alles te doen wat mogelijk
is om de mossels, die van nature op de oesterper-
ceelen vallen, daarvan te verwijderen en voor de
Regeering, om bij nieuwe verpachtingen bij het
stellen der voorwaarden er op bedacht te zijn, de
eigenlijke mosselteelfc geheel te verbieden op en in
den omtrek van oesterbanken in de Oosterschelde.
GOES, 4 Januari 1893.
Yolgens in 1892 alhier, des middags te 12
uren, gedane waarnemingen, was de wind in
dat jaar 104 dagen Zuid-West, 56 dagen West, 54
dagen Noord-West, 53 dagen Noord-Oost, 28 dagen
Oost, 27 dagen Zuid-Oost, 23 dagen Zuid en 21
dagen Noord. 169 dagen was het bestendig mooi
weer met heldere of lichtbewolkte lucht; 152 dagen
betrokken, waarvan het op 109 dagen veel of weinig
regende, terwijl op 116 dagen de lucht zwaar be
wolkt waa39 dagen was het buiig, vergezeld van
hagel en sneeuw, of hagel en regen29 dagen was
er wind; 28 dagen sneeuw; 18 dagen onweer; 20
dagen sterke wind of storm. Voorts had men 72
sterke of lichte nachtvorsten. Hoewel da vorst in
den vorigen winter niet streng was, bleef zij lang
aanhouden. In Febr. had men 8 dagen of nachten
vorst, maar in Maart 20 dagen in de eerste helft
aaneen, en zelfs den 7en Maart reed men nog schaat
sen, en van den 12en op den IBen dier maand viel
er een laag sneeuw van l(2 voet dikte. In April
kwamen er nog 8 en in die maand was d© weers-
overgang het sterkst.
Den 28en Maart met N.-O. wind was het streng
koud met storm, sneeuw en regen, waarbij des
middags 12 uren de thermometer slechts 37 gr. F.
aanwees. Daarop kregen we aangenaam weer, bij
den dag kalmer en 4 April was het een zomersche
dagde thermometer was te 12 uren 69 graden F.,
5 en 6 Mei hadden we nog nachtvorsten, en op
den 23sten trad een zomerwarmte in. In Juni, tus-
schen 15 en 16 kwam er ook nog een nachtvorstje,
zoo zelfs dat op vele plaatsen de boekweit en aard
appelen bevroren. In Juli en Aug. hadden we geen
vorst, doch tusschen 14 en 15 September vroor het
reeds weer. In October hadden we 2, en wat als aen
hooge zeldzaamheid kan beschouwd worden, in No
vember hadden we geen enkel nachtvorstje. Hoewel
in 't begin van December enkele nachtvorsten kwamen,
begon de winter precies op tijdrekening, 22 Dec.
Van de 29 dagen mist, hadden we er 14 in November,
waarvan 7 achtereen.
Over het algemeen had een geregelde overgang
der jaargetijden plaats, want Mei gaf 20, Juni 16,
Juli en Aug. 19 en Sept. 18 dagen mooi weer.
De warmste dagen kwamen voor op 10 Juni, met
824 en 19 Juli met 77, 17, 18, 22 en 24 Aug.
met 78, 82, 77 en 79 gr. F. In April hadden we
nog 12 dagen, in Mei 10, in Juni 5 in Juli, 11 in
Aug. 6 en in September 9 dagen achtereen mooi
weer.
Ierseke. De nieuwjaarscollecte heeft
dit jaar opgebracht f 390,75 benevens 5 HL. steen
kolen «n 611/3 KG. brood, dat is ong«ve©r f 80
meer dan verleden jaar. Bovendien waren er minder
bedeelden.
Te Kortgenc bedroeg de opbrengst f 208,75.
Kortgene* Door den burgemeester dezer ge
meente werd 11. Zaterdag, namens den Algameenen
Nederlandschen Politiebond, aan den veldwachter
M. J. Bakker uitgereikt de verguld zilveren
medaille voor SOjarigea trouwen politiedienst.
middelburg. De heer J. V a n 't K r u ij s, die
in April a. s. zijn 25jarig jubileum als organist dei-
Nieuwe kerk hoopt te vieren, heeft tegen Mei zijn
eervol ontglag als zoodanig gevraagd. Ruim 50 jaren
was de heer Van 't Kruijs in verschillende plaatsen
als organist werkzaam.
Bij Kon. besluit is met 1 Febr. aan J. C.
Lantsheer, op zijn verzoek, eervol ontslag ver
leend als burgemeester van Domburg.
Tot deurwaarder bij de arrondissementsrecht
bank te Middelburg, ter standplaats Middelburg, is
benoemd de heer I. P. Rosier, procureursklerk
aldaar. (M. Ct.J
De aspirant adjunct-ingenieur der tractie van
de S.S. te Vlissingen, de heer Pereira, is op ver
zoek eervol ontslagen, terwijl ter zijner vervanging
is benoemd te Vlissingen de adjunct-ingenieur de
heer V a e s.
Omtrent de oproeren meldt men uit Iffar-
lingen dat het daar met de drukte der werkloozen
voorshands gedaan is.
Ook te Leeuwarden is het na Donderdagavond
volkomen rustig gebleven.
Daarentegen is het te Sappeineer, eene plaats
met ruim 2000 fabrieksarbeiders, die schier allen
socialist zijn, Maandagmiddag tot eene ernstige bot
sing gekomen tusschen de marëchaussées en de ar
beiders. Toen des ochtends een ongewapend huzaar
met een knecht van e®n logementhouder aan de
strookartonfabriek van Scholten kwam om stroo te
halen, werden zij door eenige arbeiders omsingeld
en is de huzaar door hen met het hoofd tegen een
boom geslagen en mishandeld. Hij wist te ontkomen
en rapporteerde het gebeurde. Twee marëchaussées
werden met den mishandelden huzaar daarop naar
de fabriek gezonden, om de belhamels te arrestee
ren. Er werden er ni«t meer gezonden om aan de
zaak een kalm aanzien te geven. Met een regen
van steenen werden zij begroet en ter zelfverdedi
ging waren zij genoodzaakt onmiddellijk vuur te
geven. Er werden 18 patronen verschoten8 per
sonen zijn gewond, van wie 2 levensgevaarlijk6
werden er naar het ziekenhuis te Groningen ver
voerd.
De maréchausBées en de huzaar retireerden lang
zaam. De huzaren-luitenant trok toen niet zijn ge
heel© macht (30 huzaren) naar de fabriek, vergezeld
van den burgemeester. Uit een raam en het dak
werd met steenen naar de militaire macht geworpen.
De burgemeester begaf zich met eenige maréchaus
Bées in de fabriek. Zij arresteerden de belhamels,
berucht© socialisten, die daarop gevankelijk naar
Winschoten werden gebracht.
Des avonds te zeven uren is een detachement van
25 man infanterie, onder bevel van een luitenant,
uit Amersfoort te Sappemeer aangekomen.
De meeste arbeiders hadden den vorigen dag ter
gelegenheid van het nieuwjaar veel gedronken. Zater
dagavond, toen de socialisten uit de Bierhalle kwa
men, waar zij vergaderd hadden, werden zij allen
gevisiteerd. Er werd echter niets bij hen gevonden.
Intusschen is het een feit, dat de socialisten in het
bezit zijn van vele revolvers. Bij de visitatie pleegden
sommigen verzet en zijn eenigen licht gewond. Twee
karabijnen werden stuk geslagen. Dit was mede aan
leiding tot het gebeurde van Maandagnamiddag.
Later had er ook nog een opstandje plaats bg
eene fabriek in het naburige Fokskol. Des avonds
was alles rustig.
Nader wordt gemeld
Het spoedig gesuste opstandje gisteren te Foksholl
was een gevolg van het tijdelijk gedaan krijgen van
400 der 450 werklieden op de 2 fabrieken aldaar
wegens de vorst.
Te Sappemeer bleef het van nacht rustig.
Te Hoogizand werd gisteravond voor het huis
van den burgemeester Van Roijen door dronken
meiden een pistoolschot gelost.
Armoede heerscht hier bijna niet. De oproerlingen
zijn goed beloonde fabriekarbeiders.
Van de werkverschaffing t© Hoogezand maakt
niemand gebruik.
Uit Zwartsluis wordt van Nieuwjaarsdag ge
meld
De oproerige beweging, die in het Noorden woedt,
schijnt zich ook naar hier overgeplant te hebben.
Nalat het reeds eenige dagen alhier gegist had,
brak eindelijk gisteravond en nacht de bom los.
Rumoerige volksgroepen trokken zingende door de
gemeente, wierpen op verschillende plaatsen de ruiten
in, enz. Door den rijksveldwachter, den gemeente
veldwachter en een viertal maréchaussées werd ge
surveilleerd, tot ook op dezen met steenen geworpen
werd. De rijksveldwachter kreeg van een der per
sonen een klap, waardoor hy op den grond geworpen
werd en zijn geweer hem door zekeren A. B. werd
ontnomen. Deze richtte dit nu op de borst van een
der maréchaussées. Zijn makker dit ziende, lei aan
en schoot A. B. vlak voor het hoofd, zoodat deze
dood neerviel. Een ander heeft een schot door den
pols gekregen, een derde een schampschot in den
buik en eenigen enkele andere verwondingen.
De rechter-commissaris bij de rechtbank te Zwolle,
de officier van justitie enz hebben heden reeds een
onderzoek in loco ingesteld en twee der belhamels
in verzekerde bewaring genomen. Art. 187 der ge
meentewet op de samenscholingen is afgekondigd,
de maréebaussée versterkt, en gelukkig is het tot
nu toe rustig.
De Koningin heeft Zondagmiddag met een
paar hofdames op de vijvers van het Huis ten Bosch
schaatsen gereden. De Koningin-Regentes
was er bij tegenwoordig. Ook gisteren was de Ko
ningin op het ijs.
Ofschoon dit jaar de vijf jaren van het bestuur
van den heer Pijnacker Hord ij k als Gou
verneur-Generaal verstreken zullen zijn, is
op de Indische begrooting geen post uitgetrokken
voor een uitzending van zijn opvolger. Met betrek
king hierop leest men in het overzicht van de
Java-Bode
»Het bericht, dat de Minister van Koloniën den
Gouverneur-Generaal heeft gepolst over diens op
volging in October 1893 door den heer Groeneveldt,
lid van den Raad van Indië, wordt, hoewel het juist
is, door velen niet geloofd, hetzij omdat men de
raadpleging op zieh zelve vreemd vindt, dan wel
omdat men eene afwijking van het beginsel, volgens
hetwelk slechts een Nederlandsch staatsman tot Gou
verneur-Generaal wordt benoemd, onwaarschijnlijk
acht. Zeker is het, dat het tot eene belangrijke be
zuiniging zou kunnen leiden, wanneer de Buiten-
zorgsche troon tot de hoogst© sport der ambtelijke
ladder werd gemaakt, daar er dan geen reden voor
zou zijn om het traktement van een Gouverneur-
Generaal zoo buiten alle verhouding hoog op te
voeren. De heer Van Dedem zou dus in het gegeven
geval voor den land© nog voordeeliger geldelijke
voorwaarden kunnen stellen dan de Minister Keuche-
nius gedaan heeft, toen hij den tegenwoordigen land
voogd benoemde. Ook zou er bij een Gouverneur-
Generaal, direct uit de Indische ambtenaars-wereld
tot die waardigheid opgeklommen, veel kans zijn
dat er een einde kwam aan het isolement, waartoe
de landvoogden zich zelf gewoonlijk veroordeelen en
dat voor hen niet aangenaam noch aan de goede
afdoening van zaken bevorderlijk kan zijn."
Den lsten Januari was het veertig jaar geleden,
dat de heer Martinus N ij h o f fde bekende
uitgever, in Den Haag de zaak stichtte, die nu eene
Europeesehe vermaardheid bezit. De heer J L. Beijers,
die bij hem zijne opleiding ontving, wijdt in Eigen
Haard eene studie aan den energieken man, die
zijne leuze alles komt terecht" zoo glansrijk recht
vaardigde.
De Minister van Binnenlandsche Zaken brengt
ter algemeeue kennis, dat, volgens bij hem ingekomen
ambtsbericht, in de afgeloopen week als aan Azia
tische cholera overleden is aangegeven
in Zuid-Holland: te Oudewater 1 persoon.
Tengevolge van stremming der scheep
vaart door ijsgang, nemen de spoorwegen tot nader
order geen verzendingen naar Rotterdam en Amster
dam ten vervoer aan, waarvan op de vrachtbrieven
is voorgeschrevenvan af Rotterdam/Amsterdam
per boot.
Sedert 1 dezer zijn de door de H. IJ. S. af
gegeven abonnementskaarten, op de ge
meenschappelijke lijnen, ook geldig voor de S.S.
treinen; evenals omgekeerd de door S.S. afgegeven
abonnementskaarten op de gemeenschappelijke lijnen
toegang geven tot de H. IJ. S. treinen.
Door het gemeentebestuur van Bergen-op-
Z 0 0 m is afgekondigd de nieuwe verordening
op de heffing en invordering der belasting op het
haven - en liggeld.
Deze belasting bedraagt voor vaartuigen beneden
26 ton 2 cent, van 26—51 ton 3 cent, van 5176
ton 4 cent en van 76 en meer ton, 6 cent per ton.
De belastingschuldigen kunnen echter volstaan
met hunne verschuldigde belasting te voldoen bij
wijze van abonnement of uitkoop, ten bedrage van
15 reizen per jaar, volgens bovenstaanden maatstaf.
Men schrijft uit Rotterdam van 2 Januari
aan het U. D.
»Op eene geheel bijzondere, in de tooneelwereld
niet dagelijks voorkomende, wijze werd hedenavond
in den kleinen schouwburg Nieuwejaar ge
vierd. De directeur van het gezelschap, de heer
Verhagen, zou den nieuwjaarswensch voordragen en
opgevoerd zou worden Rotterdam in 3 eeuwen,"
doch voordat de voorstelling zou beginnen, was bij
verdwenen, en toen bet publiek verscheen, kon het
onverrichter zake heengaan, daar de voorstelling
niet kon doorgaan. 4
De directeur had aan zijn personeel de traktementen
niet kunnen uitkeeren en was daarom op reis ge
gaan, zelfs zijne vrouw naar men zegt van
zijne reisplannen onkundig latende. Men weet, dat
zijn voorganger, de heer Saalborn, op ongeveer ge
lijke wijze de onderneming geëindigd heeft.
Zoo is dan andermaal gebleken, dat op dit schouw
burglokaal een© soort van fatum rust".
De N. R. Ct. meldt echter, dat de directie der
Nieuwe Rotterdamsche Schouwburg-Maatschappij
haar verzoekt te willen melden, dat de heer A. Ver
hagen voor eene dringende zaak op reis moest en
de artisten wel degelijk hunne betaling ontvangen
hebben. De schouwburg dezer directie "blijft tot Zon
dag 15 Januari gesloten, wegens aangegane ver
bintenis in Den Haag".
Het bestuur der vereeniging van koloni
satie door Israëlieten heeft zijn eerste
verslag uitgebracht betreffende den toestand der
Israëlietische koloniën in Argentinië en Canada. In
Argentinië hebben de kolonisten thans 330,000 acres
land in gebruik. Tot op 20 Sept. jl. was er van het
kapitaal der vereeniging, dat 2 millioen pond sterling
bedraagt, 300,000 pond besteed. Voor de helft van
dit geld is land gekocht en voor de andere helft
werden de familiën (ongeveer 1000) ondersteund, die
begonnen zijn het land te bebouwen. Het bestuur
gelooft, dat de koloniën weldra haar eigen uitgaven
zullen kunnen bestrijden.
Zooals bekend is, bestaat er bij de steno-
graphische stelsels in Duitschland vrij wat
nap ver en speelt de reclame daarbij een voorname
rol. Een merkwaardige of liever een vermakelijke
bijdrage levert daartoe een bericht in het Magazin
für Stenographic, waarin medegedeeld wordt, dat bij
zekere manoeuvres een kapitein in alle gangen van
het paard de orders stenographiëerde. Het merk
waardige ligt vooral daarin, dat gestenographiëerd
werd naar een stelsel, waarbij de klank der woorden
bepaald wordt door den stand der schriftieekens
ten opzichte van de schrijflijn hetzelfde schriftteeken
een millimeter hooger of lager, geeft telkens een
ander woord. Dit belette echter niet, dat de officier
de hooge tevredenheid mocht wegdragen van den
chef van den generalen staf en andere hooggeplaatste
officieren.
Wat dit bericht voor ons van bijzonder belang
maakt, is de omstandigheid, dat de officier, die
gemeld kunststuk verrichtte, behoort tothetNeder-
landscbe leger. (Vad.J
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen bij de Herv. gem. te Oostwold ds.
P. J. Van Melle, te Nijkerk.
Bedankt voor het beroep bij de Herv. gem.
te Schiedam door ds. P. J. Van Melle, te Nijkerk.
Gedurende 1892 werd aan school B alhier bij
de Rijkspostspaarbank ingebracht op formulieren van
1 cent J 212, van 5 cent 11, samen 223.
Op eene vraag van den minister van binnen
landsche zaken aan het geneeskundig staatstoezicht,
of het gemis van een afzonderlijk lokaal voor de
vrije en orde-oefeningen der gymnastiek als een zoo
overwegend bezwaar is te beschouwen, dat het grond
oplevert tot het verleenen van vrijstelling van ge
noemd vak op het programma van werkzaamheden
voor de lagere school, is ontkennend geantwoord.
Rechtszaken.
In 1892 werden door de politie alhier de vol
gende feiten bij proces-verbaal geconstateerdmis
leiding der politie, 1schaking eener minderjarige
vrouw, 1verstoring Godsdienstoefening, 2 over
tredingen arbeidswet, 3beleediging met woorden,
4bedrog, 6beschadigen veldgewas en plantsoen,
10drankwet en overtreding reglement op tappe
rgen, 16diefstal en strooperij, 17overtreding
reglementen op mestvaalten, 17straatschenderij,
18overtreding reglement omtrent honden, 20
nachtgerucht, 23 mishandeling, 29 orde verstoring,
verzet tegen de politie, opruiing, vernieling, dobbe
len op straat, weerspannigheid, houden van onzede
lijke toespraken en dronkenschap, 105andere over
tredingen, 71.
Over de grenzen van het Rgk werden uitgeleid
15 vreemdelingen aan 50 behoeftigen werd voeding,
onderkomen enz. verschaft; 4 minderjarige vrouwen
werden van andere plaatsen in de ouderlijke woning
teruggevoerd.
Gisteren wees de Haagsche rechtbank vonnis
in eene procedure, gevoerd tusschen de maatschap
